واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: این برای نخستین بار بود كه دلم برای یك درخت می سوخت، دیدن درختی كه جادوی خزنده «جاروك لیموترش» نیمی از آن را چروكیده و خشكیده كرده است و هر روز بیشتر از روز قبل پیكر نیمه جان درخت پیشروی می كند، نه تنها دل باغداران بلكه دل هر رهگذری را به درد می آورد. اندوهمان وقتی مضاعف می شود كه بدانیم اگر هرچه زودتر اقدام مؤثری انجام ندهیم تمام باغ های لیموی كشور تا ۱۰ سال دیگر در چنگ این جادوگر پیر خشك خواهند شد. شروع این داستان غم انگیز به ۱۰ سال پیش و مشاهده نخستین مورد بیماری لیموترش به نام «جاروك» بر می گردد. شاید در آن زمان كسی تصور نمی كرد این بیماری بتواند به این سرعت در سطح باغ های لیموترش كشور شیوع یابد ولی اكنون با گذشت یك دهه از این اتفاق ناخوشایند، كارشناسان بخش كشاورزی اتفاق نظر دارند كه با توجه به هزینه خسارت وارده از سال?های ۷۷ تا ۸۶ و پیش بینی روبه گسترش بیماری«جاروك لیموترش» در صورتی كه به این موضوع به طور جدی و مستمر پرداخته نشود در كمتر از ۱۰ سال درآمد حاصل از تولید لیموترش در جنوب كشور به صفر نزدیك خواهد شد و این بدان معنا است كه اقتصاد كشاورزی در بسیاری از نقاط استان هرمزگان و بخشی از استان فارس با خطر جدی مواجه خواهد شد و عملاً باید منتظر تبعات این پدیده از جمله از دست دادن سهم جهانی تولید لیموترش، از بین رفتن اشتغال كشاورزان و سرایت این بیماری به دیگر محصولات باغی و احتمالاً زراعی باشیم، اما نكته بحرانی این قضیه عدم وجود هرگونه اطلاعات از روش های مهار و كنترل این بیماری در جهان است. جایگاه ایران در تولید لیموترش كه در اصطلاح عامیانه به آن لیمو عمانی می گویند یكی از مهم ترین و اقتصادی ترین محصولات باغی در جنوب كشور است. براساس آمار ایران در تولید لیمو ترش چهارمین تولید كننده جهان است كه علاوه بر كمیت تولید، كیفیت لیموترش تولیدی ایران نیز از ویژگی های منحصر به فرد این محصول محسوب می شود. آمارها نشان می دهد از سطح ۲۷۰ هزار هكتار سطح زیر كشت مركبات در كشور بالغ بر ۴۱ هزار هكتار به لیموترش اختصاص دارد كه بیشترین سطح زیر كشت لیموترش (عمانی) مربوط به استان های هرمزگان و فارس است. در استان هرمزگان به عنوان بزرگ ترین تولید كننده لیموترش از سطح زیر كشت ۳۸ هزار و ۵۰۰ هكتاری مركبات ۱۹ هزار و ۱۰۰ هكتار اختصاص به كشت این محصول دارد. سالانه در كشور ۶۱۵ هزار تن لیموترش تولید می شود كه از این مقدار ۲۶۰ هزار تن مربوط به استان هرمزگان و ۱۹۲ هزار تن مربوط به استان فارس است. اشتغالزایی لیموترش به ازای هر هكتار ۷ دهم نفر تا مرحله برداشت و ۷ دهم نفر در مراحل صنایع تبدیلی و حمل و نقل است. ● تاریخچه جاروك لیموترش این بیماری برای نخستین بار در سال ۱۳۶۵ در كشور عمان مشاهده شد به طوری كه ما بین سال های ۱۳۶۵ و ۱۳۶۶ بدون اعلام روش های مبارزه با این بیماری بیش از ۵۰ درصد درختان این منطقه نابود شدند. سپس این بیماری در سال ۱۳۶۸ در امارات متحده عربی مشاهده شد. مطالعات اولیه در این كشورها نشان می دهد عامل بیماری به وسیله حشراتی (مانند زنجرك ها) به لیمو ترش انتقال یافته است. عامل بیماری جادوی جادوگر یا جاروك لیموترش یك پروكاریوت فاقد دیواره سلولی به نام فایتو پلاسمایی است كه در ابتدا موجب كوچكی برگ ها و ایجاد شكلی مشابه جارو در برگ ها و سپس در مدت ۴ تا ۵ سال موجب مرگ گیاه می شود. عملكرد عامل بیماری (فایتوپلاسما) در لیموترش مشابه عملكرد ویروس HIV یا ایدز در انسان است زیرا عامل بیماری در مراحل اولیه آلودگی دارای یك دوره سكون است و پس از ظهور موجب مرگ سریع گیاه می شود. بیماری جادوی جادوگر نخستین بار در سال ۶۷ در نیك شهر استان سیستان و بلوچستان مشاهده شده سپس در سال ۷۷ در میناب و در سال ۷۹ در رودان استان هرمزگان دیده شد. در سال ۱۳۷۷ شمار درختان آلوده به عامل بیماری جادوی جادوگر تنها ۵۱ اصله بود كه این شمار در سال ۱۳۸۰ به ۲ هزار و ۴۳۸ اصله در سال ۱۳۸۲ به ۱۳ هزار و ۶۵۸ اصله و در سال ۱۳۸۴ به ۱۱۷ هزار و ۲۲۲ اصله و در سال ۸۵ به ۱۶۰ هزار اصله رسید. آخرین برآوردها نشان می دهد هم اكنون شمار درختان آلوده به عامل جاروك لیموترش به بیش از ۲۰۰ هزار اصله رسیده است. ● آغاز اجرای برنامه جامع مدیریت بیماری جاروك لیموترش هرچند حدود ۱۰ سال از ورود و انتشار بیماری جاروك یا جاروی جادوگر لیموترش در ایران می گذرد و این بیماری، تولید لیموترش كشور را به گونه ای تحت تأثیر خود قرار داده كه موجب نگرانی های بسیار عمده در نابودی تدریجی مزارع لیموترش كشور شده است و در این عرصه كشور را با بحران جدی روبه رو كرده است ولی به نظر می رسد هنوز عزم ملی در این زمینه وجود ندارد. اقتصاد كشاورزان استانهای جنوبی كشور و از آن مهم تر اشتغال این كشاورزان با خطر جدی مواجه است و این امر می تواند تبعات نابهنجار اجتماعی برای این استان ها به دنبال داشته باشد و این در حالی است كه میزان خسارت و هزینه های انجام شده برای مدیریت این بیماری تا امسال حدود ۲۸۰ میلیارد ریال بوده است كه به هیچ عنوان كافی نیست. رضا محمدی، یكی از باغداران لیمو می گوید: با وجود این كه ۱۰ سال از ورود این بیماری به كشور می?گذرد، متأسفانه حمایت جدی از كشاورزان نمی شود و حمایت های مسئولان بیشتر جنبه توصیه دارد و به امحای درختان بسنده می?كنند. این در حالی است كه محسن مردی مدیر برنامه جامع بیماری جاروك لیموترش می گوید: برنامه جامع مدیریت این بیماری در یك دوره ۴ ماهه در سال ۸۵ تدوین شد كه شیوه برخورد با این مسأله و روش تدوین این برنامه در یك دوره زمانی ۴ ماهه خود یكی از رویكردهای موفق چگونگی برخورد با یك مسأله و حل آن بوده است كه می تواند برای سایر مراكز پژوهشی كشور به عنوان یك الگوی بسیار خوب و كارآمد با رویكرد علمی مورد استفاده قرار گیرد. از مهم ترین ویژگی های این برنامه می توان به نگرش جامع به صورت مسأله، توجه به زوایای مختلف موضوع، اعم از پژوهش، اجرا، ترویج و بهره گیری از توانمندی ها و استعدادهای موجود در داخل و خارج از كشور شامل دانشگاه ها و مراكز پژوهشی، و انجمن های علمی، تجربیات افراد صاحبنظر و سازماندهی آنها در قالب یك كمیته فنی و هسته مركزی نام برد، كه خوشبختانه با بسیج تمامی ظرفیت های علمی، امكانات و توانمندی های داخل و خارج از كشور این برنامه تدوین و شبكه بیماری جاروك لیموترش ایران (www.iwbdln.ir) راه اندازی شد. به گفته وی هرچند تدوین برنامه و شیوه ترسیم نقشه علمی برای حل این معضل مهم ترین بخش از برخورد با این مشكل است ولی آنچه فعالیت های صورت گرفته را منجر به حل مشكل خواهد كرد، عملیاتی كردن قطعی این برنامه بود لذا در فروردین ماه سال ۱۳۸۶ با پیگیری های وزیر جهاد كشاورزی و مسئولان استان های درگیر علی الخصوص استان هرمزگان بخشی از اعتبارات موردنیاز این برنامه (۱۰ میلیارد ریال) در هیأت دولت تصویب شد. پیرو این مصوبه دبیرخانه اجرای این برنامه در مؤسسه تحقیقات بیوتكنولوژی كشاورزی وزارت جهاد كشاورزی تشكیل و هماهنگی های گسترده به منظور اجرای سریع و دقیق اجرای برنامه آغاز شد. مردی مهم ترین اقدام های انجام شده را طراحی و ایجاد شبكه هوشمند اجرا و نظارت اجرای طرح های پژوهشی و اجرایی اعلام كرد و افزود: از دیگر اقدام های مهم انجام شده عقد توافقنامه و قرارداد حدود ۵۰ طرح پژوهشی و اجرایی است كه دارای شاخص های ارزیابی دقیق كمی و كیفی و نتایج مورد انتظار مشخص است. وی خاطرنشان كرد: نكته مهم در ارتباط با این بیماری این است كه مشكل بیماری جاروك لیموترش نباید به عنوان یك راز در كشور و علی الخصوص استان های سالم مطرح شود. كشاورزان و مسئولان باید بدانند كه ارائه راه حل مبارزه سریع با این بیماری به دلیل عدم وجود اطلاعات علمی بسیار مشكل است و شناسایی و ارائه دستورالعمل های مناسب برای مبارزه با این بیماری نیازمند تحقیق و زمان است. مردی همچنین از اجرای هماهنگ ۵۰ طرح مرتبط با قرنطینه بیماری در مناطق سالم و آلوده، شناسایی ارقام مقاوم جایگزین، اصلاح و جایگزینی باغات لیموترش به عنوان طرح های در دست اجرای سال جاری نام برد و خاطرنشان كرد: انتظار می رود با اجرای این طرح ها كه به صورت كاملاً سنجیده و علمی طرح ریزی شده اند در یك برنامه زمانبندی ۵ ساله بیماری جاروك لیموترش مدیریت شود. هم اكنون داستان جادوی جادوگر دیگر شكل واقعی به خود گرفته و نه تنها كشاورزان بلكه كارشناسان و مسئولان آن را به عنوان یك واقعیت انكارناپذیر پذیرفته اند كه باغ های لیموترش در جنوب كشور در معرض نابودی قرار گرفته اند ولی آیا با نبود عزم ملی برای كنترل بیماری جادوی جادوگر می توانیم امیدوار باشیم داستان نابودی ۱۰۰ درصدی باغ های لیموی كشور در عرض ۱۰ سال همچنان در دهه آینده یك داستان باقی بماند و شكل واقعی به خود نگیرد؟ گزارش: روزنامه ايران
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سایت ریسک]
[مشاهده در: www.ri3k.eu]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 387]