كشاورزي در برنامه پنجم‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: كشاورزي در برنامه پنجم‌

اشاره: دكتر صادق خليليان معاون پيشين اقتصادي وزارت جهاد كشاورزي و استاد دانشگاه تربيت مدرس توانمندسازي كشاورزان و بهبود وضعيت معيشتي آنان را يكي از روش‌هاي كارآمد براي توسعه بخش كشاورزي مي‌داند و بهترين راهكار انجام آن را افزايش بهره‌وري، گسترش بيمه محصولات كشاورزي، ايجاد تعاوني‌هاي كشاورزي و توسعه نظام خريد تضميني محصولات بيان مي‌كند.‌

دكتر خليليان كنار هم قراردادن سه مقوله آب، كشاورزي و منابع طبيعي را در قالب يك بسته اجرايي مهم‌ترين شاخصه برنامه پنجم و آن را حاصل آسيب‌شناسي برنامه‌هاي پيشين مي‌داند.

مشروح اين گفتگو كه در نشريه برنامه درج شده، به شرح زير است:

* بهبود وضعيت شاغلان بخش كشاورزي و افزايش درآمد سرانه آنان يكي از مسايل ضروري براي حفظ و توسعه بخش كشاورزي و افزايش سهم آن در توليد ناخالص ملي است. براي اين منظور چه رويكردهايي بايد در برنامه پنجم اتخاذ شود؟

به منظور افزايش درآمد كشاورزان كه در واقع يكي از اهداف عمده برنامه‌هاي توسعه است چند رويكرد بايد اتخاذ شود. نخست اينكه بتوانيم توليدكنندگان و كشاورزان را به نحوي توانمند كنيم كه كارآيي و بهره‌وري خود را افزايش دهند. يكي از اهداف برنامه‌هاي توسعه، افزايش بهره‌وري است كه در برنامه چهارم موردتوجه قرار گرفته بود و شايسته است در برنامه پنجم نيز به آن توجه شود. از طريق اتخاذ اين رويكرد و نيز روش‌هاي پشتيباني‌كننده مثل بيمه محصولات كشاورزي،‌ مي‌توان امنيت شغلي و درآمدي كشاورزان را تامين كرد. توسعه نظام خريد تضميني محصولات كشاورزي (خريد توافقي نيز به آن اضافه شد تا بخش خصوصي به خريد محصولات كشاورزان به بالاتر از قيمت خريد تضميني تشويق شود)، از ديگر رويكردهايي است كه مي‌توان به آن متوسل شد تا ضمن كاهش هزينه‌هاي دولت به كشاورزان كمك كرد. از طرف ديگر، واقعيت اين است كه در فاصله بين توليد و مصرف نهادهايي فعاليت مي‌كنند كه نقش به بازاررساني محصولات را برعهده دارند. تعاوني‌هاي توليدكنندگان بخش كشاوري مي‌توانند در اين زمينه نقش خوبي ايفا كنند. اين تعاوني‌ها از يك طرف متشكل از خود توليدكنندگان هستند و از طرف ديگر، مي‌توانند با كاهش واسطه‌ها، محصولات را به مراكز عمده‌فروشي در مناطق مختلف كشور برسانند. با اين كار در عين حال كه سود بازار واسطه كاهش مي‌يابد، سود بيشتري نصيب توليدكنندگان مي‌شود، از طرفي كمك مي‌كند كه محصولات با قيمت مناسب‌تري در اختيار مصرف‌كنندگان قرار گيرد و همين امر به كنترل تورم نيز كمك مي‌كند.

* شما به افزايش ميزان بهره‌وري و لزوم توجه به آن در برنامه‌ريزي بخش كشاورزي اشاره كرديد. اين شاخص به طور حتم در افزايش ميزان توليد و كاهش اتلاف منابع و نهاده‌هاي كشاورزي موثر است. به طور مشخص راهكار پيشنهادي شما براي افزايش بهره‌وري در برنامه پنجم چيست؟

به اين منظور چند راهكار مشخص براي افزايش بهره‌وري در بخش كشاورزي مي‌توان پيشنهاد كرد. در مقوله توليد كشاورزي ما با توليدكننده‌اي روبه‌رو هستيم كه در اغلب موارد هم خود مدير است و در بيشتر موارد نيروي كار خانوادگي هم به وي كمك مي‌كند. بنابراين بهبود وضعيت مديريت به افزايش بهره‌وري از نهاده‌ها كمك مي‌كند كه خود موجب افزايش توليد و درآمد شاغلان اين بخش مي‌شود. بنابراين بايد توان مديريتي كشاورزان را از طريق آموزش ارتقا دهيم و فارغ‌التحصيلان كشاورزي را كه مي‌توانند به توليدكنندگان در بهبود مديريت مزارع و واحدهاي توليدي كمك كنند، در قالب شركت‌هايي سازماندهي كنيم كه مهم‌ترين كاركرد آنها ارايه خدمات مشاوره‌اي و مهندسي است. به اين ترتيب مي‌توان علم و دانش را به واحدهاي كشاورزي برد و به توليدكنندگان براي افزايش بهره‌وري از طريق بهبود مديريت منابع كمك كرد.

علاوه بر اين، سطح فناوري در بخش كشاورزي پايين است كه بايد آن را ارتقا داد زيرا ابزاري است كه مي‌تواند بهره‌وري را افزايش دهد. از اين رو، يكي از جهت‌گيري‌هاي بخش كشاورزي در برنامه پنجم، بايد افزايش سطح فناوري باشد.

در بهره‌وري عوامل مختلفي موثرند كه در برنامه پنجم بايد به آنها توجه كرد. يكي از اين عوامل فناوري بذر است؛ يعني استفاده از بذرهايي كه كيفيت مناسبي دارند و از نظر توليد پر محصول محسوب مي‌شوند، بنابراين كشاورزان را بايد به سوي استفاده از اين نوع بذرها سوق داد. ادوات كشاورزي نيز در مراحل مختلف توليد بايد از نوعي باشد كه بهره‌وري را به حداكثر ممكن افزايش دهد كاهش ضايعات در مرحله توليد، افزايش محصول را در پي خواهد داشت.

از طرف ديگر، بهره‌وري نهاده بسيار مهمي همچون آب هم بسيار پايين است، بنابراين در برنامه پنجم روش‌هاي نوين آبياري بايد توسعه داده شود تا از حداقل آب حداكثر استفاده را برد كه حاصل آن حفظ ذخاير آبي است.

به كارگيري روش‌هاي نوين آبياري به كشاورزان كمك مي‌كند اگر قطعه زميني دارند كه بخشي از آن از طريق آبي كشت نمي‌شود با صرفه‌جويي آن را نيز تحت كشت آبي قرار دهند و بهره‌وري را در واحد سطح افزايش دهند. در زمينه دام و طيور نيز استفاده از نژادهايي كه ضريب تبديل جيره غذايي آنها به گوشت يا شير بالا است و همچنين دامداري‌هاي صنعتي را بايد توسعه دهيم زيرا در دامداري‌هاي صنعتي امكان چنين عملياتي بيشتر است. به طور خلاصه جهت‌گيري‌ها بايد به گونه‌اي باشد كه در زمينه نهاده‌ها با توسعه فناوري و افزايش توان مديريتي و آموزش كشاورزان و توليدكنندگان، ضريب بهره‌وري را افزايش دهيم.‌

* چگونه بايد روش‌هاي افزايش بهره‌وري به عوامل توليدي كه به طور عمده به صورت انفرادي و به شيوه‌هاي غيرصنعتي كشاورزي مي‌كنند انتقال داده شود؟

مراكز خدمات كشاورزي تا درون روستاها وجود دارند. ويژگي بخش كشاورزي كشور اين است كه در روستاها حضور دارد، بنابراين ارائه خدمات ترويجي و تامين نهاده‌ها از طريق تعاوني‌هاي موجود در روستا صورت مي‌گيرد. سازوكارهاي عملياتي برقراري ارتباط با كشاورزان و انتقال علم و دانش در بخش كشاورزي وجود دارد. همچنين از طريق توليدكنندگان بخش خصوصي، بذرهاي اصلاح نژادشده، كشت مي‌شود. اين بذرها از سوي دولت خريداري و از كانال شركت‌هاي خدمات مشاوره‌اي و فني و مهندسي و تعاوني‌ها بين كشاورزان توزيع مي‌شود.

علاوه بر اين، خود نظام ترويجي نيز مي‌تواند يافته‌هاي تحقيقاتي را به واحدهاي توليدي و مزارع انتقال دهد. تامين فناوري‌ها هم از طريق حمايت مالي دولت انجام مي‌گيرد. به عنوان نمونه، دولت بخشي از هزينه آبياري تحت فشار را خود به صورت بلاعوض تقبل مي‌كند.

*بهبود شاخص‌هاي تغذيه و امنيت غذايي از اهداف كيفي بخش كشاورزي است. در راستاي تحقق اين هدف در برنامه پنجم چه رويكردهايي را بايد مدنظر قرار داد؟

در برنامه پنجم هدف‌گذاري كلان اين است كه ضريب امنيت غذايي كشور 5 درصد افزايش يابد كه عملياتي شدن اين هدف در قالب كارگروه‌هايي بررسي شده است. به طور حتم امنيت غذايي دو بعد دارد؛ يكي، امنيت غذايي فيزيكي و ديگري، اقتصادي.

آنچه در حال حاضر وزارت جهاد كشاورزي متولي آن بوده، توليد و ارائه محصولات اساسي موردنياز مردم است كه سلامتي و بهداشت آنان را تامين مي‌كند. خوشبختانه دولت در طول سال‌هاي گذشته به موفقيت‌هايي در اين زمينه دست يافته كه بايد آن را در برنامه پنجم نيز دنبال كند.‌

اما امنيت غذايي اقتصادي مربوط به شرايط اقتصادي جامعه است؛ يعني براي مردم امكان خريد محصولات غذايي موردنيازي كه در كشور توليد مي‌شود، وجود دارد يا خير؟ در برنامه پنجم ارتقاي درآمد سرانه مردم (سرانه حقيقي) مورد توجه قرار گرفته است. از طرفي سياست برنامه پنجم بر توزيع عادلانه امكانات و درآمدها استوار است و اين همان خلايي بوده كه در برنامه‌هاي قبلي با آن روبه رو بوديم و بايد تلاش شود كه در تدوين برنامه آتي اين خلا رفع شود. ارتقاي درآمد‌‌‌سرانه از طريق توزيع ثروت و توزيع عادلانه درآمد كمك مي‌كند كه مردم از طريق اقتصادي بتوانند به درجات بالاتري از امنيت غذايي دست پيدا كنند.

* يكي از راهبردهاي درازمدت بخش كشاورزي، تبديل كشاورزي سنتي به كشاورزي نوين است؛ اجرايي شدن اين راهبرد از چه طريقي بايد پي‌گيري شود؟

اين راهبرد را مي‌توان در قالب دو تا سه برنامه اجرايي كرد. يكي، مكانيزه شدن تمام مراحل توليد كشاورزي و دامپروري و ديگري، افزايش ضريب مكانيزاسيون. در عين حال بايد روش‌هاي نوين كشاورزي اجرايي شود. يكي از مهم‌ترين بخش‌هايي كه بايد روش‌هاي نوين در آن پياده شود، بخش آب است، در عين حال بايد صنايع تبديلي و تكميلي در كنار مراكز توليدي مستقر شود و در صورت وجود اينگونه مراكز، آنها را تقويت كرد. اين كار ضمن پشتيباني از توليد، كاهش ضايعات را به دنبال خواهد داشت. ضمن اينكه براي توسعه صادرات نيز مفيد خواهد بود. در مجموع با ارتقاي توان علمي و آموزشي توليدكنندگان فكر مي‌كنم در چارچوب برنامه پنجم ما مراحلي را از تبديل كشاورزي نيمه سنتي به كشاورزي پيشرفته طي خواهيم كرد. به عنوان نمونه، در زمينه دامي، دامداري‌هاي صنعتي را توسعه خواهيم داد. خوشبختانه كاربرد بيوتكنولوژي در بخش كشاورزي در حال توسعه بوده و كارهاي بزرگي براي حركت به سوي كشاورزي پيشرفته انجام شده است.

* يكي ديگر از مسايل بخش كشاورزي، مساله امنيت سرمايه‌گذاري و ايجاد شرايط انگيزشي جذب سرمايه در بخش كشاورزي است. به اين منظور چه رويكردي بايد دنبال شود؟

ميزان نياز به سرمايه‌گذاري متناسب با اهداف كمي كه در بخش كشاورزي تعيين مي‌شود، مشخص خواهد شد. بخشي از اين نيازها توسط دولت در بودجه و بخشي نيز توسط بخش خصوصي وخود توليدكنندگان تامين خواهد شد. دولت در چارچوب برنامه پنجم در بودجه‌هاي سالانه اعتبارات موردنياز را براي سرمايه‌گذاري در زمينه كشاورزي تامين خواهد كرد اما بخش عمده‌اي از سرمايه‌گذاري بايد از منابعي خارج از بودجه دولت تامين شود. به طور طبيعي يكي از راهكارها، كاهش هزينه‌هاي سرمايه‌گذاري در بخش كشاورزي براي ايجاد انگيزه در سرمايه‌گذاران است. يكي از روش‌هاي آن ارائه تسهيلات از محل كمك‌هاي فني اعتباري و وجوه اداره شده است كه بخشي از سود تسهيلات بانكي را به صورت يارانه‌اي، دولت (وزارت جهاد كشاورزي) تقبل مي‌كند و در عين حال مي‌توان از منابع حساب ذخيره ارزي استفاده كرد. سهم بخش كشاورزي از اين منابع در برنامه چهارم 10 درصد بوده كه بايد تلاش شود اين سهم در برنامه پنجم نيز حفظ شود تا از طريق اين منابع بتوانيم فناوري‌هاي نويني را به كشور وارد و نيازهاي ماشين‌آلات مربوط به فناوري‌هاي نوين را به بخش كشاورزي منتقل كنيم. بدين ترتيب هم توسعه فناوري خواهيم داشت و هم به توسعه سرمايه‌گذاري در اين بخش كمك خواهيم كرد. روش موردنظر ديگر، جذب سرمايه‌هاي ايرانيان خارج از كشور است. جذب سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي هم از ديگر شيوه‌هايي است كه در برنامه پنجم براي افزايش حجم سرمايه‌گذاري‌ در بخش كشاورزي مي‌توان در پيش گرفت. به ويژه آنكه تاكنون به دليل نگاه‌هاي سنتي و شيوه‌هاي سنتي كشاورزي كمتر به اين مهم توجه شده است. از طرف ديگر، براي تشويق سرمايه‌گذاري بايد در جاهايي اراضي منابع ملي در اختيار وزارت جهاد كشاورزي گذاشته شود كه در اختيار سرمايه‌گذاران قرار گيرد. به خصوص در اراضي پايين دست سدها كه آب و زمين مناسب موجود است. اين برنامه از موارد مهم و داراي اولويت است. در مجموع به نظر مي‌رسد اين سياست‌ها و راهكارها كمك مي‌كند از نظر جذب سرمايه‌گذاري به بخش كشاورزي نسبت به برنامه چهارم پيشرفت بيشتري حاصل شود.‌

*‌ در خصوص بازرگاني محصولات كشاورزي چه روشي را بايد در برنامه پنجم توسعه دنبال كرد؟‌

يكي از رويكردهايي كه اكنون در دنيا نيز مورد توجه قرار گرفته، غذاي حلال است. در حقيقت ما به دنبال آن هستيم كه نشان غذاي حلال را براي كشور خود نيز داشته باشيم. اين موضوع ابعاد مختلفي همچون رعايت اصول اسلامي در توليد محصولات و بسته‌بندي و صنايع تبديلي و نيز كيفيت محصولات دارد. در عين حال بايد كيفيت و استاندارد بسيار بالايي در توليد مواد غذايي صادراتي رعايت شود كه بتوان صدور غذاي حلال را نه تنها در سطح كشورهاي اسلامي، بلكه در سطح دنيا گسترش داد. در عين حال مشوق‌هاي صادراتي از طريق وزارت بازرگاني در اين راستا طراحي شده است و اهداف عملياتي آن براي برنامه پنجم مشخص خواهد شد.‌

به طور مشخص هدف‌گذاري در اين زمينه، دستيابي سالانه به 5 ميليارد دلار درآمد ارزي از محل صادرات انواع محصولات كشاورزي و صنايع تبديلي در طول برنامه پنجم است. در سال 1386 اين رقم، 6/2 ميليارد دلار بود. فكر مي‌كنم كشورمان تا پايان برنامه چهارم به رقم 3 ميليارد دلار صادرات محصولات كشاورزي و يك ميليارد دلار صادرات صنايع غذايي مرتبط با بخش كشاورزي دست پيدا كند. به طور طبيعي، دستيابي به هدف حداقل 5ميليارد دلار در سال براي محصولات كشاورزي و صنايع غذايي يك هدف قابل وصول است و اين رقم كف صادرات (حداقل صادرات) محسوب مي‌شود.

*‌ برنامه پنجم چگونه مي‌تواند مسير تحقق نهايي اهداف سند چشم‌انداز توسعه بيست ساله كشور را هموار كند؟

سند چشم‌انداز رهيافت‌هاي اساسي را تعيين كرده است. به عنوان مثال، دستيابي به جايگاه اول منطقه كه ما اين هدف را بايد در بخش كشاورزي نيز دنبال كنيم. ايجاد امنيت غذايي كه بسته آن در برنامه پنجم گنجانده خواهد شد يكي از همين هدف‌گذاري‌ها است. برنامه پنجم در حقيقت گام دوم به سوي دستيابي به اهداف سند چشم‌انداز است. برداشتن اين گام مستلزم آسيب‌شناسي برنامه چهارم و تقويت نقاط قوت و اصلاح نقاط ضعف است كه ما كوشيديم آن را انجام دهيم تا برنامه پنجم با رويكرد جديدتري تدوين و به جاي يك برنامه پيچيده غيرعملياتي، يك برنامه سهل‌الوصول قابل اجرا طراحي شود. اگر برنامه پنجم خوب جمع‌بندي و تدوين شود، نسبت به برنامه قبلي گام بلندتري در راستاي تحقق سند چشم‌انداز برداشته‌ايم.

*‌ براي ايجاد ارتباط دقيق و منسجم‌ بين هدف‌گذاري‌هاي برنامه پنجم با بودجه‌هاي سالانه كه به طور حتم در اجرايي شدن به موقع و دقيق برنامه موثر است، چه پيشنهادي داريد؟

در همان ابتداي تدوين برنامه بايد با توجه به توانمندي‌هاي موجود و جهت‌گيري‌هاي كلي كشور مشخص شود كه وظايف و جايگاه هريك از بخش‌هاي خصوصي، تعاوني و دولتي در رشد و توسعه چه ميزان است و با چه سازوكاري قرار است تعاوني‌ها و بخش خصوصي را وارد عرصه فعاليت اقتصادي كنيم تا برنامه اجرايي شود. اين ايراد در برنامه چهارم وجود داشت كه در برنامه پنجم بايد آن را برطرف كنيم. پيش‌بيني‌هايي كه براي حجم سرمايه‌گذاري دولت و نحوه ارائه تسهيلات به توليدكنندگان بخش كشاورزي، سازوكارهاي جذب سرمايه و... شده، در واقع به دنبال همين هدف بوده است. در برنامه پنجم تلاش شده از پيش‌بيني عمليات با حجم بالا كه غيرواقعي است، اجتناب شود. در برنامه چهارم در زمينه طرح‌هاي آب و خاك ابتدا 5/1 ميليون هكتار تعريف شده بود. در حالي كه در سند نهايي برنامه چهارم اين رقم به 2 ميليون هكتار رسيد؛ يعني در عين حال كه بودجه آن تغيير نكرده بود، حجم عمليات فيزيكي افزايش يافته بود. چنين اتفاقي نبايد در برنامه پنجم تكرار شود. وقتي كارگروه‌هاي تدوين برنامه اهداف و عمليات اجرايي را مشخص و نيازهاي بودجه‌اي و سرمايه‌اي را پيش‌بيني كردند، هنگام تدوين در مجلس شوراي اسلامي بايد براي اعمال هر نوع تغيير، سازوكار منسجم را باهم در نظر بگيرند.‌

*‌ مديريت آب همواره از مسايل مهم كشور به خصوص در بخش كشاورزي بوده است. براي بهينه كردن نظام بهره‌برداري از آب و حفظ منابع آب در برنامه پنجم چه راهكارهايي را پيشنهاد مي‌كنيد؟

اينكه دولت سه مقوله آب، كشاورزي و منابع طبيعي را در كنار هم قرار داده و در قالب يك بسته اجرايي به آن توجه كرده است، حاصل همان آسيب‌شناسي برنامه‌هاي گذشته است. در گذشته اين موارد به صورت جداگانه در نظر گرفته مي‌شد. به عنوان نمونه، پيش از اين سدهايي احداث مي‌شد بدون آنكه كانال‌هاي آبياري و زهكشي براي آن طراحي شود. بنابراين سد‌ها بدون استفاده مي‌ماندند تا اينكه پس از گذشت سال‌هاي طولاني وقتي شبكه‌هاي آبياري و زهكشي ساخته و تكميل مي‌شدند، از آن سد‌ها استفاده مي‌شد. در برنامه پنجم اينگونه عمليات به‌صورت يكپارچه طراحي شده است؛ يعني از حوضه آبخيز مناطق بالادست تا خود سد و مناطقي كه بايد از ‌آب سد استفاده كنند و به طور عمده حدود 90درصد آن مصارف كشاورزي است،‌همه اينها در قالب يك پروژه بايد ديده شود؛ يعني اگر قرار است سدي احداث شود، ايجاد شبكه‌هاي آبياري و كانال‌هاي زهكشي و... همه بايد با هم ديده شوند. اين كار به استفاده بهينه از منابع سرمايه‌اي و بهره‌برداري مطلوب از سدها و در عين حال افزايش عمر مفيدها سدها، در نتيجه عمليات حفظ آب و خاك و بهره‌برداري بهينه از آب و تبديل آن به درآمد و ثروت و در نهايت بازگشت سريع‌تر سرمايه‌گذاري انجام شده، كمك مي‌كند.‌ در صورت استفاده درست از ظرفيت‌هاي بالقوه سدها، ديگر نيازي به استفاده مناطق پايين دست از آب‌هاي زيرزميني نيست - روندي كه امروز اتفاق مي‌افتد - همچنين ساز و كارهاي آبياري در صورت احداث كانال‌هاي آبياري و زهكشي، خود به تغذيه آب‌هاي زيرزميني كمك مي كند. از سوي ديگر، در بخش كشاورزي بايد كارآيي استفاده از آب افزايش يابد كه يكي از راهكارهاي آن توسعه آبياري‌هاي نوين و جلوگيري از هدر رفت آب در خطوط انتقال آب است. در حال حاضر بسياري از كانال‌ها از نوع خاكي است كه هم در معرض تبخير است و هم از نقاط مختلف آن آب هدر مي‌رود بدون آنكه به مزرعه برسد. ما مي‌توانيم آب را با لوله يا با استفاده از شبكه‌هاي بتني كه سرعت انتقال آب را افزايش و سرعت تبخير و هدر رفت آن را كاهش مي‌دهند، به نقاط مصرف انتقال دهيم. روش ديگري كه براي حفظ منابع آب به كار مي‌رود، اجراي پروژه‌هاي آبخيزداري در مناطق پايين دست سدهاست. در بسياري از نقاط مي‌توان با احداث سدهاي زيرزميني، آب را در زيرزمين و درست زير مزرعه كشاورزان، ذخيره كرد، به اين ترتيب آب تبخير نمي‌شود. در عين حال آب‌هاي زيرزميني تقويت مي‌شود و هر زمان كه كشاورز به آن نياز داشت از اين ذخيره آبي براي آبياري زمين خود استفاده مي‌كند. به بيان ديگر، آب در محل مصرف با كمترين هزينه و بدون نياز به فناوري پيچيده ذخيره مي‌شود. همچنين ساير روش‌هاي آبخيزداري كه به تغذيه آب‌هاي زيرزميني منجر مي‌شود، بايد از اولويت‌هاي بخش كشاورزي در برنامه پنجم (در مناطق بالا دست و پايين دست و دشت‌ها) باشد. در اراضي شيبدار نيز توسعه درختان مثمر بايد در دستور كار قرار گيرد؛ يعني اجازه ندهيم اين اراضي شخم زده شود. اين روش به توليد ثروت و حفظ منابع آب و خاك كمك مي‌كند. ‌

*‌ براي حفظ منابع دامي و گياهي و پايداري محيط‌زيست چه برنامه‌هايي بايد طراحي شود؟

اگر منابع آب و خاك حفظ شود، مي‌توان توسعه پايدار كشور را تضمين كرد. بر برنامه پنجم يك ديدگاه زيست محيطي نيز حاكم است. به عبارت ديگر، اين برنامه را بايد به گونه‌اي طراحي كرد كه بهره‌برداري از منابع آب و خاك براي توليد همراه با حفظ منابع و ذخاير محيط زيست باشد و حتي بتوانيم آن را تقويت و به نسل بعد منتقل كنيم. توسعه پايدار ابعاد ديگري نيز دارد مانند تعديل استفاده از كودهاي شيميايي و حركت به سوي استفاده از كودهاي آلي و بيولوژيك. در مبارزه با آفات و بيماري‌ها نيز بايد به جاي استفاده از روش‌هاي سم‌پاشي، مديريت تلفيقي آفات را مورد توجه قرار دهيم و مبارزه بيولوژيك را توسعه دهيم كه اين به جلوگيري از آلودگي منابع آب و خاك منجر مي‌شود و از همه مهم‌تر به حفظ سلامت جامعه كمك مي‌كند. به سخن ديگر، بايد توليد غذاي سالم را در مزرعه مورد توجه قرار دهيم نه اينكه محصول پس از توليد در مراكز مصرف كنترل و به دليل نداشتن استانداردهاي لازم سلامت، برگشت داده شود. در زمينه دام و طيور نيز بايد بهداشت را به جاي درمان مورد توجه قرار داد. اين هم به افزايش توليد و استفاده كمتر از مواد شيميايي و هورموني كمك مي‌كند. در اينجا نيز استفاده از مواد بيولوژيك و بيوتكنولوژي در صنعت دام و طيور را بايد دنبال كرد كه محصولات توليدي ضمن داشتن كيفيت لازم، كمترين ميزان مواد شيميايي را داشته باشند. بنابراين در اين زمينه يارانه‌ها را بايد هدفمند كرد و يارانه را بايد به بخش‌هايي اختصاص داد كه از مواد مضر در توليد خود كمتر استفاده مي‌كنند. به عبارت ديگر، در برنامه پنجم، بايد توليد را در مركز توليد از نظر برخورداري از كيفيت لازم و سلامت مصرف كنترل كنيم. در حقيقت بسته بخش كشاورزي با بررسي 40 سال برنامه‌ريزي گذشته، آسيب‌ها، نقاط ضعف و قوت و ... تدوين و تلاش شده همه ابعاد مهم و ضروري در تدوين برنامه بخش كشاورزي پيش‌بيني شود. اين براي نخستين بار است كه در اين بخش به شكل منسجم تمام ابعاد و زواياي توسعه ديده شده و ساز و كارها و روش‌هاي عملياتي براي آن طراحي شده است؛ يعني يك نوع جامع‌نگري در برنامه‌ريزي بخش كشاورزي حاكم شده است. به طور مثال، همان تامين سلامت غذا در مزرعه كه به آن اشاره كردم، به سلامت جامعه و كاهش هزينه‌هاي درماني منجر مي‌شود كه يك دستاورد فرابخشي است. اميدواريم منابع لازم براي اجرايي شدن اين برنامه فراهم شود. توسعه بخش كشاورزي و تحقق اهداف تعيين شده براي آن يعني توليد ثروت، افزايش درآمد روستاييان، ايجاد امنيت غذايي و توليد غذاي سالم كه به تحقق اهداف توسعه‌اي برنامه كمك مي‌كند. ‌

پنجشنبه 26 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 220]