فقدان الگوي منطقي براي تحليل پاي بندي جامعه به معروف و منكر

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: فقدان الگوي منطقي براي تحليل پاي بندي جامعه به معروف و منكر
«بررسي ميزان معروفات و منكرات و رابطه آن با متغيرهاي جمعيت شناختي جامعه» عنوان كتابي است كه از سوي دايره تحقيقات و پژوهش هاي معاونت امر به معروف و نهي ازمنكر «نمسا» منتشر شده و در سايت www.maroofyaran.com نيز قابل مشاهده است.در مقدمه اين نوشتار آمده است كه اين پژوهش دستاورد مطالعات ميداني است و هدف از آن برآورد صحيح از ميزان ارتكاب منكر و انجام معروف و بررسي زمينه هاي مقابله با منكر و گسترش عوامل موثر بر ترويج معروف است.اين كتاب در چند فصل تدوين شده و ما در اين جا خلاصه اي از فصل پاياني آن كه مربوط به يافته هاي پژوهش است مي آوريم.

ويژگي هاي جمعيت شناختي نمونه مورد بررسي
در اين پژوهش ٥٠ درصد از حجم نمونه را زنان و ٥٠ درصد را مردان تشكيل داده اند. بيشترين فراواني با ٥٠ درصد در گروه سني بين ١٦ تا ٢٤ سال قرار دارد. متاهلين ٦٠ درصد حجم نمونه و مجردين ٣٥ درصد را تشكيل داده اند. بيشترين فراواني در گروه تحصيلي ديپلم تا ليسانس قرار گرفته است.بيشترين فراواني دررشته تحصيلي علوم انساني در دوران دبيرستان و دانشگاه قرار گرفته است.بيشترين فراواني با ٢٤ درصد در گروه شغلي دانشجويان و كمترين فراواني با ٦/٢ در گروه نظاميان قرار دارد. به لحاظ وضعيت معيشت ٥٠ درصد افراد در حد متوسط قرار دارند. به لحاظ روابط خانوادگي ٨٤ درصد اظهار داشته اند كه در شرايط مستحكم قرار دارند. به لحاظ سابقه كيفري ٨٤ درصد افراد مورد بررسي اظهار نموده اند كه فاقد هرگونه سابقه كيفري هستند.

شاخص هاي معروف و منكر
در اين پژوهش ٣ شاخص معروف(رشد اعتقادات و عمل به احكام و تكاليف ديني، اعتقاد و پايبندي به نظام جمهوري اسلامي، انجام رفتار حسنه و صفات نيكو) و ٣ شاخص منكر (ضعف در اعتقادات، از خودبيگانگي و تمايل به الگوهاي انحرافي، صفات رذيله و ناپسند اخلاقي) مطرح شده است.

يافته ها
از يافته هاي اين پژوهش مي توان نتيجه گيري كرد كه ميزان بروز رفتارهاي نيك و معروف به صورت معني داري از رفتارهاي ناپسند و منكر بيشتر است. به اين ترتيب مي توان نتيجه گيري كرد كه مسائل اعتقادي و باورهاي ديني براي افراد حائز اهميت بسياري است، اما نسبت به انجام وظايف و تكاليف ديني كمتر اهميت نشان مي دهند. از اين رو در بسياري از تكاليف كه انجام آن براي يك مسلمان و فرد معتقد به اسلام ضروري به نظر مي رسد، براي بسياري از افراد قابل توجه نيست و به آن اهميتي نمي دهند.

ناآگاهي عامل گرايش به منكرات
هر ساله مي بينيم كه بسياري از افراد با تمام وجود و عشق و علاقه در مراسم سوگواري سالار شهيدان در ايام محرم و صفر به عنوان يك معروف بزرگ حاضر مي شوند و نسبت به امام حسين(ع) و ائمه اطهار(ع) صميمانه ابراز عشق و محبت مي كنند. اما بسياري از همين افراد به دليل عدم شناخت و آگاهي لازم نسبت به احكام و تكاليف ديني ممكن است به منكراتي نيز مبادرت ورزند و به آن توجه چنداني هم نكنند. اين موضوع در ماه مبارك رمضان و ليالي قدر هم مصداق دارد. نتايج اين پژوهش بيانگر اين است كه اگرچه مسائل اعتقادي و اسلامي در باورهاي اكثريت افراد جامعه ما از جايگاه بالا و والايي برخوردار است، اما اين باورها به دلايل مختلف به زندگي روزمره و الگوهاي فكري و رفتاري افراد وارد نشده است.از اين بحث نتيجه گيري مي شود كه در جامعه ما همچنين در تك تك افراد جامعه معروف و منكر در يكديگر در هم آميخته اند. از اين رو براي مقابله با آن با الگويي پيچيده از رفتارهاي مثبت و منفي مواجه هستيم كه در آن معروف و منكر وجود دارد. يافته هاي اين پژوهش نشان مي دهد كه معروفات به طور معني داري بيشتر از منكرات رخ مي دهند. بر اين اساس قابل تصور است كه ما افراد زيادي را مشاهده كنيم كه در عين اين كه به معروفات مي پردازند و به آن صادقانه اهميت مي دهند، مرتكب منكرات ريز و درشتي هم مي شوند كه علاقه و تمايلي به انجام و تكرار آن ندارند. اما بر حسب عادت، عدم شناخت و نداشتن آموزش مناسب، آن ها را انجام مي دهند.

ميزان عمل به معروف در ميان زنان و مردان
يافته هاي اين پژوهش نشان داده است كه ميزان شاخص عمل به معروف و پرهيز از منكر در زنان بيشتر از مردان است، تفاوت معني دار بين زن و مرد در استمرار انجام منكرات است. به طور كلي، ٢٧ درصد از كل نمونه مورد بررسي اظهار داشته اند كه هميشه مرتكب منكر(حداقل يكي از منكرات) مي شوند، از كل اين درصد، ٥٨/٢ درصد را مردان و ٨/١٤ درصد را زنان تشكيل مي دهند و اين در حالي است كه اين تفاوت در معروف متفاوت است. ٧/٦٢ درصد نمونه اظهار كرده اند كه هميشه به معروفات عمل مي كنند و از اين تعداد ٩/٦٦ درصد به گروه زنان و ٥/٥٨ درصد به مردان اختصاص دارد.بدين ترتيب، مي توان نتيجه گرفت كه شاخص مردان و زنان در انجام معروفات و منكرات تفاوت چنداني نمي كند. اما تفاوت مرداني كه به انجام مستمر منكر مي پردازند به صورت معني داري بيشتر از زنان است. اين يافته با مشاهدات ساير پژوهش ها همخواني دارد.

تاثير سن، وضعيت تاهل و تحصيلات بر گرايش افراد
همچنين اين يافته ها نشان مي دهد كه با افزايش سن ميزان معروفات افزايش مي يابد.اين يافته نشان مي دهد كه بروز برخي از منكرات در جوانان متاثر از شرايط رواني و فيزيولوژيكي آن هاست كه در گذر زمان كاهش مي يابد و بايد با برخوردهاي شايسته و علمي با اين گونه رفتارها مقابله كرد. همچنين بايد توجه داشت كه انجام رفتارهاي پسنديده و معروف در دوران جواني نشاني از پختگي و خودساختگي است كه بايد از طرف جامعه و خانواده اين گونه رفتارها مورد تشويق و تقدير قرار گيرد تا به الگويي فراگير در سطح جوانان تبديل شود.مقايسه وضعيت متاهلان و مجردان در شاخص عمل به معروف و منكر نشان مي دهد كه مجردين بيشتر از متاهلين منكر و متاهلين نيز بيشتر از مجردان معروف انجام مي دهند. از اين رو، مناسب است براي كاهش منكر در جامعه و افزايش معروف سنت حسنه ازدواج در جامعه رونق يابد و عواملي را كه باعث شده سن ازدواج افزايش يابد را شناسايي و برطرف كرد.مقايسه تعامل سطح تحصيلات و شاخص عمل به معروف و انجام منكرات نشان مي دهد كه ميزان انجام منكرات در گروه تحصيلي ديپلم و متوسطه بيشتر از ساير گروه هاي تحصيلي است و اين در حالي است كه عمل به معروفات در گروه تحصيلي حوزوي بيشتر است. به طور كلي، تعامل اين دو متغير نشان مي دهد كه با افزايش تحصيلات ميزان معروف در افراد افزايش مي يابد. بنابراين، مي توان نتيجه گرفت كه با فراهم كردن فرصت تحصيلات تكميلي براي جوانان زمينه لازم براي تسري و ترويج معروفات فراهم خواهد شد.

تاثير وضعيت اشتغال و شرايط خانوادگي بر نوع رفتار
بررسي تعامل بين شغل و ميزان معروفات و منكرات نشان مي دهد كه در گروه بيكاران فراواني منكرات بيشتر از ساير گروه هاي شغلي است. اين يافته ها بيانگر آن است كه بيكاري با منكرات رابطه مستقيم دارد و ما هر اندازه كه بتوانيم درصد بيكاري را در جامعه كاهش بدهيم، مي توانيم انتظار داشته باشيم كه متعاقب آن ميزان بروز منكرات در جامعه كاهش پيدا كند.يكي ديگر از عواملي كه در بروز منكرات و معروفات ايفاي نقش مي كند، ميزان استحكام در روابط خانوادگي است. بررسي ميزان تعامل متغير استحكام در روابط خانوادگي و شاخص معروف و منكر در اين پژوهش نشان مي دهد كه ميزان معروف به روابط مستحكم بين اعضا بستگي دارد و اين در حالي است كه فراواني منكر در خانواده هايي كه داراي وضعيت آشفته هستند، بيشتر است. اين يافته ها نشان از آن دارد كه براي كاهش منكرات و افزايش معروفات در جامعه بايد براي ايجاد استحكام خانواده و ارتباط هرچه بهتر بين اعضاي خانواده برنامه ريزي كرد، آموزش هاي مستقيم و غيرمستقيم خانواده و افزايش جلسات مشاوره و راهنمايي از ضرورت هايي است كه بايد براي حفظ كانون خانواده هاي ايراني مدنظر مسئولان و دست اندركاران قرار گيرد.

پيشنهادها
اين تحقيق در ادامه براي شناخت نسبي ميزان منكر و معروف و تعيين ميزان ارتباط متغيرهاي جمعيت شناختي با ارتكاب منكر و عمل معروف پيشنهادهايي را ارائه داده است كه به اين شرح اند:

انجام تحقيقات مستمر
يكي از يافته هاي اين پژوهش، وجود ضعف در آمارهاي منتشر شده و تناقض در برخي از يافته هاي پژوهشي در مورد ميزان معروف و منكر در جامعه است كه خود بيانگر اين واقعيت است كه ما در شناخت ميزان معروفات و منكرات از اطلاعات دقيق و قابل اعتمادي برخوردار نيستيم. همچنين فاقد يك مدل منطقي و مناسب براي تحليل شرايط فرهنگي و ميزان منكرات و معروفات در جامعه هستيم. اين موضوع ضرورت توجه به اين قبيل پژوهش ها را افزايش مي دهد. از اين رو پيشنهاد مي شود تا در اين زمينه تحقيقات به صورت مستمر در حوزه هاي نظري و ميداني انجام پذيرد.

امكان ثبت اطلاعات
شناخت ميزان منكرات و معروفات در جامعه، نيازمند جمع آوري دقيق اطلاعات و آمار از مراكز ذي ربط است كه متاسفانه آمار دقيق و ثبت شده اي در اين زمينه وجود ندارد. لذا پيشنهاد مي شود، ستاد امر به معروف و نهي از منكر با همكاري مراكز و سازمان هاي ذي ربط ترتيبي اتخاذ كنند تا امكان ثبت اين گونه رفتارها بيش از گذشته فراهم شود.

- سنجش اثربخشي برنامه ها
تمام اقدامات و برنامه هايي كه براي مقابله با منكرات و ترويج معروفات در بخش ها و سازمان هاي مختلف انجام مي شود، بايد اثربخشي آن ها مورد بررسي قرار گيرد و با تجزيه و تحليل اطلاعات بر روش هاي اثربخش تاكيد و روش هاي ناموفق حذف شوند.

- بازشناسي مفاهيم و مصاديق
مصاديق معروف و منكر بايد در سير تحولات فرهنگي و اجتماعي جامعه مورد بازشناسي قرار گيرد و بازتعريف شوند، به نحوي كه جامعه و دست اندركاران در تشخيص منكر و معروف دچار شك و ابهام نباشند.

-اولويت بندي
منكر و معروف مفهومي پيچيده و چندوجهي است از اين رو بايد سطح و سطوح و درجه اهميت آن ها روشن و بر آن اساس اولويت بندي شوند.در غير اين صورت،چه بسا شاهد آن باشيم كه منكراتي كه حائز اهميت هستند،مورد تغافل قرار گيرند و در مقابل،منكراتي كه از اهميت چنداني برخوردار نيستند،در راس برنامه هاي آموزشي وپژوهشي و روش هاي مقابله اي قرار گيرند،اين موضوع در مورد معروفات نيز صدق مي كند.

- تشكيل كميته ها و كارگروه هاي تخصصي
كميته هاي تخصصي متشكل از متخصصين رشته هاي فقه، حقوق، روان شناسي، جامعه شناسي و جرم شناسي و... براي بررسي و اظهارنظرهاي تخصصي در برنامه هاي مختلف امر به معروف و نهي از منكر تشكيل و از جهات مختلف به موضوع نگريسته و راه كار ارائه كنند.همچنين كارگروه هاي تخصصي از سازمان هاي مختلف براي ارائه برنامه هاي كلان براي كاهش منكر و افزايش معروف در كشور تشكيل شود.

- شناسايي گروه هاي هدف
گروه هاي هدف شناسايي و برنامه هاي آموزشي و پژوهشي مناسب براي مقابله با منكرات در اين گروه ها تدوين شود، براساس يافته هاي اين پژوهش مي توان تعدادي از اين گروه ها را به شرح ذيل نام برد. مجردان، بيكاران، جوانان (١٦ تا ٢٤ سال)، خانواده هاي آشفته، محيط هاي آموزشي اعم از دانش آموزي و دانشجويي، محيط هاي كارگري، اقشار ضعيف و مرفه جامعه به لحاظ معيشت و افرادي كه سابقه كيفري دارند.

- تدوين متون آموزشي مناسب
بروز و ظهور منكر و معروف در اقشار و طبقات مختلف اجتماعي با يكديگر متفاوت است، بنابراين بايد ضمن شناسايي اين منكرات و معروفات و طبقه بندي آن ها براي هر گروه و هر منكر و معروفي برنامه و متون آموزشي مناسبي را تدوين و به اجرا گذاشت تا شاهد كاهش منكرات و افزايش معروفات بود.

- استفاده از ابزار هنر و رسانه ها
از هنر و ابزار رسانه براي نشر فرهنگ امر به معروف و نهي از منكر بايد استفاده بيشتري كرد. تدوين برنامه هاي جذاب و مناسب براي اين موضوع بايد در اولويت كارهاي سازمان هاي ذي ربط قرار گيرد.
سه شنبه 10 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 160]