آغشته به بوي خيابان‌هاي شهر

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: آغشته به بوي خيابان‌هاي شهر
رفاه‌و خدمات- نرگس رضايي:
تا به گرمخانه بهمن برسيم نزديك به 2ساعت در راه بوديم.

گروه گشت شهرداري تهران در قالب مددكار و پليس نيروي انتظامي مقابل پارك‌ها و مخروبه‌هاي منطقه به جست‌وجو و جمع‌آوري كارتن‌خواب‌ها و بي‌خانمان‌هايي كه روي زمين سرد و نيمكت‌هاي پارك دراز كشيده بودند، مي‌پرداختند. از آنجا كه مأموريت آنها محدوده ميدان راه‌آهن و اطراف آن بود جست‌وجو نيز در اين محدوده صورت مي‌گرفت.

جايي كه به گفته مددكار گشت علاوه بر كارتن‌خواب‌ها محل خواب برخي مسافراني بود كه از شهرستان‌ها به تهراكن مي‌آمدند و به علت ناآشنايي با گرمخانه‌ها و بي‌پولي، شب‌ را در پارك‌ها و مخروبه‌هاي اطراف مي‌گذراندند و به علت سرماي هوا احتمال يخ‌زدنشان مي‌رفت كما اينكه اين اتفاق پيش از اين بارها افتاده و برخي در شب‌هاي سرد تهران يخ زده‌اند.

گروه گشت با اشراف به اين موضوع تمام مخروبه‌ها و پارك‌ها را كه اغلب در حال ساخت بودند گشته و چند نفر از كارتن‌خواب‌ها را كه در تاريكي خوابيده و از سرما بي‌حس شده بودند جمع‌آوري و به طرف گرمخانه بهمن كه در نزديكي فرهنگسراي بهمن واقع شده حركت كردند. هرچند به گفته مددكار تعداد كارتن‌خواب‌ها و بي‌خانمان‌ها از ساعت 9 شب به بعد افزايش يافته و تيم‌هاي ديگر گشت كه تعدادشان 24 گشت بوده، از ساعت 4 عصر تا 12 شب به جست‌وجوي تمام مناطق تهران پرداخته و افراد كارتن‌خواب و بي‌خانمان را جمع‌آوري مي‌كنند.

اما در ساعات اوليه شب نيز تعداد اين افراد كم نبوده و در گوشه‌وكنار پارك‌ها و مخروبه‌ها جاي خواب خود را كه اغلب كارتن و پتوي كهنه‌اي بود انداخته بودند و هر شب تيم‌هاي گشت بين 3 تا 4‌نفر آنها را جمع‌آوري و به گرمخانه‌هاي تهران كه تعدادشان در تمام سطح پايتخت 3واحد است تحويل مي‌دهند. اما گرمخانه مقصد گشت امروز، گرمخانه بهمن بود كه نزديكي‌هاي ساعت 9 به آنجا رسيديم.

گرمخانه كنار پارك بهمن كه پيش از اين در سال‌هاي قبل از سال 82 كه گرمخانه‌هاي تهران راه‌اندازي شدند به‌صورت چادر بوده و افراد بي‌خانمان و كارتن‌خواب به‌صورت خودمعرف به آنجا مي‌رفتند واقع شده و از ابتداي در ورودي آن كه سردر زيبايي دارد و همانند ساختمان اداري كوچكي مي‌ماند افرادي را مي‌بيني كه درحال قدم زدن و كشيدن سيگار هستند؛

افرادي كه به گفته براتي، مسئول گرمخانه‌هاي تهران بي‌خانمان و داراي اختلافات خانوادگي بوده و 80درصد آنها متعلق به شهرهاي ديگر كشور هستند و آمارشان در تابستان در هر 3واحد گرمخانه شهر به 500 تا 600 نفر مي‌رسد كه در شب‌هاي زمستان اين تعداد به 900نفر افزايش پيدا مي‌كند؛ به‌گونه‌اي كه گاه مددجويان به علت كمبود تخت وسط سالن مي‌خوابند. ساختمان گرمخانه ساختمان سفيد رنگي است كه در 2 طبقه ساخته شده است. طبقه اول سالن بزرگي كه تخت‌هاي دوطبقه به‌صورت مرتب كنار هم چيده شده‌اند و مددجويان در آن در حال رفت و آمد هستند و طبقه دوم كه معاينات پزشكي و برخي خدمات ديگر ازقبيل برقراري هماهنگي ميان كمپ‌ها براي درمان اعتياد مددجويان و ارائه خدمات مشاوره صورت مي‌گيرد.

در سالن گرمخانه افراد درحال استراحت يا گپ زدن با همديگر هستند. تقريباً تا ساعت 10 شب تمامي مددجويان پذيرش شده به گرمخانه بازگشته يا توسط گروه‌هاي گشت تحويل داده شده‌اند و برخي نيز به‌صورت خودمعرف آمده‌اند كه اين افراد اغلب با ساك‌هاي مسافرتي در دست مي‌آيند. پس از انجام كارهايي ازقبيل پر كردن فرم، آنها پذيرش مي‌شوند و مددكار نيز با اعلام شماره تخت آنها را به سمت تخت موردنظر راهنمايي مي‌كرد.

براتي، مسئول گرمخانه‌هاي تهران در مورد پذيرش و وضعيت مددجويان اين گرمخانه‌ها معتقد است كه اين پذيرش با كسب اطلاعات لازم صورت گرفته و گاه براي اعلام وضعيت آنها با خانواده‌شان تماس گرفته مي‌شود و اين پذيرش از ساعت 6 عصر شروع مي‌شود و تا 7صبح ادامه دارد؛ زماني‌كه ديگر سالن گرمخانه تخليه شده و مددجويان براي پيگيري كارها و برنامه‌هاي خود به سطح شهر مي‌روند. او مي‌گويد: 8 تا 10‌درصد مددجويان گرمخانه كه به‌صورت محدود يا بلند‌مدت از خدمات آن استفاده مي‌كنند فاقد هرگونه مدارك شناسايي بوده و گرمخانه با هماهنگي سازمان ثبت احوال كشور سعي در تهيه شناسنامه براي اين افراد دارد و همزمان با بيان اين مطلب فرم‌هايي را نشان مي‌‌دهد كه قرار است به سازمان ثبت احوال ارسال شود.

موضوعي كه در صحبت‌هايمان با مددجويان گرمخانه به نمونه‌هايي از آن برخورد مي‌كنيم كه ادعا مي‌كنند هيچ مدرك شناسايي ندارند هرچند به گفته مسئول گرمخانه‌هاي تهران اين مسئله در مورد بيشتر مددجويان كه فاقد مدارك شناسايي هستند صحت دارد اما برخي براي پنهان‌ماندن هويت خود وانمود مي‌كنند كه فاقد هرگونه مدارك شناسايي هستند.

با اين‌همه، نداشتن سرپناه و مدارك شناسايي تمام ماجرا نيست. بيشتر مددجويان مشكلات و سرنوشت‌هاي جالبي دارند كه براتي در توضيح آنها مي‌گويد: بيشتر مددجوياني كه تاكنون پذيرش شده و پذيرش مي‌شوند مشكلات مختلفي دارند كه اعتياد و اختلافات خانوادگي ازجمله بارزترين آنهاست؛ به‌طوري‌كه براساس آمار و ارقام نزديك به 80 درصد افرادي كه فاقد سرپناه بوده و توسط گشت‌هاي شهرداري يا به‌صورت خودمعرف به گرمخانه‌ها مي‌آيند معتاد بوده و درآمد و شغلي ندارند و در ساعات روز كه گرمخانه تعطيل بوده و افراد مجبورند روز را در بيرون از آن بگذرانند به پرسه‌زدن در پارك‌ها و مخروبه‌ها مي‌پردازند و نزديكي‌هاي شب به گرمخانه بازمي‌گردند كه يكي از مددكاران گرمخانه در توصيف رفتارهاي آنها توضيحاتي را مي‌دهد كه گوياي اعتيادشان به موادمخدر سنتي و صنعتي است.

او مي‌گويد: مددجويان معتاد كه برخي اعتياد شديد دارند در حالت خماري چرت زده و وقتي مواد مصرف كرده و از اين حالت بيرون مي‌آيند سرحال بوده و شلوغي‌هايي مي‌كنند كه البته ما با توجه به شناختي كه از وضعيت روحي رواني آنها داريم با روش‌هاي روانشناختي سعي مي‌كنيم رفتارهاي نامتعادلشان را كنترل كنيم.

هرچند اين مددكار كه از آغاز راه‌اندازي گرمخانه در آنجا بوده و خوي و رفتارها و حركات آنها را به خوبي مي‌شناسد معتقد است كه برخي مواقع مواردي ديده مي‌شود كه به‌نظر غيرقابل پيش‌بيني مي‌آيد. موضوعي كه براتي از آنها به‌عنوان رفتارهاي جالب نام مي‌برد و مي‌افزايد: به‌هر حال آدم‌هاي مختلفي اينجا مي‌آيند كه هر كدام تجربه‌ها و زندگي خاص خودشان را دارند و من چيزهايي در گرمخانه‌ها مي‌بينم كه درعين جالب بودن تأسف‌انگيز نيز هست.

كارخانه‌دار و استاد دانشگاه در گرمخانه

به گفته براتي، مسئول گرمخانه‌هاي تهران و مددكاران، در ميان مددجويان گرمخانه‌ها مواردي ديده مي‌شود كه درعين جالب بودن، آنها را متأثر مي‌سازد. به‌عنوان نمونه آنها معتقدند در گرمخانه‌هاي تهران كه نزديك به 6سال از زمان راه‌اندازي آنها مي‌گذرد مددجوياني بودند كه استاد دانشگاه بوده يا تحصيلات عاليه در مقطع فوق‌ليسانس داشته‌اند طوري‌كه در حال حاضر در يكي از گرمخانه‌ها مددجويي زندگي مي‌كند كه فوق‌ليسانس زبان داشته و 10سال در كانادا زندگي كرده يا نمونه‌اي ديگر با تحصيلات مشابه 20سال مقيم انگليس بوده و ماه‌هاست كه از خدمات گرمخانه استفاده مي‌كند؛ خدماتي كه تنها در ارائه شام و صبحانه خلاصه نمي‌شود، بلكه افراد از خدمات پزشكي نيز در اين محل‌ها استفاده برده و برخي كه مريضي‌هاي سختي دارند به مراكز درماني معرفي مي‌شوند.

او مي‌گويد: علاوه بر اين افراد كه اصرار دارند ماهيتشان پنهان مانده و كسي از حضور آنها در گرمخانه مطلع نشود، به علت موقعيت تحصيلي و اجتماعي كه دارند برخي نيز هستند كه كارخانه‌دار بوده و به علت ورشكستگي مجبور شده‌اند به گرمخانه آمده و در حال حاضر مدت‌هاست كه اينجا زندگي مي‌كنند و همانند نمونه‌هاي فوق دوست ندارند كسي از وضعيت زندگي آنها چيزي بداند طوري كه وقتي با يكي از آنها كه مالك 2كارخانه بوده و مسافرت‌هاي متعددي به كشورهاي اروپايي داشته راجع به زندگي‌اش مي‌پرسيم در حالي كه وانمود مي‌كند هيچ ناراحتي نداشته و هيچ نگراني نسبت به آينده ندارد، مي‌گويد: گذشته گذشته است و من نمي‌خواهم از آن حرفي بزنم چون ديگر نيازي به آن ندارم. شايد هم راست مي‌گويد و به فرازونشيب زندگي ايمان دارد. اما آنچه ما و مددكاران گرمخانه را كه هرازگاهي با موارد اين‌چنيني برخورد مي‌كنند متاثر مي‌كند غربت عجيبي است كه در چشم‌هاي او موج مي‌زند.

20درصد مددجويان گرمخانه‌ها تهراني هستند

براساس آمار و ارقامي كه مسئول گرمخانه‌هاي تهران ارائه مي‌دهد 20درصد مددجويان كه شب‌هاي خود را در گرمخانه‌هاي پايتخت مي‌گذرانند تهراني بوده و به علل مشابهي دچار چنين وضعيتي شده‌اند به گونه‌اي كه اغلب يا اختلافات خانوادگي دارند يا به علت داشتن اعتياد از خانواده طرد شده‌اند.

مجتبي طاهري از مددكاران اين گرمخانه كه هر شب بين 140تا150 مددجو را از سرماي زمستان نجات داده و به آنها پناه مي‌دهد مي‌گويد: از همان روزهاي اول راه‌اندازي گرمخانه اينجا بوده‌ام و به دردها و مشكلات بيشتر آنها آشنا هستم. آنهايي كه از شهرستان‌ها به گرمخانه مي‌آيند اصولا مشكلات مالي داشته و براي پيدا كردن كار اينجا هستند ولي مددجوياني كه ساكن تهران بوده و شب‌هاي خود را در گرمخانه مي‌گذرانند اصولا يا اختلافات خانوادگي دارند يا معتاد هستند. طوري كه ما نمونه‌هايي را داشتيم كه به خاطر اعتياد از خانواده طرد شده و گاهي نزديك به2سال در گرمخانه بودند و هستند.

او مي‌افزايد: اختلافات خانوادگي نيز از مهم‌ترين علت‌هاي ديگر بوده كه در آن مرد به علت اختلاف با همسر خانه را رها كرده و به گرمخانه‌ها پناه مي‌برد و در اين‌گونه موارد افراد يا ارتباط خود را با خانواده قطع يا تماس آنها در حد مكالمه تلفني بوده است اما مورد ديگر در اين ارتباط اختلاف‌نظرها و عقايدي است كه باعث مي‌شود خانواده فرد را براي زندگي در خانه نپذيرد و تنها يك روز كنار هم باشند كه در حال حاضر بيشتر تهراني‌هاي ساكن در گرمخانه چنين شرايطي دارند و خانواده‌هاي آنها اعم از زن و فرزند حاضر به پذيرش دائم آنها نيستند و همين موضوع موجب بروز ناراحتي‌هاي روحي- رواني در اين‌گونه افراد مي‌شود.

طبق صحبت‌هاي اين مددكار و مسئول گرمخانه‌هاي تهران علاوه بر معتادان بي‌خانمان، كارتن‌خواب‌ها، ورشكسته‌هاي مالي- اقتصادي، كارگران فصلي و افرادي كه اختلافات خانوادگي دارند برخي نيز هستند كه متكدي بوده و از اين طريق زندگي مي‌كنند ولي در مجموع بيشترشان داراي شغل‌هاي كاذب بوده يا بيكار هستند.

خدمات گرمخانه خوب است

بسياري از مددجويان گرمخانه بهمن كه نزديك به 4ساعت با آنها صحبت مي‌كنيم و از مشكلات‌شان مي‌پرسيم معتقدند كه خدمات گرمخانه خوب بوده و آنها از اين خدمات راضي هستند، علي،د. يكي از مددجويان اين گرمخانه كه 2سال و 4 ماه از شب‌هايش را در اينجا گذرانده مي‌گويد: مسئولان گرمخانه به ما شام و صبحانه مي‌دهند و خدمات پزشكي خوبي هم ارائه مي‌شود و از نظر بهداشتي گرمخانه وضعيت خوبي دارد طوري كه مرتب سمپاشي شده و در مورد نظافت شخصي نيز صحبت‌هايي با ما مي‌شود كه سعي مي‌كنيم رعايت كنيم و در كل شرايط فعلي، شرايط خوبي بوده و به‌ويژه مددكاران و مسئولان اينجا رابطه خوبي با ما دارند.

او مي‌افزايد: مددكاران فضاي گرم و آرامي را براي آرامش ما فراهم كرده و صميمانه به درددل‌ها و مشكلات ما گوش مي‌دهند و برخي هماهنگي‌ها براي ارتباط با خانواده و ديگر مسائل توسط آنها صورت مي‌گيرد.

يكي ديگر از مددجويان كه 9ماه است به گرمخانه آمده و تمام شب‌هايش را در اين 9 ماه در گرمخانه بهمن گذرانده، اين موضوع را تاييد كرده و معتقد است اگر اين گرمخانه‌ها نبودند آنها يا از سرما يخ مي‌زدند يا از نظر بهداشتي به بيماري‌هاي مختلفي دچار مي‌شدند.

او نيز از تعامل خوب مسئولان و مددكاران گرمخانه راضي بوده و فقط از اينكه روزها نمي‌توانند از خدمات آن استفاده كنند و مجبورند روز خود را در خيابان‌ها و پارك‌ها بگذرانند ابراز ناراحتي مي‌كند و پيشنهاد مي‌دهد كاش روزها نيز اين امكانات را در اختيارشان قرار بدهند.

مشكلات مالي داريم

مسئول گرمخانه‌هاي تهران معتقد است كه آنها براي ارائه خدمات بهتر و بيشتر نياز به حمايت خيرين دارند چرا كه در حال حاضر اعتباراتي كه براي اداره اين گرمخانه‌ها در اختيار آنها قرار مي‌گيرد محدود بوده و آنها نمي‌توانند آن‌طور كه بايد خدمات ارائه دهند. براتي مي‌گويد: بسياري از شهروندان از وجود اين گرمخانه‌ها بي‌اطلاع بوده و به اين علت افراد خير كمتر مي‌توانند به آن كمك كنند در حالي كه چنين مكاني كه به اين صورت به افراد بي‌خانمان خدمات ارائه مي‌دهد نيازمند كمك‌هاي بيشتري از سوي خيرين و مردم است؛ موضوعي كه مددكاران نيز بر آن بسيار تاكيد دارند و معتقدند شايد با كمك مردم گرمخانه رنگ ديگري بگيرد.
دوشنبه 16 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 241]