به بهانه انتشار نهمين دفتر شعر پروانه نجاتي؛غلامرضا كافي: نجاتي زمان آگاه است و اين ويژگي، او را بر آن مي‌دارد تا هنجارهاي شكسته‌ي جامعه را فرياد كند

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: به بهانه انتشار نهمين دفتر شعر پروانه نجاتي؛غلامرضا كافي: نجاتي زمان آگاه است و اين ويژگي، او را بر آن مي‌دارد تا هنجارهاي شكسته‌ي جامعه را فرياد كند

خبرگزاري دانشجويان ايران - فارسزيرپوست شهر نهمين مجموعه شعر پروانه نجاتي به بازار آمد. به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) منطقه فارس، كتاب يادشده با مضموني اجتماعي در 45 صفحه چاپ شده كه بخش اول اين كتاب با عنوان 17 پرده از فيلم سينمايي جوان امروز اشعاري با مضامين ايدز ـ اعتياد ـ جنايت ـ فرار ـ دين گريزي ـ پارتي و... است. كتاب يادشده كه در واقع مجموعه دردواره هاي اجتماعي است توسط انتشارات سوره مهر در شمارگان 2200 نسخه و به قيمت 800 تومان روانه بازار كتاب شده است. دكتر غلامرضا كافي شاعر و مدرس دانشكده ادبيات دانشگاه شيراز به بهانه چاپ دفتر نهم شعر نجاتي با ارسال يادداشتي به دفتر ايسنا در فارس به بررسي اين مجموعه كارنامه شعري شاعر پرداخته است كه عيناً در ذيل مي آيد. «خاطره‌ها و يادها را از كبود عشق‌ها و رنج‌ها آكندن و آغاز شكوهمند شعر را به چلّه نشستن، شروع آدمي است و بدينسان ديباچه‌اي ديگر بر موجاموج كلام بنشسته مي‌شود. خانم پروانه نجاتي را از شب‌هاي شعر دانشجويان در دانشگاه شيراز در دهه‌ي شصت مي‌شناسيم ...». اين سطرها مقدمه‌ي دفتر نخستينِ شعر پروانه‌ي نجاتي است كه به قلم شاعر شيوا بيان شيراز، دكتر محمد حسين همافر، نگاشته شده است و هم او در اين مقدمه، نجاتي را خاتون غزل ناميده است و «بيگي حبيب آبادي» در كتاب حماسه‌هاي هميشه او را بانوي شعر شهدا خوانده است. اينك به بهانه‌ي انتشار تازه‌ترين اثرش به نام «زير پوست شهر» كارنامه‌ي شعري او را ورقي مي‌زنيم. يك‌ ـ پروانه نجاتي از «خاكستر پروانه» با دست كا ر انتشارات نويد شيراز آغاز مي‌شود كه در سال 79 به چاپ سپرده است. اين دفتر كه به تمامي غزل است، فحواي كاملاً عاشقانه دارد، از گونه‌ي عشقِ در روزگار ما. توصيه‌ي شاعر در اين كتاب عاشق شدن و عاشق ماندن است و تحذير اين كه: حس مي‌كني روزهايت فرقي ندارند با هم ميلي به فردا نداري وقتي كه عاشق نباشي خاكستر پروانه اگرچه از مضمون‌هاي رايج وي در دفترهاي بعدي بي بهره نيست ولي اگر كسي به تنهايي آن را به قضاوت بنشيند، شاعر را از نوع نئوكلاسيك‌هايي مي‌بيند كه تعهدي عميق به عشق و غزل از نوع ماهو عشق و ماهو شعر دارند. نگاه به هستي و طبيعت در اين دفتر ملهم از چشم‌هاي شسته‌ي سهراب سپهري است، كوچ پرستوها در اين دفتر به همين دليل اتفاق مي‌افتد. زبان در اين مجموعه مخملي و لطيف است، رديف‌ها در آن ساده و تنوع وزن‌ها كاملاً پسنديده است، نشاني از دفتر اول و مبتدي بودن در آن ديده نمي‌شود. دو ـ شرح پرواز يك منظومه‌ي نسبتاً بلند در وصف شهيد دكتر مجيد بقايي است. اين اثر حال و هوايي كاملاً خوزستاني دارد. موضوع دفاع مقدس، نخستين جان مايه‌اي است كه در شعرِ نجاتي جلوه‌گري مي‌كند. اين منظومه كه تمام شاخص‌هاي منظومه سرايي در ادبيات جنگ را دارد، در وزني كوتاه، با تپش و هيجاني در خور همراه است. آفت اين گونه كارهاي طولاني و تك موضوعي تكرار و حشو است. اما پروانه نجاتي با نگاه ارادتمندانه‌ي خود به موضوع و شخص شهيد بقايي و تحصيل تجربه‌اي ده ساله، اين شعر قافيه گردان را به خوبي پرورده و تنوع داده است. گرايش به غزل در اثناي مثنوي (غزل ـ مثنوي) و هيجان تازه‌هاي قافيه و رديف كه از واژگان جديد دفاع مقدس، نظير نام جاي‌ها، اشخاص و اصطلاحات خاص جنگ حاصل شده است، اين منظومه را درنگ انگيز ساخته است. سه ـ قناري ترين آواز، يا گزيده‌ي ادبيات معاصر، سهمي از پنج سهم استان فارس در ميان شعر ايران است كه انتشارات نيستان فراهم آورد. اين دفتر در دو فصلِ غزل و مثنوي پرداخته شده است، اگرچه در ظاهر كتاب چنين تقسيمي نيامده است. و با آن كه غزل‌هاي عاشقانه‌اي نيز در خود دارد، به دو موضوع آييني و دفاع مقدس منحصر است. اينك پروانه نجاتي به عنوان يكي از فعالان عرصه‌ي شعر دفاع مقدس، در تمام زواياي اين گرايش ادبي طبع آزموده است و او را در سطح ملي در اين نوع سخن نامور ساخته است. اگرچه هنوز به اوج كار خود نرسيده است، بدعت‌هايي كه در آثار اين مجموعه پديد آورده است، بشارت جاي‌گير شدن شاعر در اين بُن مايه را فرياد كرده است. سال 1381 براي شاعر قناري ترين آواز سال پركاري بوده است و او سه مجموعه شعر را در اين سال به چاپ رسانده است. چهار ـ سوگ سور برادرانم، نماد و نشان سخن پروانه نجاتي است كه به تمامي در موضوع دفاع مقدس پرداخته شده است. نجاتي از نسل دوم شاعران انقلاب به حساب مي‌آيد. اما وي در جريان حركتِ شعر به سمت نسل بعد، با اين رودِ راوي همراه شده است و از اين نظر تقريباً همگامي و همراهي كسي را نديده است. شاعران نسل دوم در همان فضاها و مضمون‌هاي ويژه‌ي خود مانده‌اند، در حالي كه سوگ سور برادرانم و آثار بعد از آن از نجاتي ويژگي‌هاي نسل سوم را از جهت مضمون و ساختار با هم دارند. شعر نسل سوم دفاع مقدس، مجلاي بروز خاموش‌ترين عواطف جنگ است كه فقط با رشد اين نسل مي‌توانستند بروز و ظهور يابند و طبعاً شاعران هم نسل بهتر آن را در مي‌يافتند، اما بقا و دوام نجاتي در اين عرصه، او را با اين عواطف و احساسات هم پيوند زد و از او شاعري هم زيست با زمانه‌ي خود پديد آورد. نگاه زنانه، عاطفه آميز و احساس انگيز پروانه نجاتي سبب شد حتي ذهن‌هاي گريزان از موضوع جنگ و دفاع مقدس در اين جان مايه درنگ كنند. هم پوشاني و تعدد زاويه‌ي ديد در شعر دفاع مقدس، پروانه نجاتي را بيش از هم نسلان وي به چشم آورد. طعم سه گانه‌ي شعر دفاع مقدس، شور و شدت نسل اول، شوق و حسرت نسل دوم و طعن و گلايه‌هاي نسل سوم در سوگ سور برادرانم، باهم آميخته است. پنج ـ نيم سهمِ «فرشته و انجير» بشارت بهشت است، با خيمه‌اي سبز در ساحت شب شعر عاشورايي شيراز، عزاداري فرهيخته‌ي پارسايان شيرازي. شهر شعر، محرّمش هم طعمِ خيرات قافيه دارد با نذر چند دوري كلمه‌ي از آب گذشته. رديف شعر و زنجيره‌ي كلمات، همان رديف زنجير زنانند. اين دفتر اشك آميز ارادت نامه‌ي كسي است كه خود را مديون فرهنگِ شب شعر عاشورا مي‌داند. هاشورهايي بر آب و اشك كه به قصد تسلّي خاطر قلمي شده‌اند. ژرف كاوي واقعه‌ي عزيز و عظيم عاشورا اگر كار شبانه‌ي شاعران نبوده است، كار شب شعر عاشوراي شيراز بوده است و اصلاً عاشورا، شعر را هم در خود دارد. فرشته و انجير چشم پروانه نجاتي است كه خاك پاي خاصان خاطرِ افلاك بر آن نشسته است. شش ـ «لحظات عاشقانه‌ي يك زن» سرشار از درنگ‌هاي تغزلي زني است كه در عصر شاعرانِِ بي‌همزاد زندگي مي‌كند. مردان شاعر، مچاله‌ي سگ دوهاي تا بوقِ سگ و زنان شاعر مشوّشِ خواستن‌هاي آني و نه آني، در روزگار ما هرگز توصيه‌هاي «نظامي عروضي» را رعايت نمي‌كنند! اما اين آرامش خاطر و نگاه عاشقانه حكايت از دغدغه‌ي متفاوت زني دارد كه بي مداهنه جمعي سوخته و شيفته و خودسر و چالاك و بي‌باك را مي‌پرستد و به ضريح يادشان دخيل مي‌بندد. او دريافته است كه عصر شفاي پيران گذشته است. «فروغ هدايت هر جايي است»، پس چه ضرورت دارد كه در پي ريشِ سفيد باشد؟ مگر كفن سرخ نمي‌تواند مراد بدهد؟ هفت و هشت و نه ـ سال 1387 هم مثل سال 81 براي پروانه نجاتي، پربار بود. او با «غزل‌هاي ماه»، «شكستني تراز آنم» و «زير پوست شهر» به بازار كساد كتاب آمد. همچنان كه از عنوانش پيداست «زير پوست شهر» مجموعه‌ي اشعار اجتماعي است. دو مجموعه‌ي ديگر تقريباً تأليفي از آثار گذشته است، اگرچه هر دو تازه‌هايي در خود دارند كه پركاري و نيز بي ملاحظگي شاعر را مي‌رساند. اما زير پوست شهر، هشدارهايي است شاعرانه كه همه‌ي فرزانگان جامعه را به خود مي‌خواند. بي‌گمان، شاعر دفاع مقدس و انقلاب كه با مردم زندگي مي‌كند، زمان آگاه است و اين ويژگي، او را بر آن مي‌دارد تا هنجارهاي شكسته‌ي جامعه را فرياد كند و در هيأت رنگ و لعاب شعر، شهر آتش گرفته را هرچه سوزنده‌تر نشان دهد. تمام اشعار اين دفتر برگفته از متن اجتماع است. اگر بي‌درنگ شعر به مضمون آن‌ها نگاه كني چنان پنداري كه داري صفحه‌ي حوادث روزنامه‌ها را مي‌خواني. جنايت، فقر، خودفروشي، اعتياد، دختر فراري، ايدز، قرار، پارتي، صيغه، قتل، كودك آزاري و ... تنها عنوان شعرهاي اين كتاب نيست، كه هر كدام از اين مثلاً غزل‌ها يا مثنوي‌ها را اگر تا پايان بخواني، بايد با دل ريش و روح مچاله از آن چاله بيرون بيايي و حسرت بخوري كه «زندگي قشنگ بود، روزهاي پيش از اين».انتهاي پيام
يکشنبه 1 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1250]