حجت‌الاسلام ناصح:روايات تفسيري روش درست تفسير قرآن و توقيفي بودن نظم آيات را نشان مي‌دهند

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: حجت‌الاسلام ناصح:روايات تفسيري روش درست تفسير قرآن و توقيفي بودن نظم آيات را نشان مي‌دهند
گروه انديشه: با كمك روايات تفسيري مي‌توان اولا شيوه درست و يا راه‌هاي مُجاز در تفسير قرآن را استخراج كرد و به اصطلاح، شيوه تفسيري معصومان(ع) را ارائه داد، ثانيا روايات تفسيري در بحث تاريخ‌گذاري قرآن و واحدهاي قرآني راه‌گشا هستند و ثالثا به كمك آن‌ها مي‌توان توقيفي بودن چينش و نظم آيات قرآن را نتيجه گرفت.
در پي انتشار كتاب «اعتبار و كاربرد روايات تفسيري» به همت مؤسسه بوستان كتاب قم در ماه اخير، سرويس انديشه خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، بر آن شد تا در باب اين موضوع با مؤلف اين كتاب؛ حجت‌الاسلام و المسلمين «علي‌احمد ناصح»، عضو هيئت علمي گروه علوم قرآن و حديث دانشگاه قم گفت‌وگويي را انجام دهد.

در بخش قبلي اين گفت‌وگو كه پيش از اين ارائه شده بود، نويسنده بر اين نكته تأكيد كرد كه خبر واحد علاوه بر فقه در ديگر ابواب بخصوص روايات تفسيري نيز حجيت دارد؛ چون مهم‌ترين دليل حجيت خبر واحد، سيره عقلا و بناي عقلاست و عقلا هم بين روايات فقهي، تفسيري، تاريخي، اخلاقي و ... فرقي نگذاشته‌اند.
بخش قبلي را اينجا بخوانيد

عضو هيئت علمي دانشگاه قم اذعان كرد: با قطع نظر از اين بحث (حجيت و اعتبار روايات تفسيري) بحث مهم ديگر اين است كه با روايات تفسيري چه گره‌هايي را مي‌توان باز كرد؟ در كجاها كاربرد داشته و قدرت نقش‌آفريني دارد؟ ما در اين كتاب به عنوان نمونه چند مورد را ذكر كرديم و گفتيم برخي از مباحث مهم مسائل مربوط به قرآن در تاريخ قرآن است كه با كمك اين روايات مي‌توان پاسخ آن‌ها را داد و مي‌توان كاملا آيه را روشن كرد كه معضل چگونه حل مي‌شود.

وي با ارائه مثالي در اين راستا، اظهار كرد: مثلا روايات تفسيري در بحث تاريخ‌گذاري قرآن و واحدهاي قرآني داراي اهميت زيادي است. اگر بتوانيم مجموعه چند آيه يا سوره كه يك واحد را تشكيل مي‌دهد، به طور دقيق مشخص كنيم با اين مضمون كه اين واحد در چه شرايط و ظرف زماني و مكاني نازل شده است، در نتيجه اين مسأله به فهم ما نسبت به آيه و مسائلي كه از آيات استفاده مي‌شود، بسيار بسيار كمك كرده و خيلي كارگشاست.

عضو هيئت علمي دانشگاه قم افزود: در اين اثر بيان شده است كه يكي از مواردي كه مي‌توان به وسيله آن‌ها آيات قرآن را تاريخ‌گذاري كرد و مي‌توان ظرف زمان و مكان خيلي از آيات و نزولشان را مشخص كرد، همين روايات تفسيري هستند. در لابه‌لاي روايات تفسيري مواردي وجود دارد كه به بحث تاريخ‌گذاري كمك مي‌كند.

وي مورد ديگري كه روايات تفسيري بسيار در آن راه‌گشاست را اين‌گونه عنوان كرد: مثلا در بحث چينش توقيفي كه بحث مفصلي در تاريخ قرآن است كه آيا چينش آيات قرآن و جمع‌آوري قرآن و نظم فعلي قرآن آيا توقيفي است يا اجتهادي؟، اين امر بسيار راه‌گشاست. به عبارتي در زمان خود پيامبر(ص) زير نظر خود ايشان اين نظم شكل گرفته است يا اين‌كه نه بعد از رحلت پيامبر(ص) به وسيله صحابه اين نظم خاص داده شده است؟

حجت‌الاسلام ناصح در توضيح بيشتر اين مسأله افزود: ديدگاه‌هاي متعددي در اين‌باره وجود دارد و در اين اثر بيان شده كه يكي از موارد نقش‌آفريني روايات تفسيري اين است كه به وسيله اين روايات، كاملا مي‌توان اثبات كرد كه چينش توقيفي است و اين مسأله را به طور كلي و براي هميشه حل كرد؛ چون از روايات تفسيري، چند دسته (4 دسته در كتاب ذكر شده) در اين اثر ذكر شده است كه روايات مفصلي وجود دارد كه به كمك آن‌ها كاملا مي‌توان توقيفي بودن چينش و نظم آيات را نتيجه گرفت.

وي روايات تفسيري را داراي اهميت روش‌شناسي تفسيري دانست و اذعان كرد: يكي ديگر از موارد خيلي مهم در روايات تفسيري اين است كه به كمك روايات تفسيري مي‌توان شيوه درست و يا راه‌هاي مُجاز در تفسير قرآن را استخراج كرد و به اصطلاح، شيوه تفسيري معصومان(ع) را ارائه داد. خوب قرآن همانطور كه شيوه‌هاي درستي براي تفسيرش هست شيوه‌هاي ممتنع و غلطي مثل تفسير به رأي هم دارد.

وي در ادامه سخنانش افزود: يا اين‌گونه دسته‌بندي كنيم كه ما در تفسير قرآن شيوه‌هاي مجاز داريم و شيوه‌هاي ممنوع و غير مجاز هم موجود است. اما اگر رواياتي را كه ائمه(ع) در آن‌ها به تفسير قرآن پرداخته‌اند بررسي كنيم، مي‌توان كاملا با دسته‌بندي اين‌ها و مطالعه مجموع اين روايات روشي تفسيري به دست آورد؛ يعني اين‌كه ببينيم ائمه(ع) از چه روش‌هايي به تفسير قرآن مي‌پرداختند و از چه طرقي براي تفسير قرآن استفاده كرده‌اند؛ مثلا تفسير قرآن به قرآن، تفسير قرآن به سنت، تفسير به كمك عقل، به كمك تاريخ، به كمك مسائل كلامي و ... .

ناصح با بيان اين مطلب كه اين روش‌هاي صحيح و درست تفسير را كه مجاز است، مي‌توان مورد استفاده قرار داد، افزود: اين روش‌ها، روش‌هايي مجاز است و ما هم مي‌توانيم از اين طريق تفسير قرآن كنيم؛ چون خود ائمه(ع) اين كار را انجام داده‌اند. موارد ديگري هم هست؛ مثلا ديدگاه برخي از واژه‌هاي مشكل قرآني در لسان ائمه(ع) توضيح داده شده است.

وي در پايان سخنانش خاطرنشان كرد: اين اثر در واقع پايان‌نامه دكتراي بنده بوده كه زير نظر مرحوم آيت‌الله معرفت به عنوان استاد راهنما و دكتر حجتي و آقاي مهدوي‌راد به عنوان استادان مشاور تدوين شده است.

كتاب «اعتبار و كاربرد روايات تفسيري» نوشته حجت‌الاسلام و المسلمين علي‌احمد ناصح به تازگي، به همت مؤسسه بوستان كتاب قم، با جلد شوميز و بهاي 57000 ريال منتشر شده است. اثر حاضر در سه بخش؛ اعتبار و حجيت روايات تفسيرى، كاربرد روايات تفسيرى و كاربرد روايات در تبيين آيات‏الاحكام تدوين شده است.
سه شنبه 24 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 416]