تأثير عوامل جمعيتي و شرايط محيطي بر راهبردهاي سياسي – امنيتي رژيم صهيونيستي

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: تأثير عوامل جمعيتي و شرايط محيطي بر راهبردهاي سياسي – امنيتي رژيم صهيونيستي
خبرگزاري فارس:مقاله حاضر سعي بر آن دارد با بررسي وضعيت جمعيتي و شرايط محيطي اسرائيل، تأثير عوامل مذكور را بر تدوين راهبردهاي سياسي و امنيتي اسرائيل مورد ملاحظه قرار دهد.

جزئيات
طي چند سال گذشته در اظهارات مقامات ارشد اسرائيلي و تحليل‌گران و صاحبنظران يهودي در آژانس جهاني يهود، تحليل‌هاي ارائه شده در كنفرانس‌هاي متعدد برگزار شده از جمله كنفرانس سالانه هرتزليا و مواضع مقامات سياسي، نظامي و امنيتي داخل اسرائيل، به‌طور مداوم از عامل جمعيت به عنوان چالش و بحران اصلي رودروي دولت اسرائيل طي دهه‌هاي آينده سخن گفته مي‌شود. محور و اساس نگراني و دغدغه اين افراد برهم خوردن موازنه جمعيتي به سود اعراب و فلسطيني‌ها طي دو دهه آينده و در اقليت قرار گرفتن جمعيت يهوديان در اسرائيل مي‌باشد. اين نگراني جدي در بين سياستمداران اسرائيلي و متفكران يهودي باعث اتخاذ سياست‌هاي راهبردي در سطوح سياسي و امنيتي گرديده است. خروج از غزه، احداث ديوار حائل امنيتي و عقب‌نشيني احتمالي از بخش‌هايي از كرانه غربي را مي‌توان كوشش دولت يهودي براي حفظ بقا و موجوديت اسرائيل دانست. در اين چارچوب تشكيل دولت فلسطيني و جدايي از اعراب و فلسطيني‌ها به نيازي امنيتي براي دولتمردان اسرائيلي تبديل شده است. علاوه بر عامل جمعيت، شرايط جغرافيايي خاص، مشكل دسترسي به منابع آبي و تراكم بيش از حد جمعيت در داخل اسرائيل (1948)، بر نگراني‌هاي سياستمداران اسرائيلي افزوده است. مقاله حاضر سعي بر آن دارد با بررسي وضعيت جمعيتي و شرايط محيطي اسرائيل، تأثير عوامل مذكور را بر تدوين راهبردهاي سياسي و امنيتي اسرائيل مورد ملاحظه قرار دهد.

تحليل
آريل شارون در يك سخنراني تاريخي و ماندگار در كنست (پارلمان اسرائيل) در مي 2003، در اظهارنظري كه نشانگر تغييري بنيادين در افكارش بود اعلام نمود كه اسرائيل براي حفظ امنيت خود بايد از سرزمين‌هاي اشغالي نوار غزه و بخش‌هاي وسيعي از كرانه غربي خارج گردد. او تلاش مي‌نمود مخاطبان خود به ويژه همفكران و هم‌حزبي‌هاي راستگرا و راديكال خود و در سطحي ديگر افكار عمومي اسرائيل را مجاب نمايد كه تصميم وي براي آنچه كه حفظ اسرائيل به‌عنوان كشوري يهودي و دموكراتيك مي‌خواند، تصميمي اجتنا‌ب‌ناپذير است.[1] اين موضع از سوي شخصي بيان مي‌گردد كه زندگي شخصي و سياسي خود را وقف ساخت و توسعه شهرك‌هاي يهودي‌نشين در نوار غزه و كرانه غربي نموده بود و در طيف‌بندي‌هاي سياسي اسرائيل، در جبهه راستگرايان افراطي قرار مي‌گرفت. اين ژنرال سابق در انتهاي طيفي قرار داشت كه خود را مدافعان راستين صهيونيسم مي‌دانستند و تشكيل «اسرائيل بزرگ»، اتوپياي هميشگي آنها بود. مهم‌ترين و اصلي‌ترين استدلال شارون و همفكرانش كه پس از شكاف در ليكود حزب «كاديما» را تشكيل داده بودند، هراس از به اقليت افتادن جمعيت يهوديان با توجه به آمار نرخ رشد جمعيت يهوديان و اعراب ساكن اسرائيل و داخل سرزمين‌هاي اشغالي و به تبع آن مشكلات و چالش‌هاي احتمالي بود.

نگراني دائمي

موضوع جمعيت يهوديان از بدو تأسيس اسرائيل در 60 سال گذشته تاكنون، همواره موضوعي مهم و نگران‌كننده براي دولت يهودي بوده است. اساساً بدون جمعيت يهودي، فلسفه صهيونيسم و حيات و بقا دولت اسرائيل بي‌معني مي‌باشد. نگراني هميشگي اسرائيل از بابت جمعيت يهوديان را مي‌توان در چند نكته خلاصه نمود:
هدف اساسي بنيانگذاران و حاميان تشكيل دولت اسرائيل، تشكيل سرزميني براي تمام يهوديان جهان بود.* بدون حضور يهوديان فلسفه وجودي دولت اسرائيل به زير سؤال مي‌رود.
دولت اسرائيل از بدو تشكيل به منظور مقابله با چالش‌هاي پيش‌رو در محيط پيراموني عربي (كه موجوديت اسرائيل را نامشروع مي‌دانستند)، نياز به تقويت بنيه نظامي (از بعد نيروي انساني) داشت.
از ابتداي شكل‌گيري اسرائيل، يك اقليت عرب در آنجا ساكن هستند. اعراب اسرائيل هيچ‌گاه احساس هويت مشترك با صهيونيسم نداشته و نخواهند داشت. افزايش جمعيت اعراب اسرائيلي به عنوان يك نگراني جدي و بنيادين همواره وجود داشته است.

از زمان تشكيل اسرائيل تاكنون، دولتمردان و سياستمداران يهودي همواره دغدغه امكان بازگشت ميليون‌ها آواره فلسطيني به سرزمين‌شان را دارند (آوارگان فلسطيني جنگ 1948). بازگشت احتمالي آوارگان به معناي پايان موجوديت دولت يهودي خواهد بود. اين نگراني در سرسختي نمايندگان اسرائيل در موضوع آوارگان در مذاكرات 10 ساله صلح با طرف فلسطيني مشهود بود.

پس از جنگ 6 روزه ژوئن 1967، اسرائيل خود را بين جمعيت زيادي از اعراب فلسطيني ساكن نوار غزه و كرانه غربي محصور ديد. مهم‌ترين دغدغه و نگراني اسرائيل در حال حاضر نرخ بالاي رشد جمعيت فلسطيني‌ها در سرزمين‌هاي اشغالي مي‌باشد.
نگراني از بابت رشد جمعيت فلسطيني‌ها و اعراب داخل اسرائيل تبديل به هراس جدي در بين تحليل‌گران يهودي و سياستمداران اسرائيلي شده است؛ اين نگراني توأم با بحث‌هاي مربوط به هويت يهودي همواره در اسرائيل وجود داشته است و طي سال‌هاي گذشته مشاهده مي‌گردد كه نگراني مشتركي بين نيروهاي مختلف سياسي در اين باره شكل گرفته است. وجود چنين اجماع نسبي در بين طيف‌هاي مختلف سياسي (حتي ليكود)، در طيف مذهبي اسرائيل كمتر به چشم مي‌خورد. مجموعه شكاف‌هاي داخلي در اسرائيل (مذهبي و قومي) در كنار مجموعه ديگري از عوامل خارجي (استمرار مناقشه با فلسطيني‌ها) باعث شده‌ است تا تصوير يهوديان اسرائيل از خود* به عنوان يكي از اركان اصلي حس هويت جمعي و نيز سياست‌هاي هويتي صهيونيستي، دچار چالش جدي شود. هسته اصلي و كانوني تصوير يهوديان از خود در گذشته و حال، آسيب‌پذيري است.[2] ايجاد يك نظم جديد سياسي ـ اجتماعي مستلزم حل و فصل تعارضات دروني و مقابله با آسيب‌هاست. روابط بين صهيونيسم و يهوديت و بين ناسيوناليسم و مذهب همچنان در جامعه اسرائيل نامشخص است. مقاومت شديد افراطيون مذهبي در موضوع خروج ارتش اسرائيل از نوار غزه مويد اين ابهام است. اما با وجود مخالفت سرسختانه اين طيف، نكته‌‌اي كه امروزه بر سر آن در اسرائيل وفاقي وجود دارد، اين است كه اسرائيل همچنان بايد دموكراتيك و يهودي باقي بماند. اين خواست مشترك البته تفاسير و تعاريف متفاوتي را از سوي هر كدام از گروه‌هاي سياسي و مذهي به همراه داشته است.

واقعيات دموگرافي
با نگاهي به آمار و ارقام منتشره از سوي اداره مركزي آمار اسرائيل (ICBS)، نگراني از به اقليت افتادن يهوديان گوياتر مي‌شود. براساس نرخ رشد جمعيت بين يهوديان و اعراب (داخل اسرائيل و فلسطيني‌هاي ساكن غزه و كرانه غربي) موازنه جمعيتي بين يهوديان و اعراب كمتر از دو دهه آينده به سود فلسطيني‌ها تغيير خواهد كرد.[3]

اين آمار و ارقام تأييدكننده نگراني دولت اسرائيل و تحليل‌گران يهودي است. براساس استدلال دولت، خروج اسرائيل از نوار غزه و قسمت‌هايي از كرانه غربي و احداث ديوار حائل امنيتي و در مجموع متاركه و جدايي* از فلسطيني‌ها، به منظور حفظ هويت يهودي اسرائيل ضرورت پيدا مي‌كند. اين نگرش دولت همان‌گونه كه ذكر گرديد، در بين طيف‌هاي مختلف سياسي و مذهبي مدافعان و مخالفاني دارد.
طبق آمار دولت اسرائيل، در حدود يك و نيم ميليون از جمعيت اسرائيل را اعراب تشكيل مي‌دهند (در حدود 19درصد) كه با توجه به نرخ رشد جمعيت آنان تا سال 2025، از كل جمعيت اسرائيل را شامل مي‌شوند. شهروندان عرب اسرائيل به زبان عربي صحبت مي‌كنند و هويت كاملاً عربي دارند. شكاف بين جامعه اعراب اسرائيل از نظر توسعه و پيشرفت اقتصادي نسبت به بدنه اصلي جامعه يهود، يكي از مهم‌ترين شكاف‌هاي موجود در سطح جامعه اسرائيل است. تبعيض‌هاي آشكار عليه اعراب توسط دولت‌هاي اسرائيل، باعث تشديد نارضايتي اعراب از دولت گرديده است.[4] جمعيت در حال رشد و همسويي و قرابت فكري اعراب اسرائيلي با فلسطيني‌ها، به دغدغه‌اي امنيتي براي اسرائيل تبديل شده است. اعلام خبر عقب‌نشيني اسرائيل از غزه برخلاف آنچه كه تصور مي‌شد، موجب ايجاد هراس در ميان اعراب شد؛ چراكه اين امر احتمال اسكان مجدد شهرك‌نشينان در الجليل (در شمال اسرائيل) را در پي خواهد داشت. در آوريل 2005 (قبل از خروج اسرائيل از غزه) دولت اسرائيل گردهمايي تحقيقاتي با عنوان «توسعه شمال كشور و الجليل» را برپا ساخت. به گفته «حنه اسويد» شهردار سابق منطقه عرب‌نشين «ايلايون» اين گردهمايي مطرح‌سازي دوباره «طرح يهودي كردن» الجليل يا به عبارتي واژگون‌سازي واقعيت دموگرافي اين منطقه است كه 51درصد آن را اعراب تشكيل مي‌دهند. در نظرسنجي كه طي سال‌هاي 2006 و 2007 صورت پذيرفته است، مشخص مي‌شود كه افكار عمومي در اسرائيل اگرچه همچنان به ايده‌ها و اصول برابري و حقوق مدني پاي‌بند هستند، اما از سويي ديگر هيچ قرابت و نزديكي با شهروندان عرب از خود بروز نمي‌دهند. 63 درصد در سال 2006 و 66 درصد در سال 2007، علاقمند به مهاجرت اعراب اسرائيلي از اسرائيل بودند. در بررسي دقيق‌تر مشخص گرديد كه نگاه جامعه اسرائيلي نسبت به شهروندان عرب، در طول انتفاضه دوم (2004 ـ 2002) و جنگ سال 2006 حزب‌الله و اسرائيل، نسبت به دوره زماني قبل و بعد از آن منفي‌تر شده است.[5] اعراب طي دو دهه آينده به اقليتي تعيين‌كننده در محيط داخلي اسرائيل تبديل خواهند شد. نرخ بالاي زاد و ولد در بين اعراب نسبت به يهوديان، به عامل نگراني و دغدغه دولتمردان تبديل شده و باعث اعمال سياست‌هاي «عرب‌زدايي» مناطق عرب‌نشين (در شمال اسرائيل) شده است. اين درحالي است كه اسرائيل، فلسطيني‌هاي ساكن بيت‌المقدس را شهروندان اسرائيل مي‌داند و بيت‌المقدس را جزيي از خاك خود مي‌داند.

تراكم جمعيت
يكي از عوامل نگران‌كننده ديگر براي دولتمردان يهودي، ميزان بالاي تراكم جمعيت در اسرائيل است. سال 2007، تراكم جمعيت در اسرائيل (پس از هلند) در رتبه دوم قرار داشت. تراكم جمعيت در هلند 399 نفر در هر كيلومتر مربع مي‌باشد و در اسرائيل 350 نفر در هر كيلومتر مربع است. اين ميزان تراكم (نسبت جمعيت به وسعت) با وجود صحراي نقب (در جنوب كرانه غربي) محاسبه گرديده است. صحراي نقب 60 درصد از وسعت اسرائيل را شامل مي‌گردد كه منطقه‌اي بياباني و غيرمسكوني است. بدون درنظر گرفتن صحراي نقب تراكم جميعت به دو برابر اين ميزان مي‌رسد؛ يعني 845 نفر در هر كيلومتر مربع. اين ميزان بالاي تراكم تبعات امنيتي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي و زيست محيطي فراواني مي‌تواند به دنبال داشته باشد.[6] هرگونه حمله احتمالي به مراكز جمعيتي اسرائيل مي‌تواند براي اسرائيل بسيار پرهزينه و خطرناك باشد. حملات موشكي حزب‌الله به بندر حيفا به عنوان يكي از مراكز مهم صنعتي و پرجمعيت اسرائيل، اين شهر را در ترس و ركود فرو برد. فارغ از نگراني‌هاي امنيتي و سياسي، موضوع دسترسي شهروندان به منابع آبي يكي از اصلي‌ترين دغدغه‌هاي پيش روي دولتمردان يهودي و يكي از علل استمرار اشغال بلندي‌هاي جولان و تسلط بر درياي جليله در شمال كرانه غربي بوده است. طي چند سال گذشته ميزان آب سفره‌هاي زيرزميني (آكيفرها) كاهش يافته است و سطح آب درياي جليله به‌طور چشمگيري كاهش داشته است. اين درحالي است كه با توجه به افزايش جمعيت، تقاضا براي آب افزايش يافته است. مخالفان جدي عقب‌نشيني احتمالي اسرائيل از كرانه غربي، قطع دسترسي به منابع آبي در شمال كرانه غربي را يكي از عوامل مخالفت خود با تصميم آتي دولت مي‌دانند. مجموعه اين شرايط مي‌تواند در ميزان مهاجرت به اسرائيل بسيار تأثيرگذار باشد.

جمعيت طيف‌هاي مذهبي
طبق آمار منتشره، نرخ رشد جمعيت در بين يهوديان در طول دوره زماني 2005 ـ 2000 درحدود 1/8 ـ 1/6 درصد بوده است. جمعيت در بين غالب اسرائيلي‌هاي سكولار همچنان رو به كاهش و در بين يهوديان مذهبي و الترا ـ ارتدوكس‌ها رو به افزايش مي‌باشد. با توجه به افزايش جمعيت در بين اقشار مذهبي‌تر جامعه اسرائيل و سياست‌هاي اقتصادي دولت به ويژه در دولت نتانياهو، اين اقشار از سياست‌هاي اقتصادي دولت بيشتر آسيب‌پذير بوده‌اند و همواره خواستار ارتقاء و بهبود وضعيت رفاهي، افزايش تأمين اجتماعي و دادن امتيازاتي از سوي دولت به خانوارهاي پرجمعيت شده‌اند. مذهبيون و الترا ـ ارتدوكس‌ها با دو نگاه متفاوت دولت اسرائيل را به چالش مي‌كشند.

برطبق آمار رسمي دولت اسرائيل، جمعيت هاردي‌ها* (يهوديان الترا اراتدوكس مقيد به آموزه‌هاي يهودي) نسبت به ساير يهوديان طي سال‌هاي گذشته رشد بالاتري داشته است و تا سال 2019، از جمعيت كل يهوديان را شامل مي‌شود. يوسف ليپيد، معاون سابق نخست‌وزير و رهبر حزب سكولار «شينوي» و شماري ديگر از مقامات چپ‌گراي اسرائيل بر اين اعتقادند كه رفتار هاردي‌ها تناسبي با سياست‌هاي دولت اسرائيل و هنجارهاي حاكم بر جامعه اسرائيل ندارد. اين طيف از جامعه اسرائيل بقاء دولت يهودي را تنها در هنجارهاي معنوي و مذهبي جستجو مي‌نمايند. اين شرايط جمعيتي و كاهش مداوم نرخ رشد از ابتداي دهه 90 تاكنون درحالي است كه نرخ رشد اعراب فلسطيني ساكن در نوار غزه و كرانه غربي همچنان بالاترين رشد در دنيا محسوب مي‌گردد. نرخ رشد ساكنان نوار غزه بين 4/2 تا 4/4 درصد و نرخ رشد ساكنان غربي در حدود 3/8 درصد مي‌باشد. كاهش نرخ رشد يهوديان و افزايش نرخ رشد اعراب و فلسطيني‌ها زمينه‌ساز بحراني جمعيتي براي اسرائيل است.
اين بحران موجب نگراني و هراس آژانس جهاني يهود نيز گرديده است. در چنين شرايطي است كه نيروهاي افراطي داخلي و بنيادگرايان مذهبي هرگونه توافق و عقب‌نشيني در چارچوب زمين در برابر صلح را رد كرده و با آن به مخالفت مي‌پردازند و نيروهاي سياسي چپ‌گرا بر لزوم خروج از سرزمين‌هاي اشغالي و جدايي از فلسطيني‌ها و در نهايت تشكيل دو دولت تأكيد مي‌نمايند. برخي از جريان‌هاي مخالف برنامه خروج اسرائيل از سرزمين‌هاي اشغالي، با ايجاد شك و ترديد در آمارهاي ارائه شده، ميزان واقعي جمعيت اعراب فلسطيني و نرخ رشد جمعيت آنها را كمتر ذكر مي‌كنند. استدلال اين گروه بر اين تحليل استوار است كه بخشي از اعراب ساكن در نوار غزه و كرانه غربي همواره در حال جابه‌جايي و تردد مي‌باشند و امكان سرشماري دقيق از آنها وجود ندارد. براساس استدلال اين گروه، حتي در صورت عدم واگذاري سرزمين‌هاي اشغالي، جمعيت يهوديان دو برابر اعراب خواهد بود.[7]

مهاجرت، نگراني تازه
دولت اسرائيل براي يهودي‌ساختن فلسطين از ابتداي موجوديتش در اواخر دهه چهل ميلادي، سياست جذب مهاجران يهودي را در پيش گرفت و صهيونيسم با شعار «سرزمين بدون ملت براي ملتي بدون سرزمين»، بستر لازم را براي مهاجرت يهوديان از سراسر دنيا به اسرائيل فراهم نمود. دولت اسرائيل به خصوص پس از فروپاشي شوروي، در طول دهه 90 توانست مهاجران يهودي زيادي را جذب اسرائيل نمايد و دولت‌هاي اسرائيل همواره با تكيه بر «قانون بازگشت به اسرائيل» كه يكي از اصول تأسيس دولت يهودي بود، تمام تلاش خود را براي تشويق و ترغيب يهوديان دنيا براي اقامت در اسرائيل به كار مي‌بستند. با توجه به چالش‌هاي ايجاد شده، به ويژه از منظر فرهنگي، زباني و سطح درآمد اقتصادي بين مهاجران با غالب جامعه اسرائيل طي دو دهه گذشته، در چند سال اخير نگراني‌هايي در سطوح عالي سياسي بروز كرده است. در اواخر سال 2007 ميلادي، مير تشريت، وزير كشور كابينه اسرائيل در جمع شركت‌كنندگان در اجلاس آژانس جهاني يهود و در واكنش به خواست و تأكيد آ‌نها در تقويت مهاجرت يهوديان به اسرائيل، خواستار اعمال اصلاحاتي در قوانين مربوط به شهروندي يهوديان و مهاجرت آنان به اسرائيل گرديد. تشريت با اشاره به رشد افكار نئونازي در بين مهاجران جوان مهاجر از اتحاد شوروي سابق، كه به طور خودكار شهروندي اسرائيل را كسب نموده‌اند، قانون بازگشت به اسرائيل را مورد انتقاد شديد قرار داد.[8] وزير كشور خواستار آن شد كه قبل از كسب شهروندي، مهاجران بايد 5 سال در اسرائيل اقامت داشته باشند و به سوگند وفاداري به اسرائيل و گذراندن دوره‌هاي زبان عبري ملزم شوند. اين نگراني به‌طور مشخص نشانگر آن است كه سياست قديمي جذب مهاجران يهودي در اسرائيل نيز اكنون با چالش‌ها و بحران‌هايي مواجه گرديده است.

نتيجه‌گيري
در پشت مناقشه طولاني مدت و خونين خاورميانه، جمعيت به عنوان عامل نگران‌كننده و هراس‌آور براي حاكميت اسرائيل و متفكران پاي‌بند صهيونيسم تبديل شده است. دولت اسرائيل 60 سال است كه در برابر واقعيات مقاومت مي‌نمايد. اسرائيل همواره به دنبال مظلوم‌نمايي و اقناع جامعه جهاني از آسيب‌پذيري بالاي خود بوده است. اينك شرايط جمعيتي و وضعيت محيطي به سمتي مي‌رود كه اسرائيل فارغ از تمامي تهديدات خارجي، در درون با وضعيتي متفاوت مواجه شده است. پاشنه آشيل اسرائيل تركيبي از رشد جمعيت يهوديان، افزايش جمعيت اعراب اسرائيلي و فلسطيني‌ها، تراكم بيش از حد جمعيت و مشكلات محيطي و به ويژه دسترسي به منابع آبي است. اسرائيل پس از 6 دهه محكوم به درك واقعيت‌ها خواهد شد. نگراني‌هاي جمعيتي و محيطي به‌اضافه چالش‌هاي قومي-مذهبي ايجاد شده در جامعه اسرائيل، تضادهاي نهفته در ايدئولوژي صهيونيسم را بيشتر از هر زمان ديگري عيان كرده است. ايجاد يك نظم جديد سياسي-اجتماعي، مستلزم حل‌وفصل اين تعارضات دروني است. ريشه مشكلات اسرائيل به اين واقعيت برمي‌گردد كه تشكيل موجوديتي به نام اسرائيل، اساساً امري تحميلي در يك شرايط خاص تاريخي بوده است. وقتي كشورهاي داراي تاريخ و جغرافياي طبيعي در توليد و باز توليد هويت ملي خود مشكلاتي دارند، به طريق اولي مشكلات اسرائيل به دليل غيرطبيعي بودن آن به مراتب بيشتر خواهد بود.
پا‌نوشت‌ها:
* Home for all the Jews of the World.
* Self - Image
* disengagement plan
* Haredi

[1] - George Friedman, The Gaza withdrawal and Israel Permanent Dilema, Geopolitical Intellegence Report, Oct 2005.
[2] - رحمان قهرمان‌پور، بحران هويت صهيونيستي و گذر به هويت پسا صهيونيستي، پژوهشنامه شماره 10، معاونت پژوهش‌هاي سياست خارجي، فروردين 1387.
[3] - Arnon Saffer, Demography and Environment, Middle East Institute, May 2006.
[4]- جوزف آگدازي، مشغله دائمي اعراب اسرائيلي در رابطه با دولت: دولت يهوديان يا دولت تمامي شهروندان؟ ماهنامه لوموند ديپلماتيك (فارسي)، مي 2006.
[5]- Yehuda Ben Meir and Dafna Shaket, The National Security and Public Opinion Project, The Jaffe Center for Strategic Studies, May 2007.
[6] - Arnon Saffer, Demography and Environment op.cit.p22.
[7] - Bennett Zimmerman, Defusing the Demography Time Bomb, www.Jewishpolicycenter.org, Spring 2008.
[8] - Israel Mulls Citizenship Changes, bbc.co.uk, 2007/10/31.

نويسنده: محمود دهقاني
..................................................................................................................
انتهاي پيام/

جمعه|ا|9|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 159]