تهيه كننده مباني نظري سند تحول بنيادين آموزش و پرورش: نگاه به تحولات در سند بنيادين آموزش و پرورش اساسي است نه جزئي

واضح آرشیو وب فارسی:شبكه خبر دانشجو: تهيه كننده مباني نظري سند تحول بنيادين آموزش و پرورش: نگاه به تحولات در سند بنيادين آموزش و پرورش اساسي است نه جزئي
استاد دانشگاه ترتبيت مدرس گفت: در سند راهبردي تحول بنيادي در آموزش و پرورش نگاه به تحول، اساسي بوده است نه تحولات جزئي و صوري كه هر چند يك بار انجام مي‌شود و به دليل همين جزئي بودن نتيجه اي ندارد و ...

گروه علمي «خبرگزاري دانشجو»؛ همه متخصصان تعليم و تربيت بر تربيتي تاكيد دارند كه رسمي، عمومي و همه جانبه باشد. تربيت رسمي و عمومي تربيتي است كه به عنوان بخشي از جريان تربيت به شكل سازمان دهي شده، عادلانه، همگاني و الزامي در مدرسه باشد. در جهان معاصر امروز ما شاهد الگوهاي متفاوتي در زمينه تربيت هستيم كه بر اساس مباني متفاوت طراحي شده اند. سند ملي تحول در آموزش و پرورش كه در هفته هاي اخير توسط دكتر احمدي نژادريال رئيس جمهور كشورمان رونمايي شد، محصول كار چند ساله متخصصان تعليم و تربيت كشورمان است كه دغدغه الگوي تربيت اسلامي را داشته و سعي كرده اند در اين سند مباني تربيتي اسلام را دخيل كنند.

اين سند ملي امروز در انتظار اجرا نشسته و اين مهم، همكاري همه معلمان را بيش از پيش مي طلبد؛ چرا كه اين نظام ارزشي تهيه شده بايد بتواند توسط مجريان اصلي كار يعني معلمان به درستي فهم و ترجمه شود.

جهت تبيين مسائلي كه در ارتباط با سند مطرح مي شود با دكتر عليرضا صادق زاده، يكي از تهيه كنندگان مباني نظري سند و استاد دانشگاه تربيت مدرس به گفت‌وگو نشستيم كه در ادامه مصاحبه خبرگزاري دانشجو با وي را مي خوانيد.

خبرگزاري دانشجو، با توجه به رونمايي از سند ملي طي هفته هاي اخير، ضرورت تهيه اين سند را در آموزش و پرورش چگونه مي بينيد و آيا اين حركت با تغييرات تدريجي ايجاد نمي شد و حتما نياز به يك سند جامع در آموزش و پروش داشتيم؟

صادق زاده: بحث تهيه سند راهبردي براي تحول بنيادي در آموزش و پرورش يا در تربيت رسمي و عمومي از منظرهاي مختلف قابل بحث است؛ اولا اينكه جريان تعليم و تربيت جرياني است كه با دگرگوني و تغيير در خود فرآيند كار و اهدافش بايد روبرو شود تا بتواند خودش را براي دوران بعدي آماده كند، اما اينكه اين تغيير چگونه باشد و در چه ظرف زماني و با چه اصولي اتفاق بيفتد قابل بحث و مهم است.

اين سندي كه تهيه شده است به نظر مي رسد جهت گيري كلي آن اين است كه نگاه درازمدت باشد و تغيير به نگاه هاي صوري كه به سليقه ها و شرايط زماني بر مي گردد و كوتاه مدت است، موكول نشود بلكه تغييرات نسبتا با جهت ثابت و متناسب با اقتضائات فرهنگي و بومي ماست تا جهت گيري روشني را براي دو دهه بتوانيم داشته باشيم. در اين سند نگاه به تحول اساسي بوده است و نه تحولات جزئي و صوري كه هر چند يك بار انجام مي شود و به دليل همين جزئي بودن نتيجه اي ندارد و با مشكلات روبرو مي شود.

يكي از ويژگي هاي اين كار اين است كه متكي بر بحث هاي نظري بوده تا بتواند به اتكاي آن ثباتي داشته باشد و از حالت سليقه اي نجات پيدا كند. مجموعا فضاي كلي كه در سند بوده سعي شده عالمانه و متكي بر مطالعه باشد و از درون نظام آموزش و پرورش هم بر درون و هم بر بيرون تاملاتي داشته باشد، از اين جهت مي شود گفت كه ما بايد در انتظار تحولي جامع با جهت گيري هاي نسبتا ثابت و مبتني بر بحث هاي نظري باشيم.

خبرگزاري دانشجو، مفاهيم نظري كه جنابعالي هم ذكر كرديد و در سند به آن توجه شده است، تا چه اندازه بار عملياتي دارد؟

صادق زاده: بحث اين است كه يك تغيير اساسي بايد مبتني بر مباحث نظري باشد، اما اينكه اين بحث نظري قابل اجرا باشد سازوكاري بايد براي آن در نظر گرفت كه اين مباحث نظري متناسب با واقعيت ها و شرايط زماني خاص بشوند.

در روش شناسي سند اين به صورت الگوهاي نظري تدوين شد در روش شناسي مدنظر طراحي الگوي هاي نظري اسلامي ايراني چه الگوهاي كلان به نام فلسفه تربيت و ره نامه و چه الگوي خرد به نام الگوهاي نظري براي انواع تربيت در دستور كار قرار گرفت.

تلاش اين بوده است كه حرف ها با ملاك ها سازگاري داشته باشد و با شرايط فعلي كشور هماهنگ باشند به يافته هاي دنيا و نقادي آن توجه شود و به نوعي صاحب نظران در جريان تربيت هم با آن موافق باشند تا كمترين مانع را در اجرا داشته باشد. سعي شده نظريات غير قابل اجرا نباشد.

خبرگزاري دانشجو، با توجه به اينكه در نگاه اسلام هم بيشترين نقش را در تربيت، معلم داشته است، در تربيت رسمي معلم چه جايگاهي دارد و در سند مذكور به اين مسئله چقدر اهميت داده شده است؟

صادق زاده: بسيار خوب ديده شده است. همانطور كه شما اشاره كرديد تعليم و تربيت تعطيل شدني نيست برخلاف دانشگاه كه ما آن را زماني تعطيل كرديم مثل قطار در حال حركتي است كه بايد تغيير كند و نمي تواند متوقف شود. اين مربيان هم در حال حركت بايد تعليم ببينند و ارتقا پيدا كنند.

ما متوجه شديم كه اگر يك سازوكارهاي مناسبي براي اجرايي شدن تحول در زير نظام تربيت معلم نداشته باشيم به سر منزل مقصود نخواهيم رسيد. قبول داريم در اين زمينه بايد كار جدي انجام شود حذف نيروهاي غيرقابل اصلاح، جذب نيروي جديد، ارتقاي نيروهاي موجود و هم چنين انگيزه بيشتر دادن به كساني كه در اين جريان مي توانند با باور و جديت تغييرات اساسي را از كلاس درس خودشان شروع كنند بسيار اهميت دارد. اين از بحث هايي است كه نياز به برنامه ريزي اساسي دارد و خم رنگ رزي نيست كه به يك باره عوض شود.

خبرگزاري دانشجو، از آنجا كه آموزش رسمي در سند از سن 6 سال شروع شده است و از طرف ديگر نقش خانواده در سال هاي ابتدايي بسيار مهم است، تحول در نظام خانواده چه سهمي در تعليم و تربيت دارد؟

صادق زاده: در بحث فلسفه تربيت صريح گفته شده است، عوامل متعددي در تربيت دخيل هستند كه مهمترين ركن در تربيت به لحاظ نزديك بودن به افراد، خود خانواده است. خانواده نخستين ركني است كه در جريان تربيت به معناي عامش نقش آفرين است؛ بنابراين حتما بايد راجع به خانواده فكر جدي كرد تا وقتي خانواده هاي ما نقش تربيتي خودشان را ايفا نكردند هر چه ديگران هم تلاش كنند جايگزين نقش خانواده نخواهد شد.

اما در تربيت رسمي هم ما اتفاقا گفتيم خانواده بايد حضور داشته باشه و به طور فعال همراهي كند. از قبل تولد تا 6 سالگي تقريبا عنصر اصلي و غير قابل حذفي كه يكه تاز جريان تربيت است خانواده است. در طول تربيت رسمي هم خانواده همراهي مي كند و حتي نقش خودش را بعد از تربيت رسمي هم به عهده دارد، اما در سنين بزرگسالي نقش متفاوتي پيدا مي كند.

يكي از مسائلي كه تربيت اسلامي را از ديگر تربيت ها جدا مي كند، توجه به نقش مهم خانواده است كه بايد براي آن جايگاه ويژه اي قائل شد. خانواده بايد احساس كند هم به عنوان حق هم به عنوان تكليف در تربيت نقش آفرين باشد و دولت بايد زمينه لازم را براي خانواده ها جهت ايفاي اين حق و انجام تكليف فراهم كند تا هيچ نهادي فكر نكند مي تواند با رقيق كردن نقش خانواده جريان تربيت را پيش ببرد.

خبرگزاري دانشجو، به نظر جنابعالي اگر اين سند در مرحله اجرا هم بتواند به نحو احسن جلوه كند، آيا ما در آينده شاهد فارغ التحصيلاني خواهيم بود كه انسان مطلوب اسلام و انقلاب اسلامي باشند؟

صادق زاده: من فكر مي كنم چيزهايي كه ما در فلسفه تربيت و فلسفه تربيت رسمي و عمومي به عنوان اهداف و اصول مطرح كرديم، به عنون مثال اينكه تربيت رسمي و غير رسمي بايد در هم تنيده و مكمل هم باشند، تربيت عمومي و تخصصي بايد دو قالبي باشند كه به هم افزايي هم بيانجامند، عوامل سهيم و موثر به ويژه عوامل موثر مانند نظام سياسي، نظام اقتصادي و نظام فرهنگي جامعه كمك كار تربيت باشند بسيار مهم است.

تربيت اگر جريان فرابخشي و نهادي عمومي ديده شود كه همه نهادها براي تحقق اهداف، خود را پاسخگو ببينند و كمك كار آن باشند به نظر ما كاري نيست كه قابل انجام نباشد. ما ظرفيت هاي خوبي داريم؛ به عنوان مثال خانواده ها حاضرند به دليل عشق خداداي بيشترين سرمايه هاي زندگي خود را براي تربيت فرزندان خود بگذارند.

براي تحول فرصت هاي خوبي وجود دارد. معلمان ما علي رغم فشارهايي كه وجود دارد، بهترين و شايسته ترين نيروهاي در خدمت دولت هستند، علاقه مند هستند و خود را نقش آفرين مي دانند. اگر ما مديريت خوبي داشته باشيم، از امكانات و ظرفيت ها خوب استفاده كنيم، موانع را برطرف كنيم، نگاه هوشمندانه به تربيت داشته باشيم و همه بار تربيت را به دوش دولت يا رسانه نياندازيم با هم مشاركت كنيم در اين كار ملي، قابل پيش بيني است كه تربيت يافتگاني داشته باشيم كه در پايان تربيت رسمي، اين افراد خودشان را در مسير تربيت مادام العمر ببينند.

خبرگزاري دانشجو، پس با توجه به صحبت هايي كه شد ما نيازمند تحول در دانشگاه هم هستيم؟

صادق زاده: بله ما معتقديم اگر قرار است تحولي در تربيت اتفاق بيفتد، بخش مهمي در تربيت غير رسمي است كه نمونه هاي آن تربيت خانواده، مسجد و رسانه است و بخش ديگري تربيت در آموزش عالي ماست، يعني مجموعه اي كه بايد براي تربيت با هم هماهنگ باشند. تربيت را بايد با نگاه جامع ديد. در اسلام همه بايد نسبت به تربيت پاسخگو باشند و در جامعه هم بايد اين مسئله مورد توجه قرار گيرد و از جمله مهمترين قسمت ها آموزش عالي است كه امروز با مشكل روبرو است.

خبرگزاري دانشجو، آيا بهتر نيست كساني كه مباني را تهيه مي كنند همان هايي باشند كه در مرحله اجرا هم نقش دارند و اگر اين اتفاق نيفتند ممكن است كه مرحله اجرا به دوش كساني بيفتد كه به طور كامل با مباني آشنا نيستند؟

صادق زاده: كار، گروهي است و هر كسي بايد در اين جريان نقشي داشته باشند، مهم اين است كساني كه در بحث هاي نظري تخصص دارند و كساني كه اجراي سند را برعهده دارند هماهنگ و مكمل باشند. اگر بحث هاي نظري ترجمه خوبي شود و اشاعه پيدا كند و باور نسبت به آن بحث ها ايجاد كند و التزام به آن وجود داشته باشد، كار پيش خواهد رفت. اين تلقي غلط است كه كساني كه اهل مباحث نظري هستند تا مرحله آخر باشند. اما بايد خودمان را آماده كنيم.

نكته مهم آن است نكند بحث هاي نظري كه گفته مي شود فراموش شود و اشاعه پيدا نكند. ما اگر مي خواهيم معلم خوبي داشته باشيم او بايد به جريان تربيت و اهدافش باور داشته باشد. قبل از هر چيز تحول در فكر و انديشه معلم بايد اتفاق بيفتد.

اگر مدير مدرسه به نقش مشاركتي خانواده قائل نباشد، تغييري صورت نمي گيرد. اگر اين التزام و باور به مباحث نظري تربيت نهادينه بشود مسئله حل مي شود. بيش از دغدغه واگذاري امور، ما دغدغه اين را داريم كه هر كاري قرار است صورت گيرد با اتكا به مطالعه و علم و پژوهش باشد، البته بخش مهمي به مربيان بر مي گردد كه بايد بخواهند تا بشوند.

خبرگزاري دانشجو، معلمان ما چقدر حاضرند اين تغيير را بپذيرند؟

صادق زاده: يكي از موانع فعاليت هاي تحولي در تمام نهادهاي فرهنگي دنيا اين است كه عوامل اصلي موضع محافظه كارانه نسبت به تغيير دارند و يا موضع عدم قبول و عدم پذيرش را داشته باشند. بايد بحث هاي اقناعي خوب در ارتباط با معلمان صورت گيرد، بايد براي معلمان زمينه هاي انگيزشي ايجاد شود تا آنها كار را براي خودشان بدانند. من بعيد مي دانم اگر ما خوب بحث را توجيه كنيم معلمي كه با عشق كار تربيتي انجام مي دهد شيوه اي كه بهتر از شيوه خود است و تدابيري كه بهتر از آن باشد را قبول نكند. اگر پشتيباني از معلمان در اين تغيير بزرگ صورت گيرد معلمان هم همراهي خواهند كرد.

دوشنبه|ا|12|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: شبكه خبر دانشجو]

[مشاهده در: www.snn.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 487]