ضايعات كشاورزي در استان؛هر سال ٣٦٠ ميليارد تومان

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: ضايعات كشاورزي در استان؛هر سال ٣٦٠ ميليارد تومان
در بخش نخست اين گزارش به بررسي آخرين وضعيت و آمار ضايعات توليدات كشاورزي استان و مقايسه آن با كشور پرداختيم و دلايل بالا بودن اين ضايعات را بررسي كرديم. اگرچه دولت نيز در برنامه چهارم خود اهدافي را مشخص كرده بود ولي ادعاها و شواهد، حكايت از محقق نشدن برنامه ها در اين راستا دارد.

در بخش دوم اين گزارش نيز به بررسي راهكار ها و اقدامات انجام شده در استان خراسان رضوي پرداخته ايم.

ضايعات گندم
يكي از مهم ترين محصولات كشاورزي در خراسان رضوي گندم است كه به دليل شرايط اقليمي استان و خشكي اغلب نقاط آن ضروري است برداشت اين محصول به موقع انجام شود. متاسفانه نبود كمباين كافي و تجهيزات مدرن و هم زماني برداشت گندم و جو در غالب نقاط استان سبب شده ضايعات و ريزش گندم و جو در مزارع بالا باشد.

يكي از كشاورزان پيشرو استان خراسان رضوي در مورد ضايعات گندم مي گويد: در سال ١٣٨٢ وزير فعلي جهاد كشاورزي كه در آن زمان مجري طرح گندم در كشور بود، موافقت وارد كردن ٣٠٠ دستگاه كمباين مدرن را به كشور از وزارت جهاد كشاورزي گرفت و اين ٣٠٠ كمباين در سال ١٣٨٤ مورد استفاده قرار گرفت كه با استفاده از كمباين هاي مذكور ميزان ضايعات گندم در مرحله برداشت از ٢٥ درصد به ٣ درصد كاهش يافت. «توكلي» به خراسان مي گويد: با استفاده از كمباين هاي جديد حدود يك ميليون تن از گندم هايي كه در اثر فرسودگي كمباين ها از بين مي رفت، صرفه جويي شد و به همين علت در حالي كه توليد گندم در كشور افزايش زيادي نداشت ولي به علت كاهش ميزان ضايعات، كشور در زمينه گندم به خودكفايي رسيد. وي تصريح مي كند: در حالي كه ما در ٣٠ سال قبل در هر هكتار ٤ تن گندم برداشت مي كرديم ولي الان كشاورزان نمونه ١٢ تا ١٣ تن در هر هكتار برداشت مي كنند يعني برداشت در هر هكتار ٤ برابر شده است ولي هنوز كمباين هايي كه در كشور ساخته مي شود فناوري ٣٠ سال قبل را دارند. اين كشاورز پيشرو استان خراسان رضوي در مورد مشكلات موجود در كشت و برداشت سيب زميني نيز مي گويد: مهم ترين مشكل كشاورزان در برداشت سيب زميني نبود ماشين آلات برداشت است. وي ادامه مي دهد: امسال با خريداري يك كمباين مدرن توانستم با استفاده از ٨ نفر، كاري كه توسط ١٢٥ نفر كارگر انجام مي شد را انجام دهم. توكلي مي افزايد: يكي از مشكلاتي كه در آبان ماه امسال به وجود آمد، يخ زدگي ٣ روزه زمين بود كه باعث از بين رفتن مقدار زيادي از سيب زميني ها شد. وي با اشاره به قيمت ١٢٥ توماني هر كيلو سيب زميني در آبان ماه امسال مي افزايد: دقيقا پارسال در همان موقع سيب زميني كيلويي ٣٢٥ تومان به ميدان بار تحويل داده مي شد و اين كاهش ٢٠٠ توماني در هر كيلو براي سيب زميني كاران استان مشكلات زيادي را به وجود آورده است.

١٨ درصد، حداقل ضايعات در استان
مدير صنايع كشاورزي و مكانيزاسيون سازمان جهاد كشاورزي استان خراسان رضوي با اشاره به وجود تعاريف مختلف در مورد ضايعات كشاورزي و در نتيجه آمارهاي مختلف در اين باره، مي گويد: حداقل ١٨ درصد محصولات زراعي، باغي، دامي و شيلات استان خراسان رضوي به طور ميانگين در قالب ضايعات از بين مي رود. وي با تاكيد بر اين كه اين رقم حداقل مقدار ضايعات كشاورزي در استان است، مي گويد: البته اين رقم در محصولاتي هم چون سبزيجات، صيفي جات و محصولات فسادپذير بيش تر و در برخي از محصولات كم تر است.

مهندس «عليرضا صانعي» در پاسخ به اين سوال كه اين ضايعات در مورد محصولات زراعي و باغي شامل چه مراحلي مي شود؟ مي گويد: اين ١٨ درصد ضايعات در محصولات باغي و زراعي شامل مرحله برداشت و بعد از آن هم چون نوع نگهداري، نوع انبار، حمل و نقل و سردخانه است. وي مي افزايد: البته نوع كشت، نوع بذر و نوع داشت محصولات نيز قطعا در ميزان ضايعات موثر هستند ولي آمار دقيقي از آن ها در دست نيست.

اين مسئول با بيان اين كه ما از كشورهاي توسعه يافته عقب تر هستيم ولي از خيلي از كشورها نيز وضعيت بهتري داريم، مي گويد: اگر در خراسان رضوي در سال حدود ١٠ ميليون تن محصول توليد شود، سالانه حدود ٨/١ ميليون تن از محصولات از بين مي رود و اگر براي هر كيلو از محصولات به طور ميانگين مبلغ ٢٠٠ تومان را در نظر بگيريم كه اين حداقل مقداري است كه مي توان در نظر گرفت،٣٦٠ ميليارد تومان از محصولات كشاورزي از بين مي رود كه اين مقدار، غذاي حدود ٢ ميليون نفر را مي تواند تامين كند.

علل ضايعات كشاورزي
مدير صنايع كشاورزي و مكانيزاسيون سازمان جهاد كشاورزي استان خراسان رضوي علل ضايعات كشاورزي در استان را نداشتن مهارت كافي كشاورزان در مرحله برداشت و بسته بندي، نبود انبارهاي كافي و مناسب براي نگهداري محصولات، ناكافي بودن امكانات حمل و نقل محصولات به بازار قبل از فاسد شدن، كافي نبودن تجهيزات خشك كردن، سنتي بودن سيستم هاي فرآوري، نامناسب بودن بازاريابي، نبود خطوط توليد و فرآوري كافي و مناسب و مديريت نامناسب اعلام مي كند. او با اشاره به اين كه ميزان تاثير هر علت با توجه به نوع محصول تغيير مي كند، مي افزايد: از مواردي كه بايد پروژه تعريف شود، ميزان تاثير هر علت براي محصولات مختلف و ارائه راهكارهاي مناسب براي حل مشكلات است. وي به گندم اشاره مي كند و مي گويد: در زمان برداشت نه تنها كمباين كافي وجود ندارد بلكه كمباين هاي موجود هم وضعيت مناسبي ندارند و حتي بخشي از گندم هاي برداشت شده نيز در هنگام حمل و نقل به علت مناسب نبودن كاميون ها از قسمت بار كاميون به زمين مي ريزد و از بين مي رود. وي اظهار مي دارد: هر چند در سال هاي اخير استفاده از كمباين هاي جديد و انبارهاي مجهز ميزان ضايعات را كاهش داده است ولي هنوز وضعيت مناسب نيست.

برنامه هايي كه بايد اجرا شود
مهندس صانعي با اشاره به اين كه براساس برنامه چهارم توسعه بايد ميزان ضايعات كشاورزي، ٥٠ درصد كاهش پيدا كند و ميزان فرآوري ٢ برابر شود، مي افزايد: پيش بيني ما اين است كه افزايش ٢ برابري ميزان فرآوري اتفاق مي افتد ولي ميزان كاهش ضايعات كشاورزي كم تر از ٥٠ درصد است كه علت آن انجام نشدن مطالعات و پروژه هايي است كه بايد در گذشته صورت مي گرفته است.

وي با اشاره به فعاليت هايي كه در اولويت كاري سازمان جهاد كشاورزي استان خراسان رضوي قرار دارد، مي گويد: در ابتدا بايد محصولات كشاورزي هدف، در مورد كاهش ضايعات محصولات كشاورزي شناسايي مي شد كه اين كار براساس شاخص هايي همچون قدرمطلق ضايعات هر محصول، مقدار نسبي ضايعات، ارزش ريالي آن، استراتژيك بودن محصول، ميزان صادرات هر محصول، پراكندگي محصولات در استان و ضريب خودكفايي محصول انجام گرفت. وي ادامه مي دهد: از ٥٢ محصول كشاورزي بررسي شده در استان، ١٧ محصول كه ٩٥ درصد ضايعات كشاورزي در آن ها قرار دارد، شناسايي و اولويت بندي شد كه عبارت است از ١٢ محصول زراعي كه شامل گندم، گوجه فرنگي، سيب زميني، چغندر قند، نباتات علوفه اي، سبزيجات، يونجه، خربزه، جو، پياز، هندوانه و پنبه و ٣ محصول باغي شامل انگور، سيب، انار و ٢ محصول دامي شامل شير و مرغ مي شود. وي مي افزايد: در مرحله بعد بايد براي كاهش ضايعات هر محصول با تعريف پروژه هاي مناسب، مطالعات تكميلي صورت گيرد كه بودجه اي در حدود ٤٠٠ ميليون تومان براي بررسي محصولات نام برده شده، برآورد شده است. وي ادامه مي دهد: بعد از اين كه تحقيقات لازم انجام داده شود، وارد فاز اجرا و تجهيز كردن انبارها، دستگاه هاي برداشت و... مي شويم.

صنايع تبديلي و تكميلي
مدير صنايع كشاورزي سازمان جهاد كشاورزي استان خراسان رضوي درباره اهميت صنايع تبديلي و تكميلي مي گويد: تمام محصولات توليد شده را نمي توان به صورت «تازه خوري» مصرف كرد و بايد قسمتي از محصولات را پس از فرآوري، به بازار مصرف فرستاد كه اين امر بدون صنايع تبديلي امكان پذير نيست. وي ادامه مي دهد: در استان خراسان رضوي، صنايع تبديلي به لحاظ كمي وضعيت مناسبي دارد و حتي در بعضي از موارد، ظرفيت كارخانه ها با ميزان توليد شده محصولات برابري مي كند. صانعي تصريح مي كند: هرچند در مورد صنايع تبديلي بعضي از محصولات همچون هندوانه و خربزه فعاليت چنداني صورت نگرفته است ولي صنايع فرآوري اكثر محصولات كشاورزي كشت شده در استان، وجود دارد. وي مشكل اساسي صنعت فرآوري استان خراسان رضوي را به سازي و نوسازي خطوط توليد صنايع تبديلي و تكميلي موجود مي داند و تصريح مي كند: اولويت صنايع تبديلي استان بايد بر تنوع محصولات غذايي باشد تا محصولات متنوع براي ذائقه هاي مختلف توليد شود. «صانعي» از آمار دقيق ميزان كاهش ضايعات كشاورزي با استفاده از صنايع تبديلي اظهار بي اطلاعي مي كند ولي مي گويد: با توجه به اين كه مقدار زيادي از محصولات به صورت فرآوري شده مصرف مي شود و درصد كمي از محصولات به شكل «تازه خوري» استفاده مي شود، صنايع تبديلي تاثير به سزايي در كاهش ضايعات محصولات كشاورزي دارد.

اقتصادي كردن كشاورزي
وي با اشاره به اين كه اقتصاد كشاورزي و كشاورزي توسعه يافته بدون توجه به مكانيزاسيون معنا ندارد، مي افزايد: در بحث اقتصادي كردن كشاورزي، مكانيزاسيون يعني مديريت و استفاده صحيح از ماشين آلات، و هرچه ماشين آلات بيش تر و مدرن تري وارد مزرعه شود، محصولات باكيفيت و كميت بيش تري توليد خواهد شد. وي مي افزايد: براساس برنامه پيش بيني شده بايد در انتهاي سال ١٣٨٦ مكانيزاسيون زراعي به عدد ١٩/١ اسب بخار در هكتار مي رسيد كه ٨٠ درصد آن يعني ٩٥/. اسب بخار در هكتار محقق شد و همچنين مكانيزاسيون باغي بايد به عدد ٣١/٠ اسب بخار در هكتار مي رسيد كه به عدد ٢٦/٠ رسيد يعني ٨٤ درصد مقدار پيش بيني شده، محقق شده است. وي با اعلام اين كه هنوز نياز زيادي به ماشين آلات جديد، مخصوصا در بخش غلات( كه درصد زيادي از اين محصولات در مرحله برداشت از بين مي رود) احساس مي شود، تاكيد كرد: با توجه به فرسوده شدن ماشين آلات و از رده خارج شدن آن ها بايد علاوه بر جايگزيني ماشين آلات فرسوده، ناوگان جديد و مدرن نيز به آن ها اضافه كنيم.

حضور بخش خصوصي
مدير صنايع كشاورزي و مكانيزاسيون سازمان جهاد كشاورزي استان خراسان رضوي در مورد حضور بخش خصوصي در اين راستا مي گويد: بخش زيادي از مكانيزاسيون و صنايع تبديلي در استان در دست بخش خصوصي است و سازمان جهاد كشاورزي، فعاليت هاي ترويجي، آموزشي، حمايت و نظارت را انجام مي دهد. به گفته وي با توجه به اقليم و محصولات استان خراسان رضوي، هر سال تعدادي از ماشين آلات الگويي با سرمايه گذاري دولت وارد ناوگان ماشين آلات مي شود كه فقط جنبه ترويجي دارد ولي ورود انبوه اين ماشين آلات، توسط بخش خصوصي صورت مي گيرد.

انبارداري ايده آل نيست
يك نماينده مجلس شوراي اسلامي درباره وضعيت انبارداري و سردخانه هاي استان نيز مي گويد: وضعيت استان خراسان رضوي نسبت به چند سال قبل بهتر نشده است. وي ادامه مي دهد: ما نيز بايد مثل كشورهاي پيشرفته ميوه ها را در انبار و سردخانه ها نگهداري كنيم و در فصل سرد يا نزديك عيد آن ها را وارد بازار كنيم. در استان بايد دستاوردهاي كشورهاي پيشرفته بررسي و با توجه به اقليم استان اجرا شود. عضو كميسيون كشاورزي مجلس همچنين در جواب سوال خبرنگار خراسان كه آيا الگوي كشت و محصولات توليد شده در استان بايد تغيير كند؟ گفت: الگوي كشت نبايد تغيير كند. اگر در شمال خراسان رضوي ادوات پنبه و كارخانه هاي مكانيزه مربوط به آن وجود دارد نمي توان به كشاورز گفت گوجه فرنگي بكارد! چون در اين صورت تكليف آن تجهيزات و امكانات چه مي شود؟ بايد كشاورزي مقرون به صرفه شود. اگر امسال پنبه صرفه اقتصادي نداشته باشد، سال بعد ديگر كسي پنبه كشت نمي كند. دلاور با اشاره به بررسي عوامل تحقق نيافتن برنامه چهارم توسعه در كميسيون كشاورزي مجلس، مي گويد: بايد با تعيين يك ضرب الاجل ٢ تا ٣ ساله، به يك برنامه اي مشخص و مدون دست پيدا كنيم.

كدام صنايع تبديلي جواب داده است؟
نماينده مردم درگز در مجلس شوراي اسلامي در مورد وضعيت صنايع تبديلي در استان مي گويد: كدام صنايع تبديلي در استان جواب داده است؟ به عنوان نمونه در شهرستان درگز صنايع تبديلي يا تعطيل هستند يا به صورت ورشكسته درآمده اند كه علت آن مقرون به صرفه و اقتصادي نبودن اين صنايع است.

وي ادامه مي دهد: به عنوان مثال كارخانجات ماكاروني تركيه چون فناوري پيشرفته دارند و كارگر كمتري استفاده مي كنند، محصولاتي باكيفيت بالاتر و ارزان تر نسبت به كشور ما توليد مي كنند و كارخانجات ايراني نمي توانند با آن ها رقابت كنند. وي در مورد ٢ برابر شدن صنايع تبديلي استان مي گويد: در اين باره قرار است سازمان جهاد كشاورزي آمارهاي خود را به ما بدهد تا بررسي كنيم ولي آمارها در مورد صنايع مرتبط با چغندر و پنبه رضايت بخش نيست. به گفته وي كارخانه هاي آرد نسبت به گذشته بهتر شده اند.
جمعه 20 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 412]