واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: تئاتر درمانی در بیمارستان جانبازان اعصاب و روان
هوشیار نیا؛ اینجا كسی هوشیار نیست ... گزارشی از تئاتر درمانی در بیمارستان جانبازان اعصاب و روانسعادت آباد را كه میشناسید همان محلهای كه میدان "كاج" و " سرو" دارد، همان محلهای كه خیابان باغستان دارد و آسمان و بیمارستانی بهنام "بیمارستان روان پزشكی سعادت آباد"؛ بیمارستانی كه سالهاست میزبان جانبازان اعصاب و روان جنگ تحمیلی است. آنچه پیش رو دارید روایت خبرنگار تئاتر خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) است درباره فعالیتهای تئاتر درمانی جانبازانی كه سالها است در این بیمارستان زندگی میكنند. گفت: هوشیار نیا؛ اینجا كسی هوشیار نیست احسان مالمیر همان جانبازی است كه شعر میخواند قصه میداند و تئاتر كار میكند و بهگفتهی خودش فیلم همبازی میكند؛ اهل محله هفت چنار تهران است. سال گذشته در چهارمین جشنوارهی تئاتر درمانی جانبازان اعصاب و روان در چهار نمایش بازی كرده و جایزهی دوم بازیگری را از آن خود كرده است. خوش صحبت است و خونگرم و عاشق شعر و مدام شعر میخواند از فرخی یزدی، مولانا و ... . از كجا آغاز شد
شش سال پیش بود كه برای نخستین بار گروه تئاتر درمانی بیمارستان روان پزشكی سعادت آباد تشكیل شد. مجید امرایی كه فارغ التحصیل تئاتر و علاقمند به تئاتر درمانی است، 35 نفر از بیماران زیر پوشش را گردهم آورد و این گروه را تشكیل داد. او پیش از این تجربه تئاتر درمانی با كودكان را پشت سر گذاشته بود، اما پس از آن تصمیم گرفت این شیوه درمانی را برای جانبازان اعصاب و روان بهكار گیرد. از مجموع یكصدو15 بیمار این بیمارستان، 35 نفر از طریق روانپزشك به گروه نمایش درمانی معرفی شدند. براساس ویژگیهای بالینی بیماران كه درپرونده آنها ثبت شده بود و نیز بعد از مشورت با روانپزشك و روانشناس، تكنیك نمایش درمانی مورد نیاز هر بیمار انتخاب و اینگونه بود كه فعالیتهای گروه تئاتر درمانی آغاز شد. تیم درمانی این بیماران متشكل از روانپزشك، روانشناس، مددكار، كار درمانگر، پرستار و سرانجام نمایش درمانگر است كه بهعنوان آخرین حلقه این زنجیره با بیماران در ارتباط است. مجید امرایی درباره شیوهی درمانی به ایسنا توضیح میدهد: در آغاز بیماری با مصرف دارو كنترل میشود؛ پس از آن ویژگیهای بیمار مشخص و فعالیتهای بدنی انجام میشود و در نهایت شیوهی نمایش درمان مناسب هر بیمار را انتخاب میكنیم. ماحصل تمرینات نمایش درمانی بهصورت هفتگی یا ماهانه در قالب پروندهای به روانشناس و روانپزشك ارایه میشود و پس از آن درباره ادامه فعالیتهای نمایش درمانی تصمیمگیری میكنیم. عبداله خلیلی یكی از فعالترین اعضای این گروه است. او بچهی همدان است. سال گذشته در سه نمایش حضور داشت و جایزه سوم بازیگری را گرفت آنگونه كه امرایی میگوید؛ خیلی دقیق است و همیشه تمریناتش را بهخوبی انجام میدهد و دوستانش میگویند "خیلی مرخصی میرود!". این جانبازان در سه سطح مقدماتی، متوسطه و پیشرفته فعالیتهای تئاتر درمانی را پیگیری میكنند. خلیلی یكی از بیمارانی است كه گفته میشود، تئاتر درمانی تاثیر بسیار مطلوبی بر او داشته است. انتقال بیمارن از سطح مقدماتی به متوسطه و پیشرفته با اجازه روانشناس و روانپزشك انجام میشود. مهمترین تغییرات هر بیمار هم به روانپزشك اطلاع داده شده و ثبت میشود. خلیلی حافظه ضعیفی دارد. تمرینهای تئاتر درمانی را بهیاد نمیآورد هر چند میگوید: «از خدا میخواهم كه یادم بیاید، اما نمیآید.» او میگوید:«صبح ساعت 7 بیدار میشویم، دست و صورتمان را میشوییم، قرص میخوریم دو سه خط شعر میخوانیم، اما تمرینها یادم میرود!» الگوهای نمایش درمانی
مجید امرایی كه شش سال پیش فعالیت خود را در این مركز آغاز كرده است، تجربیاتش را از كار با كودكان مد نظر داشته و علاوه بر آن از كتابهای ترجمه شده و اطلاعاتی كه از طریق اینترنت بهدست آورده، استفاده كرده است. او همچنن از مشاورهی غیرحضوری یك روانپزشك نروژی كه از طریق ایمیل با او در ارتباط است، استفاده میكند. تكنیكهایی كه مورد استفاده قرار میدهد مبتنی بر همان تكنیكهای تئاتری است. آنها در مجموع 27 تكنیك را به كار بردهاند كه 10 تكنیك آن تعریف شده بود و بقیه حاصل تجربههای آنهاست. تكنیكهایی هم چون، همسانسازی، جابهجایی نقشها یا مضاعفسازی، آموزش رفتاری، آموزش شغلی و حرفهیی، حركات بدنی، جملات متقاطع، صندلی خالی، عمل نمایش یا بازی ساده نمایشی، نمایش عروسكی، بازی حیوانات، داستان سرایی نمایش، نمایش خاطره، لال بازی، بداهه بازی، رفع حساسیت و ... از جمله تكنیكهایی هستند كه مورد استفاده قرار میگیرند. یكی از تمرینهای اولیه هم تقویت حواس پنجگانه است كه براساس آن به دیگر حسها میرسند. آدمها عوض میشوند اما... «دنیا عوض نمیشه، آدمها عوض میشوند» این جملات را صباح شكوفیان میگوید. او كه در مقایسه با دیگران سن و سال بیشتری دارد، داستان نمایش "قصابی" را تعریف میكند. نمایشی كه سال گذشته بهعنوان كار برگزیده جشنواره انتخاب شده بود. او میگوید: «رفتم كله پاچه خریدم با گوشت و جیگر، مغازهدار نمیدانست قیمتشان چهقدر شده، گفت: از مغازه بالاتر بپرس.» شكوفیان نقاشی میكشد. تابلوهایش در راهرو نصب شدهاند. پیش از 10 تابلو كه رنگهای گرم و شادشاننقاشیهای كودكان را در ذهن تداعی میكند. او میگوید: تابلوهایم را میفروشند؛ هشت هزار تومان، چهار هزار تومان و پنج هزار تومان. انتخاب نقش هر بیماری، خود نقش خود را انتخاب میكند، درمانگران هم با توجه به اطلاعات پرونده و نقش و جایگاه اجتماعی هر بیمار آنها را در انتخاب نقش راهنمایی میكنند. پروسه تولید بر عهده بیماران است و نمایش درمانگر رویدادها را سازماندهی میكند. برای آمادهكردن نمایش ابتدا تمرینات تمركز انجام میشود و بعد تمرینات بدنی و پس از آن وارد شیوههای نمایش درمانی میشوند. نمایش درمانی و تاثیر آن
بیماران این بیمارستان همه نمایشهای درمانی را دوست دارند، احسان مالمیر در تعریف نمایش درمانی به ایسنا میگوید: «نمایش درمانی گفتار درمانی است كه نشان میدهد، تنها نیستیم تاثیراتش خیلی عالی است، روح را باز میكند، آدم را بشاش میكند، به ما یاد میدهد به خانمها احترام بگذاریم به بچهها ... .» علی رضا جابری كه جزو بیماران جوان بیمارستان است، میگوید: «كلمهسازی و جملهسازی انجام میدهم، امروز صبح نمایش میوهفروشی را بازی كردیم و این نمایش باعث شد كه شاداب بشوم.» مجید قندهارینژاد كه سال گذشته بهخاطر نمایش "حمام رفتن" جایزهی اول بخش تك نفره را گرفته است، سخنان خود را با "بسم الله الرحمن الرحیم" آغاز میكند. «آدم باید نمایش را وقتی اجرا كند كه اعصابش راحت باشد، سرش داغ نباشد و بدنشگر نگیرد، تا بتواند برای پیشرفت حركت كند.» او كه علاقمند است نقش آدمهای تحصیل كرده و روشنفكر را بازی كند، میگوید: «صبحها شعر میخوانیم چشمهایمان را روی هم میگذاریم شعرهایمان یك حالت آرامش دارد.» و ادامه میدهد: «آدم باید باسواد و روشنفكر باشد كه در زندگی پیش برود، اما ما سال گذشته نتوانستیم نمایشمان را خوب در جشنواره اجرا كنیم. اولینبار بود كه تئاتر كار میكردم، حالم خوب نبود.» به گفتهی امرایی؛ تاثیر تئاتر درمانی بر جانبازان اعصاب و روان آن اندازه خوب بوده كه هفت نفر از این بیماران به سطح مطلوبی ارتباطات اجتماعی رسیدهاند و زمان حضورشان در بیمارستان كمتر شده است. جشنوارهی برای نمایش درمانی تاكنون چهار دوره جشنواره نمایش درمانی با حضور این بیماران و بیماران دیگری از شهرهای دیگر برگزار شده است. امسال هم قرار است پنجمین دوره این جشنواره اواخر مهرماه جاری برگزار شود. این جشنواره شامل دو بخش اصلی تخصص و ویژه تیمهای درمانی مراكز توان بخشی و آزاد است. در بخش تخصص محوریت با نمایش درمانی با استفاده از تكنیكهای خاص این شیوه درمانی است. در این بخش كه بیشتر جنبه پژوهشی دارد، عوامل نمایش باید از یك مركز توان بخشی شركت كرده باشند. گروههای آزاد نیز با محوریت توان بخشی جانبازان در مسیر ارتقای سطح سلامت بیماران و ارتباطات دوسویه بیماران و جامعه است. این جشنواره شامل بخشهای تك نفره، صحنهیی چند نفره و عروسكی در گروه جانبازان و گروههای میدانی و خیابانی برای شركتكنندگان آزاد است و در حال حاضر نیز 16 نمایش توسط بیماران در حال تمرین و آماده شدن است. نمایش درمانی كهنه در دنیا، تازه در ایران شیوهی نمایش درمانی در كشورهای دیگر به ویژه آمریكا و روسیه سابقه طولانی دارد. مبدع این شیوه كه شیوهای میان رشتهیی بین تئاتر و روان شناسی است، روان شناس رومانی الاصل "جاكوب لویی مورینو" است كه نخستینبار این شیوه را در سال 1942 مورد استفاده قرار داد. بعدها فعالان حوزهی نمایش و روانشناسی این شیوه را به مثابهی یك شیوه میان رشتهیی مورد توجه قرار دادند كه تاثیرات آن بهویژه در كشورهای اسكاندیناوی قابل مشاهده است. با این حال این شیوه در ایران هنوز نوپاست و آنگونه كه امرایی میگوید: «از شش سال پیش مورد استفاده قرار گرفته است.» البته تمام فعالیتهای بیماران ثبت و ضبط شده و قرار است این تجربیات در قالب یك كتاب پژوهشی منتشر شود. دریچههای نوین برای تئاتر دفاع مقدس
امرایی كه چندی پیش نمایش " عشق باران" را در دوازدهمین جشنواره سراسری تئاتر دفاع مقدس اجرا كرده بود، میگوید: اگر میخواهیم تئاتر دفاع مقدس دچار روزمرگی و تكرار نشود، میتوانیم با كمك از مراكز نگهداری جانبازان منابع غنی و ناب در مورد رویدادهای جنگ به دست آوریم. به اعتقاد او با حمایت نهادهایی مانند بنیاد حفظ آثار، انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس و اداره كل هنرهای نمایشی این شیوه میتواند در مسیری قرار بگیرد كه دریچههای جدیدی را به تئاتر دفاع مقدس بگشاید. او تاكید میكند: «این بیماران سوژههای خوبی برای خلق آثار هنری دارند. اما ما برای آنها چه كردهایم؟! سهم آنها از نقاشی، سینما و تئاتر چیست؟! ما در این بیمارستان هنوز شهید و مصدوم میدهیم، در این بیمارستان هنوز جنگ ادامه دارد جانبازان ما هنوز با دشمن ذهنی درگیر هستند.» احسان مالمیر راست میگفت: «نباید هوشیار آمد چرا كه اینجا كسی هوشیار نیست!» منبع : ایسنا
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1462]