نظريات سينمايى مددپور در يك كتابنكاتى درباره دينى شدن سينما

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: نظريات سينمايى مددپور در يك كتابنكاتى درباره دينى شدن سينما
آرش فهيم

مرحوم دكتر «محمد مددپور» نامي آشنا در حوزه نظريه پردازي هنر است.

اين فيلسوف هنر را بيشتر به عنوان ناقد و تئوريسين هنرهاي تجسمي، به خصوص هنرهاي اسلامي مي شناسند. غالب آثار اين انديشمند فقيد نيز در همين حوزه است. كتاب هايي چون «حقيقت و هنر ديني»، مجموعه 5 جلدي «آشنايي با آراي متفكران درباره هنر»، «حكمت انس و زيبايي شناسي عرفاني هنر اسلامي»، «پارادايم هاي زيبايي شناسي هنرهاي معاصر»، و... با تمركز روي هنرهاي تجسمي نوشته شده اند. اما در ميان تأليفات پرشمار مددپور كتاب هايي در زمينه سينما نيز ديده مي شود. «سيروسلوك سينمايي»، «سينماي اشراقي» دو كتابي هستند كه موضوع محوري شان سينماست. كتاب «ماهيت تكنولوژي و هنر تكنولوژيك» هم وجه غالبش سينمايي محسوب مي شود. اما به تازگي كتابي با عنوان «دين و سينما» توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است كه بايد آن را چكيده انديشه هاي اين استاد فلسفه هنر درباره سينما دانست.

همچنان كه از نام كتاب برمي آيد، رابطه، تعامل و نسبت دين و سينما در آن بررسي شده است. تقدم كلمه «دين» بر «سينما» گوياي اين است كه مسئله اصلي نويسنده دين است. در واقع كتاب به بررسي اين كه سينما، به عنوان يك پديده فرعي و غيرضروري چگونه مي تواند با دين، به عنوان يك پديده اصلي و ضروري تعامل برقرار كند.

با توجه به اين كه مددپور از متأثران انديشه احمد فرديد (از فلاسفه معاصر) بود و همچنين ارادت خاصي هم به شهيد سيد مرتضي آويني داشت - كتاب به اين معلم مرگ آگاهي تقديم شده است- از پيش مي توان نگاه انتقادي نويسنده به سينما را پيش بيني كرد. مددپور از طرفداران گرايش تفكيك- در حوزه فلسفي- است. به اين معني كه از نظر شناختي و معنايي، ميان فرهنگ و انديشه اسلامي با روح پديده هاي جديد غربي و تكنولوژيك تمايز قائل است. مددپور در فصل اول كتاب «مابعدالطبيعه و مافي الطبيعه سينماي نفساني» در اين باره نوشته: «تأثير تفكر جديد غرب در سينماي ايران، در ضمن خود نحوي تلقي جدايي تفكر غرب و سينما و القاء پلوراليسم را دربرداشته است، حال آن كه اساساً غرب و سينماي كنوني نسبت عموم و خصوص مطلق را با يكديگر دارند. اگر نقاشي، موسيقي، معماري و شعر در هر يك از تمدن ها و فرهنگ ها به وجود آمده باشند، و اگر بتوان نقاشي غربي و نقاشي هندي را به عنوان دو نوع نقاشي با ابداع عواملي ديگر پذيرفت، براي سينما چنين مرزي وجود نخواهد داشت. سينماي كنوني به ذات ، هنري غربي است، و به عبارتي هنري است مجلاي نظام تكنيك».

در ادامه اين مبحث درباره تلاش براي اسلامي كردن سينما در ايران آمده است:

«اين توهم صدساله منورالفكران و علماي متجدد، يعني اسلامي كردن Islamization همه اشياء و امور از جمله هنر و تكنولوژي غرب هنوز بر اذهان بسياري از ساده انديشان مسلط است» و در اين ميان سينما را هم جزوي از همين جريان دانسته است . در واقع، كتاب «دين و سينما» در پي تحليل اين گزاره است كه سينما ظرفي نيست كه هر مظروفي را بتوان در آن ريخت، بلكه به محتواي خود شكلي بنابر ماهيت تكنولوژيك خودش مي دهد. در اين باره نوشته شده است: «تلقي سينما و هنر چونان يك ابزار، بسيار سطحي است. طبق اين تلقي، هنر و سينماي جديد به مثابه ابزار عادي به خدمت اين و آن درمي آيند. علي رغم اين نظريه همگاني اكنون شاهديم كه پس از 15 سال (از ابتداي انقلاب، در زمان نگارش كتاب) نتوانسته ايم سينما و هنر را به خدمت (اسلام و انقلاب) گيريم.»

اين بخش هاي كتاب، تنها براي معرفي جهت گيري آن ذكر شد. والا با مرور اين چند خط نمي توان به عمق نظريات مددپور درباره سينما پي برد. زيرا او استدلال ها و شاهد مثال هاي بسياري درباره اين حرف ها آورده است. كتاب «دين و سينما» مرجع مناسبي براي افرادي است كه در حوزه رسانه و دين فعال هستند يا تحقيق و مطالعه مي كنند و يا اين كه دغدغه آن را دارند. در اين كتاب، علاوه بر فصل مورد اشاره، فصول ديگري با عناوين «انكشاف عالم دين در جهان سينمايي»، «سينماي ديني آوردن غيب به عالم شهادت»، «سينماي ديني آسماني است»، «نكاتي درباب سينماي ديني»، «مباني صوري و معنوي سينماي ديني»، «حكمت معنوي سينما»، «سينماي آينده جهان»، «چرا در سينماي كنوني امام زمان غايب است؟»، «سينماي حاتمي كيا در مقام محاكات »، «توهم شبه فلسفي يا تحليلي» و «سير و سلوك سينماگران و گسسته خردي سينماي ايران» آمده است.

يکشنبه|ا|11|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 365]