غزه در آتش و خون / تحولات غزه و ديپلماسي تركيه

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: غزه در آتش و خون / تحولات غزه و ديپلماسي تركيه
آنكارا- از : عليرضا جباري از ابتداي عمليات ددمنشانه رژيم صهيونيستي در باريكه غزه، تركيه يكي از كشورهايي بود كه همگام با تحولات اين منطقه، مواضع خاصي را اعلام كرد و در همين راستا نيز ديپلماسي فعالي را در منطقه و صحنه هاي بين الملل به نمايش گذاشت .

ورود تركيه به تحولات منطقه تنها مربوط و محدود به غزه و انجام عمليات جنگي و ماجرا جويانه رژيم صهيونيستي در اين منطقه نبود، بلكه اين كشور از مدت ها قبل با ايفاي نقش
" ميانجي " اقداماتي را در برقراري آشتي ميان رژيم صهيونيستي و سوريه انجام داده بود و ديپلماسي فعالي را براي رسيدن به اين هدف آغاز كرده بود.
برگزاري سه دوره مذاكره غيرمستقيم ميان سوريه و رژيم صهيونيستي در استانبول و آنكارا از مهم ترين اقدامات تركيه قبل از تحولات غزه در منطقه بود.
پس از حمله رژيم صهيونيستي به غزه نيز سفر " رجب طيب اردوغان " نخست وزير تركيه به چهار كشور مصر، سوريه ، عربستان و اردن، سفر " داود اوغلو " مشاور ارشد وي به كشور مصر، سفر " ابولغيط " و " المعلم " وزراي امور خارجه مصر و سوريه در كمتر از يك هفته به تركيه و نيز برگزاري نشست فوق العاده كميته اجرايي اتحاديه بين المجالس اسلامي در استانبول از مهم ترين تلاش هاي برجسته در ديپلماسي اين كشور پيرامون تحولات مربوط به اين حمله ددمنشانه به غزه است .
علاوه بر اين برگزاري صدها تجمع ، ميتينگ ، تظاهرات و سخنراني در شهرهاي مختلف تركيه در اعتراض به جنايات رژيم صهيونيستي در غزه و نيز برگزاري تظاهرات دائمي مقابل سفارت اين رژيم در آنكارا، نشان از فضاي بازي است كه دولتمردان تركيه براي محكوم كردن اسراييل آن را فراروي مردم اين كشور گشوده اند كه طي سالهاي اخير اگر نگوييم بي نظير ، اما بسيار نادر و كم نظير بوده است .
اعلام مواضع تند و پرشور مقامات و مسوولان سياسي ، اقتصادي و حتي فرهنگي اين كشور عليه اقدامات ددمنشانه رژيم صهيونيستي نيز مهر تاييدي بر اين مدعاست .
اما با وجود اين موارد تركيه هنوز يكي از متحدان اسراييل به شمار مي رود و با اين كشور حشر و نشر فراواني دارد و در طول بيست روز اخير حتي حاضر به فراخواني سفير رژيم صهيونيستي و تسليم يك يادداشت اعتراض آميز رسمي به اين رژيم نشده است .
اردوغان به همين علت با انتقاد احزاب مخالف روبه رو شد و در واكنشي اعلام كرد كه " حكومت بقالي نيست و آنهايي كه امروز درخواست قطع رابطه با اسراييل را از دولت مي كنند ، به هنگامي كه خود سر كار بودند چرا اين كار نكردند ؟ "
نقشي را كه تركيه در تحولات منطقه از مدتي قبل بر عهده گرفته و نيز ديپلماسي فعال اين كشور در محكوميت جنايات ددمشنانه رژيم صهيونيستي و در كنار آن عدم تمايل به برهم زدن توازن در مناسبات خود با رژيم صهيونيستي به ويژه در زمينه روابط نظامي ، موجب بروز برخي پرسش ها و ابهامات از رفتار سياسي آنكارا در منطقه شده است كه نيازمند بررسي و شناخت بيشتر در اين زمينه است .
پرسشي هايي كه اين روزها در سطوح مختلف و به خصوص اقشار روشنفكر اين كشور زياد شنيده مي شود، اين است كه ؛ " به راستي چگونه مي توان اين فرايند متضاد را در سياست تركيه توضيح داد ؟ ، " آيا تركيه به دنبال ايفاي نقشي جديد در خاورميانه است ؟ "، " آيا اين كشور به دنبال جلب اعتماد افكارعمومي منطقه و جهان براي يك بازي جديد است ؟ اگر اين طور است ، آن بازي كدام است ؟ " و دست آخر اين كه " آيا تركيه به دنبال برقراري ارتباط ميان دنياي غرب و جهان اسلام است و مي خواهد به مانند پلي اين ارتباط را برقرار كند؟ "
اگر بتوان براي اين پرسش ها پاسخ هايي روشن ارايه داد، در آن صورت مي توان به بسياري از ابهامات و پرسش هاي ديگر پيرامون سياست خارجي و ديپلماسي تركيه در خاورميانه جوابي را ارايه داد .
تركيه يكي از معدود كشورهاي اسلامي است كه توانسته مناسبات خود را در طول ساليان گذشته با غرب و به ويژه رژيم صهيونيستي نه تنها حفظ كند بلكه آن را نيز ارتقا بخشد.
اين كشور از يك سو با دارا بودن جمعيتي كه 99و نيم درصد از 70ميليون سكنه آن را مسلمانان تشكيل مي دهند، از جايگاه مناسبي در ميان كشورهاي اسلامي برخوردار است و از سوي ديگر با هدف گذاري براي پيوستن به اتحاديه اروپا بشدت در تلاش براي عضويت در اين اتحاديه و به قولي " اروپايي " شدن است .
عضويت در سازمان پيمان آتلانتيك شمالي " ناتو" ، عضويت اخير غيردائم در شوراي امنيت سازمان ملل متحد و نزديكي سياسي و اقتصادي بسيار به غرب ، از يك سو توانسته اين كشور را به عنوان يكي از مهم ترين و با قوام ترين متحدين غرب به ويژه ايالات متحده آمريكا در آورد و از سوي ديگر عضويت در سازمان ها و مجامع اسلامي از جمله سازمان كنفرانس اسلامي تركيه و تلاش اين كشور براي ايفاي نقش هاي بزرگ و نيز فعاليت در تمامي سطوح ديپلماسي مورد علاقه جهان اسلام، تركيه را به عنوان يك كشور مهم اسلامي در ميان كشورهاي اسلامي درآورده است .
ديپلماسي آرام و بي دغدغه سال هاي گذشته تركيه با پشتوانه نظام سياسي مبتني بر " لائيك " كه امروز به يك ديپلماسي فعال و پرجنب و جوش در صحنه هاي سياسي بدل گشته، اين امكان را به دولت اين كشور داده كه بتواند با نظام هاي سياسي متعدد در جهان پيراموني خود ارتباط برقرار كرده و كشتي سياست خود را در اين درياي مواج و متلاطم پيش ببرد.
به استثناي ارمنستان و يونان، تركيه تقريبا با هيچ كشور ديگري در حال حاضر مشكلي ندارد ، هر چند كه تلاش هاي زيادي براي عادي سازي مناسبات با اين دو كشور نيز در برنامه كاري دولت كنوني اين كشور صورت گرفته كه به نظر مي رسد دستكم تا پايان سال جاري ميلادي بخش عمده اي از اختلافات موجود ميان اين دو نيز برطرف شود و مسير مناسبات عادي طرفين تا حدود زيادي هموار شود.
از جمله مناسبات نزديك تركيه در طول سال هاي گذشته با دولت هاي منطقه ، مناسبات عادي و خوب اين كشور با رژيم صهيونيستي به ويژه در زمينه نظامي و برخي سرمايه گذاري هاست كه به نظر مي رسد در سطوحي بالا در برخي موارد هم اكنون نيز در جريان است .
تازه ترين روابط نظامي - تجاري اين كشور با رژيم صهيونيستي خريد 10 فروند هواپيماي جاسوسي و بدون سرنشين " هرون " از اسراييل بود كه ارزش تقريبي آن حدود
????? ميليون دلار است و قرار بود اولين هواپيما در ماه اكتبر سال گذشته به تركيه تحويل شود اما اين هواپيماها با يك وقفه يك ساله به تركيه تحويل داده شد .
آموزش خلبانان اسراييلي در دشت قونيه نيز حكايت از روابط مناسب دو طرف در زمينه نظامي دارد.
پيش از حمله رژيم صهيونيستي به غزه ، " ايهود المرت " نخست وزير مستعفي اين رژيم در يك سفر شبانه به تركيه به مدت 5ساعت با اردوغان در آنكارا ديدار و گفت و گو كرد كه هرگز محتواي اين گفت و گوي 5ساعته منتشر نشد.
هر چند اردوغان بعدها به برخي موارد مطرح شده در اين ديدار از جمله اين كه " اولمرت اشاره اي به حمله به غزه نكرد " و يا " دو طرف خواستار ادامه مذاكرات صلح ميان اسراييل و سوريه شدند " اشاره كرد، اما هرگز متن گفت وگو هاي طرفين به طور رسمي در اختيار رسانه ها قرار نگرفت .
برخي از ناظران آگاه در آنكارا معتقدند بازخواني اين ديدار مي تواند نقش مهمي براي كشف مواضع كنوني تركيه نسبت به تحولات منطقه در كوتاه مدت و ميان مدت باشد.
پس از حمله اسراييل به غزه ،‌ دولت تركيه اين حملات را غير انساني و ناجوانمردانه خواند و كشتار مردم بي گناه غزه را محكوم كرد .
رفته رفته سه محور اساسي درباره تحولات غزه پس از آمدن " احمد ابوالغيظ " وزير امور خارجه مصر كه در پي گفت و گوي شبانه اردوغان با " حسني مبارك " رييس جمهور مصر به آنكارا صورت گرفت ، در مواضع دولت تركيه به چشم خورد.
" توقف فوري آتش بس " ، " بازگشايي مرزهاي غزه براي ارسال كمك هاي فوري امدادي به مردم اين منطقه " و " تلاش براي برقراري آشتي ميان گروه هاي حماس و فتح " ، سه محور مورد اشاره اي بود كه دولت تركيه چند روز پس از آغاز حملات اسراييل به غزه آنها را مطرح كرد.
هر چند اردوغان چند هفته قبل از عمليات جنگي رژيم صهيونيستي و در ادامه تلاش هايش براي برقراري صلح ميان سوريه و رژيم صهيونيستي موضوع ميانجيگري ميان حماس و فتح را نيز مطرح كرده بود، اما به نظر مي رسد در آن هنگام هيچ كس به اين موضوع توجه زيادي نكرد.
در هر صورت تركيه توانست با رايزني و تلاش هاي ديپلماتيك سه محور مورد اشاره را در طرحي مشترك با مصر مطرح سازد كه هم اكنون نيز به نظر مي رسد قريب به اتقاق بسياري از كشورها تمركز سياسي خود را بر اين سه محور متمركز كرده اند.
نكته بسيار جالب در اين طرح كه بعدها به " طرح سه ماده اي تركيه - مصر " معروف شد، اين بود كه پس از ارايه اين طرح اردوغان از اجلاسي خبر داد كه قرار است به زودي در مصر تشكيل شود و در يك سخنراني عنوان كرد كه ، اسراييل نيز ممكن است در اين نشست حضور يابد .
اين كه چه كسي به حريم و حقوق انسان هاي بي گناه تجاوز كرده و در نهايت تكليف اين همه كشته و زخمي و غيره در حملات وحشيانه صهيونيستي ها به غزه چه مي شود، و اين كه آيا اسراييل پس از قتل عام وحشيانه مردم غزه راضي مي شود كه به مرزهاي تعيين شده 1965بازگردد ؟ و در نهايت اين كه چه تضميني براي عدم حمله دوباره صهيونيست ها به باريكه غزه وجود دارد؟ هرگز در اين گونه ديپلماسي ها مطرح نشد.
بدون ترديد اسراييل هرگز تن به قطعنامه هاي سازمان ملل و شوراي امنيت نخواهد داد و بر اين اساس نيز هيچ تضميني هم وجود ندارد كه اين رژيم بار ديگر به مناطق مختلف سرزمين هاي اشغالي از جمله باريكه غزه حمله نكند بنابراين نبايد انتظار تغيير و يا تحول زيادي را از رفتار رژيم صهيونيستي دستكم در شرايط كنوني انتظار داشت .
ناظران آگاه اعتقاد دارند كه تنها تحولي كه مي توان در منطقه انتظار داشت اين است كه بايد نشست و نقش آفريني بازيگران جديدي كه با تلاش و تحرك قابل ملاحظه اي در عرصه هاي سياسي منطقه وارد شده اند و هم اكنون نيز در حال نقش آفريني هستند را مشاهده كرد.
تحولات منطقه نشان مي دهد كه در حال حاضر تركيه در تلاش است تا خود را به عنوان يكي از بازيگران فعال و پرنقش در منطقه به افكار عمومي معرفي كند كه به نظر مي رسد با مواضعي كه اين كشور در روزهاي اخير اعلام كرده است، نبايد دستيابي به اين جايگاه براي آنكارا دور از انتظار باشد.
خاورم **230**/ 1564**1368
شنبه 28 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 169]