واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: سیاست > چهره ها - آیتالله هاشمیرفسنجانی پس از 8 هفته میآید. سعید نوایی: سخنان او آنقدر مهم بود که بعد از آن خطبههای نماز تبدیل به موضع رسمی جمهوری اسلامی در قبال جنایات رژیم بعث عراق شده و تبدیل به تیتر رسانهها میشد. تشریح آنچه در موضوع مک فارلین گذشت یکی دیگر از فرازهای خطبههای تاریخی هاشمی بود تا با تبیین او مسیر رسیدن به قطعنامه 598 و آتشبس میان ایران و عراق در فرصت نماز برای عموم جامعه تبیین شود. هاشمی که در خطبههای نماز جمعهاش با زبانی روان و همهفهم سخن میگوید در هر دورهای تلاش بر آرام کردن فضا داشت و حتی روایتهای تاریخیاش از تشریح فوت امام خمینی (ره) و انتخاب آیتالله خامنهای به مقام رهبری نیز به عنوان فرازی ماندگار در خاطرهها مانده است. خطبهای که او در سالهای اول دهه 70 با آن عملاً تئوریهای اقتصادی و توسعهایاش را نمایان کرد و از ادبیات سالهای دفاع فاصله گرفت و خواستار نقش آفرینی بهتر و متفاوت حزباللهیها شد به عنوان یکی از نقاط عطف سخنرانیهای او در نماز جمعه است. غیبت و به تعبیری دیگر، غیبت دوماهه هاشمی رفسنجانی در نماز جمعه این هفته پایان میپذیرد و این اتفاق، به معنای رقم خوردن برگ دیگری از حوادث بعد از انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری است. او در فاصله نماز جمعه یکم خرداد تا نماز جمعه 26 تیر، ترجیح داده کمتر سخن بگوید و در قبال اتفاقاتی که در دوران تبلیغات رخ داد و حوادث پس از انتخابات سکوت کند. در تنها موردی که مجبور به واکنش شد، مناظره موسوی و احمدینژاد بود که رئیسجمهور او را محور مخالفتها و کارشکنیها در کار دولت دانست و خاتمی و موسوی را به همکاری با او در این زمینه متهم کرد. او ناچار شد نامهای به رهبر انقلاب بنویسد و از روندی که احمدینژاد در پیش گرفته انتقاد کند. سکوت هاشمی به حدی طولانی شد که شایعه استعفای وی از امامت نماز جمعه تهران به گوش میرسید تا جایی که 15 تیرماه رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه سراسر کشور در این مورد گفت: «این مسئله کذب است و ایشان استعفا نداده است.»به عقیده برخی تحلیلگران، حضور مجدد هاشمی در نماز جمعه و احتمال حضور موسوی، خاتمی و کروبی در این مراسم، به منزله حضور و یا بازگشت سران میانهرو و اصلاحطلب به صحنه پس از یک ماه اعتراض به انتخابات است. نگاهی به تاریخ گذشته نشان میدهد که هر جا هاشمی سکوت کرده، اتفاقی در حال رخ دادن بوده و یا در حال اتخاذ شیوهای برای مقابله با مشکلات بوده است. رفسنجانی از ۲۲ خرداد تاکنون دوبار دیدار عمومی داشته و در دیدار با خانواده زندانیان وقایع پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری که برخی از آنها از اعضای کابینه خود او بوده اند، گفته بود که «هیچ وجدان بیداری از این وضع راضی نیست.» هاشمی تاکنون در منازعات اخیر، خاموش بوده است ولی بسیاری معتقدند که او در پشت پرده سکوتش، در پی یافتن راهحلی برای خروج از شرایط سیاسی در ایران است و به زودی دوباره به صحنه بازمیگردد. عملگرایی هاشمی موجب شده که او از اتخاذ مواضع تهاجمی خودداری کند، چه آنکه او خود به خوبی میداند که هر گونه واکنشش به اتفاقاتی که روی میدهد تأثیر بسزایی در جامعه خواهد گذاشت. در سالهای پایانی عمر امام (ره) هاشمی رفسنجانی در مقام ریاست مجلس سوم، تلاش میکرد در تنشهای روز افزون جناحهای چپ و راست چهرهای میانهرو از خود به نمایش بگذارد. هاشمی رفسنجانی که سالهاست امامت موقت نماز جمعه تهران را بر عهده دارد، در آستانه انتخابات خرداد 76 در دانشگاه تهران اعلام کرد که اجازه جابهجا شدن «حتی یک رأی» را نخواهد داد تا به شایعاتی که ناطق نوری را برنده از پیش تعیین شده انتخابات میدانستند پایان دهد. هاشمی رفسنجانی پس از ترک کاخ ریاست جمهوری، در مجمع تشخیص مصلحت نظام که حیطه اقتدار و نفوذ آن به تازگی افزایش چشمگیری یافته بود، استقرار پیدا کرد و در مقام ریاست این نهاد همچنان به عنوان یکی از چهرههای اصلی در تعیین «سیاستهای کلی نظام جمهوری اسلامی» باقی ماند. حضور اصلاحطلبان در عرصه سیاست، دور جدیدی را در بازخوانی عملکرد این سیاستمدار کهنهکار جمهوری اسلامی ایران رقم زد. فعالیتهای سازندگی دوران هشت ساله ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی که خود وی معتقد است از «دوران مادها» در تاریخ ایران «بیسابقه» بوده، به بوته نقدهای بسیار جدی کارشناسان اقتصادی و اجتماعی درافتاد و مسائل پیرامون فعالیتهای اقتصادی خانواده هاشمی اعتبار وی را تا حدی خدشهدار کرد. بیست سال پس از انقلاب اسلامی، در انتخابات مجلس ششم نام اکبر هاشمی بهرمانی در ابتدا حتی در میان فهرست سی نفره نمایندگان تهران نیز جایی نیافت. حتی پس از دخالت شورای نگهبان و ابطال جنجالبرانگیز تعدادی از آرای شهروندان تهرانی نیز هاشمی جایی بهتر از مکان بیستم در فهرست برگزیدگان تهران نیافت تا به اراده خود از حضور در مجلسی که حدود 9 سال ریاست آن را بر عهده داشت، صرف نظر کند و بدین ترتیب هاشمی رفسنجانی در این مقطع به سکوتی چند ساله فرو رفت. اما این سکوت دوام زیادی نیافت. حلقه پیروزیهای پیاپی اصلاحطلبان ابتدا در انتخابات شوراهای شهر و سپس در انتخابات مجلس هفتم از هم گسیخت و رفته رفته شرایط به نوعی تغییر کرد که اکبر هاشمی رفسنجانی بار دیگر اوضاع را برای حضور خود در صحنه مساعد دید تا جایی که افکار عمومی او را شخصیت دوم نظام میدانستند. بازیابی قدرت هاشمی در مجمع تشخیص، موجب شد که او تأثیری انکارناپذیر بر تحولات سیاسی و اجتماعی دوران اصلاحات داشته باشد به حدی که در عرصه سیاست خارجی نیز فعال شد. تقریباً هر مقام خارجی که به ایران میآمد - اعم از اروپایی، آسیایی یا آفریقایی - یکی از برنامههایش دیدار با هاشمی رفسنجانی در کاخ مرمر بود. اما نباید فراموش کرد که دولت خاتمی بیشترین همراهی را با هاشمی داشت و ملاقاتهای خارجی او با نظر وزارت امور خارجه تنظیم میشد. با رو به پایان گذاشتن دوران ریاست جمهوری خاتمی، از شدت انتقادات اصلاحطلبان به او کاسته و علاقه او به خاتمی و دولتش بیشتر میشد تا جایی که در آخرین جلسهای که با حضور خاتمی در مجمع تشخیص برگزار شد، هاشمی دوران ریاست جمهوری خاتمی را عصر طلایی انقلاب نامید و با او عکس یادگاری گرفت. پیش از آن، در روزهای آغازین سال 84 همزمان با جدیتر شدن زمزمههای مربوط به تمایل هاشمی به شرکت در انتخابات، برخی فعالان تندروی جناح راست رئیسجمهور سابق را به افشای فعالیتهای اقتصادی فرزندانش در صورت حضور در انتخابات تهدید کردند. با این همه، پس از گمانهزنیهای بسیار و تشبیه کردن نامزدی در انتخابات با خوردن «داروی تلخ»، هاشمی رفسنجانی با صدور بیانیهای حضور خود را در انتخابات ریاست جمهوری نهم اعلام کرد. در نهمین انتخابات ریاست جمهوری، او در هفتاد و یک سالگی بار دیگر و برای آخرین بار در انتخابات ریاست جمهوری، خود را به قضاوت حافظه تاریخی مردم ایران گذاشت. اما پس از مشخص شدن نتیجه انتخابات و برنده شدن محمود احمدینژاد در دور دوم، او دلخور از بیمهریهای سیاسی بیانیهای صادر کرد و گفت که شکایت خود را به داورانی که نمیخواهند و یا نمیتوانند حقیقت را مشخص کنند تقدیم نمیکند و در محکمه الهی شکوه خواهد کرد. هاشمی این بار نیز برای مدتی سکوت کرد ولی انتقاداتش از دولت احمدینژاد رفته رفته شدت گرفت تا جایی که در یک گفتوگوی مکتوب اعلام کرد دوران مدارای مجمع با دولت در زمینه خصوصیسازی به سر آمده است. او در این دوران نیز با وجود مخالفتهای آشکار و پنهان، با اتکا به تجاربش توانست مجدداً خود را اثبات کند. بهواسطه ارتباطش با حوزه و فعالان سیاسی، وزنهای برای موازنه قوای سیاسی در کشور به شمار رفت و توانست در بسیاری از بحرانها از جمله مسئله هستهای نظرات سازندهای ارائه دهد. به همین دلیل بود که خبر خوش هستهای را که احمدینژاد ماهها وعده اعلام آن را داده بود، هاشمی یک ساعت زودتر به دنیا اعلام کرد تا بدینوسیله ثابت کند دستاورد هستهای متعلق به دولت نهم نیست و او و دولتهای قبلی هم سهمی در آن داشتهاند. از سکوت تا انتقادسخنان هاشمی رفسنجانی از این جهت در خطبههای نماز جمعه فردا اهمیت دارد که او اولاً در جایگاه ریاست مجلس خبرگان و ثانیاً در رأس مجمع تشخیص مصلحت نظام است. او در سخنانش با در نظر گرفتن این دو جایگاه سخن خواهد گفت و ضمن انتقاد از نوع برخورد با اعتراضهای پس از اعلام نتیجه انتخابات، احتمالاً سیاست سکوت در برابر احمدینژاد را در پیش بگیرد. در این صورت وی در چهار سال آینده به عنوان مخالف اصلی و آشکار احمدینژاد از برنامههای او انتقاد خواهد کرد و در حد امکان در مجمع تشخیص مصلحت نظام نظراتش را اعمال خواهد نمود. او خطبههای فردا را در شرایطی میخواند که هیچ عضو دولت نهم در دانشگاه تهران و خیابانهای اطراف آن حضور ندارند و احتمالاً همراه محمود احمدینژاد که از بعد از ظهر امروز به همراه کابینه به مشهد سفر میکند با حضور در جوار حرم رضوی (ع) به سخنان خطیب نماز جمعه مشهد گوش میدهند. در تحلیلی دیگر، ممکن است هاشمی در سخنانش انتقادات صریحی را مطرح کند که به عقیده برخی فعالان سیاسی، آغاز دوره حضور انتقادی او در حاکمیت و فاصله گرفتن از سکوت مصلحتی خواهد بود. خبر ایراد خطبههای فردا توسط هاشمی باعث شد برخی از سایتهای حامی دولت پیشبینیهایی مبنی بر بروز اغتشاش در زمان نماز و حاشیههای آن داشته باشند اما باید گفت بروز ناآرامی در هنگام سخنان هاشمی مسبوق به سابقه است. تنش در فضای سخنرانی وی در مراسم گرامیداشت شهدای 15 خرداد در قم و یا آنچه که در اردیبهشت سال 77 به هنگام دفاع از کرباسچی رخ داد در سخنرانی روز جمعه وی محتمل است، چراکه در جمعههای گذشته، عدهای علیه وی شعار میدادند و حتی قصد تجمع مقابل دفتر کار وی را داشتند و بعید نیست که این جمعه هم به این بهانه دور هم جمع شوند اما احتمالاً مثل ماجرای پرتاب شدن کفش به سوی هاشمی که در خطبه اول نماز جمعه هاشمی در اردیبهشت 85 رخ داد و او با اعتماد به نفس به خطبهها ادامه داد و حتی تغییری نیز در لحن او ایجاد نشد، ختم شود.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 388]