سوآپ گاز؛ مزيت انحصاري ايران

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: سوآپ گاز؛ مزيت انحصاري ايران

برنامه‌هاي ايران براي سوآپ گاز در منطقه درحالي شكل جدي‌تري به خود گرفته كه باتوجه به موقعيت ويژه ژئوپليتيك كشورمان، استفاده از پتانسيل سوآپ گاز مزيتي است كه به شكل انحصاري در اختيار ايران است.

به گزارش ايسنا، ايران درحالي برنامه‌هايي را براي سوآپ گاز در منطقه دنبال مي‌كند كه جايگاه ويژه ايران در منطقه با توجه به حضور در وضع جغرافيايي استراتژيك و دسترسي آسان به منابع و بازارهاي شمال، جنوب، شرق و غرب اين امكان را به سياست‌گذاران مي‌دهد كه درباره برنامه‌هاي مختلف سوآپ گاز برنامه‌ريزي بهتري داشته باشند.

از طرفي حضور روسيه و قطر به عنوان بزرگ‌ترين توليد‌كنندگان گاز دنيا در شمال و جنوب ايران و از طرف ديگر دسترسي آسان ايران به كشور‌هاي بزرگ مصرف‌كننده گاز هم‌چون پاكستان، هند، چين، تركيه و حتي اروپا، امكان ويژه‌اي را براي عملياتي‌شدن طرح سوآپ گاز در اختيار ايران مي‌گذارد.

اين درحالي است كه مديران جديدي كه بر مسند فعاليت‌هاي بين‌المللي بخش گاز كشور تكيه زده‌اند هم اين استراتژي را دنبال مي‌كنند كه به جاي رقابت با توليد‌كنندگان بزرگ گاز دنيا به خصوص روسيه، بتوانند با جلب همكاري يكديگر، هم‌افزايي بيشتري در برايند نيروهاي بين‌المللي داشته باشند.

هر چند هنوز برنامه‌هاي ايران براي سوآپ گاز در حد مطالعه است، ولي اگر برنامه همكاري با روسيه جدي شود، ايران مي‌تواند در بازارهايي كه روسيه امكان حضور ندارد، به خصوص مناطق جنوبي و شرقي كشور، گاز را برايش تحويل دهد و از سوي ديگر در مناطقي كه براي ما مطلوبيت داشته باشد، روسيه تعهدات ايران را بپذيرد و به اين شكل حالتي مانند سوآپ دوجانبه گاز شكل بگيرد.

البته يكي از مسائل بنيادي براي اجرايي شدن پرقدرت طرح سوآپ گاز در منطقه داشتن تامين‌كننده مطمئن و بزرگي براي گاز در نزديكي مرزهاست كه اين ويژگي با حضور روسيه و قطر در شمال و جنوب كشور محقق شده است. در اين ميان هرچند ايران و روسيه مرز مشتركي با يكديگر ندارند، اما روسيه در خود تركمنستان هم سهميه توليد گاز دارد و با توجه به اين كه بعضي از بلوك‌هاي گازي تركمنستان را روسيه توسعه مي‌دهد، مجوز استخراج و استفاده از گاز آنها در اختيار اين كشور است.

با اين‌حال در مرحله بعد اين سوال مطرح مي‌شود كه آيا توليدكنندگان بزرگي كه در همسايگي ايران حضور دارند هم مايل به همكاري در اين زمينه هستند يا ترجيح مي‌دهند بازارهاي فعلي خود را توسعه دهند.

در اين زمينه حسين بيدارمغز، مديرعامل شركت ملي صادرات گاز مي‌گويد: با طرح سوآپ گاز همكاري استراتژيكي بين توليد‌كنندگان عمده گاز دنيا شكل مي‌گيرد و هر توليدكننده بزرگي هم ترجيح مي‌دهد به جاي رقابت در بازار روبه‌رشد جهاني، همكاري استراتژيك را در دستور كار خود قرار دهد.

سوال بعدي كه درباره طرح سوآپ گاز به ذهن مي‌رسد، اين است كه درصورت استقبال كشورهاي ديگر توليدكننده گاز از اين طرح، چه‌مسيرهايي قابليت سوآپ گاز را براي ايران فراهم مي‌كنند؟

مديرعامل شركت صادرات گاز در اين زمينه با اشاره به اين‌كه در حال مذاكره براي ارزيابي مسير‌هاي بالقوه سوآپ گاز هستيم، مي‌گويد: مسير‌هايي مانند «تركمنستان ـ كشور‌هاي حاشيه خليج‌فارس»، «تركمنستان ـ پاكستان»، «روسيه ـ كشورهاي حاشيه خليج فارس» و حتي مسير‌هاي دورتر در حال مطالعه قرار دارد و در صورتي كه كار اين پروژه‌ها به خوبي پيش رود، برخي از پروژه‌هاي خط لوله كه در منطقه تعريف شده است، ديگر توجيه اقتصادي نخواهد داشت.

اشاره بيدارمغز مي‌تواند به طرح‌هايي مانند خط لوله تاپي (تركمنستان ـ افغانستان ـ پاكستان ـ هند) باشد كه هنوز هم باوجود گذشت چندين سال از ايده اوليه شكل‌گيري و امضاي چندين موافقتنامه، راه به‌جايي نبرده است و همچنان حضور افغانستان در مسير اين طرح به عنوان يك‌كشور نامطلوب از نظر تامين امنيت خطوط‌ لوله، آينده اجراي آن را در هاله‌ا‌ي از ابهام قرار داده است.

از طرفي اجراي طرح سوآپ گاز مي‌تواند هزينه‌هاي هنگفت اتصال خطوط لوله گازي و نگراني از بابت دغدغه‌هاي تامين امنيت اين خطوط لوله را به صفر برساند و به طور مثال هنگامي كه تركمنستان ببيند بدون هزينه اضافي و بدون دغدغه براي عبور از خاك‌هاي پرتلاطم افغانستان مي‌تواند گاز خود را دراختيار پاكستان قرار بدهد، شايد ديگر «تاپي» يك افسانه غير قابل توجيه به نظر برسد.

ماجراي سوآپ گاز موضوعي نيست كه محدود به روزها يا ماه‌هاي اخير باشد، اين برنامه در وزارت نفت دولت‌هاي نهم و دهم از همان روزهاي ابتدايي فعاليت نخستين وزير نفت دولت نهم پيگيري مي‌شد.

سيدكاظم وزيري ‌هامانه، نخستين وزير نفت دولت نهم در اين رابطه در سال 85 براي نخستين بار از پيشنهاد ايران براي سوآپ گاز توليدكنندگان حاشيه خزر خبر داده و با اعلام اين خبر كه براي سوآپ گاز به اروپا در حال مذاكره با كشور تركمنستان و همچنين ساير كشورهاي درياي خزر هستيم، گفته بود كه در حال حاضر ايران واردات گاز دارد، ولي به آن‌ها پيشنهاد داده‌ايم كه گاز كشورهاي حوزه درياي خزر را از طريق ايران به صورت LNG يا از طريق كشور‌هاي همسايه غربي به اروپا صادر كنيم.

پس از آن، اين بار نوبت مديرعامل شركت نفت فلات قاره بود كه در سال 86 پيشنهاد سوآپ گاز از طريق خليج فارس را مطرح كند. محمود زيرك‌چيان‌زاده با اشاره به اين‌كه خليج فارس دريچه‌اي است كه ايران را به كشور‌هاي همسايه مانند امارات، عمان، بحرين، كويت و همين طور اروپا مرتبط مي‌كند، معتقد بود موضوعي كه در حال حاضر روسيه و قزاقستان از آن رنج مي‌برند، اين است كه راهي به خارج ندارند و درياي خزر يك درياي بسته است. به همين دليل ايران روزانه حدود 130 هزار بشكه نفت را از كشور‌هاي حوزه درياي خزر به كشور‌هاي حوزه خليج فارس سوآپ مي‌كند كه اين موقعيت در گاز بسيار بهتر است، زيرا يك شبكه انتقال بسيار قوي گاز در كشور داريم كه مي‌تواند گاز را از عسلويه دريافت و به سراسر كشور منتقل كند، به اين ترتيب مي‌توانيم گاز را از روسيه و قزاقستان گرفته و معادل آن را سوآپ كنيم و درصدي را بابت هزينه عوارض دريافت كنيم.

برنامه‌هاي ايران براي سوآپ گاز با گذشت زمان رنگ جدي‌تري به‌خود مي‌گرفت، به‌طوري كه حسين نقره‌كار شيرازي معاون وقت امور بين‌الملل وزارت نفت در سال 87 از انجام مطالعات ساخت خط لوله گازي سرخس ـ جاسك براي سوآپ گاز با ظرفيت احتمالي 30 ميليون متر مكعب در روز از كشورهاي شمالي ايران به درياي عمان خبر داده‌بود. او با تاكيد بر اين‌كه به اين ترتيب در آينده نزديك سوآپ گاز از اين محل به طرف درياي عمان خواهيم داشت، گفته بود كه با تركمن‌ها، قزاق‌ها و ازبك‌ها مذاكراتي داشته‌ايم كه ظرفيت اين خط لوله به نتيجه مذاكرات و ميزان مشاركت اين كشورها بستگي خواهد داشت.

پس از آن در آخرين روزهاي سال 87 بود كه پس از انتشار خبر مذاكرات ايران با روسيه و قطر درباره سوآپ گاز، روسيه و ايران درباره سوآپ گاز توافق كردند.

سرگي اشماتكو، وزير انرژي روسيه و غلامحسين نوذري، وزير وقت نفت جمهوري اسلامي ايران يادداشت تفاهمي درباره همكاري در بخش نفت و گاز را امضا كردند كه اجراي طرح سوآپ گاز توسط «گازپروم» به شمال ايران در عوض عرضه منابع هيدروكربني از جنوب ايران به كشورهاي خليج فارس را در نظر داشت.

نوذري هم چندي بعد با تاكيد بر اينكه با طرف عماني مذاكراتي را براي سوآپ گاز طبيعي مورد نياز آن‌ها انجام داده‌ايم، از اين احتمال خبر داده بود كه عمان بخواهد گاز مورد نياز خود را از كشورهاي همسايه شمالي ما تامين كند كه در اين صورت ايران نقش سوآپ كننده گاز را براي عمان خواهد داشت.

برنامه‌هاي ايران براي سوآپ گاز درحالي مطرح مي‌شود كه بحث‌ها همچنان درباره سوآپ نفت در كشور ادامه دارد، به‌گونه‌اي كه از خرداد سال گذشته مسعود مير كاظمي، وزير سابق نفت، به دليل اين كه سوآپ نفت خام را نوعي واردات نفت خام به كشور مي‌دانست، تصميم به توقف آن گرفت. اين موضوع در حالي بود كه پس از بركناري ميركاظمي از وزارت نفت، انتقادات نسبت به توقف سوآپ علني شد. با وجود اين وي در پاسخ به انتقاداتي كه درباره‌ توقف سوآپ نفت در دوره‌ وزارت او مطرح مي‌شد، گفت كه من در همان دوران به شركت ملي نفت ابلاغ كرده بودم كه 500 هزار بشكه سوآپ كنند، اما آنچه من ابلاغ كرده بودم، سوآپ به معناي خريد نفت نبود.

وي تاكيد كرده بود كه وقتي ما سهميه‌ اوپك را داريم نبايد به اسم سوآپ، نفت خام بخريم و به همين دليل من جلو آنچه را كه به اسم سوآپ در رابطه با خريد نفت انجام مي‌شد، گرفتم. ميركاظمي طرح سوآپ نفت را صراحتا خيانت به كشور برشمرده و با اين توجيه اين طرح را متوقف كرده بود، اما رستم قاسمي پس از روي كار آمدن، سوآپ را داراي مزيت‌هايي براي كشور دانسته و خاطرنشان كرد كه نفت شمال كشور به لحاظ مرغوبيت مزايايي به دنبال خواهد داشت و بدين ترتيب مدتي است مجددا سوآپ نفت از سر گرفته شده است.

چهارشنبه|ا|7|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 192]