مديريت خلاقانه شهر

واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاين: مديريت خلاقانه شهر

جامعه > ديدگاه ها - يادداشت‌هايي از محمود كريمي، مربي دوره‌هاي خلاقيت و هماهنگ‌كننده انجمن TRIZ اروپا در ايران

كاركردگرايي محور و ركن اصلي بسياري از تكنيك‌هاي و روش‌هاي علمي حل مساله‌هاي خلاق و حل خلاق مساله‌ها است. دقت داشته باشيم كه با 2 مقوله مواجه هستيم: «حل خلاق مساله» و «حل مساله‌ خلاق».

وقتي از حل خلاق مساله سخن مي‌گوييم، منظور حل كردن مساله‌هايي است كه پيشتر نيز وجود داشته‌اند و چه بسا بيش از يك راه‌حل شناخته شده هم براي آن‌ها سراغ داريم. حل كردن چنين مساله‌هايي با تفكر خلاق، يعني بازنگري در صورت مساله و يافتن شيوه‌هاي جديد و همراه با نگاه به فناوري‌هاي موجود براي يافتن روش‌هايي نو به منظور انجام همان كاركردهاي گذشته در سيستم مساله. براي مساله‌هاي اين‌چنيني مي‌توان به تكينك‌هاي خلاقيت اتكا كرد و چندان نيازي به متدولوژي نيست.

آن‌گاه كه از حل مساله خلاق سخن مي‌گوييم، منظور پرداختن به مساله‌هايي است كه يا پيشتر نيز حل نشده و ناشناخته بوده‌اند و يا امروز تغييراتي در صورت مساله آن‌ها را به شكل تازه‌اي پيش روي ما قرار داده، بدين ترتيب راه‌حل‌هاي گذشته ما ديگر چاره مناسبي نيستند. براي اين‌ نوع مساله‌ها ضروري است ابتدا خود مساله را تعريف صريح و شفاف نماييم يا به تعبير علمي‌تر مساله را «كشف كنيم» و بعد ايده‌هاي اجرايي براي آن بيابيم.

اينجا معمولا نياز به متدولوژي داريم و تكنيك‌هاي ايده‌‌پردازي به تنهايي راه‌گشا نيستند. مساله‌هاي خلاق، مساله‌هايي متفاوت با مساله‌هاي روزمره هستند. براي درك بهتر چيستي اين مساله‌ها، كافي است يكي از شرايط يك مساله عادي و داراي راه‌حل را حذف كنيم يا آن را تغيير دهيم. پديده پيش روي ما در اين شرايط چيز جديدي است.

دانش نوآوري نظام‌يافته و خانواده تكنيك‌هاي آن (مانند مهندسي ارزش، تفكر ناب، تئوري‌محدوديت‌ها و ...) از جمله متدولوژي‌هاي حل مساله هستند كه هم به درد حل خلاق مساله‌ها مي‌خورد و هم مي‌توان با درك صحيح و اشراف بر آن،‌ به يافتن راه‌حل‌هايي كارآمد براي مساله‌هاي خلاق پرداخت. و خاطرمان باشد كه اين متدولوژي‌ها با تكيه هميشگي بر مفهوم كاركرد (كاري كه بايد انجام شود نه روش انجام آن) به عنوان ركن اصلي و قلب خود، از تيم كه روح خلاقيت را در كلبد اين متدولوژي مي‌دمند بهره مي‌گيرد تا مساله‌ها را حل كند. بر خلاف آن‌چه در ميان علاقه‌مندان اين تكنيك‌ها گفته مي‌شود، صرفه‌جويي‌هاي مالي يا كاهش هزينه تنها هدف اين رويكردها نيستند.

با اين آغاز، آن‌چه در پي انتشار اين ستون خواهيد خواند، مروري است بر زندگي ما در ‌شهرهاي امروزي. اين مرور با سفري در زمان و با فرض زندگي در سال‌هاي آينده كه براي بسياري از مساله‌هاي موجود راه‌حل‌هاي مناسبي يافت شده انجام مي‌شود. بخش‌هايي از آن‌چه مي‌خوانيد از تجربه ديگر مردمان دنيا و كشورهاي ينگه‌دنيا روايت شده و بخش‌هايي زايده تخيل و فانتزي‌ نگاه كردن نگارنده به محيط شهري است. در اين نوع نگاه، مفاهيم و الگوهاي فكري نوآوري نظام‌يافته (TRIZ) را مدنظر دارم. براي احترام به مخاطب و دانش نسبي او، از شرح كاركرد هر موضوع و ايده و نحوه يافتن راه‌حل پرهيز خواهم داشت تا شايد اين شيوه معماگونه، خود مجالي براي بيشتر انديشيدن خواننده را فراهم آورد.

بياييد چند دقيقه‌اي در روز، سخت نگيريم، جدي نباشيم و به مغزمان اجازه پرواز دهيم. دوردست‌هاي تخيل و ايده‌پردازي ما خيلي زود دست‌يافتني مي‌شود. سخت نگيريم و به فكرمان بال پرواز دهيم.

آب باران
روش‌هاي مختلفي براي بهره‌گيري سازنده و مثبت از اين نعمت‌هاي آسماني ابداع مي‌شوند. در گردهمايي‌هاي دوره‌اي مردم شهر كه بخشي از آن الكترونيكي و بخشي حضوري است، ايده‌هاي مختلف شهروندان كارشناس و خلاق، در كنار جوانان خوش‌فكر و نخبه و دانشگاهيان انديشمند، تركيب مي‌شوند تا مديران شهري بتوانند با به‌كارگيري آن‌ها مهار آب‌هاي باران و جابه‌جايي و دفع برف‌هاي روبيده شده را به سمت و سوي كاربردي مثبت سوق دهند. در نظر بگيريم كه كارواش‌هاي محلي، دستگاه‌هاي پخش موسيقي كه با فشار آب بالاي سر خود كار مي‌كنند، جوي‌ها و نهرهاي شهري، بوستان‌هاي شهري و محلي، سرويس‌هاي بهداشتي عمومي، همه و همه از ذخيره همين منابع نزولاتي آب خود را تامين كنند.

با هر نوبت بارش باران به جاي اين كه شهروندان نگران قطعي برق و ايجاد ترافيك سنگين در گذرگاه‌هاي شهري باشند يا از سرريز شدن آب جوي‌ها و زباله‌ها به سطح خيابان هراس به خود راه دهند، به اين مي‌انديشند كه مديريت شهري با ايجاد مكانيزمي براي جمع‌آوري آب‌هاي سطحي و هدايت آن‌ها به سيستم شبكه‌اي زير آسفالت خيابان‌ها از اين منبع رايگان خدادادي براي تامين بخشي از آب مورد نياز زندگي در شهر، بهره مي‌گيرد. اين آب هزاران مشتري آماده و چندين زمينه عملياتي براي كاربري دارد.

با نگاهي ساده به آب باران مي‌توان آن را با اين ويژگي‌ها به عنوان يك منبع مفيد مدنظر قرار داد: 1. قطره قطره بودن، 2. شفاف بودن، 3. خاصيت مويينگي، 4. وزن كم، 5. انرژي ذخيره شده در اثر افتادن از ارتفاع، 6. نظم و ريتم در ضربه زدن به سطح زيرين خود، 7. دانه‌بندي‌هاي گاه متفاوت و گاه يكسان، 8. داشتن املاح، 9. روان بودن و جريان داشتن، 10. امكان ذخيره شدن، 11. حركت خودبه‌خودي در سرازيري، 12. امكان تبخير و انجماد و ميعان، 13. تركيب شيميايي با ديگر مايعات، 14. جامدات و گازها، 15. متلاشي شدن و ريزتر شدن پس از برخورد با سطح، 16. ساختار كريستالي 17. پس از انجماد، 18. تبخير تدريجي در دماي حرارت، 19. خاصيت شويندگي، 20. امكان آشاميدن در صورت تصفيه و ...

كافي‌ است بدون مراجعه به منابع و مراجع علمي و با مشاهده اولين باران در حال بارش يا همنشيني با يك كودك يا نوجوان قطره‌هاي باران را به چشم خريدار بنگريم، به اين فهرست بيست‌گانه مي‌توان موارد متعدد ديگري را نيز افزود.

راستي! چه كسي به اين باران به چشم خريدار مي‌نگرد؟ چه تلاش‌هايي عالمانه و آگاهانه‌اي براي استفاده از اين منبع رايگان و خدادادي به عمل مي‌آيد؟ تجربه‌هاي دنيا در بهره‌گيري از آب باران چه روايت مي‌كند؟ مردماني كه در ديار خود مدام بارش باران دارند، چگونه زندگي مي‌كنند؟ ما چه كنيم؟

- منبع مرتبط براي مطالعه: كتاب «آب باران و تو» ـ نوشته گروه قطره‌هاي باران ـ ترجمه محمدحسين اكبري ـ ‌انتشارات رسا ـ چاپ اول: 1385 ـ شابك 978-964-317-634-7 ـ منابع بيشتر با جستجوي اين كليدواژه‌ها در وب يافت مي‌شوند: Murase Makoto، Dr. Rainwater، IWA و IRCSA

Print چاپ مطلب

سه|ا|شنبه|ا|8|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبر آنلاين]

[مشاهده در: www.khabaronline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 255]