در گفتگو با مهر تأكيد شد:تعقل مانع اشاعه خرافات در جامعه است

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: در گفتگو با مهر تأكيد شد:"تعقل" مانع اشاعه خرافات در جامعه است
خبرگزاري مهر - گروه دين و انديشه: به دنبال تأكيد رهبر معظم انقلاب بر ضرورت خرافه‌زدايي، مسئولان فرهنگي با اشاره به اينكه ضعف اعتقادي عاملي براي گرايش به خرافات است، تأكيد كردند: فهم صحيح دين و عقلانيت موانع اشاعه خرافات هستند.

حضرت آيت الله خامنه اي در سياستهاي ابلاغي برنامه پنجم توسعه در بخش فرهنگ خواستار تكميل و اجراى طرح مهندسى فرهنگى كشور و تهيه پيوست فرهنگى براى طرح‏هاى مهم؛ زنده و نمايان نگه داشتن انديشه دينى و سياسى حضرت امام خمينى(ره) و برجسته كردن نقش آن به عنوان يك معيار اساسى در تمام سياست گذارى‏ها و برنامه ريزى‏ها؛ تقويت قانونگرايى، انضباط اجتماعى، وجدان كارى، خودباورى، روحيه كار جمعى، ابتكار، درستكارى، قناعت، پرهيز از اسراف و اهتمام به ارتقاء كيفيت در توليد؛ مقابله با جريانات انحرافى در حوزه دين و زدودن خرافات و موهومات؛ استفاده بهينه از فناورى‏هاى اطلاعاتى و ارتباطى براى تحقق اهداف فرهنگى نظام و ايجاد درك مشترك از چشم انداز بيست ساله و تقويت باور و عزم ملى براى تحقق آن شده بودند.

فهم صحيح دين مانع ايجاد خرافات است

دكتر محمدعلي آذرشب رئيس مركز مطالعات فرهنگي ايران و عرب در مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي اظهار داشت: در اسلام دو اصطلاح مهم و كليدي "غيب" و "شهادت" وجود دارد و اسلام آمده ميان غيب و شهادت ميان انسانها تعادل ايحاد كند.

وي افزود: اگر انسان تنها به غيب به عبارت ديگر فقط به مسائل غير محسوس و ماورايي ايمان داشته باشد از دنياي حقيقي به دور خواهد بود و مسئوليت خلافت خداوند روي زمين را انجام نخواهد داد. اگر تنها به شهادت يعني به امور قابل احساس با حواس پنجگانه محدود شود روحيه ماديگرايي خود را به قدري افزايش مي دهد كه باعث جنگها و خونريزي ها در روي زمين خواهد شد. اسلام ميان اين غيب و شهادت تعادل برقرار كرده و اين امر در قرآن مرتب تكرار شده به طوري كه اين اصطلاحات قرآني كنار هم بوده است؛ از اين رو تعادل ميان اين دو را مي توان يكي از مقاصد اديان الهي دانست.

وي با اشاره به اينكه اديان هنگام اشاره به غيب بايد مرز ميان غيب و خرافه مشخص شود اظهار داشت: در دنياي شهادت خرافات راهي ندارد اما انسان وقتي به عالم غيب فكر مي كند مرز ميان آنها واضح نخواهد بود. اسلام مرز ميان خرافه و غيب را تعريف كرده است.

اين استاد دانشگاه تهران گفت: به همين جهت تأكيد شده كه تنها غيب را براساس گفته قرآن و حديث صحيح پيامبر(ص) شناسايي كنيد. قرآن و احاديث تأكيد داشته كه دين خود را تنها از كساني بگيريد كه علم به قرآن و سنت داشته باشند. اكنون اين پرسش مطرح مي شود كه اگر اين همه تأكيد شده كه دين را فقط بايد از از قرآن و سنت صحيح پذيرفت چرا خرافات در جامعه اشاعه شده است. دلايل مختلفي مي توان براي اين امر ذكر كرد يكي از آنها عدم فهم صحيح دين و جايگاه عقلانيت در دين است، غيبي كه اسلام آن را ارائه مي كند مبتني بر عقلانيت است و هرچيزي كه ماورايي باشد در اين دايره نمي گنجد. وقتي جايگاه عقلانيت مشخص شود، فهم صحيحي از دين به وجود آمده و مانع ايجاد خرافات خواهد شد.

آذرشب علت ديگر به وجود آمدن خرافات را تمايل انسان به غيب دانست، چرا كه در وجود هر انسان متدين يا غيرمتدين دمي خدايي وجود دارد و او را به سمت غيب سوق مي دهد؛ گاهي مشاهده شده ميان افرادي كه به دين ايمان ندارند، خرافات هم رايج بوده است.

وي تصريح كرد: خرافات مربوط به جامعه ديني نيست، گاهي در جامعه كفر و الحاد هم خرافات رايج مي شود، علت آن تمايل فطري انسانها به غيب است. اين تمايل با راهنمايي دين به راه صحيح هدايت مي شود ولي وقتي دين وارد صحنه راهنمايي نيست انسانها به جاي اينكه به غيب صحيح بروند به سراب مي روند. يكي ديگر از علل رواج خرافات دكان داران جاهل است كه مي خواهند مردم را به جاي خدا به دكان خود هدايت مي كنند و اين افراد در احاديث به عنوان راهزن يا قاطع طريق معرفي شده اند .

ضعف اعتقادي عامل گرايش به خرافات است

حجت الاسلام مرتضي وافي مدير مركز مطالعات راهبردي خيمه در رابطه با خرافات و مبارزه با آن در جامعه گفت: در طول تاريخ همواره عده اي از جهالت عده اي ديگر استفاده كرده و زمينه و بستر رشد انحراف را فراهم كرده اند به طوري كه مي توان گفت علت رشد انحرافات خرافات، جهالت است. بنا بر نظر كارشناسان طي 15 سال گذشته تعداد مدعيان ارتباط با امام زمان برابر با حدود 400 سال گذشته بوده است.

مدير مركز مطالعات راهبردي خيمه گفت: كساني براي سودجويي و به جيب زدن مبالغ مادي و تأمين مسائل معيشيتي خود حاضر شده اند كه با احساسات و عواطف مردم بازي كرده و از اعتقاد زلال مردم در مسائل ديني مذهبي و فرهنگي براي اينكه خود را تأمين كنند سود مي برند.

وي برخي علل ايجاد خرافه را به ضعف اعتقادي نسبت داد كه عده اي از اين عامل استفاده كرده و آن را در جامعه ترويج مي دهند.

مدير عامل بنياد فرهنگي البرز سومين عامل را كمبود محبت و بي توجهي در جامعه به برخي افراد در دانست كه براي ترميم بي توجهي ها و عقده هاي رواني دست به برخي كارهايي زده اند براي اين كه مورد توجه قرار گيرند.

وي افزود: گاهي هيج كدام از علل ياد شده عمل اشاعه خرافات نيست، اين خرافات حاصل توطئه اي برنامه ريزي شده است، پشت اين جريان يك تفكر و برنامه حساب شده وجود داد كه بعد از مدتي نادرستي آن كشف مي شود. يكي از موارد كه به دامن زدن خرافات و موهومات كمك مي كند عدم اطلاع رساني و آگاهي رساني مناسب توسط كارشناسان و متوليان فرهنگي و ديني است .

مدير عامل نشريه خيمه تصريح كرد: در بخش آگاه سازي و آموزش لازم به افرادي كه بيشتر از سايرين در معرض اين خطرات قرار دارند بايد آگاهانه عمل كنيم. ضعف آموزشها در اين مسائل بيشتر بوده و خصوصا بخش جوان كه طالب زيبايي، سنت شكني و جذب مسائل جديد چون عرفانهاي ساختگي است.

وافي با اشاره به اينكه مخاطب و مردم جامعه آموزش سطحي دريافت مي كنند، گفت: اگر آموزش عميق باشد نفوذ پيدا كرده و جلوي ادعاها و توسعه خرافات و انحرافهاي فكري گرفته مي شود.

مدير مركز مطالعات راهبردي خيمه ايجاد روحيه اميد و نشاظ در مردم را در بحث مبارزه با خرافات به عنوان يك نكته ظريف توصيف كرد و گفت: افسردگي ها، نااميديها و يأسها، انسانها را به سمت فضاهايي مي برد كه اميدوارند در اين فضاها مطلوب خود را پيدا كنند، چه در رابطه توجه به برخي چهره ها و اشخاص و چه با توسل پيدا كردن به اشيا و اجسامي كه هيچ ارتباط خاصي با مطلب مورد نظر ندارد.

دبير شوراي عالي فرهنگي و برنامه ريزي مسجد مقدس جمكران اعتقاد دارد: يك بخش كار فرهنگي و ايجابي است اما نبايد براي جلوگيري از رشد اين فضا از كارهاي سلبي دولت به صورت ساماندهي شده غافل شويم.

تفكر منطقي مانعي براي گرايش به خرافات است

حجت الاسلام دكتر احمد احمدي نماينده مجلس شوراي اسلامي و عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي اظهار داشت: خرافه لفظي عربي است كه براي اشاره به آدم ازكار افتاده اي اطلاق مي شود كه حرفهاي ياوه و بي اساس مي گويد.

وي با اشاره به برخي اعتقادات به موهومات و خرافات ميان اعراب جاهليت كه براي مثال حركت كلاغ از راست به چپ را بد يمن دانسته و عكس آن را به فال نيك مي گرفتند گفت: خداوند در سوره يس آيه 18 درباره افرادي خرافه گرا در ديدار با رسولان مي فرمايد: آنان گفتند: «ما شما را به فال بد گرفته‏ايم (و وجود شما را شوم مى‏دانيم)، و اگر (از اين سخنان) دست برنداريد شما را سنگسار خواهيم كرد و شكنجه دردناكى از ما به شما خواهد رسيد!

حجت الاسلام احمدي با تأكيد بر اين كه چنين نكاتي در قرآن و همچنين تورات فراوان است گفت: اين نوع مسائل خرافاتي است كه ميان مطلب و حقيقت ارتباطي امر نمي توان ارتباطي برقرار كرد.

وي همچنين اظهار داشت: در داخل كشور نيز ميان مردم و اقوام مختلف نمونه هاي بسياري از خرافات و موهومات وجود دارد كه شايد اگر اين خرافات را جمع آوري كنند دايرة المعارف بزرگي شود. بي ترديد هرچه جامعه از حوزه استدلال و فهم منطقي دور شود خرافات بيشتر مي شود. ابن ابى حديد در شرح نهج البلاغه فصلي را به صورت مبسوط به مسئله خرافات و موهومات اختصاص داده است. واضح است كه هرچه مردم به تعقل و واقع بيني نزديك شوند، خرافات خود به خود كمتر مي شود. مردم بايد ربط مطالب را با واقعيت درك كنند.

اين عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي يادآور شد: از سوي ديگر بايد توجه داشته باشيم كه از تعقل هم درست بهره برداري كرده و بهره گيري از آن با افراط گرايي همراه نباشد به طوري كه برخي مسائل خارج از حوزه استدلال و تعقل را نمي توان انكار كرد.

حجت الاسلام احمد احمدي تصريح كرد: بسياري از فيلسوفان و دانشمندان علوم تجربي مسائلي كه از حوزه عقل فراتر است را نمي پذيرند، اين همان شرايطي است كه بايد عقل در آن معنا شود كه عقل آدمي امور محسوس را بر مي تابند يا امور فراحسي هم وجود دارد؟ نبايد آن طور خرافه گرا باشيم كه حوزه حس فراتر رفته و تمام حرفهاي ياوه را بپذيريم يا در حوزه ادراكات حسي و استدلال متداول محصور شويم كه امور فراحسي را چون معجزه و كرامت و وحي نپذيريم.

قرآن "تعقل" را براي مقابله با خرافات مورد تأكيد قرار مي‌دهد

حجت الاسلام محمد علي ايازي قرآن پژوه و محقق در پي تأكيد رهبرمعظم انقلاب در مورد مبارزه با خرافات در سياستهاي ابلاغي برنامه پنجم توسعه اظهار داشت: قرآن به مسئله غلو پرداخته و در آيات بسياري به پيروان اديان گذشته پاشاره كرده كه اين افراد غلو نكنند.

وي افزود: يكي از اهداف بعثت پيامبران اين مسئله عنوان شده، به طوري كه در بخشي از آيه 157 سوره اعراف آمده است : (پيامبر) بارهاى سنگين و زنجيرهايى را كه بر آنها بود، (از دوش و گردنشان) بر مى‏دارد، پس كسانى كه به او ايمان آوردند، و حمايت و ياريش كردند، و از نورى كه با او نازل شده پيروى نمودند، آنان رستگارانند.

حجت الاسلام ايازي تصريح كرد: آيات بسياري در اين رابطه وجود دارد، قرآن از دو راه به اين مسئله پرداخته است. يكي به صورت ايجابي كه مسئله را به صورت تعقل، خردورزي و در بستر انديشه ورزي طرح مي كند. يكي هم از طريق اينكه براي مسائل اعتقادي خود استدلال كرده و دليل مي آورد و از طرف مقابل مي خواهد كه اگر شما هم در اعتقادات خود دليل و استدلال داريد آنها را ارائه كنيد.

وي در اين رابطه همچنين به آيه 64 سوره نمل اشاره كرد كه مي فرمايد : يا كسى كه آفرينش را آغاز كرد، سپس آن را تجديد مى‏كند و كسى كه شما را از آسمان و زمين روزى مى‏دهد؛ آيا معبودى با خداست؟! بگو: «دليلتان را بياوريد اگر راست مى‏گوييد!»

اين محقق و قرآن پژوه گفت: بنابراين قرآن كريم صرف نظر از اين مباني كه در باب دعوت به فكر و انديشه مي آورد با انحرافات؛ خرافات و غلوها هم مبارزه مي كند هر جامعه اي كه در آن عوام گرايي و سطحي نگري و خردستيزي باشد ، به طور قطع ا رواج خرافات بيشتر مي شود.
جمعه 4 بهمن 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 227]