جاده ابريشم، نماد تاثير گذاري فرهنگ ايراني در حوزه تمدني چين

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: جاده ابريشم، نماد تاثير گذاري فرهنگ ايراني در حوزه تمدني چين
خبرگزاري فارس: در طول هزاران سال، رفت و آمد دو كشور ايران و چين از طريق جاده ابريشم ،فرهنگ و تمدن دو كشور سال بسال زيادتر و نزديكتر به يكديگر شد، بويژه نفوذ زبان فارسي و فرهنگ مسلمانان هوي يون نن با فرهنگ ايران خيلي نزديك گرديد.

در طول هزاران سال، رفت و آمد دو كشور ايران و چين از طريق جاده ابريشم ،فرهنگ و تمدن دو كشور سال بسال زيادتر و نزديكتر به يكديگر شد، بويژه نفوذ زبان فارسي و فرهنگ مسلمانان هوي يون نن با فرهنگ ايران خيلي نزديك گرديد. بگونه اي كه مسلمانان هوي يون نن جملگي از زن و مرد و پير و كودك ،در روز ولادت و رحلت حضرت فاطمه زهرا(س) دختر حضرت محمد (ص) و همسرحضرت علي (ع) ، فعاليت هاي باشكوهي را در مساجد انجام مي دهند.

روابط فرهنگي دو كشور ايران و چين ، تاريخي ديرينه داشته و به بيش از 2500 سال بر ميگردد . در كنار داد و ستد تجاري و روابط بازرگاني كه از گذشته هاي دور برقرار بوده ، مبادلات فرهنگي و هنري و تاثيرگذاري و تاثيرپذيري فرهنگي ، علمي و آموزشي بين دو كشور نيز جريان داشته و اوج اين روابط در دوران طلائي و بالندگي تجارت در مسير جاده ابريشم بوده است . از اين طريق فرهنگ و هنر و حتي مذاهب مختلف ايراني اعم از زرتشتي ، مانوي ، نسطوري ، بودائي و اسلام از طريق جاده ابريشم وارد چين شده كه آثار و نشانه هاي باقيمانده از آن دوران حكايت از عمق تاثير گذاري فرهنگ ايراني در حوزه تمدني چين دارد .

دو كشور در دوران معاصر ، پس از برقراري روابط سياسي در سال 1971 علاقمندي خود را به گسترش روابط فرهنگي ابراز داشتند . اما عملا روابط فرهنگي چين پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران و انعقاد موافقت نامه فرهنگي و چندين برنامه ارتقاء يافت .

پيدايش مسلمانان هوي چين در ابتدا ناشي از ازدواج مسلمانان عربي و فارسي مهاجر به چين با زنان ساير ملتها بود. در اين نوع خانواده ، هم زبان چيني و هم زبان فارسي مورد استفاده قرار مي گرفت. مرداني كه محل تولد آنها ايران بود در فعاليت هاي بيرون بيشتر از زبان فارسي استفاده مي كردند. كتاب تاريخي چين زبان آنها را " زبان خاص " خوانده و اشاره كرده كه ارتباط آنها با چينيان ( بويژه حاكم ) بيشتر توسط مترجم صورت مي گرفت. در آن زمان مترجم بعنوان " آدم زباني " تلقي مي شد. زبان علامت اجتماعي هر شخص محسوب مي گردد. مسلمانان هوي چين در فعاليت هاي مذهبي دائماً از دو زبان فارسي و چيني استفاده مي كردند. مسلمانان هوي يون نن اكنون نيز نامهاي 5 نماز را همچنان به زبان فارسي بيان مي كنند و در مساجد يون نن زمان 5 نماز بيشتر با زبان فارسي نوشته مي شود. اين پديده زباني كه زبان چيني با شماري از واژه هاي زبان فارسي بطور مخلوط مورد استفاده قرار مي گيرند تا امروز ادامه دارد.

تاريخ زبان فارسي

زبان فارسي زبان رسمي ايران و همچنين يكي از دو زبان رسمي افغانستان است. در ايران در حدود 50 ميليون نفر و در افغانستان در حدود 8 ميليون نفر از زبان فارسي استفاده مي كنند. در جهان جمعيت استفاده كننده از زبان فارسي به 80 ميليون نفر رسيده است. زبان فارسي يكي از شاخه هاي خانواده زبانهاي هند و اروپا است. در 2000 سال قبل از ميلاد ، آريائي ها كه به زبان مادري فارسي صحبت مي كردند به غرب مهاجرت كرده و از طريق آسياي ميانه وارد ايران شدند. نام ايران هم از واژه " آريا " آمده است.

زبان فارسي، زبان مادري اكثريت قريب به اتفاق ايرانيان است و همه آنها مي توانند از آن زبان استفاده كرده و آنرا درك كنند. همچنين در كشورهاي افغانستان ، پاكستان ، هند ، تركمنستان و تاجيكستان زبان فارسي نيز مورد استفاده قرار مي گيرد. زبان فارسي معاصر مستقيماً بر اساس زبان فارسي قرون مياني رشد يافته و از اين به بعد تغييرات زيادي پيدا نكرده است. دستور زبان فارسي معاصر نسبتاً ساده است. فعل معمولا دو نوع است : حال و گذشته، قانون تغيير آن به دو نوع تغيير منظم و تغيير غيرمنظم تقسيم مي شود و داراي 6 شخص است. اسم بدون حالت و حرف تعريف استفاده مي شود.

زبان فارسي دومين زبان عمومي در جهان اسلام است. تعداد زيادي از آثار جاودان تاليف شده از انديشمندان اسلامي به زبان فارسي تاكنون همچنان گنجينه گرانبهائي از انبار فرهنگ تاريخ بشر محسوب مي گردد. زبان فارسي پيوندي بين مردم ايران و نياكان آنها و پلي بين مردم ايران و مردم چين بويژه مسلمانان بوده است. زبان فارسي مانند يك درخت سر به آسمان كشيده است ريشه آن عميقاً در زمين حاصل خيز ايران كهن دوانده شده و شاخه هاي آن به آسمان رسيده است.

واژه هاي زبان فارسي در زبان مسلمانان هوي يون نن

ايران مانند چين داراي تاريخ و فرهنگ ديرينه بوده و رفت و آمد بين دو كشور از دوران باستان شروع شده است. به نوشته مدارك تاريخي چين ، در دوره هان غربي ( از سال 206 قبل از ميلاد تا سال 25 ميلادي ) امپراطور اودي فرستاده خود را به ايران اعزام كرد. در طول هزاران سال، رفت و آمد دو كشور از طريق جاده ابريشم سال بسال زيادتر و نزديكتر شد، بويژه فرهنگ مسلمانان هوي يون نن با فرهنگ ايران خيلي نزديك گرديد. بگونه اي كه مسلمانان هوي يون نن جملگي از زن و مرد و پير و كودك ،در روز يادبود رحلت فاطمه دختر حضرت محمد (ص) و همسرحضرت علي (ع) ، فعاليت هاي باشكوهي را در مسجد انجام مي دهند . مسلمانان ايران به روز رحلت فاطمه اهميت زيادي مي دهند و در مساجد نماز مي خوانند و قرآن قرائت مي كنند. چون فاطمه داراي اخلاق خوب و رفتار پسنديده بوده، مسلمانان يون نن مانند مسلمانان ايران در آن روز مراسم يادبود او را انجام مي دهند. آن روز را عيد مهمي تلقي مي كنند و " عيد گو تاي ( Gu tai ) مي خوانند و اين عيد خاص مسلمانان يون نن است.

*سيد اجل شمس الدين نخستين استاندار يون نن در بخارا متولد شد و فرهنگ ايران را به يون نن برد و كارهاي زيادي را براي مردم يون نن انجام داد. او مساجدي را كه تاكنون همچنان مورد استفاده قرار مي گيرند، براي مسلمانان يون نن ساخت و مخزن آب سونگ هوا با را كه تاكنون همچنان نقش خود را ايفا مي كند احداث كرد. او پس از درگذشت در كنار مخزن آب سونگ هوا با دفن شد. مردم خدمات برجسته سيد اجل شمس الدين را فراموش نكرده و تا امروز همچنان در خاطر مردم زنده است. مردم يون نن براي يادآوري او يك گذرگاه طاقدار بزرگ بنام جونگ اي ( Zhong ai ) را در مركز شهر كون مينگ كه زمين آن بسيار گران است،نوسازي كرده اند.

پس از قرن 17 ، بعلت تحولات اجتماعي و رشد اقتصادي، زبان چيني در ميان مسلمانان هوي يون نن بطور وسيع مورد استفاده قرار گرفت و به زبان اصلي مسلمانان هوي يون نن تبديل شد. ولي آنها در فعاليت هاي مذهبي همچنان از بسياري واژه هاي زبان فارسي و زبان عربي استفاده مي كنند. اين واژه ها در سخنراني آخوند در مسجد زيادتر بوده و معمولاً از 3 زبان چيني فارسي و عربي بطور مخلوط استفاده مي شود. هم مسلمانان محل هاي دورافتاده و عقب مانده و هم مسلمانان شهر بزرگ ، همه مي توانند با زبان هوي، مخلوط شده با واژه هاي زبان فارسي و زبان عربي، صحبت كنند. هم روشنفكران آموزش ديده و هم بي سوادان آموزش نديده، مي توانند در صحبت از واژه زبان فارسي و زبان عربي استفاده نمايند. اين پديده زباني تا امروز همچنان ادامه دارد كه اين نشان مي دهد مبادلات فرهنگي بين چين و ايران تاثير عميقي در زبان مسلمانان هوي يون نن گذاشته است.
زبان مهمترين وسيله ارتباط جامعه بشر است و هم نژادان از نظر زبان ويژگي مشترك دارند. جامعه بشر پس از شكل گيري ملت ، اثر ملي خود را در زبان خود گذاشت و در استفاده از زبان احساسات ملي را تجلي داد. چون زبان با احساسات ملي ارتباط خيلي نزديك دارد ، احتراز كردن از بكار بردن واژه ها در زبان مسلمانان هوي منطقي است.

زبان ملت هوي بدنبال تغييرات زياد در مدتي طولاني ، بتدريج به زبان چيني تبديل شده است. زبان چيني هم زبان مبادلات بين ملت هوي با ساير ملتها و هم زبان داخل ملت هوي است. زبان نه تنها انعكاس افكار و احساسات بوده، بلكه تاثيرات گوناگون در افكار و احساسات مي گذارد. ممنوعات در زبان ملت هوي احساسات مشترك ملت هوي رامنعكس كرده و زبان مشترك آنها پيوندي جهت حفظ احساسات مشترك ملي مي باشد. از اين جهت مي توان گفت كه " زبان مشترك ملي با ويژگي ملت هوي " بر زبان آنها نشان احساسات ملي زده تا نور عقل و ذكاوت فرهنگ ملي خود را بتابانند.

كتاب "شناخت ايران" تاليف اقاي موسي وانگ فنگ رئيس مركز مطالعات قوميت خويي دانشگاه نينگ شيا، كه يكي از ايران شناسان چين محسوب مي شود، چاپ و منتشر گرديد.اين كتاب به سبك بيان خاطرات سفر نويسنده به ايران و شرح و تفصيل موضوعات مورد علاقه ايشان، تدوين گرديده است. كتاب داراي دو بخش است: درنگ و تفكر - تحليل و تمركز . بخش اول هفده فصل دارد و مشاهدات نويسنده در باره زندگي در ايران و خاطراتش با دوستان و همراهان را شامل مي شود.موضوعات مورد توجه او سكونت و حمل و نقل در ايران،تحصيل در دانشگاه تهران و معرفي آموزش عالي ايران،معماري اسلامي ايران،شعراي بزرگ ايران، معرفي پسته و زعفران و خاويار،اداب و رسوم و فرهنگ،قوميت ها ....بوده و درچهار فصل نيز به معرفي اقتصاد ايران و فرصت هاي موجود براي چين در ارتباط اقتصادي با ايران پرداخته شده است.نويسنده در بخش دوم كتاب، تحليل خود در باره" تاثيرات اديان مختلف در روحيه ايراني"و"توسعه دمكراسي و اصلاحات در ايران"را ارائه كرده است.آقاي موسي وانگ فنگ چندين بار براي شركت در سمينار و همايش به ايران سفر كرده و يك دوره فرصت مطالعاتي نيز در دانشگاه تهران گذرانده است.

جاده ابريشم چين و فارس را به هم وصل كرد
استان يون نن واقع در منطقه مرزي جنوب غربي چين ، مدت مديدي در طول تاريخ ،جاده ابريشم جنوب غربي ( جاده سي چوان هند كه در قرن 4 قبل از ميلادي باز شده) را كنترل كرده بود. اين جاده قديم تجاري و فرهنگي بين المللي در شمال ، از منطقه با شو ( سي چوان امروز ) چين قديم شروع شده و بترتيب از طريق سي چانگ و اي بين به درياچه ديان چي واقع در قسمت مركزي يون نن و ناحيه دالي واقع در غرب يون نن مي رسيد. سپس بترتيب از سمت جنوب وغرب وارد برمه ، لائوس ، ويتنام ، تايلند مي شد و در جنوب در خليج شمال ، خليج بانكوك ، درياي اندمان و خليج بنگلادش با جاده ابريشم دريائي مشهور بهم مي پيوست.

در غرب به هند ، ايران و عربستان مي رسيد و با جاده ابريشم شمال پيوند مي خورد و وارد شبكه حمل و نقل جاده ابريشم مي شد كه در زمان قديم شرق و غرب جهان را بهم وصل كرده بود. بعلت تسهيلات حمل و نقل بين المللي ، در قرن 7 قبل از پيدايش دين اسلام ، ملتهاي يون نن از طريق برمه ، ويتنام ، تايلند با هند ، ايران و عربستان به مبادلات اقتصادي و فرهنگي مي پرداختند. در آن زمان ارتباط بين فارس قديم و ناحيه يون نن برقرار بوده و از اوايل قرن 7 پس از ظهور دين اسلام در شبه جزيره عربستان تا قرن 13 (زمان لشگركشي مغولها به مناطق غرب ) تعداد زيادي از مسلمانان فارس در آسياي غربي و كشورهاي آسياي ميانه ( كه ديگر فارسي شده بودند) ، بدنبال غلبه مغولها بر كشور دالي و دودمان سونگ جنوبي وارد يون نن شده و از اين به بعد دين اسلام در يون نن بطور گسترده رواج يافت. طي مدتي طولاني از زمانهاي يوان و مينگ و چينگ و جمهوري چين تا امروز، اين جاده ابريشم قديم جنوب غربي به جاده مهمي تبديل شده است كه مسلمانان يون نن با مردم كشورهاي آسياي جنوب شرقي به مبادلات اقتصادي فرهنگي بپردازند و به زيارت مكه بروند.

ورود سيد اجل " سيد اجل شمس الدين سياستمدار مسلمان هوي" به يون نن موجب فارسي شدن مسلمانان يون نن شد

با ورود به قرن 13 ميلادي، رفت و آمد بين يون نن و فارس وارد مرحله مهمي در تاريخ شد. تعداد زيادي از مسلمانان ملتهاي آسياي ميانه همراه نيروهاي مغول از غرب به شرق وارد چين شده و در لشگركشي نيروهاي مغولي به دار و دسته كشور دالي يون نن شركت كردند و بعنوان مقام نظامي ،كارگر ، تاجر ،دانشمند، واعظ اسلامي اعزام شده از طرف حاكمان مغولي ، وارد يون نن شدند. در اين ميان مشهورترين شخصيت سيد اجل شمس الدين سياستمدار مسلمان هوي بود كه در بخارا واقع در شرق امپراطوري فارس قديم متولد شده بود.

بنوشته كتاب " تاريخ يوان. بيوگرافي سيد اجل شمس الدين " ، " سيد اجل شمس الدين عمر نام داشت و مسلمان هوي و از نوادگان پيغمبر بود. سيد اجل به معني ، نجيب زاده است." آقاي باي شوو اي تاريخدان مشهور مسلمان هوي چين پس از مطالعات زياد اظهار داشت: " سيد اجل لقب محترمانه اي مخصوص فرزندان محمد بوده و به معني نجيب زاده افتخارآميز است. عمر نام اصلي و شمس الدين بمعني آفتاب مذهبي است." منظور از پيغمبر در زبان فارسي محمد است. منظور از " سيد" فرزندان علي در شاخه حسين مي باشد. حسين پسر دوم علي خليفه چهارم و علي شوهر فاطمه دختر محمد پيغمبر بود. علي دو پسر داشت پسر بزرگ حسن كه فرزندانش توسط مسلمانان به لقب شريف و پسر دوم حسين كه فرزندانش توسط مسلمانان به لقب سيد خوانده مي شوند. بر اساس مدارك تاريخي شجره نامه هاي باقي مانده در چين ، مي توان تعيين كرد كه خانواده سيد اجل در واقع فرزندان هم خون شاخه حسين پسر دوم علي داماد محمد پيغمبر و خليفه چهارم بوده اند.

محافل تاريخي چين همه مي دانند كه زمان يوان زمان اوج ورود مسلمانان ملتهاي مناطق غربي ، همراه مغولها، به چين و گسترش دين اسلام در چين بوده است. مناطق غربي بطور كلي به كشورهاي عربي ، فارس در آسياي غربي و آسياي ميانه اشاره دارد و مسلمانان مناطق غربي در كتاب رسمي دودمان يوان بطور كلي " هوي هوي " خوانده شده اند. آنها پس از ورود به چين ، با مردم ملتهاي هان ، مغول و اقليت هاي ملي ازدواج كرده و سرانجام در اواخر يوان و اوايل مينگ به مسلمانان چين تبديل شدند. در روند لشگركشي نيروهاي مغول به دودمان سونگ جنوبي ، يون نن پايگاه عمده استراتژيكي در جهت محاصره نيروهاي سونگ جنوبي بود. در سال 1253، قوبيلاي قاآن بعنوان وليعهد با اوليانگ خه ته فرمانده نيروهاي مغول، صدهزار نفر سرباز از نيروهاي مشترك مغولي و هوي هوي بسيج كرد كه كشور دالي را اشغال كنند. سپاهيان مسلمان هوي مناطق غربي به همراه نيروهاي مغول در لشگركشي شركت كردند و سپس پاسداري شهرهاي مهم نظامي غرب و ميانه و جنوب يون نن را برعهده گرفتند. آنها قديمي ترين نياكان مسلمانان يون نن بودند. در زماني كه سيد اجل شمس الدين امور مهم نظامي و سياسي يون نن را اداره مي كرد بعداً كه نصرالدين پسرش و حسين نوه اش اين امور را بر عهده گرفتند،مسلمانان ملتهاي فارس و آسياي ميانه بعنوان همراهان و وابستگان سيد اجل و فرزندانش وارد يون نن شده و به صفوف نياكان مسلمانان يون نن پيوستند.

بنا به مدارك تاريخي چين و شجره نامه هاي قديم ملت هوي يون نن و گفته هاي شفاهي مردمي ، نياكان مسلمانان يون نن بيشتر از بغداد و خراسان در آسياي غربي و بخارا و خوارزم در آسياي ميانه آمده بودند. اين مناطق بغير از بغداد قبل از قرن 13 عمدتاً سرزمين امپراطوري فارس قديم بوده و مردم از زبان فارسي استفاده مي كردند. فرهنگ فارس قديم فرهنگ رايج آن مناطق بوده و در آنها تاثير عميقي داشته است. در واقع آن مناطق از زمان قديم تاكنون به دايره فرهنگ فارس تعلق داشته اند. به عبارت ديگر " هوي هوي " هاي مناطق غربي وارد شده به يون نن در زمان يوان بيشتر مسلمان فارس شده ( Persian ized Muslims ) بوده اند. فرهنگ آنها رنگ شاخص فارسي - اسلامي داشت. رنگ فارسي فرهنگ تاكنون ادامه يافته و در جامعه مسلمانان يون نن امروز باقي مانده است.

ميراث فرهنگ فارسي باقي مانده در جامعه مسلمانان يون نن

فرهنگ فارسي - اسلامي قديم در جامعه مسلمانان يون نن هنوز بمقدار زيادي باقي مانده و مي توان گفت در همه جا يافت مي شود. فرهنگ فارسي باقي مانده در جامعه مسلمانان يون نن بيشتر در زمينه هاي فرهنگ مذهبي ، عيد ملي هوي، روش فعاليت هاي اقتصادي ، آداب و رسوم و زندگي روزمره و غيره ظاهر مي شود.

در زمينه فرهنگ مذهبي ، مسلمانان يون نن هر چند پيرو مذهب حنفيه بوده اند، ولي از زمان قديم تاكنون براي اسامي 5 نماز يوميه از زبان فارسي استفاده مي كنند، يعني نماز بامداد ، نماز پيشين ، نماز ديگر ، نماز شام و نماز خفتن. آخوند در آموزش مسجدي مسلمانان يون نن ، از زمان قديم نه تنها زبان عربي را به كودكان ياد داد تا " قرآن " و حديث را مطالعه كنند، بلكه زبان فارسي را نيز تدريس مي كرد تا دانش آموزان شعر فارسي ، فلسفه و منطق وتصوف فارس را تحصيل كنند. مقدار زيادي از قابهاي چوبي براي چاپ كتب درسي زبان فارسي در آموزش مسجدي همچنان در انبار كتابهاي مقدس در مسجد نان چنگ واقع در خيابان عدالت شهر كون مينگ نگهداري مي شود. ما ليان يوان استاد آموزش مسجدي مسلمانان يون نن در اواخر چينگ ، فلسفه صوفي را كتاب درسي دانش آموزان كلاس هاي بالا قرار داد و اين كتاب درسي به زبان فارسي تاكنون همچنان در ميان مردم ملت هوي يون نن باقي مانده است. افكار فلسفي و مكتب صوفي بر استادان مهم آموزش مسجدي مسلمانان يون نن از جمله ما فو چو و ما ليان يوان تاثير زيادي گذاشته بود.

از آنجا كه مسلمانان يون نن در زندگي مذهبي دائماً از زبان فارسي استفاده مي كردند و كتاب درسي زبان فارسي هميشه مورد استفاده آموزش مسجدي قرار مي گرفت و استادان آموزش مسجدي از افكار مكتب صوفي اسلامي فارس متاثر بودند، مي توان گفت كه نياكان مسلمانان هوي يون نن بيشتر از منطقه فارس يا آسياي ميانه فارسي شده آمده بودند.

در عيدهاي مذهبي ملي ، مسلمانان يون نن ، علاوه بر عيد فطر و عيد قربان براي يادآوري فاطمه دختر محمد و همسر علي خليفه چهارم دين اسلام نيز جشن مي گيرند. در فعاليت هاي اقتصادي ، مسلمانان يون نن دوست دارند با استفاده از اعداد زبان فارسي چانه بزنند. مسلمانان يكديگر را " دوست " مي خوانند. آخوند هوي در مراسم و جشن ها مانند مراسم ازدواج تخم هنداونه ، بادام زميني ، قند و چند تا سكه بسوي تازه داماد و تازه عروس مي اندازد تا به آنها تبريك بگويد و پس از ازدواج بطور سعادتمند زندگي كنند و بزودي بچه دار شوند. در مراسم تشييع جنازه ، خويشاوندان مرده معمولا طبق وصيت مرده تعدادي سكه و پول به خويشاوندان و دوستان شركت كننده در مراسم هديه مي دهند. گفته اند كه همه اين آداب و رسوم مسلمانان يون نن از فارس يا آسياي ميانه قديم فارس شده كه محل تولد نياكان آنها بوده سرچشمه گرفته است.

در فرهنگ فارسي باقي مانده در جامعه مسلمانان يون نن پديده خاصي وجود دارد: در زبان ملت داي ( Dai ) در ناحيه سي شوانگ بان نا ( Xi shuang ban na) مسلمانان يون نن Pashi يا Pathi و در زبان برمه اي Panthay يا Pansee خوانده مي شوند. اين نام در واقع نام قديم مسلمانان فارس بود. در قرون ميانه هنديان و برمه ها تاجر فارس را Farsi يا Pars مي خواندند. طبق مدارك تاريخي چين ،قبل از قرن 7 ميلادي ، جاده ابريشم دريائي معروف جهان كه از خليج فارس از طريق منطقه آسياي جنوب شرقي به سواحل درياي جنوب شرقي چين مي رسيد ، هميشه تحت كنترل تجار فارس قرار داشت. مردم هند ، برمه ، تايلند ، ويتنام ... با فعاليت هاي تجار فارس آشنا بودند. طبق مدارك تاريخي هند، از قرن 8 تا قرن 10 ، عده اي از زرتشتي هايي كه ميل نداشتند به دين اسلام ايمان بياورند به سواحل غرب درياي هند مهاجرت كردند. هنديان در آن زمان آنها را پارسي ( Parsi ) نام نهادند و اين نام تاكنون همچنان مورد استفاده مي باشد. Pashi يا Pathi در زبان ملت داي معني خاصي دارد. به گفته پرفسور دائو شي شون ( Dao shi xun ) كارشناس زبان داي ، Pashi يا Pathi در زبان داي قديم بمعني تاجر، واسطه و ماليات بود. اين معني با واقعيت تاريخي مسلمانان هوي وارد شده به يون نن از زمان يوان مطابق است كه در زمانهاي مينگ و چينگ بيشتر مشغول تجارت كارواني در يون نن و كشورهاي آسياي جنوب شرقي بودند.

در زمان قديم ، آنهائي كه از طريق دريا و قاره هند براي تجارت و بازرگاني وارد برمه و چين مي شدند، بيشتر مسلمان فارس بودند. لذا برمه اي ها مسلمانان فارس را تاجر يا پاشي(Pashi ) نام گذاشتند. از اين جهت مي توان استنباط كرد كه معني واژه Pashi يا Pathi در زبان داي و Panthay يا Pansee در زبان برمه اي، مسلمان فارس است. در زمان قديم هنديان تجار مسلمان فارس را پارسي ( Parsi ) خواندند و زبان داي و زبان برمه اي از اين واژه استفاده كرد ولي صداي آن را كمي تغيير داد. در قرن 18 ، پس از ورود استعمارگران انگليسي به آسياي جنوب شرقي ، اين واژه لاتيني شد و به Panghse Pasi Parsi Pathi Panse Panthee Panthey Panthay تبديل گرديد. ولي معني هسته اي آن يعني " مسلمان " هرگز تغيير پيدا نكرد. اما پس از قرن 18 ، معني واژه Panthay در زبان برمه اي محدود شد و بر مهاجرين هوي وارد شده از يون نن به برمه و مسلمانان هوي ساكن شده در يون نن دلالت پيدا كرد.

از توضيحات مذكور مي توان استنباط كرد كه مبادلات اقتصادي فرهنگي بين فارس و هند و منطقه يون نن چين از زمان قديم بصورت گسترده آغاز شد و فرهنگ فارسي ـ اسلامي نقش مهمي در شكل گيري جامعه مسلمانان هوي يون نن ايفا كرد.

مي دانيم كه مبادلات اقتصادي و فرهنگي بين چين و فارس واقع در آسياي غربي در زمان قديم به جاده ابريشم زميني و جاده ابريشم دريايي مربوط بود. تاريخ مبادلات فرهنگي بين چين و كشورهاي خارجي از طريق جاده ابريشم ، سوژه گفتگوهاي هميشگي در پژوهش هاي شرق شناسي و چين شناسي جهان را تشكيل مي دهد.
مسلمانان فارس در آسياي غربي و مسلمانان آسياي ميانه كه در زمان قديم در مسير جاده ابريشم فعاليت داشتند با مسلمانان هوي چين در ارتباط بودند و فرهنگ آنهادر جامعه مسلمان هوي چين همچنان باقي مانده است.انديشمندان و استادان چيني و ايراني در اين سمينار بر اساس پژوهش هاي گذشته در مورد تاريخ روابط دو كشور، نتايج جديد خود را نشان دادند.

در ميان دانشمندان چيني ، پزوهشگر سونگ سيان از انستيتوي تاريخي آكادمي علوم اجتماعي چين در مقاله " علوم طبيعي منتقل شده از فارس به چين در زمان دودمان يوان "، كتابهاي علوم اسلامي انتقال داده شده از فارس به چين از طريق جاده ابريشم و استفاده از علوم طبيعي فارس از جمله پزشكي ، نجوم ، تقويم و غيره را در چين بطور منظم معرفي كرده است.

پرفسور لين سونگ در مقاله خود به تشريح مفصل نفوذ فرهنگ اسلامي فارس در جامعه مسلمانان هوي چين پرداخته است . پژوهشگر ما پينگ از آكادمي علوم اجتماعي نينگ شيا در مقاله " خدمات تمدن اسلامي فارس به تمدن اسلامي چين و تاثير عميق آن " ساختار تمدن اسلامي چين كه متشكل از 3 تمدن يعني تمدن اسلامي فارس ، تمدن اسلامي عرب و تمدن سنتي چين بوده را تشريح و بر خدمات برجسته تمدن اسلامي فارس در تمدن اسلامي چين و تاثير عميق آن تاكيد كرده است.

پرفسور جعفر ياحقي از دانشگاه فردوسي مشهد در مقاله " زبان فارسي در چين در زمان سيد اجل "، چگونگي رواج زبان فارسي در چين و كشورها و مناطق اطراف چين كه تحت حكمراني مغولها قرار گرفته بودند را در قرن 13 معرفي كرده است.

مقالات دانشمندان ايراني در اين زمينه عبارتند از: " تفسير در باره سيد اجل شمس الدين شخصيت بزرگ تاريخي " پرفسور محمد رحيميان معاون رئيس دانشگاه تهران، " نگاهي به بيوگرافي سيداجل شمس الدين در اداره استان يون نن " پرفسور ستوده دانشمند مشهور دانشگاه تهران ، " خدمات بزرگ سيد اجل شمس الدين در جهت گسترش دين اسلام در چين " ، " ايران ، چين و جهان اسلامي بايد در باره سيد اجل تجديد نظر كنند" آقاي رضا مرادزاده كارشناس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي ايران در امور چين ، " در باره تئوري سيداجل مبني بر همزيستي مذاهب ونقش آن در رفاه يون نن" پرفسور باقري دانشگاه فردوسي مشهد" ، " اخلاق تاريخي سيد اجل : موقعيت او در امپراطوري مغولستان و نقش او در گسترش دين اسلام در چين " دكتر محمد امامي دانشگاه رضوي مشهد. دانشمندان چين و ايران در مقالات خود جداگانه از نظر فرهنگهاي اسلامي ، فارسي و فرهنگ سنتي كنفوسيوسي چين در باره افكار فرهنگي سيد اجل كه اين فرهنگ ها زمينه اي استوار براي بدست آوردن موفقيت هاي بي نظير فراهم ساخته بودند به توضيح مفصل و معرفي همه جانبه پرداختند.

كتاب شناخت ايران در 330 صفحه و شمارگان 2000از سوي انتشارات مردم نينگ شيا چاپ و منتشر شده و محمد جواد اقاجري رايزن فرهنگي جمهوري اسلامي ايران مقدمه اي بر ان نگاشته است بيان كننده تعامل و ارتباط بسيار نزديك مشتركات فرهنگي جمهوري اسلامي ايران با فرهنگ به جا مانده در زمان يون نن مي باشد.

نخستين كتاب ادبيات فارسي كه در محافل چين مورد توجه قرار گرفت،"رباعيات"خيام بود.آقاي گومورو (Guo mo ru) نخستين شاعر نوين نهضت فرهنگي جديدچين براي اولين بار آن را به زبان چيني برگرداند.متن ترجمه شده آن در مدت كوتاه ده سال 5 بار تجديد چاپ شده و اين كار شايسته " حادثه بزرگ"در نهضت فرهنگي جديد محسوب مي‌گردد. مترجم در " ديباچه " اين كتاب نه تنها شرح حال خيام شاعر بزرگ را نوشته ، بلكه در مورد منابع " رباعيات " هم توضيح داده است . طبع و نشر اين كتاب در محافل ادبي معاصر چين عكس العمل وسيعي ايجاد كرد .

آقاي وين اي دوو (Wen yi duo) طي مقالاتي درباره اين كتاب بصورت همه جانبه به تفسير و ارزيابي پرداخت .در سال 1925 آقاي شو دي شان (Xu di shan) دانشمند مشهور محافل ادبي معاصر چين ، در مقاله‌اي تحت عنوان " نمونه تئاتر هند و نفوذ آن در تئاتر چين " به روشني گفته كه من شك و ترديد دارم كه نفوذ داستانهاي ايراني در داستانهاي چيني از نفوذ داستانهاي هندي بيشتر باشد . اگر چه آقاي شو دي شان مي‌گويد ، داستانهاي چيني بيشتر تحت تاثير داستانهاي هندي قرار گرفته ، ولي نفوذ ادبيات فارسي در داستانهاي چين را انكار نكرده است .

هر چند نكات مشابه بين داستانها و نثرهاي چيني و فارسي زياد نيست ، ولي موضوعات و شكل اشعار دو كشور در يكديگر تاثير گذاشته است . در سال 1927 آقاي زنگ جن دوو (Zheng zhen duo) تاريخدان ادبي مشهور چين ( 1889 تا 1958 ) در اثر بزرگ خود " شرح مختصري درباره ادبيات " كه در حدود 800 هزار واژه چيني دارد ، در فصل مخصوص " شعراي فارس در قرون متوسط " روند پيشرفت شعر فارسي در قرون متوسط را بطور مفصل توضيح داده و درباره 28 شاعر ايراني از جمله رودكي ، فردوسي ، خيام ، نظامي ،سعدي ،حافظ و رومي به معرفي و ارزيابي دقيق پرداخته است .

اين كتاب نه تنها موفقيت‌هاي ادبيات فارسي در قرون متوسط را براي خوانندگان چيني سلسله‌وار معرفي كرده ، بلكه براي پژوهش پيرامون تاريخ ادبيات از ارزش و اهميت زيادي برخوردار است . وي بر اساس اسناد و مدارك زياد با شجاعت اظهار داشته كه : اشعار ، داستانها و نقاشي‌هاي خلق شده توسط مردم فارس تاثير بزرگي در آسيا و آفريقا گذاشته و بدون شك چين نيز تحت تاثير آن قرار گرفته است .از اواخر دهه 20 از قرن بيستم تا پيش از آزادي چين جديد ، تعداد زيادي از كتابهاي ادبيات فارسي به زبان چيني ترجمه شده و منتشر گرديدند .

در سال 1928 ، " داستانهاي فارس " ترجمه شده توسط جانگ تيه مين (Zhang tie min) از سوي اداره نشريات بئي شين (Bei xin) شانگهاي به چاپ رسيد . در سال 1929 " افسانه‌هاي فارس " ترجمه شده توسط جانگ تيه مين از سوي كتابخانه آسياي شرق شانگهاي از چاپ خارج شد و اين كتاب در سال 1932 به چاپ دوم رسيد . متن ترجمه شده اول شامل 30 داستان محلي و متن ترجمه دوم شامل 28 داستان محلي بود . اين دو كتاب هر دو از زبان انگليسي به زبان چيني ترجمه گرديده بود .

در سال 1930 كتاب " مجموعه داستانهاي محلي فارس " كه شامل 11 داستان مي‌گرديد و داراي تصوير هم بود توسط اداره نشريات كودكان شانگهاي به چاپ رسيد . اين كتاب توسط آقاي چينگ يه (Qing ye) از زبان ژاپني به زبان چيني ترجمه شده بود . اين كتاب تا سال 1932 سه بار تجديد چاپ شد و مورد استقبال و علاقه زياد كودكان چين در آن زمان قرار گرفت .

در سال 1937 كتاب " قصه‌هاي ايران " توسط اداره نشريات جونگ‌ هواي شانگهاي منتشر گرديد . اين كتاب شامل 3 قصه و همراه با تصاوير بود و توسط شودانيان (Xu danian) از زبان ژاپني به زبان چيني ترجمه شده بود . اين كتاب يكي از " مجموعه كتب قصه‌هاي جهان " بود كه مورد استقبال و علاقه خوانندگان و كودكان چين قرار گرفت .در سال 1947 كتاب " قصه‌هاي ايران " ترجمه و تاليف آقاي زنگ جه (Zheng je) از سوي اداره نشريات شانگ او (Shang wu) شانگهاي به چاپ رسيد و در سال 1948 با اضافه كردن تصاوير مجدداً چاپ شد كه در اين 11 كتاب"قصه ايراني " جمع آوري شده بود .

از سال 1937 تا 1947 وانگ جينگ زاي ( Wang jing zhai) دانشمند مشهور و مسلمان چين( 1879 تا 1949 ) " گلستان " سعدي را به زبان چيني برگرداند و اين كتاب توسط اداره نشريات اسلامي نيوجيه پكن در سال 1947 بصورت رسمي از چاپ در آمد . مترجم در پيشگفتار اين كتاب نوشت : سعدي يكي از چهار شاعر بزرگ ايران است و آثار او مورد ستايش و قدرداني جهانيان قرار گرفته است .وانگ جينگ زاي از كودكي زبانهاي عربي و فارسي را ياد گرفته بود ، او نه تنها بسياري از كتابهاي قديمي عربي را ترجمه كرد،بلكه دو كتاب هم در مورد دستور زبان فارسي نوشت.ترجمه او از " گلستان " نخستين اثري بود كه از زبان فارسي مستقيماً به زبان چيني ترجمه مي‌شد و در زمينه پژوهش پيرامون نفوذ ادبيات فارسي در چين تاثير عميقي داشت .

وپايان سخن را به فعاليت هاي كلان فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در چين از آغاز تا كنون به پايان مي بريم:

ترويج آموزش زبان فارسي و پشتيباني از كرسي هاي آموزش زبان و ادبيات فارسي در دانشگاههاي چين و تأمين نيازهاي فرهنگي آنان از جمله كتب و اقلام فرهنگي و برگزاري دوره هاي دانش افزايي و اعزام دانشجويان بمنظور شركت در دوره هاي بازآموزي در ايران .

برگزاري و يا مشاركت در نمايشگاههاي فرهنگي ، هنري ، كتاب ، هفته فرهنگي ، همايش ها و ...شناسايي ، معرفي و اعزام افراد مايل به تحصيل در ايران در مركز جهاني علوم اسلامي قم و دانشگاه بين المللي امام خميني قزوين و ساير مراكز و دانشگاههاي داخل ايران .
ارتباط با مراكز علمي و آموزشي و فرهنگي مسلمانان چين خصوصا انجمن اسلامي چين ، علما و روحانيون و مدارس و حوزه هاي علميه در مناطق مسلمان نشين . تهيه و تدوين ماهنامه " رويدادهاي فرهنگي چين ، شامل اخبار و گزارش مسائل فرهنگي ، اجتماعي ، مقالات علمي و ... در باره چين و ارسال آن به ايران . برگزاري سمينار ايران شناسي و ارتباط با ايران شناسان . تلاش براي معرفي ، فروش ، پخش ، زيرنويس و دوبله فيلم هاي ايراني و برگزاري جشنواره فيلم ايران .
ارتباط با دانشجويان ايراني شاغل به تحصيل در دانشگاههاي چين و تأمين برخي از نيازمنديهاي فرهنگي آنان . ترجمه كتب و تحقيقات در زمينه هاي مختلف . برگزاري مراسم و مناسبت هاي مختلف مذهبي و ملي براي ايرانيان مقيم پكن .
راه اندازي سايت پرتال اخبار و اطلاع رساني به اقشار مختلف مردم از طريق واسپاري مقالات به زبان چيني .

برنامه اصلي و برجسته رايزني فرهنگي پكن از سال 1380 تا كنون :

1 - پشتيباني و هدايت كرسي هاي آموزش زبان فارسي در دانشگاه هاي پكن - شانگهاي - _ راديو تلويزيون - تربيت معلم ، دو استاد از ايران براي تدريس زبان فارسي در دانشگاههاي پكن و شانگهاي اعزام گردديده اند .

2 - ارتباط با مجامع علمي و دانشگاهي چين و برقراري رابطه آنان با مجامع علمي و دانشگاهي ايران از جمله امضاي قرارداد همكاري بين دانشگاه هاي فردوسي و علوم اسلامي رضوي مشهد با دانشگاه يونن و نيز دانشگاه سين كيانگ با دانشگاه شيراز و دانشگاه تيشن جين با دانشگاه تهران و دانشگاه مطالعات خارجي شانگهاي با دانشگاه مشهد دانشگاه پكن و دانشگاه تهران .

3 - برگزاري دو مورد هفته فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در 5 شهرچين .

4 برگزاري سومين و چهارمين سمينار ايرانشناسي در دانشگاه پكن در آبان 1381 و اسفند 1383 .

5 - برگزاري نشست بررسي روابط فرهنگي و تاريخي بين ايران و چين

6 - كمك به برگزاري همايش هاي بين المللي بزرگداشت شخصيت هاي اسلامي يا ايراني الاصل مانند سيد اجل شمس الدين بخارايي از سوي دانشگاه يونن و جنگ خه از سوي دانشگاه نينگ شيا.

7 _ برگزاري يك مورد هفته فيلم جمهوري اسلامي ايران و حضور در چندين جشنواره بين المللي فيلم در چين .

8 - اعزام 40 هيئت مختلف فرهنگي ، هنري ، علمي و آموزشي از چين به ايران و بالعكس . در سال 84 هيأتي از چين براي شركت در سمينار طبيعت شرق در فرهنگستان هنر ، از آكادمي علوم اجتماعي به دعوت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي ، قراء جهت شركت در مسابقات بين المللي قرآن ، خوشنويس جهت شركت در نمايشگاه بين المللي تهران و .....

9 _ برگزاري مقدمات سفر وزير فرهنگ چين به ايران در مهرماه 1381 پس از گذشت 30 سال از برقراري روابط بين دو كشور و نيز سفر وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي به چين در آذرماه سال 1382 و 1383 و سفر رئيس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي در سال 1384 .

10 _ اعزام 50 نفر جهت ادامه نحصيل يا طي دوره هاي كوتاه مدت در ايران .

11 _ همكاري در اعزام بيش از يكصد نفر از طلاب و دانشجويان چيني جهت تحصيل در ايران .

12 _ برگزاري حدود 30 مورد نمايشگاه فرهنگ و هنر ايران در سفارت و شهرهاي محتلف چين و شركت در نمايشگاه هاي مختلف برگزار شده در چين از جمله چهار نمايشگاه بين المللي كتاب پكن و نمايشگاه جامع فرهنگي و هنري قرآن كريم با كمك انجمن اسلامي چين و نمايشگاه هاي گردشگري در پكن و نينگ شيا .

13 _ انتشار نشريات ادواري :

الف : تهيه و انتشار ماهنامه "رويدادهاي فرهنگي چين " حاوي آخرين اخبار ، اطلاعات ، دستاوردهاي بخش فرهنگ در چين و مقالات مختلف در زمينه ايران شناسي ، زبان و ادبيات فارسي ، اسلام شناسي و ... در چين .

از سال 1384 با راه اندازي سايت پرتال رايزني مطالب متنوع فرهنگي در آن سايت به علاقمندان عرضه ميگردد .

ب : كتابهاي منتشره

- هيجده جلد مجموعه شاهكارهاي ادبي ايران شامل شاهنامه ، مثنوي ، ديوان حافظ ، گلستان و بوستان سعدي ، رباعيات خيام و اشعار رودكي .

_ مجموعه مقالات سومين سمينار ايرانشناسي .

_ نهج البلاغه بزبان چيني .

_ زندگينامه سياسي امام خميني ( ره )

_ از شهر دنيا تا دنياي شهر جناب آقاي خاتمي

_ گزيده ادبيات معاصر ايران .

_ از سوي سركنسولگري شانگهاي

ج : كتابهايي كه با همكاري رايزني منتشر شده است :

_ فرهنگ ايران - وزارت فرهنگ چين

- ايران كشور اسلامي مدرن و سنتي - موسي وانگ فنگ

- ضرب المثلهاي فارسي به چيني و اصطلاحات چيني به فارسي - پروفسور زنگ يان شنگ .

-تاريخ ادبيات فارسي - پروفسور جانگ هونگ نيان

-چهار مقاله عروضي - پروفسور جانگ هونگ نيان

-ترجمه بخشي از كتاب چهل داستان ايراني

-كمك به چاپ كتاب نغمه تازه ققنوس ( اشعار برگزيده معاصر ايران )

د - تحقيقات انجام شده

- بررسي پژوهشهاي انجام شده در چين پس از اجراي سياست اصلاحات

- كتابهاي ترجمه و تاليف شده در چين پس از اجراي سياست اصلاحات

- وضعيت كنوني مسلمانان در شهر پكن

- ترجمه مقالات علمي متنوع در مورد مسلمانان چين از نشريات علمي دانشگاهي

ه : اجراي برنامه هاي متنوع براي ايرانيان مقيم در مناسبتهاي ملي و مذهبي همانند ماه مبارك رمضان ، ايام محرم ، برگزاري مراسم ارتحال حضرت امام خميني ( ره ) ، دهه فجر ، روز قدس و ......

- برگزاري مسابقات گوناگون مانند : مسابقه قرائت قرآن با همكاريهاي انجمن اسلامي چين ، مسابقه مقاله نويسي در دهه فجر انقلاب اسلامي ، مسابقه مقاله نويسي در ميلاد النبي ( ص ) با همكاري راديو برون مرزي بخش چيني .

- تأسيس مراكز ايران شناسي در دانشگاههاي مطالعات خارجي شانگهاي ، يونن و شيان و امضاي يادداشت تفاهم با دانشگاه يونن و شيان .

- امضاي يادداشت هاي تفاهم بين مراكز فرهنگي دو كشور شامل :

- همكاريهاي راديو تلويزيوني .

- خواهر خواندگي بين اصفهان و شيان

- خواهر خواندگي بين مشهد و ارومچي

- قرارداد انتشار تمبر مشترك

- يادداشت تفاهم بين سازمان ملي جوانان ايران و فدراسيون سراسري جوانان چين .

_ يادداشت تفاهم بين سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي و آكادمي علوم اجتماعي .

* سيد اجل شمس الدين ( 1211 ـ 1279 ) عمر نام داشت و از مسلمانان بخارا واقع در آسياي ميانه بود. در اوايل قرن 13 ، هنگام كشگركشي مغولها به مناطق غرب ،شمس الدين همراه خانواده اش به نيروي مغول تسليم و سپس همراه آنها وارد چين شد و در لشگركشي به جاهاي مختلف شركت كرد. در سال 1229 ، او به مقام دا لو هوا چي ( Da lu hua chi ) 3 ايالت فنگ (Feng )، جينگ ( Jing )و يون نن ( Yun nei )منصوب شد و اداره امور مردمي آن 3 ايالت را عهده دار گرديد. سپس به مقام دالو هوا چي دو ناحيه تاي يوان ( Tai Yuan )و پينگ يانگ ( Ping yang )منصوب شد. پس از مدتي بعلت موفقيت چشمگير به سمت قاضي ناحيه يان جينگ ارتقاء يافت و براي رشد اقتصادي اجتماعي آن ناحيه كارهاي مفيدي انجام داد.

در سال 1251 ، سيد اجل به دستور امپراطور وقت دودمان يوان به مقام فرماندار ناحيه يان جينگ و بعلت خدمات سياسي به مقام سفير سيار منصوب شد. سيد اجل هنگام لشگركشي خان مغول و امپراطور دودمان يوان به سي چوان ، آمايش نيروي يوان را تامين كرد و وظايف خود را بخوبي انجام داد. او در سال 1261 ، به مقام استاندار مركزي منصوب شد و امور مهم نظامي و سياسي را عهده دار شد. در سال 1264 به مقام استاندار شيان سي و سي چوان منصوب شد و در مدت 3 سال ، درآمد مالي آن دو استان بطور آشكاري افزايش يافت . از اين جهت دولت مركزي 5000 ليانگ ( واحد وزن چين ، هر ليانگ معادل 00315/. كيلوگرم) نقره را به او جايزه داد و به كليه مقامات دو استان شيان سي و سي چوان دستور داد كه فرمان سيد اجل را اطاعت كنند. از اين به بعد سيد اجل در جاهاي مختلف به فعاليت هايي مانند داير كردن مدرسه ، ساخت راه و پل و ايجاد پستخانه پرداخت و به مردم خدمت مي كرد. از اين جهت مردم چانگ ان براي ستايش خدمات سياسي او بناي يادبود سنگي ساختند.
.........................................................................................
منبع :رايزني فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در چين
انتهاي پيام/
شنبه 14 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 929]