همايش ابن‌سينا/ابتكارات ابن‌سينا در فيزيك ارسطويي قابل‌توجه است

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: همايش ابن‌سينا/ابتكارات ابن‌سينا در فيزيك ارسطويي قابل‌توجه است
در همايش "فيزيك و متافيزيك ابن‌سينا" سخنرانان بر ابتكارات و نوآوريهايي كه ابن‌سينا در فيزيك و مابعدالطبيعه ارسطويي صورت داده تأكيد كردند.

به گزارش خبر نگار مهر، همايش "فيزيك و متافيزيك ابن‌سينا" عصر روز چهارشنبه 11 ديماه در محل پژوهشكده علوم انساني و مطالعات فرهنگي با حضور صاحبنظران و انديشمندان برگزار شد.

محور سخنراني اول، حركت و كمال در انديشه بوعلي بود كه توسط دكتر پور حسن ايراد گرديد. عضو هيئت علمي دانشگاه علامه طباطبايي علت طرح موضوع را مناقشه بسيار مهم ميان ابن سينا، حاج ملا هادي سبزواري و علامه طباطبايي در باره موضوع حركت و كمال دانست.

وي گفت: ابن سينا تلاش كرده در موضوع حركت از فلسفه يوناني جدا شود و او در كتاب منطق المشرقيين به انديشه ايراني باز مي‌گردد. عمده مباحث ابن سينا در خصوص حركت در طبيعيات شفا آمده است، هر چند ديدگاه اصلي حركت وي در كتاب نجات آمده است.

او تصريح كرد: ابن سينا در نجات درباره حركت سه موضوع را مورد بحث قرار مي دهد. موضوع اول نفس است. او نفس را به جاي صورتي مي‌گيرد كه توسط ارسطو بيان شده است.موضوع دوم كمال است و موضوع سوم بحث غايت است.

او تاكيد كرد كه ديدگاه ابن سينا در مورد حركت انتزاعي نيست بلكه انضمامي و عيني است.

وي با تقسيم بندي صورت گرفته از حركت به حركتهاي قطعيه و توسطيه،خاطر نشان كرد: ابن سينا به حركت توسطيه معتقد است.

او گفت: از نظر ابن سينا حركت عين كمال و نفس است؛نه اينكه سبب و علت كمال باشد. بوعلي ديدگاه و مناقشات پيشين در باره حركت را قابل قبول نمي‌دانست لذا در كتاب نجات در صدد تبيين حركت به گونه اي ديگر برآمد.

وي تصريح كرد:ارسطو حركت را پشت سر گذاشتن قوه‌ها و رسيدن به فعليتها مي‌داند در صورتي كه ابن سينا معتقد است از تعريف ارسطو نمي‌توان حركت به كمال را دريافت كرد. بوعلي معتقد است كه در بحث حركت به سه مسئله و محور بايد توجه شود :اول رابطه حركت و سكون كه رابطه‌اي متضاد و متناقض نيست آنچنانكه يونانيان معتقد بودند.دوم ضرورت توجه به چهار مفهوم زمان، كمال، ميل و عشق در حركت و سوم بحث مربوط به قوه و فعل است كه مرتبط با حركت است.

به اعتقاد وي از نظر ابن سينا غيريت مفاد است از مفيدي به نام حركت نه اينكه خودش مفيد باشد. به عبارت ديگر غيريت ثمره حركت است.

او گفت: ابن‌سينا در بحث حركت تدريج را مي‌پذيرد و مراد او از تدريج حركت از قوه به فعل است.ابن‌سينا لازمه حركت را داشتن غايت مي‌داند و حركت عين كمال و خود آنست.

وي تصريح كرد: حركت از ديدگاه ابن‌سينا آني الحدوث است و حركت به معناي متداول تدريجي آن كه به ذهن متبادر مي‌شود نيست بلكه آني الحدوث و غايت مند است كه اين غايتمندي در حركت در انديشه يونان وجود ندارد.

او گفت: در يونان تعقل و تأمل در مورد اصل" وجود" نيست بلكه انديشه ها پيرامون بحث " موجود" است و لذا "موجود" مبناي بحث است و نه" وجود".

وي در پايان گفت: حركت از نظر ابن سينا، حركت بين مبدأ و غايت است.حركت كمال است و وقتي به كمال رسيد مي تواند غايتي باشد براي حركت بعدي.

"مفهوم و نحوه وجودي حركت در فلسفه ابن سينا" عنوان سخنراني دكتر نجفي افرا بود.

دانشيار دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركز، بحث خود را با مقدمه‌اي از انواع حركت آغاز كرد.او گفت: يكي از تعاريف ارائه‌شده از حركت توسط ابن سينا به اين صورت است كه، حركت كمال نخستين است بر آن چيزي كه امر بالقوه است از آن حيث كه بالقوه است.

او اشكالات وارد شده به اين تعريف را به اين صورت مي‌داند كه اين تعريف از حركت، تعريف به اخفي است. يعني تعريف مذكور دوري است و در اين تعريف برخي مفاهيم مانند "نخستين" و "قوه" به كار رفته كه فهم و تعريف خود اين مفاهيم از مفهوم حركت آسانتر نيست. دومين ايراد اينكه اين مفهوم مانع اغيار نيست يعني فاقد شرط صحت است و اين تعريف شامل غير حركت نيز مي شود. سومين ايراد اين است كه حركت بدون غايت ،معنا دار نيست.

نجفي لوازم حركت از منظر بوعلي را شش چيز مي‌داند كه عبارتند از:1-مبدأ (ما منه الحركه)،2-منتهي(ما ليه الحركه)،3-فاعل(ماعنه الحركه)،4-قابل يا موضوع(ما به الحركه)،5-مسافت(مافيه الحركه) و6 –زمان(ما عليه الحركه).

او با اشاره به تقسم بندي صورت گرفته از حركت به حركت قطعيه و حركت توسطيه،خاطر نشان كرد: حركت قطعيه چيزي بين مبدأ و منتهي است و تمام هويت حركت بين مبدأ و منتهي قرار دارد و نه در مقاطعي از حركت.وقتي حركت در يك امتداد لحاظ مي‌شود نسبت به ما قبل حالت با فعل و نسبت به ما بعد حالت قوه را دارد.حركت توسطيه يعني حركت، گستره اي ميان مبدأ و منتهي دارد.

او گفت: بر اساس اين تقسيم بندي از حركت مي توان چهار ديدگاه را در مورد نحوه وجود حركت تبيين كرد:1-ديدگاه معتقدان به حركت توسطيه،چنانكه حكماي پيش از ميرداماد از جمله ابن سينا بر اين عقيده بودند.2-منتقدان به هر دو حركت در عالم خارج، كه در اين طيف فلاسفه اي چون ميرداماد و ملاصدرا قرار مي گيرد.3-ديدگاه منتقداني كه معتقد به اعتباري بودن تفاوت حركت توسطيه و قطعيه بودند و 4- معتقدان به حركت قطعيه.

جايگاه"ميل" در حركت شناسي ابن سينا ، موضوع سخنراني دكتر سعيدي مهر بود.
عضو هيئت علمي دانشگاه تر بيت مدرس با تعريف حركت از منظر ارسطو و تبيين ارتباط حركت با طبيعت شناسي از منظر ارسطو بحث خود را به مفهوم"ميل" در انديشه ابن سينا در باره حركت سوق داد.

او گفت: ارسطو دو تعريف از حركت را در كتاب فيزيك خود آورده است. در اولين تعريف ،حركت به معناي فضيلت آنچه بالقوه است در زماني كه موجود بالقوه در حالت فعليت است نه از آن جهت خودش بلكه از آن جهت كه قوه حركت دارد. درتعريف دوم حركت به معناي فعليت آنچه بالقوه است از آن جهت كه بالقوه است ،به حساب مي‌آيد.

او ضرورت بحث ارتباط حركت با طبيعت شناسي را در انديشه ارسطو به ارتباط موضوع با طبيعت دانست.چرا كه طبيعت ، مبدأ حركت و تغيير است و از آنجا كه موضوع بررسي طبيعت است، ارسطو مي كوشد تا معني حركت را روشن سازد.

به اعتقاد وي اصل مذكور در فلسفه قرون وسطي به صورت شعار"جهل به حركت،جهل به طبيعت خواهد بود" در آمده است كه مبين اهميت مفهوم ومعناي حركت است.

سعيدي مهر جريان حركت در مقولات مختلف را از ديدگاه ارسطو به اين صورت بر شمرد:1-موجب حصول يك صورت جوهري مي شود،2- موجب تغيير در كيفيت است،3- موجب تغيير در كميت است،4- موجب تغيير در مكان است.

وي تصريح كرد: در فلسفه ارسطو حركت وضعي نداريم و در انديشه او حركت مكاني بر ساير گونه هاي حركت تقدم دارد و يكي از دو دليل چرايي تقدم اين نوع حركت به بيان ارسطو اين است كه حركت به كليترين و اصيلترين معنايش،تغيير مكان است كه حركت مكاني نام دارد.

سعيدي مهر با اشاره به تقسيم بندي ارسطو از حركت به دو حركت طبيعي و قسري ،گفت:حركت قسري يعني حركت در خلاف جهت حركت طبيعي.

او گفت :طبيعت در انديشه ابن سينا به معناي مبدأي است در جسم كه علت حركت و سكون بالذات مي باشد.از نظر ابن سينا دو علت براي حركت وجود دارد.اول اينكه يك چيزي در درون شي حاصل مي شود و دوم ميل به حركت است.

وي تصريح كرد: از نظر ابن سينا ميل كيفيتي محسوس و قابل شدت و ضعف است كه در حال سكون نيز در جسم وجود دارد.به عنوان مثال هنگام نگه داشتن سنگ در دست،سنگ به دست فشار وارد مي‌كند.

او گفت: ميل از نظر بوعلي به دو نوع طبيعي و قسري تقسيم مي‌شود كه ميل طبيعي، ميلي است كه از طبيعت بر مي‌خيزد و ميل قسري ميلي است كه در شي‌ء ايجاد مي‌شود.

به اعتقاد سعيدي مهر از نظر ابن سينا اين دو ميل قابل جايگزيني هستند به اين صورت كه ميل طبيعي مي تواند جايگزين ميل قسري شود و بالعكس.به عنوان مثال وقتي سنگي پرتاب مي شود ميل قسري دارد يعني قاسري نيرويي به آن وارد مي كند و سپس اين ميل ضعيف مي شود و ميل طبيعي جايگزين آن مي شود تا به زمين برسد و ساكن شود.

تعريف،تبيين و مقاسه مبحث صوت از ديدگاه ابن سينا با فيزيك جديد، موضوع سخنراني دكتر رحيمي بود.

عضو هيئت علمي دانشگاه تربيت مدرس با اشاره به فرمولها و قوانين فيزيك جديد،سه مؤلفه و شاخص اصلي اجسام را جرم(m )،فاصله شي نسبت به مبدأ مختصات(x ) و زمان(t ) دانست. وي ميل قسري در انديشه ابن سينا را به انرژي جنبشي در فيزيك نيوتني و ميل طبيعي را به انرژي پتانسيل تشبيه كرد.

او با اشاره به كتاب قراضه طبيعيات كه به اعتقاد وي منسوب به بوعلي است، به بحث وي در باره صوت در اين كتاب پرداخت و بسياري از مباحث ارائه شده در باره صوت در اين كتاب را بر اساس فيزيك جديد صادق دانست.
شنبه 14 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 285]