بررسي تحليلي عمليات كربلاي 5 و نقش آن در پايان جنگ

واضح آرشیو وب فارسی:جمهوري اسلامي: بررسي تحليلي عمليات كربلاي 5 و نقش آن در پايان جنگ
دكتر حسين علايي
دانشيار دانشگاه امام حسين
مقدمه
يكي از عمليات‌هاي معروف دوران جنگ تحميلي عمليات كربلاي5 است كه در 19 دي ماه سال 1365 انجام شد. به مناسبت سالگرد اين عمليات در اين مقاله به بررسي تحليلي آن و نقشي كه در دفاع مقدس داشت پرداخته مي‌شود.
ايران سال 1365 را به عنوان سال پيروزي و سال"روشن شدن تكليف جنگ" و به عبارتي سال پايان جنگ، مطرح كرد، زيرا حالت " نه جنگ و نه صلح" و"فرسايشي شدن جنگ"، فشار زيادي را به جمهوري اسلامي وارد مي‌كرد. ايران به صورت آشكار اعلام كرد كه تمام قوا و نيروهايش را به كار مي‌گيرد تا در اين سال، جنگ را به نتيجه برساند. بر اين اساس سپاه پاسداران انقلاب اسلامي طرحي را براي انجام عمليات در تمام محدوده جبهه جنوب تهيه كرد تا از سه محور"هور"، "شرق بصره"يعني شلمچه ومحدوده شمال آن و"منطقه ابوغريب" يعني منطفه جنوب خرمشهر و جزيره مينو، حمله سرنوشت سازي را صورت داده و منطقة جنوب عراق و بصره را به تصرف درآورده و با اين شيوه جنگ را تمام كند. با اين طرح قرار بود در هر محور 500 گردان رزمي وارد عمل شوند. اما مسئولين كشور امكان تامين اين مقدار نيرو،سلاح وتجهيزات ونيازمندي‌هاي آن را غير ممكن مي‌دانستند.1 درنهايت قرار شد عملياتي با بسيج 500 گردان نيروي رزمي برنامه ريزي شود. ايران اميد داشت تا با حمله سرنوشت ساز خود، جنگ را به جايي برساند كه كليه رگ‌هاي اميد صدام و حاميانش را پاره كرده و آنها را ناچار به تسليم در برابر خواسته‌هاي بحق خود بنمايد و تكليف جنگ را براي آينده روشن سازد.2 ايران پس از پيروزي‌هاي فاو و مهران تصور مي‌كرد كه پايان دادن به جنگ راه حل نظامي دارد. تنظيم برنامه‌اي جهت انجام عمليات سرنوشت ساز و تعيين كننده، كار ساده‌اي نبود و نياز به اقتصادي قوي و تأمين نيروي انساني كافي داشت. عراق هم بيكار ننشسته بود و با يك تصميم سياسي مهم، تمام ظرفيت كشور را در مقابل ايران، بسيج كرده بود. امام خميني هم سال 1365 را سال پيروزي نام گذاشتند و مسئولين كشور نيز انتظار داشتند با انجام عمليات سرنوشت، به اهداف جنگ دست يابند. آنها تأكيد مي‌كردند: امسال سال دستيابي به پيروزي‌هاي بزرگ در صحنه نظامي خواهد بود. البته اين بدين معنا نيست كه جنگ امسال پايان خواهد يافت.3 مهمترين اقدام جمهوري اسلامي ايران براي رسيدن به اين هدف، برنامه ريزي براي انجام عمليات كربلاي 5 بود.
در سال‌هاي پاياني جنگ تحميلي، توان رزمي نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران، فقط امكان طرح ريزي و انجام يك عمليات بزرگ در هر سال را ميسر مي‌ساخت. زيرا توان نظامي، اقتصادي و پشتيباني كشور اجازه نمي‌داد كه بيش از سالي يك بار، عملياتي تعيين كننده،بزرگ و گسترده انجام شود. از سال 1362 به بعد، معمولاً در طول سال، امكانات و تجهيزات لازم براي اجراي يك عمليات بزرگ جمع آوري مي‌شد و همه نيروهاي مسلح، بسيج مي‌گرديدند تا يك عمليات گسترده را برنامه ريزي، تدارك و اجرا نمايند. در طي اين سال‌ها، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، به عنوان تنها قدرت تهاجمي جمهوري اسلامي ايران، قادر بود تا سالانه حدود يكصد تا يكصد و پنجاه گردان نيروي آفندي را از بين مردم داوطلب و رزمندگان بسيجي سازماندهي نموده و با كمك آن‌ها يك عمليات بزرگ را سازماندهي كرده و انجام دهد. لازم به ذكر است كه بهترين شرايط براي بسيج نيروهاي مردمي در فصل‌هاي پاييز و زمستان هر سال بود زيرا كشاورزان هم مي‌توانستند در جبهه‌ها حضور يابند. از سوي ديگر، ارتش عراق در سال ششم جنگ در اوج قدرت نظامي خود بود. علاوه بر گسترش تعداد يگان‌هاي رزمي، ارتش بعثي توانسته بود تا تجهيزات پيشرفته‌تري نسبت به سال‌هاي قبل از جمله جنگنده‌هاي ميراژ فرانسوي را در سازمان نظامي خود بكار بگيرد. ارتش عراق در اين زمان با تجديد نظر در تاكتيك‌هاي خود، قدرت مقابله با توان تهاجمي قواي اسلام را در بين لشكر‌ها و تيپ‌هاي خود افزايش داده بود. در آن زمان قدرت دفاعي ارتش بعثي، معمولاً دو برابر توان آفندي رزمندگان اسلام بود. ارتش عراق در اين شرايط اكثر يگان‌هاي خود را در جبهه‌هاي جنوب متمركز نموده بود و بر شدت ايجاد استحكامات و احداث موانع مهندسي در خطوط دفاعي حساس، افزوده بود. علاوه برآن، حجم فعاليت‌هاي پايگاه‌هاي هوايي شعيبيه و ناصريه در جنوب عراق نيز افزايش يافته بود. سپاه پاسداران به منظور برنامه ريزي جهت طرح ريزي عمليات آينده، طرحي را به منظور تشكيل 500 گردان رزمي تا پاييز سال 1365 و 1000 گردان رزمي تا پايان سال در تاريخ دوشنبه 2/4/1365 به فرمانده جنگ ارائه كرد. اين طرح به منظور توسعه جهشي توان رزمي جهت پايان دادن به جنگ بود. وزارت سپاه براي تدارك اين برنامه 30 ميليارد تومان كه 800 ميليون دلار آن ارز بود برآورد كرده بود. با توجه به كاهش درآمدهاي كشور در جلسه سران قوا در چهارشنبه شب 4/4/1365 موافقت شد تا 25 ميليارد تومان درخواستي سپاه براي جنگ با كسب مجوز از امام خميني از بانك مركزي قرض شود. به منظور تشكيل 500 گردان جديد التأسيس در روز 18/4/1365 فرمانده كل سپاه، برنامه ريزي جهت 480 هزار نيرو شامل 95 هزار پاسدار، 220 هزار بسيجي و 160 هزار سرباز را به فرماندهان نواحي مختلف كشور ابلاغ كرد.4 از سوي ديگر ايران در سال 1365، در تنگناي اقتصادي شديدي قرار گرفت و روزهاي دشواري را در جنگ سپري مي‌كرد. توليدات صنعتي و كشاورزي رو به كاهش گذاشته بود و فشار مالي، دولت را بيش از هر زمان ديگر تحت فشار قرار داده بود. نرخ تورم و بيكاري افزايش يافته بود و اقتصاد ايران بيش از هر زمان ديگر به درآمدهاي نفتي متكي گرديده بود. مديريت اقتصادي جنگ نياز به درآمدهاي ارزي براي تأمين هزينه‌ها و حصول فوري اين درآمدها داشت. افزايش عرضه نفت ازسوي همراهان صدام به ويژه كشور عربستان و همچنين كندي رشد تقاضاي جهاني براي انرژي، موجب شده بود تا قيمت نفت در سرازيري و كاهش مستمر قرار گيرد. در اين شرايط قيمت هر بشكه نفت ايران براي فروش تا هر بشكه به 6 دلار نيز رسيد. علاوه بر اين خريداران و متقاضيان نفت خام نيز شرايط خود را به دليل ناامن بودن بنادر صادرات نفت ايران، سخت كرده بودند و از ايران مي‌خواستند تا نفت خود را در بندرهاي مقصد به آنها تحويل دهد. در آن شرايط رفت وآمد كشتي‌هاي نفتكش به دليل حملات مداوم نيروي هوايي ارتش بعثي به سكوها و بنادر نفتي ايران، توأم با خطر بوده و آنها حق ريسك و هزينة بيمه بيشتري دريافت مي‌كردند. در سال 1365، درآمد‌هاي نفتي كشور به شدت سقوط كرده بود. برخي كاهش قيمت نفت را توطئه‌اي جهت بازداشتن ايران از ادامه جنگ مي‌دانستند.5 در چنين شرايطي بود كه عمليات كربلاي 5 طرح ريزي شد.
برنامه ريزي براي انجام عمليات‌هاي مختلف در طول دوران جنگ، از مهمترين ابزارهاي جمهوري اسلامي ايران براي فائق آمدن بر قواي ارتش عراق و ناكام گذاشتن صدام در رسيدن به اهدافش در جنگ بوده است. از روز آغاز جنگ، ايران توانست با شكل دادن به يك مقاومت مردمي در كنار توان نيروهاي مسلح،گام بزرگي را در توسعة توان رزمي خود بردارد و با كمك آنها، عمليات‌هاي گوناگوني را به مرحلة اجرا درآورد. انجام هر عمليات نقش مهمي را در بيرون راندن قواي متجاوز از كشور يا جلوگيري از تهاجم بيشتر ارتش عراق به خاك ايران،ايفا كرده است.موفقيت در هر عمليات به ميزان زيادي بستگي به بكارگيري "ابتكار عمل" و "طرحريزي علمي" و نيز "برخورداري از نيروهاي با انگيزة بسيجي" و همچنين "توكل بر خداوند بزرگ" و "هدايت صحيح ميداني" داشته است. البته پيامدهاي هر عملياتي متفاوت با ساير عمليات‌ها بوده و ميزان دستيابي به نتايج مورد انتظار هم در همة زمان‌ها يكسان نبوده است. ادامه جنگ نشان داد كه پيروزي قاطع بر ارتش بعثي عراق، به سادگي امكان پذير نيست و نيازمند بسيج نيروها و امكانات و نيز تأمين جنگ افزارها و تجهيزات مورد نياز است. از سوي ديگر نبايد تلاش‌هاي سياسي براي استفاده از ظرفيت‌هاي منطقه‌اي و نظام بين‌المللي براي خاتمه دادن به جنگ را ناديده گرفت. البته در آن شرايط زماني، بسياري از كشورهاي غربي نگاه مثبتي به ايران نداشتند و عملا از رژيم عراق پشتيباني مي‌كردند. بنابراين، تكية ايران بيشتر بر انجام عمليات‌هاي نظامي موفقيت آميز بود تا بتواند با اتكا به نتايج آنها، قدرت سياسي جديدي توليد كرده و با تعيين متجاوز و مأيوس كردن عراق، به جنگ تحميلي پايان دهد.از آنجايي كه عمليات كربلاي 5 يكي از پيچيده‌ترين و سخت‌ترين عمليات‌هاي دوران جنگ است كه در دو سال آخر جنگ با چنين هدفي صورت گرفته است، در اين تحقيق بررسي شده است كه انجام اين عمليات چه تأثيري در سرنوشت جنگ و پايان دادن به آن داشته است؟شناخت شرايطي كه اين عمليات در آن موقعيت زماني انجام گرفته است و نيز مراحل گوناگون طرحريزي و اجراي عمليات و نتايج آن مي‌تواند به اين هدف كمك كند. خيزش عمومي براي پايان دادن به جنگ
برنامه ريزي جهت طرح ريزي و اجراي عمليات سرنوشت ساز، نياز به تأمين نيروهاي داوطلب و سرباز را تبديل به مهمترين برنامه‌هاي مسئولين كشور در سال 1365 كرده بود. انجام هر نوع عمليات موفق در جبهه‌هاي جنگ نيز با توسعه سازمان رزمي و تأمين نيروي انساني مورد نياز امكان پذير مي‌شد. با گسترش جبهه‌هاي جنگ و طولاني شدن خطوط پدافندي، نياز به تأمين نيروهاي رزمي بيشتر مشخص مي‌شد. بر اين اساس در جلسه ستاد قرارگاه خاتم الانبياء(ص) در 1/3/1365 تصميم گرفته شد تا 2 ماه بر خدمت سربازان اضافه شود. از سوي ديگر مجلس شوراي اسلامي طرحي را در مورد مشمولان نظام وظيفه تصويب كرد كه از اواخر تير ماه 1365 موجب افزايش مراجعه مشمولان خدمت سربازي گرديد.6 از سوي ديگر از آنجا كه طرح ريزي و اجراي هر نوع عملياتي در جنگ با شركت و حضور نيروهاي داوطلب بسيجي امكان پذير مي‌بود، بنابراين قبل از شروع و اقدام به انجام عمليات سرنوشت ساز، تبليغات گسترده‌اي صورت گرفت تا بتوان نيروي رزمنده مورد نياز اين عمليات را فراهم آورد. امام خميني هم حضور در جبهه‌ها را واجب كفايي اعلام كردند و مسئولين كشور در توجيه فراخوان عمومي به مردم، وعده انجام يك عمليات سرنوشت ساز را دادند. با تلاش‌هاي فراوان صورت گرفته، به مناسبت سالگرد تشكيل بسيج مستضعفان، سپاهِ يكصد هزار نفري حضرت محمد (ص) براي انجام اين عمليات بزرگ از بسيجيان داوطلب مردمي پس از اجتماع در ورزشگاه آزادي در 12/9/1365 عازم جبهه‌هاي جنگ شدند. لازم به ذكر است كه در آن ايام، اقبال مردم براي رفتن به جبهه‌هاي جنگ كاهش يافته بود به گونه‌اي كه برخي از مسئولين عالي رتبه كشور معتقد بودند كه سپاه قادر به جمع كردن 2000 نفر از مردم هم، نيست. اين در حالي بود كه طرح ريزي و انجام يك عمليات بزرگ نياز به حضور ده‌ها هزار نفر از بسيجيان داوطلب داشت تا بتوان گردان‌هاي رزمي مورد نياز را با كمك آنان سازماندهي نموده و واحدهاي تهاجمي را براي شكستن خطوط مستحكم دشمن و انهدام وي شكل داد. بدين منظور واحد بسيج مستضعفين سپاه، دست به ابتكار جديد زد و اعزام سپاه يكصد هزار نفري حضرت محمد(ص) را براي هفته بسيج سال 1365 در روز 5 آذر در دستور كار خود قرار داد. براي تشويق مردم به حضور گسترده در جبهه‌هاي جنگ، 21 هزار پايگاه مقاومت بسيج كه در آن سال در سراسر كشور، توسعه يافته بودند مأمور شدند تا با تماس و ارتباط با مردم، چنين نيرويي را فراهم آورند. حجت الاسلام محمد علي رحماني كه در آن ايام مسئوليت واحد بسيج سپاه را برعهده داشت مي‌گويد كه با تفأل بر قرآن، اين سپاه به نام حضرت محمد(ص)، خوانده شد زيرا در مراجعه به قرآن مجيد سوره محمد(ص) آمده بود.7 در آن سال حضرت امام خميني از اينكه يكبار ديگر مردم با حضور گسترده خود در جبهه‌ها، توانستند قدرت جديدي را بيافرينند اظهار رضايت نموده و مسئولين مربوطه را دعا كردند.
اجلاس غير متعهدها در بارة جنگ
در حالي كه ايران خود را براي انجام عمليات سرنوشت ساز آماده مي‌كرد، با حضور در مجامع بين‌المللي هم سعي مي‌كرد تا مواضع خود در بارة جنگ را براي ساير كشورها بازگو نمايد. هشتمين اجلاس كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد در 9/6/1365 در كشور آفريقايي زيمبابوه تشكيل شد و به مدت حدود يك هفته ادامه يافت. در اين كنفرانس 13 كشور حامي عراق به طور مشخص عليه ايران موضع گرفتند. آنها تنها خواستار پايان جنگ از طريق مذاكره شدند. كميته سياسي كنفرانس در پيش نويس اوليه خود تجاوز عراق به ايران، كاربرد سلاح‌هاي شيميايي و حمله به مناطق مسكوني را محكوم كرده بود. كشورهاي حامي عراق عبارت بودند از عربستان سعودي، كويت، مصر، اردن، مراكش، بحرين، امارات، يمن شمالي، سومالي، موريتاني، كنيا، مالزي و افغانستان. رئيس جمهوري ايران در اين اجلاس اظهار داشت: "صلح به طور كلي و بويژه براي منطقه حساس ما، يك انتخاب نيست، يك ضرورت حياتي است. ما چاره‌اي جز اين نداريم كه با مجازات قطعي رژيم متجاوز، جنگ افروز و باج گير عراق، برقراري و استحكام چنين صلحي را در منطقه تضمين كنيم".8 بخشي از بيانيه سياسي اجلاس سران غير متعهد به شرح ذيل به جنگ ايران و عراق اختصاص يافت: رؤساي كشورها يا دولت‌ها، بر اصل استفاده نكردن از زور در روابط بين‌المللي در رابطه با جنگ جمهوري اسلامي ايران و عراق تأكيد مي‌ورزند. در اين زمينه از "آغاز" و" ادامه" خصومت‌ها بين دو كشور كه هر دو از اعضاي مهم جنبش عدم تعهد هستند، ابراز نگراني عميق مي‌شود. سران كشورها يكبار ديگر از جمهوري اسلامي ايران و عراق مي‌خواهند كه خصومت‌هاي خود را به منظور اجتناب از خسارت‌هاي مالي و تلفات جاني، خاتمه دهند. سران كشورهاي عدم تعهد يك بار ديگر خودشان را متعهد مي‌كنند كه براي خاتمه سريع اين درگيري وحشتناك كوشش كنند.9 البته در جنبش غير متعهدها ظرفيت لازم براي ايفاي نقش فعال در جنگ وجود نداشت و اين نوع بيانيه‌ها تنها اثر رواني و تبليغاتي در افكار عمومي داشت و بيانگر نگاه ساير كشورها به مسئلة جنگ بود.
صدور قطعنامه 588 شوراي امنيت
شوراي امنيت سازمان ملل در روزهاي آغاز جنگ نقش فعالي بر عهده نگرفت. تا زماني كه ارتش عراق در خاك ايران بود،قطعنامه‌اي جهت وادار كردن ارتش عراق براي خروج از اراضي اشغالي ايران صادر نكرد. ولي پس از كشيده شدن جنگ به خاك عراق، از ايران مي‌خواست كه از انجام عمليات در خاك عراق خودداري نمايد.اين شورا در اوايل مهر ماه 1365 بنابر درخواست گروه هفت نفره اتحاديه عرب، جلساتي را براي بررسي جنگ ايران و عراق تشكيل داد و پس از بحث‌هاي طولاني در روز پنج شنبه 17 مهر 1365 مطابق با 8 اكتبر 1986 قطعنامه جديدي را با شماره 588 تصويب كرد. شوراي امينت در اين قطعنامه از دو كشور درگير جنگ خواسته بود تا قطعنامه 582 كه در 5/12/1364 تصويب شده بود را پذيرفته و اجرا نمايد. از دبيركل سازمان ملل نيز درخواست شده بود تا پس از تماس با طرف‌هاي درگير در مورد اجراي اين قطعنامه، نتيجه خود را تا 9 آذر 1365 به شوراي امنيت گزارش دهد. اين قطعنامه نسبت به قطعنامه‌هاي قبلي از نظر حجم و تعداد كلمات به كار برده شده كوتاه‌تر بود. سخنان دبيركل سازمان ملل در اجلاس شوراي امنيت در 11/7/1365 مبني بر تهديد ايران بر انجام حمله سرنوشت ساز و نهايي، در صدور اين قطعنامه مؤثر بوده است. اين قطعنامه همانند قطعنامه‌هاي قبلي فقط توصيه بود و به فاصله زماني 7 ماه و 12 روز از قطعنامه582 صادر شد. اين قطعنامه بدليل ناديده گرفتن حقوق ايران،از سوي جمهوري اسلامي رد شد.

نگراني قدرت‌هاي بزرگ از پيروزي ايران
شواهد و قرائني وجود دارد كه امريكا و شوروي از نيمه دوم سال 1365 به اين نتيجه رسيدندكه ادامه جنگ عراق با ايران به نفع منافع آنها نيست زيرا ممكن است در اين جنگ، ايران پيروز شده و مديريت و كنترل عراق و منطقه خليج فارس از دست آنها خارج گردد. اولين نشانه اين موضوع در مذاكرات بين سران ابر قدرت شرق و غرب، ديده شد. روساي جمهور آمريكا و شوروي در نيمه دوم مهرماه 1365 با يكديگر ديدار و پيرامون اين مسئله به گفتگو نشستند. در تاريخ 19/7/1365 نخستين دور مذاكرات رونالد ريگان رئيس‌جمهور امريكا و ميخائيل گورباچف صدر هيئت رئيسه شوروي در ريكياويك ايسلند برگزار شد. ابتدا اين دو نفر يك ساعت به طور خصوصي با هم گفتگو و سپس وزيران امور خارجه دو كشور به آنها پيوستند. گفته مي‌شود. اين مذاكره كه پس از انجام پيروزي ايران در فاو و در آستانة عمليات كربلاي 5 صورت گرفته است، مبنايي براي صدور قطعنامه 598 و پايان دادن به جنگ بوده است. وزير امور خارجه امريكا جورج شولتز در 24/7/1365 در مصاحبه‌اي در مجل? كرسنت اينترنشنال گفت: "در صورت پيروزي ايران در جنگ، ايالات متحده دخالت نظامي خواهد كرد و چنين دخالتي از حمايت كامل شوروي برخوردار خواهد بود. زيرا هر دو ابر قدرت، داراي منافع متقابل در مشاهده پايان اين جنگ هستند. وي افزود اين تفاهم بر اين واقعيت استوار است كه پيروزي ايران در جنگ، تعادل نظامي منطقه را بر هم مي‌زند و وضعيت سياسي آن را كاملاً تغيير خواهد داد10".
منابع و ماخذ
1. اظهارات سردار احمد غلامپور در بهداروندمهد? ، ما وجنگ، تهران ، پژوهشكده مطالعات و تحق?قات دفاع مقدس ،1388 ، ص/273
2. هاشم? عماد ، خاطرات هاشم? رفسنجان?، اوج دفاع، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، 1388 ص ص/213
3. هاشم? عماد ، خاطرات هاشم? رفسنجان?، اوج دفاع، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، 1388 ص /197
4. هاشم? عماد ، خاطرات هاشم? رفسنجان?، اوج دفاع، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، 1388 ص/144 ، 147 و 167
5. هاشم? عماد ، خاطرات هاشم? رفسنجان?، اوج دفاع، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، 1388 ص /177
6. هاشم? عماد ، خاطرات هاشم? رفسنجان?، اوج دفاع، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، 1388 ص/105 ، 179
7. اظهارات حجت الاسلام محمد عل? رحمان? مسئول وقت واحد بس?ج سپاه به نگارنده
8. هاشم? عماد ، خاطرات هاشم? رفسنجان?، اوج دفاع، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، 1388 ، ص/254 و 259
9. هاشم? عماد ، خاطرات هاشم? رفسنجان?، اوج دفاع، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، 1388 ص /259
10. هاشم? عماد ، خاطرات هاشم? رفسنجان?، اوج دفاع، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، 1388 ص /308
* ايران سال 1365 را به عنوان سال پيروزي و سال "روشن شدن تكليف جنگ" و به عبارتي سال پايان جنگ، مطرح كرد، زيرا حالت "نه جنگ و نه صلح" و "فرسايشي شدن جنگ"، فشار زيادي را به جمهوري اسلامي وارد مي‌كرد
* ايران به صورت آشكار اعلام كرد كه تمام قوا و نيروهايش را به كار مي‌گيرد تا در سال 65، جنگ را به نتيجه برساند. بر اين اساس سپاه پاسداران انقلاب اسلامي طرحي را براي انجام عمليات در تمام محدوده جبهه جنوب تهيه كرد تا از سه محور "هور"، "شرق بصره" يعني شلمچه ومحدوده شمال آن و "منطقه ابوغريب" يعني منطفه جنوب خرمشهر و جزيره مينو، حمله سرنوشت سازي را صورت داده و منطقة جنوب عراق و بصره را به تصرف درآورده و با اين شيوه جنگ را تمام كند
* شواهد و قرائني وجود داشت كه امريكا و شوروي از نيمه دوم سال 1365 به اين نتيجه رسيدندكه ادامه جنگ عراق با ايران به نفع منافع آنها نيست زيرا ممكن است در اين جنگ، ايران پيروز شده و مديريت و كنترل عراق و منطقه خليج فارس از دست آنها خارج گردد

يکشنبه|ا|18|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جمهوري اسلامي]

[مشاهده در: www.jomhourieslami.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 162]