گام هاي آسياي مركزي براي صادرات گاز

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: گام هاي آسياي مركزي براي صادرات گاز

از زمان فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، روسيه، گاز جمهوري‌هاي آسياي ميانه را با قيمت ارزان خريداري مي‌كند و آن را با قيمتي بيشتر به اروپا مي‌فروشد لذا مقام‌هاي اين كشورها قصد دارند در اين روند تغييراتي گسترده ايجاد كنند.

به گزارش ايرنا به نقل از سايت خبري آسياي ميانه، رشد سريع اروپا و چين سبب شده است تا اين كشورها در پي خريد مستقيم انواع فرآورده‌هاي نفتي از جمهوري‌هاي آسياي ميانه باشند، ضمن آنكه كشورهاي غني از گاز نظير تركمنستان، قزاقستان و ازبكستان هم درحال ارزيابي مزاياي بالقوه حذف واسطه به خصوص روسيه هستند. ‏

علاوه بر اين، فروش مستقيم به مشتري، به توليدكنندگان آسياي ميانه اجازه مي‌دهد نه تنها محصول خود را با قيمت روز به بازار جهاني عرضه كنند، بلكه گزينه‌ها و راه‌هاي تجاري جديدي را در اختيار آ‌ن‌ها قرار مي‌دهد تا از وابستگي به يك مشتري و وضع اقتصادي خاص كه انحصار خريد ناميده مي‌شود، آزاد شوند. ‏

هرچند ممكن است افزايش قيمت‌ها براي مشتريان اروپايي آسياي ميانه مشكلي نباشد، اما اين جمهوري‌ها مايل به ازدست دادن شريك ديرينه خود (روسيه) كه اين كشورها با آن روابط اقتصادي و سياسي دارند، نيستند، لذا آنها بايد ميان انجام معامله مستقيم و اجازه دادن به روسيه براي عمل كردن به عنوان واسطه، وضع خود را بسنجند. ‏

يك تحليلگر ازبك و از مسئولان سابق وزارت منابع انرژي، تلاش مستمر آسياي ميانه در چند سال اخير براي بدست آوردن راهي براي فروش گاز خود و دور زدن انحصار خريد گازپروم روسيه به علت بهاي پايين پرداختي را قابل درك دانست. ‏

‏تراب‌الله ورديف مي‌گويد: هرچند چين هم قيمت مشابهي را پرداخت، اما يك زيرساخت عادي را تأمين مي‌كند. مسير تركمنستان ـ افغانستان ـ پاكستان ـ هند هنوز پرسش برانگيز است. بنابراين انتظار مي‌رود اين كشورها به بازار اروپا كه پرداخت خوبي دارد، روي آورند. ‏

وي مي‌افزايد: اميدها براي فروش مستقيم گاز با قيمت بالاتر براي آسياي ميانه جذاب‌تر شده است زيرا گازپروم با وجود آنكه از احتمال از دست دادن انحصار خريدش آگاه است، جذابيت خود را با فقدان حفظ و نگهداري مناسب خطوط لوله و اساساً با فريب دادن جمهوري‌هاي آسياي ميانه كاهش داده است. ‏

وي پيش‌بيني مي‌كند: تركمنستان تلاش خواهد كرد كه توازن را حفظ كند، اما با توجه به مطمئن‌تر بودن اروپا نسبت به روسيه، بسيار محتمل است كه اين كشور به سمت اروپا متمايل شود. ‏

الله ورديف مي‌گويد: ازبكستان فكر نمي‌كند كه درحال حاضر صحبت درباره فروش گاز به اتحاديه اروپا ضروري باشد زيرا اين كشور كارت‌هاي ديگري براي بازي دارد و اسلام كريم اف رئيس‌جمهوري ازبكستان خواهان تنش با گازپروم روسيه نيست. ‏

زماني كه جمهوري‌هاي آسياي ميانه در سال 1991 اعلام استقلال كردند، هنوز مجبور بودند به لطف زيرساخت طراحي شده در دوران اتحاد جماهير شوروي براي انتقال سريع گاز از روسيه به اروپا، گاز خود را فقط به روسيه بفروشند و گازپروم به‌عنوان يگانه مشتري مي‌توانست قيمت‌هاي خريد پايين را ديكته كند و گاز آسياي ميانه را با بهره زياد به اروپا بفروشد. ‏

يك تحليلگر ديگر مسايل آسياي ميانه هم در اين خصوص مي‌گويد: روسيه چنگال انحصار خريد بر روي فروش گاز به اروپا را دارد، به عبارت ديگر منابع آسياي ميانه همچنان تحت نفوذ روسيه هستند و اين كشور از حضور اين جمهوري‌ها در بازارهاي بين‌المللي جلوگيري مي‌كند، هرچند كه در 10 سال اخير، ورود منطقه به بازار جهاني تا اندازه‌اي پويا‌تر شده است. ‏

‏ريس كلدي ساتكه مي‌افزايد: بروكسل به خوبي از اهميت تنوع در صادرات گاز آگاه است. بنابراين اتحاديه اروپا براي اختصاص سرمايه‌اي بزرگ در اين منطقه برنامه دارد. ‏

وي گفت: براي عشق‌آباد داشتن تنوع در صادرات پرمنفعت‌تر از صادرات محدود است، هرچه تنوع بيشتر باشد، خريداران تمايل زيادتري براي سرمايه‌گذاري در پروژه‌هايي به پيچيدگي خط لوله خزر دارند. ‏

وي با بيان آنكه رئيس‌جمهوري قزاقستان از اتحاديه اروپا براي حل اختلاف اين كشور با شركت‌هاي پتروشيمي خارجي درباره ميدان گازي كاراچاگانك دعوت كرده است، مي‌افزايد: قزاقستان قصد دارد سهم 10 درصدي از سرمايه‌گذاري 825 ميليون يورويي را كسب كند. ‏

وي اضافه مي‌كند: وزارت نفت و گاز اين كشور هنوز آماده شركت در پروژه خط لوله خزر نيست زيرا تحليلگران بر سر آن مسأله اختلاف دارند. ‏

اين تحليلگر مسايل آسياي ميانه ادامه مي‌دهد: با اين وجود، قزاقستان علاقمند است تا ساخت خط لوله خزر را ببيند زيرا برنامه‌هاي تحت حمايت اتحاديه اروپا براي ساخت يك خط لوله در كريدور جنوبي، انحصار را از دست روسيه خارج و احتمالاً براي خط لوله خزر يك خروجي به بازار اروپا تأمين مي‌كند. ‏

ساتكه مي‌گويد: براي اتحاديه اروپا، توسعه كريدور جنوبي يك تدبير پيشگيري از بحران و راهي براي جلوگيري از انحصار (روسيه) در صادرات گاز به اروپاست ضمن آنكه شيوه‌هاي اقتصادي مختلف در آسياي ميانه برگشت‌ناپذير هستند و مسكو به هرحال بايد با آن كنار بيايد. ‏

استاد ارشد دپارتمان مطالعات روسيه و اروپاي شرق در دانشگاه چارلز در پراگ معتقد است تركمنستان پس از فروپاشي شوروي وارث يك شبكه خط لوله صادرات گاز تحت كنترل روسيه شد كه اين امر روسيه را قادر ساخت تا كنترل خود را عملاً بر روي كل صادرات گاز تركمنستان اعمال و سود بيشتر را از آن خود كند. ‏

‏يان سير با اشاره به وجود برخي برنامه‌ها براي تنوع در صادرات گاز اين منطقه، اضافه مي‌كند: با در دسترس قرارگرفتن مسيرهاي جديد صادرات، امنيت انرژي تركمنستان افزايش خواهد يافت و موقعيت چانه زني بين‌المللي آن بيشتر خواهد شد. ‏

وي خاطرنشان كرد: آسياي ميانه يك منطقه ژئوپلتيك به شدت پيچيده است كه قدرت‌هاي بسياري در آن سهم دارند.

اروپا و روسيه هنوز بخش‌هاي بسيار بزرگ يك بازار گاز به هم وابسته هستند. اين درحالي است كه به طور عمده اين چين است كه در چند سال گذشته از آخرين وضع ژئوپلتيك خط لوله در (آسياي ميانه)، قدرت كسب كرده است. ‏

ذخاير شناخته شده گاز طبيعي ازبكستان مجموعاً 3000 ميليارد مترمكعب است و ذخاير احتمالي گاز آن شامل ذخاير كف درياي خزر 9/5 هزار ميليارد مترمكعب برآورد مي‌شود. ‏

تركمنستان كه ذخاير گازش 2/26 هزار ميليارد مترمكعب برآورد مي‌شود، دومين صادركننده بزرگ گاز جهان است. هرچند كه كشورهاي همسايه ذخايرشان بسيار كمتر است، اما علاقه آنها به واردكنندگان بالقوه، كمتر نيست. ‏

تركمنستان از سال 2010 سالانه 10 تا 11 ميليارد مترمكعب گاز به روسيه، 7 تا 8 ميليارد مترمكعب به خاورميانه و 3 تا 4 ميليارد مترمكعب به چين صادر كرده است و انتظار مي‌رود كه ميزان مصرف چين همچنان به رشد خود ادامه دهد. ‏

قزاقستان سالانه 6 ميليارد مترمكعب گاز به اوكراين، 2 ميليارد مترمكعب به گرجستان و 6/2 ميليارد مترمكعب به جمهوري آذربايجان صادر و 2/1 ميليارد مترمكعب گاز از روسيه و 4/1 ميليارد مترمكعب از ازبكستان وارد مي‌كند. ‏

هرچند قزاقستان هنگامي كه تحويل گاز ازبكستان بدون هيچ دليلي كاهش يافت، شروع به خريد گاز از تركمنستان كرد، اما فقدان خط لوله از غرب به جنوب قزاقستان، بخش جنوبي غني از هيدروكربن اين كشور را وادار به واردات گاز از خارج كرده است. ‏ازبكستان گاز طبيعي را به تاجيكستان، قرقيزستان، قزاقستان، روسيه و چين صادر مي‌كند. در سال 2009 اين كشور بنابرگزارش‌ها 2/15 ميليارد مترمكعب از 21/61 ميليارد مكعب گاز توليدي خود را صادر كرده است. ‏

با توجه به مشكلات حفظ و نگهداري خط لوله روسيه و مناقشات متناوب با گازپروم در زمينه قيمت‌گذاري، آسياي ميانه اخيرا شروع به بررسي گزينه‌هاي ديگر كرده است. چين در سال 2009 يك خط لوله جديد گاز ساخت كه قزاقستان، ازبكستان، تركمنستان و چين را به هم مرتبط كرد. ‏

مدير برنامه يك مركز آلماني مشترك براي روسيه، اوكراين، بلاروس و آسياي ميانه مي‌گويد: چين قيمتي پايين‌تر از قيمت بازار پرداخت مي‌كند، اما در عوض اين كشور كل خط لوله را با هزينه خود ساخته است. ‏

‏الكساندر رار ديپلماسي انرژي تركمنستان را بخشي از سياست آن كشور در قبال جامعه جهاني مي‌داند و مي‌گويد: بسياري بر اين باورند كه اين كشور در تلاش براي افزايش قيمت گاز و دريافت سرمايه‌گذاري بيشتر در پروژه‌هاي مختلف و آرام‌سازي تنش‌ها با غرب بر سر حقوق بشر است. اما بايد آن را رد كرد زيرا آن كشور فقط در برابر اتحاديه اروپا بلوف مي‌زند. ‏

‏رار خاطرنشان مي‌كند: قزاقستان در برابر روسيه محتاط‌تر است، زيرا از نظر سياسي و اقتصادي باثبات‌تر است. ‏وي ادامه داد: قزاقستان هم اكنون به غرب گاز مي‌فروشد و درك مي‌كند كه شركت در پروژه‌هاي خط لوله خزر و نابوكو، اصلاً تضميني براي برد نيست، بلكه اين احتمال وجود دارد كه دچار مشكلاتي با روسيه شود. ‏

وي با بيان آنكه غرب براي ساخت يك خط لوله در شرقي‌ترين بخش خزر برنامه دارد كه براي تحقق آن به سرمايه‌گذاران بيشتري نياز خواهد بود، مي‌گويد: هم اكنون تلاشي شديد براي استخراج منابع آغاز شده است كه اين موضوع احتمالاً براي 20 تا 30 سال ديگر ادامه خواهد يافت. همچنين اگر ساخت نابوكو كه مورد حمايت اتحاديه اروپا است، شكست بخورد، ساخت خطوط لوله ديگر در برنامه قرار خواهد گرفت. ‏

به گفته تحليلگران، درحالي كه پروژه خط لوله تركمنستان ـ افغانستان ـ پاكستان ـ هند به خاطر چالش‌هاي بزرگ امنيتي، در حد يك موضوع انتزاعي باقي مانده است، خط لوله پيشنهادي خزر كه كشورهاي اروپايي از آن حمايت مي‌كنند و روسيه مخالف آن است، مي‌تواند يك معامله خوب براي جمهوري‌هاي آسياي ميانه باشد. ‏عضو ارشد غيرمقيم در شوراي آتلانتيك مركز دينو پاتريسيو اورآسيا، با بيان آنكه موافق گزينه اروپايي است، مي‌گويد: تركمنستان يك كشور محصور در خشكي است و دسترسي آن به بازار فقط از طريق خطوط لوله صورت مي‌گيرد. ‏

‏بوروت گرگيك اضافه مي‌كند: با وجودي كه دسترسي تركمنستان به اروپا از طريق خط لوله خزر، واقع بينانه‌تر است، اما اين بدان معنا نيست كه تركمنستان گزينه‌هاي فروش به روسيه و چين را ناديده خواهد گرفت. ‏وي مي‌گويد: مشوق ديگر براي همكاري مستقيم با اروپا، شانس اجتناب از تكيه بر خطوط لوله سؤال‌برانگيز و از دست دادن پول است كه هر دوي آنها در سال 2009 تركمنستان را تحت تأثير قرار داد. ‏

يادآور مي‌شود در آوريل 2009 و زماني كه مباحث داغ قيمت ميان روسيه و تركمنستان وجود داشت، يك انفجار مشكوك به خط لوله ميان دو كشور آسيب زد و آن را براي هشت ماه از كار انداخت و يك ميليارد دلار در ماه به اقتصاد تركمنستان زيان وارد كرد. ‏

چهارشنبه|ا|7|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 118]