نويسنده: سيد حسين اسحاقينقش غيرت در سلامت فرد و اجتماع

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نويسنده: سيد حسين اسحاقينقش غيرت در سلامت فرد و اجتماع
خبرگزاري فارس: نويسنده در اين نوشتار، با انتقاد از وضع موجود (كه آن را متناسب با جامعه اسلامى نمى‏داند) در تلاش است با معرفى آموزه‏ها و توصيه‏هاى قرآنى و روايى، توجّه بيشتر مسؤولان و دلسوزان نظام را به اين مهم معطوف دارد و نقش از ياد رفته بعضى از افراد را در تقويت روحيه غيرت‏مدارى يادآور شود.

چكيده:
لباس، نشانگر حالات روحى، ايمانى و شخصيت افراد است، زنان پوشيده در گوهر عفاف، درونى پاك و اعتقادى قوى دارند و حيا و حجاب را تدبيرى براى صيانت از خويش و سلامت جامعه اسلامى مى‏دانند. در مقابل، زنانى كه از اعتقادى راسخ و بازدارنده بى‏بهره‏اند، پوششهاى نامناسب برمى‏گزينند و جامعه را به سوى انحراف مى‏كشانند و ارزشهاى وجودى خويش را پاس نمى‏دارند. آموزه‏هاى دينى، غيرت شخصى را وسيله‏اى براى صيانت از خانواده و غيرت اجتماعى را سازوكارى براى سلامت اجتماع، برمى‏شمارد.

اين نويسنده در اين نوشتار، با انتقاد از وضع موجود (كه آن را متناسب با جامعه اسلامى نمى‏داند) در تلاش است با معرفى آموزه‏ها و توصيه‏هاى قرآنى و روايى، توجّه بيشتر مسؤولان و دلسوزان نظام را به اين مهم معطوف دارد و نقش از ياد رفته بعضى از افراد را در تقويت روحيه غيرت‏مدارى يادآور شود.

درآمد
مشاهده بعضى از زنان بزك كرده در جامعه اسلامى و پيروى بى‏رويه از مدلهاى گوناگون غربى كه آسيبهاى جدى به فرهنگ اسلامى وارد داشته، تأثر و تأسف غيرتمندان دينى را به همراه داشته است.

دردمندانه بايد گفت در سالهاى اخير، اين موج نامبارك به صورت گسترده‏اى، شهرها و حتى روستاهاى دور و نزديك كشور اسلامى را در برگرفته و بسيارى از دختران و زنان مسلمان را در مقاطع مختلف سنى، در كام خود فرو برده است.

آسيبهاى اين تهاجم فرهنگى، زمانى جديتر مى‏نمايد كه اين تغيير رويه كم و بيش در دانشگاهيان و افراد تحصيل كرده و فهيم نيز ديده مى‏شود؛ حتى در مواردى حتى گوى سبقت را از گروه‏هاى الگوى خود ربوده و به نوعى مروّج اين تغيير مسير در بين اقوام، آشنايان و دوستان خويش نيز شده‏اند. جاى تأسف است كه سياستگذاران و كارگزاران فرهنگى، مواجهه با اين خطر جدى را كه به شدت مى‏تواند اخلاق اجتماعى و اقتصادى را تحت تأثير قرار دهد، ناديده انگاشته و تأسف بارتر اين كه بعضى از نزديكان آنان نيز با اين جريان نابهنجار، همسو و هماهنگ شده‏اند. هشدارهاى دلسوزان فرهنگى، بويژه رهبر فرزانه انقلاب درباره هوشيارى در برابر تهاجم فرهنگى جدّى گرفته نشده و يا اجرايى نشده است.

پيروزى انقلاب شكوهمند اسلامى و احياى ارزشهاى دينى، فضاى معنوى خاصى را بر ايران اسلامى حاكم كرده است و در زمينه حجاب هم، بانوان محجبه و عفيف، الگوى عملى مسلمانان سراسر گيتى شده‏اند. آنان با پيروى از آموزه‏هاى دينى، تأثيرات شگرفى در ساختار اجتماعى و حتى در پيشبرد دفاع مقدس نهاده و با حفظ حريم، در انواع فعاليتهاى اجتماعى و سياسى، مشاركت فعال داشته‏اند. هنوز هم بسيارى از آنها، بر فرهنگ اصيل خويش پاى مى‏فشارند و در احياى ارزشهاى دينى كوشا هستند. اما عده‏اى از بانوان ناآگاه و سست اراده نه تنها اصالت خويش را از ياد برده‏اند بلكه چهره يك زن مسلمان را در ديدگاه جهانيان و متدينان داخلى غير موجّه نموده و موجبات نگرانيهاى اخلاقى را فراهم آورده‏اند.

اين حركات نسنجيده، افزون بر اين كه آنها را به اتلاف وقت و مدپرستى كشانده و ضربات اقتصادى شكننده‏اى به خانواده‏ها در جهت تأمين وسائل آرايشى و پوشاك جديد فراهم آورده است، عده بسيارى از جوانان كه نيروى كار جامعه هستند را درگير كرده و با تخريب افكار و اذهانشان، آنها را به انواع بزه‏كارى و نابهنجارى سوق داده است. متأسفانه اخبارى كه نشان مى‏دهد زنان و دختران به سبب لباس نامناسب و آرايش غليظ مورد تعرض و آزار و اذيت جنسى و جسمى قرار گرفته‏اند و حتى در برخى موارد جان خويش را نيز از دست داده‏اند كم نيست. بسيارى از اين آزار دهندگان، حركات ناشايست و لباسهاى جلف و آرايشهاى نامناسب اين زنان و دختران را انگيزه ربودن و تعرض به آنان برشمرده‏اند. اين نكته بيانگر آن است كه بانوان بايد در نوع پوشش و آرايش خويش دقت بيشترى را به عمل آورند تا با چنين پيامدهايى مواجه نشوند.

مسأله تعجب‏انگيز، حضور زنان و دختران بدحجاب و بزك كرده در كنار برادران، پدران و همسرانشان است كه بعضى از آنان نه تنها از نگاه‏هاى هرزه رهگذران ناپاك رنج نمى‏برند بلكه از نمايش نواميس خود احساس مباهات هم مى‏كنند! البته برخى از آنها به عنصرى سست اراده تبديل شده‏اند كه توان حفظ و نگهدارى از ناموس خود را ندارند.

در اين ميان، از برخورد حساب شده مسؤولان و نهادها و همچنين سياستگذاريهاى بازدارنده خبرى نيست. هر بار كه بعضى از دلسوزان نظام در پى مقابله با چنين پديده ويرانگرى كه مشابه آن در اندلس اتفاق افتاد، بر مى‏آيند، عده‏اى با برخورد سطحى و غيرحساب‏شده و جمعى با غوغاسالارى و حمله حيثيتى به طراحان اين گونه طرحها، آنان را زمينگير نموده و به اشاعه بيشتر اين فرهنگ غربى دامن مى‏زنند.

بايد كوشيد با طراحى درست و اجراى منطقى و مناسب، چهره جامعه دينى را بازسازى نمود. هرگونه كوتاهى از سوى مسؤولان فرهنگى، كاسه صبور غيرتمندان را لبريز كرده و حركت خودجوش آنان را براى حذف ميكربهاى مخرّب از پيكره جامعه دينى كه با خون شهيدان آبيارى شده، به همراه دارد. اين خيزش، بدترين وضع ممكن در برخورد با اين عروسكهاى بزك شده و آدمكهاى مروّج آنها است؛ چرا كه كنترل از دست نيروى انتظامى خارج مى‏شود كه به هيچ وجه شايسته نظام مقتدر اسلامى نيست.

حجاب؛ پاسدار گوهر گرانبهاى زنان صالح
اساسا حجاب زن، حريمى ميان او و نامحرمان ايجاد مى‏كند و سبب فروكش كردن غريزه جنسى و هدايت آنان در مسير طبيعى مى‏گردد. برداشتن اين حريم، منشأ بسيارى از التهابها و اضطرابهاى فردى و اجتماعى خواهد شد. نمونه آن در كشورهايى كه حجاب و پوشش را رعايت نمى‏كنند به وضوح ديده مى‏شود.

اكنون مسأله اينجاست كه آيا زنان بايد چون عروسكى خود را بيارايند تا مردان چشم‏چران و هرزه به آنان چشم بدوزند و حرمت آنان را خدشه‏دار سازند؟

اسلام اين راه را نمى‏پسندد و حجاب را سدّى در برابر اميال هوس‏بازان و سبب استحكام بنيان خانواده مى‏شمارد. پوشش زنان باعث مى‏شود تمتّعات جنسى منحصر به محيط خانواده شود و نيروى مولد و فعال جامعه نيز در پيشرفت جامعه از حركت سازنده باز نماند؛ چرا كه حضور زنان بى‏حجاب و بدحجاب، دل مردانِ سست ايمان را مى‏ربايد؛ در نتيجه باعث ركود فعاليت اجتماعى و عدم موفقيت در علم‏آموزى در مراحل مختلف زندگى مى‏شود. به همين جهت، غالبا به زن بد حجاب يا بى‏حجاب، به ديده بازيچه مى‏نگرند؛ نه عضو فعّال و مؤثر در جامعه. در حقيقت، حجاب كامل زنان و تقواى آنان، جامعه را اصلاح مى‏كند. بر همين اساس، فرانتس فانون در تحليلى جامعه‏شناختى از انقلاب الجزاير، درباره ترفندهاى استعمارگران براى در اختيار گرفتن كشورهاى ديگر مى‏نويسد:

«جامعه‏شناسان استعمار توصيه مى‏كنند كه اگر زنها را در دست بگيريم، همه چيز به دنبال آن خواهد آمد.»(2)

حيا و حجاب زن، تدبيرى است كه خود زن با نوعى الهام، براى گرانبها كردن خود و حفظ موقعيتش در برابر مردان به كار مى‏برد؛ زيرا زن با هوش فطرى و حس ويژه خود، دريافته است كه با عفت و حجاب، بهتر مى‏تواند مرد را مجذوب خود كند و هر چه متين‏تر و با وقارتر باشد، بر احترامش افزوده مى‏شود. در حقيقت بى‏حجابى نوعى حركت بر خلاف فطرت و تمايلات و خواسته‏هاى بانوان است.

اساسا هنگامى كه جامعه زن را برهنه بخواهد، طبيعى است كه روز به روز تقاضاى آرايش و خودنمايى بيشترى دارد. وقتى زن از طريق جاذبه جنسى‏اش، وسيله تبليغ كالاها، دكور اطاقهاى انتظار و عاملى براى جلب جهانگردان و سيّاحان و مانند اينها قرار گيرد شخصيت او به حد عروسك يا يك كالاى بى‏ارزش سقوط مى‏كند و ارزشهاى والاى انسانى او بكلّى به دست فراموشى سپرده مى‏شود. تنها افتخار اين زن، جوانى و زيبايى و خودنمايى‏اش است كه رفته رفته آن هم از بين رفته و سرانجام به انسانى سرخورده و افسرده تبديل خواهد شد.

در جامعه‏اى كه چنين رويكردى وجود دارد چگونه زن مى‏تواند با ويژگيهاى اخلاقى، آگاهى و توانايى‏اش به مقام والايى رسيده و الگوى مناسبى براى ديگر بانوان شود؟! دردآور است كه در كشورهاى غربى و غربزده بيشترين شهرت و آوازه، پول و موقعيت براى زنان آلوده و بى‏بند و بارى است كه به نام هنرمند و هنرپيشه معروف شده و به هر جا قدم مى‏نهند، مورد استقبال هوس‏پيشگان قرار مى‏گيرند.

در كشور اسلامى ما، آنگاه كه نور انقلاب اسلامى تابيده شد، زن از ابتذال پيش گفته به در آمد و شخصيت خويش را بازيافت. حجاب را برازنده خود ساخت و در تمام صحنه‏هاى حياتى اجتماعى حتى در صحنه‏هاى جنگ با همان حجاب اسلامى ظاهر شد و نقشى سازنده ايفا نمود. اما امروزه افرادى كه فرهنگ اسلامى را درك نكرده‏اند با عناوين و تدبيرهاى مختلف مى‏خواهند دوباره زنان را از منزلت و ارزش والاى دينى خود دور ساخته و از مقام و منزلت آنان بكاهند. اين افراد مى‏كوشند تا با توليد و عرضه اجناس به شكلهاى مختلف و ترويج فرهنگ مصرفى كه ارمغان غرب است، زنان را فريفته و نيازهاى كاذبى را كه خود به آن دامن زده‏اند، پاسخگو باشند؛ در حالى كه حجاب، نشان‏دهنده استقلال در فرهنگ مذهبى و ملى ماست؛ نشانگر حيا و پاكى روح و روان زن است؛ ارزش زنان را بالا مى‏برد؛ نشانه عفاف و نوعى مصونيت است.

دختران و زنان با حجاب، از لحاظ روحى و اخلاقى سالمترند. حجاب باعث مى‏شود زن، لطافت و طبيعت خود را حفظ كند و مانند گلى شود كه در دسترس همگان نيست و زود پژمرده نمى‏شود. زن با حجاب چون كمتر ديده مى‏شود، محبوب است و هر چه محبوب باشد، مطلوب است. زن با حجاب، با وقار و متانت گام برمى‏دارد؛ به هنگام سخن گفتن، براى پرهيز از تحريك ديگران، صداى خويش را نازك نمى‏سازد؛ زن محجبه با حجابش فرياد برمى‏آورد: من جمالم را در جلال حجاب مى‏بينم و پوششم حكايت از دلى روشن، درونى پاك و ايمانى قوى دارد.

او مى‏گويد: من اسير نفس و مطيع شيطان و عقده‏هاى روانى نيستم، از قيد هر بند و اسارتى آزادم و در پرتو دستورات انسان‏ساز اسلام، همچون مرواريدى در صدف عفاف جا گرفته‏ام. پيرو فاطمه زهرا عليهاالسلام هستم كه در تمام صفات نيكو و انسانى به بالاترين حد خويش رسيده و جهان، بعد از قرنها هنوز هم به وجودش افتخار مى‏كند او باور دارد كه مخالفت با دستورات الهى به زيان انسان مى‏انجامد؛ چنان كه قرآن كريم مى‏فرمايد: «يا أَيُّهَا النّاسُ إِنَّما بَغْيُكُمْ عَلى أَنْفُسِكُمْ» يعنى: اى مردم! طغيان و سرپيچى از دستورات الهى ضررش به خود شما بر مى‏گردد.(3)

وظيفه مسلمانان در پاسدارى از زنان و دختران
دشمنان اسلام مى‏كوشند تا زنان و دختران را از حريم عفاف و جاده سلامت به در آورده و مورد سوء استفاده قرار دهند. در مقابل، مسلمانان نيز وظايفى دارند و سكوت و بى‏تفاوتى در برابر اين توطئه خانمان‏سوز، پسنديده نيست.

قرآن مجيد به مؤمنان مى‏آموزد:

«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْلِيكُمْ ناراً وَقُودُهَا النّاسُ وَ الْحِجارَةُ عَلَيْها مَلائِكَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا يَعْصُونَ اللّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ يَفْعَلُونَ ما يُوءْمَرُونَ»(4)

يعنى: اى كسانى كه به خدا و رسولش ايمان آورده‏ايد! خود و خانواده‏تان را از آتش دوزخى كه خود مردم و سنگها، هيزم و آتش آن است، حفظ كنيد كه مأموران آتش، فرشتگانى بسيار سخت دل مى‏باشند كه هرگز نافرمانى خدا نمى‏كنند و آنچه به آنها گفته مى‏شود، فورا انجام مى‏دهند.

همچنين در آيه شريفه ديگرى آمده است كه در روز قيامت وقتى انسانهاى ظالم را به طرف جهنم مى‏برند، آنها با حالت ترس و ذلّت با گوشه چشم بر آتش دوزخ مى‏نگرند و در آن حال، مؤمنان خطاب به ظالمان مى‏گويند: «إِنَّ الْخاسِرِينَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلِيهِمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ»(5) آرى زيانكاران كسانى هستند كه خود و خانواده‏شان در امروز كه قيامت است ضرر كرده‏اند.

اين آيات و توصيه‏هاى معصومين به ما گوشزد مى‏كند كه انسان علاوه بر آن كه مسؤول اعمال خويش است، بايد در همه حال از كسانى كه وابسته به او هستند (همچون زن، دختر، خواهر، فرزند، برادر و...) نيز مواظبت كند تا آنان را از كجروى و گناه باز دارد. در اين راه، بايد آنان را مورد كنترل قرار داده و از برآوردن خواسته‏هاى نابجاى آنان پرهيز كند. امام صادق عليه‏السلام مى‏فرمايد:

«قال رسول الله صلى‏الله‏عليه‏و‏آله : من اطاع امرأته اكبّه الله على وجهه فى النار. قيل: و ما تلك الطاعة؟ قال: تطلبُ اليه الذَّهاب الى الحمّامات و العرسات و العيدات و النّايحات و الثياب الرّقاق.»(6)

يعنى: رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود:

كسى كه از زنش اطاعت نمايد، خداوند او را به صورت، در آتش مى‏اندازد. پرسيده شد: آن اطاعت چيست؟ فرمود: اين كه زن درخواست رفتن به حمامها و عروسيها و مراسم عيد و جشنها و نوحه‏سرايى‏ها و يا پوشيدن لباسهاى نازك و بدن‏نما را داشته باشد و شوهر از او اطاعت كند.

در نتيجه اين سهل‏انگاريها و بى‏تفاوتيها در مهمانيها، جشنها و صحنه‏هاى اجتماعى با آشكار شدن زينت و زيبايى زنان، نگاه‏هاى شهوت‏انگيز متوجه آنان مى‏شود و حوادث ناگوارى رخ مى‏نمايد.

غيرت‏مدارى در روايات و سيره معصومين عليهم‏السلام
امام صادق عليه‏السلام به نقل از حضرت على عليه‏السلام مى‏فرمايد:

«يا اهل العراق! نبئت انّ نساءكم يدافعن الرّجال فى الطّريق؛ أما تستحون؟! قال الكلينى: و فى حديث آخر انّ اميرالمؤمنين عليه‏السلام قال: اما تستحيون و لا تغارون نساءَكم يخرجن الى الاسواق و يزاحمن العلوج؟!»(7)

يعنى: اى اهل عراق! با خبر شدم كه زنان شما در راه، با مردان برخورد مى‏كنند؛ آيا حيا و شرم نمى‏كنيد؟! مرحوم كلينى مى‏گويد: در حديث ديگرى آمده است كه حضرت فرمود: آيا حيا نمى‏كنيد و به غيرت نمى‏آييد كه زنانتان به طرف فروشگاهها بيرون مى‏روند و با افراد بى‏ايمان و لاابالى برخورد مى‏كنند؟!

همچنين در نامه 31 نهج‏البلاغه از كلمات حضرت امير استفاده مى‏شود كه هر چه زن كمتر از منزل خارج شود، از جهات مختلف براى او و همسرش بهتر خواهد بود. البته اگر كار ضرورى و لازمى براى او پيش آيد و خارج شود، بايد حجاب را كاملاً رعايت كند و از هر گونه حركت ناشايستى دورى كند. اسلام، با حضور محجبانه زنان در اجتماع مخالفتى ندارد و منافاتى بين كار زن و حجاب و مستور بودنش نمى‏بيند. او مى‏تواند در بيرون از خانه كار كند ولى بايد مسائل شرعى را رعايت كند. چنانچه حضرت امام رحمه‏الله بارها فرمودند كه اگر شؤون و مسائل شرعيه رعايت شود، خدمت و كار زن در جامعه مانعى ندارد.

البته صفت غيرت در انسان، مانند پاسبانى است كه موجب ثبات خانواده مى‏گردد و غيرتمند با تعصب و حميت و حفظ نواميس خود، جلوى انحرافهاى احتمالى را خواهد گرفت. انسان غيور نه تنها نسبت به خانواده خود بلكه نسبت به ناموس ديگران نيز حساس است؛ زيرا وظيفه حراست و پاسبانى را منحصر در اهل و عيال خود نمى‏داند بلكه در سطحى گسترده‏تر در اجتماع و حتى در سراسر جهان خود را مسؤول مى‏داند. او آفريده خالقى است كه غيور مطلق است؛ چنان كه در روايتى، به غيرت الهى اشاره شده است:

«ان الله غيور يحب كل غيور و لغيرته حرّم الفواحش ظاهرها و باطنها.»(8)

يعنى: خداوند غيرتمند است و هر انسان غيرتمندى را هم دوست دارد و چون غيور است، گناهان زشت چه آشكار و چه پنهانش را حرام كرده است.

در برابر، كسانى كه غيرتمند نيستند و مخالف آن مشى مى‏كنند. ذليل و خوار خواهند شد؛ چنان كه رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله مى‏فرمايد:

«جدع الله انف من لا يغار من المؤمنين و المسلمين.»(9)

يعنى: خدا بينى مؤمن و مسلمانى را كه غيرت نداشته باشد، به خاك ذلّت مى‏مالد.

البته غيرتمدارى در سيره انبيا و امامان معصوم، بوضوح ديده مى‏شود. پيامبر گرامى اسلام با تأييد غيرتمدارى حضرت ابراهيم، خود را غيرتمندتر مى‏دانند و با يادآورى آثار زيانبار بى‏غيرتى، از همگان مى‏خواهند كه از باب «لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» از ايشان پيروى كنند:

«كان ابراهيمُ عليه السلام ابى غيورا و انا اغيرُ منه و ارغم الله انف من لا يغار من المؤمنين.»(10)

يعنى: پدرم ابراهيم مرد غيرتمندى بود، ولى من غيرتمندترم و خداوند بينى مسلمانى را كه غيرت ندارد، به خاك ذلت مى‏مالد.

در سيره امامان معصوم عليهم‏السلام كه كردار و گفتار آنان نه تنها سرمشق شيعيان و مسلمانان بلكه آزادمردان جهان است، آموزه‏هاى فراوانى در اين باره وجود دارد؛ براى مثال، حضرت امام حسين عليه‏السلام ، سردار غيرت و آزادى، وقتى مشاهده نمود كه لشكر يزيد بين او و اهل بيت جدايى افكنده‏اند، با بازداشتن آنها از حركت به سوى خيمه‏هاى اهل بيت، غيرتمدارى خويش را نشان داده و فرمودند:

«اقول انا الذى اقاتلكم و لقاتلونى و النساء ليس عليهنّ جناح فامنعوا عتاتكم عن التعرّض لحرمى ما دمت حيّا.»(11)

يعنى: من با شما مى‏جنگم و شما نيز با من مى‏جنگيد؛ زنها كه گناهى ندارند. تا من زنده هستم نگذاريد سركشها و ستمكاران شما، متعرض اهل بيت من شوند.

با نگاهى به روايات و سيره معصومين عليهم‏السلام درمى‏يابيم كه غيرت، از نيكوترين صفات مردان است. خداوند غيرتمندان را دوست دارد و خود نيز غيور است. بى‏غيرت، در دنيا و آخرت، عذاب مى‏كشد و بى‏عفتى نواميس او، فساد خانوادگى، ناصالح شدن فرزندان و... نتيجه همين بى‏غيرتى است.

ناگفته نماند اين صفت پسنديده و بعضى از صفات ديگر در حيوانات و پرندگان نيز وجود دارد. امام رضا عليه‏السلام در اين باره فرمودند:

«فى الديّك الابيضِ خمسُ خصال من خصال الانبياء: معرفته باوقات الصلاة و الغيرة و السّخاء و الشجاعه و...»(12)

يعنى: خروس سفيد، پنج خصلت از خصال انبيا را داراست: آگاهى به اوقات نماز، غيرت، بخشش، شجاعت و... .

در حقيقت، وقتى صفت پسنديده‏اى در حيوانات و پرندگان كه عقل ندارند، وجود دارد، بايد در اشرف مخلوقات به نحو كاملتر موجود باشد. اين روايت حضرت امير عليه‏السلام كه بى‏غيرت را واژگون و سياه قلب مى‏دانند، شايان توجه است:

«ان‏اللّه يغار المؤمن فليغر و من لا يغار فانّه منكوس القلب.»(13)

يعنى: خداوند نسبت به مؤمن غيرت دارد. او هم بايد غيرت ـ كه از صفات خداى بزرگ است ـ داشته باشد. كسى كه غيرت ندارد، قلبش واژگون و سياه است.

اقسام غيرت
در يك نگاه كلى، مى‏توان غيرت را به اقسام زير تقسيم كرد:

الف) غيرت در دين
مسلمان تا جايى كه توان دارد، بايد از دين دفاع كرده و آن را از خطرهاى احتمالى حفظ كند و در صورتى كه لازم باشد از بذل جان و مال در اين راه دريغ نورزد و در اين راه نبايد از سرزنش ديگران بهراسد. بسيارى از انبيا و امامان معصوم عليهم‏السلام و مردان صالح در طول تاريخ جان و مال خويش را در راه حفظ و پاسدارى از دين، تقديم كرده‏اند.

ب) غيرت نسبت به نواميس (فرزندان و خويشان و هم‏كيشان)
انسان بايد مراقب همسر، دختر، خواهر و هم‏كيشان خود باشد و آنان را از انحراف باز دارد و نگذارد در موارد غيرضرورى با نامحرم در تماس باشند. اختلاط و روابط ناسالم عاملى در گسترش فساد و انحراف، و پرهيز از آن مورد توجّه جدّى اسلام و رهبران دينى است. اسلام، در عين تأكيد بر حضور اجتماعى زن، آن را بدون قيد و شرط، مجاز نمى‏داند. يكى از شرايط مهم و اساسى در فعاليت و مشاركت اجتماعى زنان، رعايت مرزبندى و حفظ حريم است. قرآن مجيد، درباره عدم اختلاط زنان و مردان مى‏فرمايد:

«وَ إِذا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ»(14)

يعنى: هرگاه از ايشان (زنان پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله ) چيزى خواستيد، از پشت پرده و حايل، طلب كنيد.

هر چند شأن نزول اين آيه، ويژه زنان رسول‏الله صلى‏الله‏عليه‏و‏آله است اما «مورد نزول» نمى‏تواند شمول مفهومى آيه را محدود كند.

بنابراين، آيه ياد شده به منظور منع اختلاط زن و مرد و حفظ زنها از محركات شهوانى وارد شده است. شهيد مطهرى رحمه‏الله مى‏گويد: طبق اين دستور مردان نبايد وارد جايگاه زنان شوند و هر اندازه كه رعايت حريم كنند به تقوا و پاكى، نزديكتر خواهد بود.(15)

امام صادق عليه‏السلام درباره رعايت اين مرزبندى فرمودند:

«فى ما اخذ رسول الله البيعة النّساء ان لا يحتَبين و لا يقعدن مع الرّجال فى الخلا.»(16)

يعنى: از جمله بيعتهايى كه رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله از زنان گرفت اين بود كه در خلوت با مردان معاشرت و نشست و برخاست نكنند.

غيرت مرد مسلمان، امرى ستودنى است؛ چنان كه اميرالمؤمنين آن را از نشانه‏هاى ايمان شمرده‏اند: «غيرة الرجل الايمان.» يعنى: غيرت مرد و حراست او از ناموسش، جزء ايمان است.(17)

تعادل در غيرت، همواره تلاشها را از نتيجه مطلوب و رسيدن به مقصود، باز مى‏دارد.

در اسلام، غيرت بيجا ممنوع است؛ چنان كه حضرت امير عليه‏السلام در وصيت خود به امام حسن عليه‏السلام مى‏فرمايد:

«و ايّاك و التغايُر فى غير موصع. غيرة فانّ ذلك يدعو الصحيحة الى السّقم و البريئة الى الرّيب.»(18)

يعنى: از غيرت و بدگمانى در جايى كه نبايد غيرت به كار برد، اجتناب كن؛ زيرا اين كار، زن پاك را به ناپاكى و زن بى‏گناه را به انديشه گناه فرا مى‏خواند.

هر چند غيرتمندى بسيار پسنديده است اما غيرتمند بايد از بدگمانى و وسوسه‏هاى نابجا بپرهيزد؛ زيرا چنين رفتارهايى، كانون گرم خانواده را سرد و بى‏روح و خود فرد را نيز به بيمارى، مبتلا مى‏سازد.

از سوى ديگر، بى‏تفاوتى مردان نسبت به نواميس نيز به شدت نكوهش شده است؛ چنان كه پيامبر گرامى اسلام مى‏فرمايد:

«قال النبى صلى‏الله‏عليه‏و‏آله .... و المرأة اذا خرجت من باب دارها متزينة متعطرة و الزوج بذلك راض يُنبى لزوجها لكل قدم، بيت فى النار.»

يعنى: هر زنى كه خود را بيارايد و خوشبو كند و از منزل خارج شود و شوهرش به اين امر راضى باشد، خداوند در قبال هر قدمى كه بر مى‏دارد، براى شوهرش خانه‏اى در دوزخ بنا خواهد كرد.(19)

زن مسلمان با رفتارى مناسب و متين، زمينه گسترش عفت عمومى را فراهم مى‏آورد؛ زيرا جامعه اسلامى جامعه‏اى به هم پيوسته است و فرد نبايد خود را تافته‏اى جدابافته از ديگران تلقى كند.

انسان مؤمن، نابهنجاريهاى اجتماعى را به همان سان كه بر زن و ناموس خود برنمى‏تابد، درباره ساير زنان مسلمان نيز تحمل نمى‏كند (غيرت اجتماعى). مردان موظفند در برابر حرمت شكنى‏ها ايستادگى كنند. امام صادق عليه‏السلام در تعبيرى ظريف به نتيجه چنين رويكردى اشاره مى‏نمايند:

«بَرّوا اباءكم يبرّكم ابناءُكم و عفوّا عن نساء الناس تعفّ عن نساءكم.»

يعنى: نيكى كنيد با پدرانتان تا پسرانتان به شما نيكى كنند و چشم‏پوشى كنيد از زنان مردم تا مردم از زنانتان چشم بپوشند.(20)

در سايه غيرت اجتماعى ضمانتهاى اجرايى براى فعاليت زنان فراهم مى‏آيد و جامعه از امنيت و سلامت معنوى بهره‏مند مى‏شود.

انسان غيور، در مورد تربيت فرزندان حساس است و به همين جهت از ابتدا، زنى را برمى‏گزيند كه مؤمن و پاك‏دامن باشد تا وظيفه هدايت فرزندان را به بهترين شكل انجام دهد.چاساسا شير مادر و رفتار و كردار او در تكوين شخصيت فرزندان بسيار مؤثر است كه در جاى خود نيز، به اثبات رسيده است. انسان غيرت‏مدار، آمد و رفتها و دوستان و آشنايان فرزندان خود را از نظر دور نمى‏دارد و با حساسيتهاى ويژه‏اى كه دارد، او را در مسير تربيت و سازندگى همراهى مى‏كند.

ج) غيرت در مال
انسان مسلمان، بايد مالش را از راه حلال كسب كند و در حفظ و حراست آن نيز كوشا باشد و از اسراف و تبذير و خسّت و بخل بپرهيزد و حقوقى را كه خداوند بر مال واجب گردانيده، ادا كند و در يك كلمه، با مال خود آخرت خويش را آباد گرداند. ناگفته پيداست مالى كه از راه حرام بدست آيد وبال گردن صاحب خويش خواهد بود و زيان آن در دنيا و آخرت به او مى‏رسد.

وظايف فردى و اجتماعى زنان
زنان بايد با رعايت نكات و آموزه‏هاى دينى و با حساسيت خاصى در مسير قرب و تكامل حركت كنند و از خويشتن‏بانى غافل نمانند. زنان غيرتمند و مؤمن در هر حال، مراقب اعمال و رفتار و گفتار و كردار خويش خواهند بود و همواره نكاتى را در نظر دارند.

1ـ نحوه سخن گفتن
خداوند در قرآن كريم مى‏فرمايد:

«... فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذِي فِي قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلاً مَعْرُوفاً...»(21)

يعنى: به گونه‏اى هوس‏انگيز سخن نگوييد كه بيماردلان در شما طمع كنند بلكه سخن شايسته بگوييد... .

افزون بر نازك نكردن صدا، زنان بايد محتواى كلامشان نيز نيكو باشد و از وارد شدن در هر محاوره‏اى جدا پرهيز كنند. اگر زنان به اين آموزه قرآنى، پايبندى نشان دهند، از حوادث و زيانهاى مخاطره‏انگيز به دور خواهند ماند.

در تفسير نمونه درباره اين آيه آمده است:

«بلكه به هنگام سخن گفتن، جدى و خشك و به طور معمولى سخن بگوييد؛ نه همچون زنان كم شخصيت كه سعى دارند با تغييرات تحريك كننده كه گاه توأم با ادا و اطوار مخصوصى است كه افراد شهوتران را به فكر گناه مى‏افكند.»(22)

قرآن مجيد، به نحوه سخن گفتن زنان توجّه خاصى نموده و به دنبال نهى از خضوع و نرمش كلام، به سخن شايسته دعوتشان مى‏كند (و قُلن قولاً معروفا).

2ـ لباس زن در خارج از منزل
امام صادق عليه‏السلام مى‏فرمايد:

«لا ينبغى للمرأة ان يجمّر ثوبها اذا اخرجت [من بيتها].»(23)

يعنى: سزاوار نيست كه زن با لباس خوشبو [از خانه] خارج شود.

اسلام، به جمال زنان توجه كرده و زينت و آرايش او را براى همسر بسيار با ارزش شمرده است، اما علاوه بر آن زيبايى را در حفظ عفت و پاكدامنى مى‏داند و آن را براى زنان شايسته مى‏شمرد. پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله در روايتى، عفت و پاكدامنى را زينت زنان دانسته و مى‏فرمايد:

«العفاف زينة النساء.»(24)

همچنين در روايتى ديگر مى‏فرمايد:

«ما زان الله عبدا بزينة افضل من عفاف فى دينه و فرجه.»(25)

يعنى: بهترين چيزى كه خداوند بنده‏اش را به آن زينت كرده، پاكدامنى در دين و دامن است.

بنابراين، زينت و ارزش يك زن و دختر مسلمان، به تقوا و ديانت اوست و پاكدامنى و متانت او هم از ديانت سرچشمه مى‏گيرد. در روايات اسلامى براى بسيارى از نعمتهاى الهى، زكات قرار داده شده است؛ براى مثال، زكات علم، انتشار آن؛ زكات شجاعت، جهاد؛ زكات بدن سالم، روزه گرفتن و زكات زيبايى، نيز پاكدامنى دانسته شده است. روايتى از حضرت امير عليه‏السلام گوياى اين امر است:

«زكوة الجمال العفاف.»(26)

پيشوايان معصوم عليهم‏السلام پوشش و عفاف و پاكدامنى را همواره مورد عنايت قرار مى‏دادند و زنان مسلمان را به چنين خواسته‏اى رهنمون مى‏شدند و با قول و فعل و تقرير، رضايت خود را از پوشش متناسب زنان اعلام مى‏داشتند؛ چنان كه در روايتى حضرت على عليه‏السلام مى‏فرمايد:

در روزى تار و بارانى به همراه رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله در بقيع نشسته بودم كه زن سوار بر مركبى عبور كرد. دست حيوان داخل گودالى افتاد؛ در نتيجه، زن به زمين خورد. پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله چهره مباركشان را برگرداندند. عرض كردند: اى رسول خدا! آن زن، شلوار پوشيده است. پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله سه بار فرمودند: خدايا! زنانى را كه از شلوار استفاده مى‏كنند، مورد مغفرت قرار بده! اى مردم! از شلوار استفاده كنيد؛ چرا كه شلوار پوشاننده‏ترين لباسهاى شما مى‏باشد و با آن، زنانتان را هنگامى كه از خانه خارج مى‏شوند، حفظ كنيد.(27)

شبيه اين توصيه را حضرت على عليه‏السلام نيز دارند:

«عليكم بالصفيق فإن من رق ثوبه رق دينه.»

يعنى: بر شما لازم است لباس ضخيم بپوشيد؛ زيرا هر كس لباسش نازك است، دينش نيز همچون لباسش نازك و ضعيف است.

اسلام به بانوان شوهردار سفارش كرده كه تنها در محيط منزل خود را براى شوهرانشان بيارايند و حتى از آرايش و لباسهاى نازك در برابر فرزندان خود اجتناب كنند. مادران و خواهران حق ندارند به صرف محرم بودن، با هر وضع و لباس زننده‏اى در محيط خانه باشند. بلكه بايد نهايت دقت و مراقبت از خود را بويژه در برابر فرزندان مميز (كه خوب و بد را مى‏فهمند) داشته باشند البته چنين دقت و مراقبتى از پدران نيز در برابر دختران و زنان محرم، انتظار مى‏رود.

3ـ كفش زنان مسلمان
در صدر اسلام، زنان عرب به پاى خود خلخال مى‏بستند كه در موقع راه رفتن سر و صداى زيادى از آن برمى‏خاست و نظر مردان نامحرم را جلب مى‏كرد. به همين جهت، خداوند بانوان را از اين كار، كه باعث تحريك بيگانه مى‏شد، برحذر داشته و در كريمه قرآنى فرموده‏اند:

«وَ لا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ»(28)

يعنى: هنگام راه رفتن، پاهاى خود را به زمين نزنند تا زينت پنهانشان معلوم شود و صداى خلخالى كه برپا دارند، به گوش رسد.

در ادامه آن، آمده است:

«وَ تُوبُوا إِلَى اللّهِ جَمِيعاً أَيُّهَا الْمُوءْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»

يعنى: همه به سوى خدا بازگشت كنيد! باشد كه رستگار گرديد.

فاضل مقداد، در كنز العرفان مى‏گويد:

برخى از زنان عرب، خلخال به پا مى‏كردند و براى اين كه بفهمانند خلخال به پا دارند، پاى خود را محكم بر زمين مى‏كوفتند و آيه، آنان را از اين عمل، نهى مى‏كند.(29)

بدين‏سان آيه از هر گونه راه رفتن كه زمينه توجه مردان را ايجاد كند، نهى مى‏كند لام تعليل (لِيُعلم)، دلالت دارد كه علت كوبيدن پا به زمين، اعلام زينت مى‏باشد؛ خواه قصد اعلام زينت وجود داشته باشد يا نداشته باشد.(30)

مفسران با توجه به شأن نزول، سياق و محتوا و آهنگ آيه، قاعده كلى و ضابطه عامى داده‏اند كه نهى از كوبيدن پا بر زمين، بيانگر نهى از هر چيزى است كه توجه نامحرم را جلب كند و نگاه‏ها را برانگيزد و زمينه فساد ايجاد كند.

توجه به اين آيه، سختگيرى اسلام را در مورد حفظ عفت عمومى نشان مى‏دهد. امروزه هم زنان بر اساس اين آموزه قرآنى، بايد از پوشيدن كفشهاى پاشنه بلند صدادار كه توجه ديگران را به آنان جلب مى‏كند، بپرهيزند. افزون بر اين كه پوشيدن چنين كفشهايى علاوه بر ايجاد صدا كه توجّه نامحرمان را به سوى آنان جلب مى‏كند، در نوع راه رفتن زنان نيز تغييراتى ايجاد مى‏كند و سنگينى در راه رفتن را از آنان مى‏گيرد و ناخواسته حركات بدنى نامناسبى را موجب مى‏شود.

4ـ پرهيز از حضور در محل‏هاى پر رفت و آمد
زنان مؤمن بايد از تردد در مكانهاى پر رفت و آمدى كه آنها را در معرض ديدگان صدها فرد نامحرم و احيانا هرزه قرار مى‏دهد، پرهيز كنند و سعى كنند در ساعات خلوت براى انجام كارهاى ضرورى از منزل خارج شوند. آنان بايد از محل‏هاى پر ازدحام دورى كرده و از كناره پياده‏رو حركت كنند. حضرت امام صادق عليه‏السلام به نقل از پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمودند:

«ليس للنّساء من سروات الطّريق شى‏ء و لكنّها تمشى فى جانب الحائط و الطريق.»

يعنى: زنان از وسط خيابان عبور نكنند بلكه از كنار ديوار و يا از كنار سير (كوچه‏ها) حركت كنند.(31)

5ـ پاسدارى از ديدگان خود و نگاه ديگران

خداوند در قرآن مى‏فرمايد:

«وَ قُلْ لِلْمُوءْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ»(32)

يعنى: اى رسول! به زنان با ايمان بگو چشمهاى خود را فرو گيرند و از نگاه كردن به مردان نامحرم خوددارى كنند و دامان خود را حفظ نمايند.

اساسا بسيارى از گناهان در نتيجه نگاه است و نگاه، تيرى از تيرهاى شيطان و وسيله‏اى براى انحراف و گمراهى است. وظيفه هر زن مسلمان اين است كه از حركات تحريك‏زا بپرهيزد و تا آنجا كه مى‏تواند از مواجهه و رويارويى غيرضرورى با نامحرمان دورى كند. زنان و مردانى كه در نهادها و ادارات و كارخانه‏ها و مؤسسات خصوصى و دولتى به كار مشغولند بايد دقت بيشترى به اين امور داشته باشند.

از اين آيه استفاده مى‏شود كه چشم‏چرانى بر زنان نيز حرام است. حضرت على عليه‏السلام مى‏فرمايند:

بهترين ويژگى زنان، بدترين خصلتهاى مردان است مانند كبر، ترس و بخل؛ زيرا اگر زن در برابر بيگانگان متكبر باشد، رام نخواهد شد و چنانچه بخيل باشد مال خود و شوهر را حفظ مى‏كند و با صفت ترس، از هر چيزى واهمه دارد.(33)

نگاه به زنان نامحرم؛ وسيله گمراهى
نگاه به زنان بد حجاب آنان را به عمل خود تشويق مى‏نمايد. آنان از اين كه مى‏بينند مورد توجه ديگران قرار گرفته‏اند، احساس رضايت مى‏كنند. دين اسلام، مردان را از نگاه به نامحرم بازداشته است؛ زيرا زنان بى‏اعتقاد و بى‏مبالات، خطرهاى فراوانى براى افراد با ايمان دارند و در حقيقت، شكارگاه و دامهاى شيطان هستند. رسول گرامى اسلام مى‏فرمايد: «اوثق سلاح ابليس النّساء.»(34)

يعنى: مطمئن‏ترين اسلحه براى شيطان، زنان هستند.

شيطان از دامهاى گوناگونى براى گمراهى انسان استفاده مى‏كند كه از همه آنها مهمتر و كوبنده‏تر، زنان بى‏ايمان هستند؛ زنانى كه خود را مى‏آرايند و به عشوه‏گرى و طنازى مى‏پردازند و در صدد دلربايى از افراد هستند، به آسانى در مأموريت شيطانى خود در برابر سست ايمانان موفق مى‏شوند. بنابراين، شايسته است در صورت مواجهه با چنين زنانى، انسان خود را كنترل نموده و به راحتى اسير چنين وسوسه‏هاى شيطانى نشود. كوچكترين ضعف و سستى در اين راه خسارات جدى در پى خواهد داشت.

حضرت على عليه‏السلام مى‏فرمايد:

«من اطلق طرفه كثر اسفه.»(35)

يعنى: هر كس چشم خود را رها كند (كنترل نكند) تأسف و ناراحتى او زياد مى‏شود.

رسول گرامى اسلام درباره چشم‏چرانى مى‏فرمايد:

«لكلّ عضو حظٌّ من الزنا فالعين زناه النَّظر.»(36)

يعنى: براى هر عضوى بهره‏اى از زناست و زناى چشم، نگاه بد (چشم‏چرانى) است.

در مقابل، در روايات دينى براى چشم‏پوشى از نگاه به زنان نامحرم ثوابهاى فراوانى شمرده شده است؛ چنان كه امام صادق عليه‏السلام فرمودند:

«من نظر الى امرأة فرفع بصره الى السَّماء اَو غمّض بصره لَم يرتدَّ اليه بصره حتى يُزوّجُه من الحور العين.»(37)

يعنى: كسى كه نگاهش به زن بيگانه‏اى بيفتد و براى اين كه گناه نكند، ديده‏اش را به سوى آسمان بيندازد و يا آن را ببندد، خداوند همان لحظه، حورالعينى را به ازدواج او در آورد.

اگر انسان خداوند را ناظر رفتار خود ببيند و معتقد باشد كه خداوند خيانت چشمها و خطورات پنهانِ دلها را مى‏داند «يَعْلَمُ خائِنَةَ الأَْعْيُنِ وَ ما تُخْفِي الصُّدُورُ»(38) و شاهد و ناظر اعمال ماست: (أَ لَمْ يَعْلَمْ بِأَنَّ اللّهَ يَرى). اگر در دل؛ نه در زبان به اين باور برسد، در خلوت و جلوت با اختيارى كه خداوند به او داده است، از چشم‏چرانى پرهيز مى‏كند؛ همچنين از قادر ازلى مى‏خواهد كه هماره او را حفظ كند؛ همانگونه كه در مناجات شعبانيه آمده است:

«الهى لم يكن لى حول فانتقل به عن معصيتك الا فى وقت ايقطتنى لمحبّتك.»(39)

يعنى: خدايا! قدرت دورى از معصيت را ندارم، مگر زمانى كه محبت خودت را در دلم زنده و فروزان گردانى.

برخى از راهكارهاى مبارزه با پوشش نامناسب
الف) تقويت باورهاى دينى با احياى فرهنگ ناب اسلامى
اگر زنى داراى باورى قوى باشد شالوده شخصيتى او نيز بر اساس همين باور شكل مى‏گيرد؛ چنان كه حضرت على عليه‏السلام مى‏فرمايند: «المرء بايمانه.» يعنى: شخصيت انسان در گرو باورهاى اوست.(40)

آن حضرت در جاى ديگر مى‏فرمايند: «و المؤمن بِعَملِه.» يعنى: و ايمان انسان در عمل او جلوه‏گر است.(41)

بنابراين، بايد با تقويت پايه‏هاى دينى و باورهاى اعتقادى، وسيله اعمال صالح را در زنان فراهم آوريم و اين مسؤوليت بيش از همه بر عهده متوليان مذهبى و فرهنگى جامعه است.

ب) باطن‏گرايى و سيرت‏گرايى به جاى صورت‏گرايى
فراخوانى زن مسلمان به ارزشهاى اصيل دينى و فراهم نمودن تمهيدات لازم براى تقويت عملى و پرورش روح ايمان و تعهد وى، نقش مهمى در اين زمينه دارد. آنچه در اسلام ارزش دارد شخصيت وجودى و عظمت روح بلند انسان است و تن و نماى فيزيكى انسان منزلت والايى ندارد. حضرت مسيح عليه‏السلام مى‏فرمايد:

يعنى: بحق براى شما مى‏گويم: تن چه سودى دارد در صورتى كه ظاهرش درست باشد و درونش تباه. بدنهاى شما چه سودتان دهد كه خوشتان دارد و دلهايتان تباه باشد و سودى نبريد كه پوست خود را پاك نگاه داريد و دلهاى شما چركين باشد.(42)

متأسفانه برخى از زنان در شرايط كنونى، حتى پوشش را نيز براى خودنمايى برمى‏گزينند. سخن تأمل‏برانگيز حضرت على عليه‏السلام در اين مورد، كاملاً گوياست:

«تظهر فى اخر الزّمان و هو شر الازمنة نسوة كاسيات عاريات متبرجات من الدين خارجات و فى الفتن داخلات و للشهوات مائلات و الى اللذات مسرعات مستحلات للمحرمات و فى جهنم خالدات.»

يعنى: در آخر الزمان كه بدترين زمانهاست، ظاهر مى‏شوند زنان پوشيده‏اى كه برهنه‏اند (لباس دارند اما به قدرى نازك است كه گويا نپوشيده‏اند.) و از خانه با خودآرايى بيرون مى‏آيند، اينان از دين خارجند و در فتنه‏ها داخل و به سوى شهوات تمايل دارند و به سوى لذات نفسانى در شتابند و حرامها را حلال مى‏دانند و در دوزخ به عذاب ابدى گرفتار مى‏آيند.(43)

ج) معرفى و شناساندن الگوهاى زن مسلمان
انسان فطرتا الگوگزين و اسوه‏پذير است و دوست دارد ارزشهاى باورمند خود را در چهره‏هاى مجسم ديده و همانندسازى كند. با وجود اين امروزه زن مسلمان، آنچنان كه بايد با شخصيت‏هاى بزرگ تاريخ اسلام آشنا نشده تا دريابد كه آنان چگونه با حضور توأم با وقار و متانت در جامعه اسلامى، شرافت و منزلت انسانى خويش را حفظ نمودند.

زن مسلمان با شناخت شيوه رفتارى زهراى مرضيه عليهاالسلام و زينب كبرى و الگوبردارى از آن، بازيچه هوسها قرار نمى‏گيرد و عامل فسادگسترى نمى‏شود و به حيات طيبه و پاكيزه مى‏رسد:

«مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُوءْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما كانُوا يَعْمَلُونَ»(44)

يعنى: هر كس از مرد و زن كه ايمان داشته باشد و عمل صالح انجام دهد، به او حيات پاكيزه مى‏بخشيم و پاداش آنها را بهتر از اعمالى كه انجام داده‏اند، خواهيم داد.

خداوند در اين آيه، پاداش و ثواب را در برابر عمل صالح دانسته است؛ يعنى ملاك برترى، زن يا مرد بودن نيست، بلكه هر انسان مؤمنى كه عمل صالحى انجام دهد، به او پاداش داده مى‏شود و فرقى هم بين زن و مرد نيست. البته كسانى كه دستورها و قوانين الهى را سرلوحه زندگى خود قرار مى‏دهند در قرآن و احاديث از آنان، به نيكى ياد شده است.(45)

در اين ميان، پيروى از اسوه‏ها تأثير بسزايى در رشد و تكامل آدمى دارد و چه اسوه‏اى بهتر از كسى كه پيامبر گرامى اسلام درباره او مى‏فرمايد: «اِنّ الله تعالى ليغضب لغضب فاطمة و يرضى لرضاها.»(46) يعنى: خداوند با غضب فاطمه عليهاالسلام غضبناك مى‏شود و با رضايت او راضى مى‏شود.

حضرت امام خمينى رحمه‏الله در خصوص جامعيت حضرت زهرا و الگو قرار دادن اين بانوى فرشته خو مى‏فرمايد:

«تمام ابعادى كه براى زن متصوّر است و براى يك انسان متصور است، در فاطمه زهرا عليهاالسلام جلوه كرده و بوده است. يك زن معمولى نبوده است؛ يك زن روحانى، يك زن ملكوتى، يك انسان به تمام معنا انسان، تمام مشخّصه انسانيّت، تمام حقيقت زن، تمام حقيقت انسان، اين زن معمولى نيست؛ اين موجود ملكوتى است كه در عالم، به صورت انسان ظاهر شده است بلكه موجود الهى جبروتى، در صورت يك زن ظاهر شده است. زنى كه تمام خاصّه‏هاى انبيا در او است. زنى كه اگر مرد بود، نبى بود. زنى كه اگر مرد بود، به جاى رسول‏الله بود.»(47)

«جلوه‏هاى ملكوتى، جلوه‏هاى الهى، جلوه‏هاى جبروتى، جلوه‏هاى مُلكى و ناسوتى هم در اين موجود مجتمع است.»(48)

استاد شهيد مرتضى مطهرى نيز در تبيين عظمت و جامعيت حضرت زهرا عليهاالسلام مى‏نويسد:

«در تاريخ اسلام، زنان قديسه و عالى قدر فراوانند. كمتر مردى است به پايه خديجه برسد و هيچ مردى جز پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و على عليه‏السلام به پايه حضرت زهرا عليهاالسلام نمى‏رسد. حضرت زهرا عليهاالسلام بر فرزندان خود كه امامند و بر پيغمبران غير از خاتم الانبياء برترى دارد.»(49)

در مقايسه‏اى كوتاه بين اسلام و ساير مذاهب و مكاتب درمى‏يابيم كه زن در اسلام، ارزش و منزلت والايى دارد. حضرت امام رحمه‏الله در اين باره مى‏فرمايد:

«آن قدر كه اسلام به زن خدمت كرده است، خدا مى‏داند كه به مرد خدمت نكرده است.»(50)

اگر خداوند اين اندازه براى زنان ارزش قائل است براى آن است كه صلاح و فساد كشور بستگى به صلاح و فساد خانواده دارد. اگر كانون خانواده، يك محيط آرام و دور از اضطراب و دلهره باشد، زمينه براى رشد و تربيت آينده‏سازان فراهم مى‏آيد و مسائلى چون طلاق، جار و جنجال، اضطراب و بيماريهاى عصبى و روانى كاهش مى‏يابد. البته زنان به دو دسته صالح و ناصالح تقسيم مى‏شوند كه بين اين دو دسته از جهت ارزش و منزلت، فاصله بسيار است؛ چنان كه امام صادق عليه‏السلام مى‏فرمايد: «ليس للمرأة خطر لا لصالحتهنّ و لا لطالحتهنّ فامّا صالحتهنّ فليس خطرها الذهب و الفضة هى خير من الذهب و الفضّة و اما طالحتهن فليس خطرها التراب خير منها.»(51)

يعنى: براى زن، ارزش و هماوردى نيست؛ نه براى صالح آنها و نه براى ناصالح آنان. زن خوب ارزشش، با طلا و نقره برابرى نمى‏كند بلكه بهتر از طلا و نقره است اما زن بد، خاك نيز قيمت و بهاى او نيست بلكه خاك بهتر از اوست.

د) توجه دادن به مسؤوليت انسان در برابر اعمال خويش
توجيهات غيروجيهى كه از برخى بانوان غيرمتدين شنيده مى‏شود (مانند: دلم مى‏خواهد؛ آزادم؛ ربطى به ديگران ندارد) مردود است؛ زيرا در هيچ جاى دنيا انجام هر كارى بر اساس خواهشهاى نفسانى پذيرفته نيست. از آن گذشته، اگر جوان هرزه و لاابالى در برابر زنان همين حرف را بزند، در سايه آزادى اين افراد، چه وضعيتى براى اينگونه از بانوان پيش خواهد آمد؟! توجيه «ربطى به ديگران ندارد.» هم با فلسفه وجوب امر به معروف و نهى از منكر نمى‏سازد؛ زيرا اگر يك يا چند عنصر مخرب به پيكره نظام اسلامى آسيب وارد كنند، وظيفه همگان است تا از سرايت آن آسيب، به جامعه پيشگيرى كنند و او را ارشاد و راهنمايى و در صورت عدم پذيرش تنبيه نمايند.

توجيهات ديگرى چون «اين آقا مثل برادرم است.» يا «انسان بايد دلش پاك باشد.» نيز پذيرفتنى نيست؛زيرا در عين‏اين‏كه در يك جامعه‏اسلامى افراد خواهران‏و برادران‏دينى‏هستند اما بايد مسائل مربوط به محرم و نامحرم رعايت‏شود. رعايت‏نكردن اين‏امور، آسيب‏هاى جدى به همراه خواهد داشت.

همچنين اين توجيه كه «اين لباسها را به بازار نياورند تا ما هم نخريم.» نيز نادرست است؛ زيرا صرف وجود اين اجناس

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 42]