تصوير كم رنگ عاشورابر پرده نقره اي

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: تصوير كم رنگ عاشورابر پرده نقره اي
سينماي ايران در عرصه ساخت آثار ديني با درونمايه هاي تاريخي و مذهبي، به جز چند برگ درخشان، فيلم هاي زيادي در پرونده قطور خويش ندارد. بي شك مفاهيم، رخدادها، مناسبت ها و حماسه هاي ديني- آن هم با توجه به پيشينه مذهبي مردم ايران- مي تواند دستمايه هاي پربار و گنجينه هايي بي بديل براي كارگردانان، فيلم سازان، تهيه كنندگان و سينماگران باشد. مضاميني كه نه مهر تاريخ مصرف دار بودن، بر پيشاني دارد و نه در ارتباط با تماشاگر، ناكام مي ماند. اما نكته مهم و اساسي اين است كه جداي از غفلت فيلم سازان در به تصوير كشيدن مضامين و وقايع مذهبي، نظير «عاشورا»، «تاريخ اسلام»، «زندگي ائمه معصومين و رهبران ديني»، پژوهش و تحقيق چنداني براي ساخت آثار سينمايي در اين عرصه انجام نمي پذيرد. در حالي كه در بازگويي تصويري اين گونه رخدادهاي مذهبي و جريان ساز، پژوهش و تحقيق، حرف نخست را مي زند.

نبايد از خاطر برد كه در عرصه سينماي جهان نيز مضامين ديني، ازجمله دستمايه هايي است كه بارها و بارها كارگردانان مختلف، آن را مضمون اصلي آثار خويش قرار داده اند؛ با اين تفاوت كه بيش از ساخت، وقت بسياري براي طي مراحل تحقيقي و پژوهشي و همچنين نگارش فيلم نامه صرف كرده اند.

ساخت آثار تاريخي با درونمايه هاي ديني و مذهبي، مستلزم اين است كه نگاه و نگرشي همه جانبه و گسترده، به آن ها داشت. به عنوان مثال براي ساخت فيلمي درباره واقعه عاشوراي حسيني، بايد به اين نكته مهم و حقيقت انكارناپذير توجه داشت كه امامان، انسان هايي بزرگ و به لحاظ شخصيتي چنان نافذند كه نمي توان از دريچه اي كوچك و با نگاه و نگرشي محدود به واگويي زندگي و شخصيت آن ها پرداخت. همان گونه كه واقعه عاشورا و حادثه كربلا، چنان عظمتي دارد كه ايجاب مي كند با احاطه كامل بر جزئيات آن، به سراغ سينمايي كردن اين حماسه رفت.

به همين سبب است كه نمي توان ادعا كرد فلان فيلم يا مجموعه تلويزيوني، بازگوكننده كامل جريان زندگي ائمه اطهار(ع) يا واقعه اي مذهبي چون عاشوراست. بي شك واقعه كربلا، حقيقت تاثيرگذاري است كه براي به تصوير كشيدن آن، بايد نخست به شخصيت و نقش امام حسين(ع) در جامعه توجه كامل و كافي داشت. بي گمان تاكنون آثار سينمايي ساخته شده درباره ائمه و وقايع مذهبي- تاريخي، نتوانسته است حق مطلب را به درستي ادا كند. زيرا وجوه شخصيتي امامان و نفس وقايع مذهبي، چنان فراگير، جامع و گسترده است كه ساده لوحي مي نمايد ادعا كرد، اين مضامين به گونه اي كامل، مورد پرداخت و توجه كارگردانان قرار گرفته است. تا زماني كه شرايط ساخت فيلم براي فيلم سازان نسبت به موضوعي مذهبي فراهم نشود نمي توان انتظار خلق اثري جريان ساز و ماندگار در عرصه سينماي ديني را داشت. بي شك در فراز و نشيب اين سينما، آثاري ساخته شده كه كم و بيش، به واقعه عاشورا پرداخته است. اما از آن جا كه باورهاي ديني در آن ها، صرفا براي همذات پنداري تماشاگر دراماتيزه شده يا كارگردان تنها به بازگويي تاريخ پرداخته، اين آثار چندان تاثيرگذار نبوده است. جداي از فيلم هايي چون «روز واقعه»، «سفير»، «شب دهم» و...، عاشورا در ديگر آثار سينمايي صرفا نمودي حاشيه اي داشته است.

اگرچه واقعه عاشورا و پيامدهاي آن، در مجموعه هاي تلويزيوني بيشتر از آثار سينمايي به تصوير درآمده است، اما همين سريال هاي تلويزيوني نيز به گونه اي بايسته و شايسته، نتوانسته است نشانگر عظمت اين رخداد جريان ساز باشد.

به جرأت مي توان گفت سينماي ايران اين توان را دارد كه از چنين گنجينه بي بديلي، آثاري خلق كند كه هم ماندگار و جاودان باشد و هم در ارتباط با مخاطب، وي را به رهيافت و دركي جديد از حماسه حسيني برساند. بي ترديد در ساخت يك اثر عاشورايي بايد جداي از تحقيق و پژوهش گسترده در مرحله نگارش فيلم نامه، در زمينه شخصيت پردازي، دراماتيزه و آدابته كردن وقايع، طراحي صحنه و لباس، ديالوگ نويسي، استناد به منابع مكتوب و تصويري و... تلاش وافر داشت. با مرور اجمالي آثاري كه تاكنون از دريچه دوربين، حماسه عاشورا را به تصوير كشيده است، مي توان به اين حقيقت پي برد كه نگاه سازندگان اين گونه آثار، در بيشتر موارد يك سويه بوده است؛ بدان معنا كه از جزئيات جريان ساز اين واقعه غفلت كرده و در واگويي چنين حماسه اي سترگ به بازگويي صرف تاريخ بسنده كرده اند. در حالي كه با استناد به منابع متفاوت و گوناگون و تلاش براي اجتناب از تاريخ گويي صرف، مي توان بر شمار آثار درخشاني كه درباره عاشوراي حسيني ساخته شده است، افزود. اگر «روز واقعه» شهرام اسدي، هنوز هم چنان در صدر آثار عاشورايي سينماي ايران قرار دارد، به سبب فيلم نامه پر و پيمان آن بوده كه دست كارگردان را براي خلق لحظات ماندگار و سكانس هاي ناب بازگذاشته است.

جاي حسرت است سينماي ديني ما كه مي تواند «روز واقعه»هاي درخشان تري خلق كند، در اين زمينه تا بدان حد ركود و ايستايي دارد كه مدام به تكرار آنچه گفته شده است، مي پردازد. چرا هنوز ركورد ساخت بهترين فيلم درباره حضرت محمد(ص) و تاريخ اسلام بايد در دست هاليوود باشد؟

بي ترديد با توجه به كمبود آثار عاشورايي، در عرصه توليدات سينماي ايران، بايد خيزش و حركتي جديد در اين عرصه ايجاد كرد. بهتر آن است زمام فيلم سازي در اين عرصه را به دست كساني سپرد كه عمق اين واقعه را، به تمامي درك كرده اند و به آن ايمان كامل دارند. بي شك نگارش متون و فيلم نامه هايي كه اساس آن بر پژوهش و تحقيق استوار است، مي تواند كارگردانان بسياري را به ميدان فيلم سازي بكشاند، تا در رقابتي تنگاتنگ براي ساخت آثار عاشورايي، گوي سبقت از يكديگر بربايند. بازنگري در سياست هاي توليد فيلم در عرصه سينماي ديني، از ميان برداشتن و كاهش محدوديت ها، اعمال مميزي هاي منطقي و... مي تواند در حكم تولد ديگرباره سينماي ايران در عرصه ساخت آثار عاشورايي از جمله «مختارنامه» و «عصر روز دهم» باشد.
سه شنبه 10 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 190]