سواحل ايراني در معرض سونامي

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: سواحل ايراني در معرض سونامي
مجيد زندي
وقتي سنگ بزرگي را در حوض آبي مي اندازيم موج شديدي ايجاد مي شود كه باعث خروج ناگهاني آب مي گردد در اين هنگام به همان شدت و قدرت سنگ پرتاب شده در آب فشار به لبه حوض وارد مي شود و هر شيئي كه در محدوده موج باشد واژگون مي گردد. اين اتفاق در آب هاي عميق درياها و اقيانوس ها عمدتا با زلزله هاي شديد در كف دريا همراه است كه فشار زلزله موج هاي سنگين را روانه سواحل مي سازد تا حدي كه هزاران كيلومتر دورتر از مركز زلزله نيز خسارت ها همانند زلزله سهمگين و تخريب كننده و مرگ آور خواهد بود.
كاري به واژه سونامي نداريم كه واژه اي ژاپني است و اكنون جهاني شده است و يا اينكه بخواهيم واژه اي فارسي براي آن بيان كنيم كه به تعبير يكي از تاريخ نگاران بوشهري در آن ديار به موج هاي بزرگي كه آدم ها را مي بلعد « غرياله » مي گفتند و در گذشته ها هم در سواحل جنوبي كشور رخ داده و شهرهاي آبادي را نيز خراب كرده بود و... اما آنچه كه اكنون پيش روي ما هست اينكه با چندين هزار كيلومتر ساحل در پهنه جنوبي و شمالي كشور احتمال وقوع سونامي در سواحل خزر خليج فارس و خصوصا درياي عمان وجود دارد و ما نيز علاوه بر گستره فراوان شهرها و روستاهاي ساحلي تاسيسات گرانقيمت دريايي نيز در ساحل داريم كه حفاظت از آن از خطر بلعيده شدن توسط موج هاي ضروري است .
چه بايد كرد سونامي معروف چند سال پيش جنوب شرق آسيا را همه به خاطر داريم كه چگونه بالغ بر 22 هزار نفر از مردم ساحل نشين و مسافران و شناگران جان خود را از دست داده اند و صدها ميليارد دلار خسارت مالي به چند كشور جنوب شرق آسيا و حتي در فاصله هايي دور در آفريقا و كشورهاي عربي خليج فارس آسيب وارد شد; ولي در برخي از كشورها كه مردم به صورت سينه به سينه از احتمال وقوع سونامي از گذشته هاي دور تاكنون آگاه بودند صدمات جاني در آن كشورها در حداقل ممكن بوده و در برخي ديگر از كشورها كه از خطرات دريايي ناآگاه بودند شمار تلفات انساني بسيار فراوان بوده است .
سونامي ياتسونامي يا به اصطلاح بوشهري هاي خودمان غرياله موج هاي سهمگيني را مي گويند كه سرعتي بين 400 تا 800 كيلومتر در ساعت دارد و آبي به ارتفاع 18 متر را به سمت ساحل مي آورد . اما اين موج هاي سهمگين قبل از آنكه به ساحل بيايند نشانه هايي مي فرستند كه افراد با ديدن آن مي توانند جان خود را نجات دهند مي گويند در همان سونامي معروف اندونزي دختر نوجواني 13 ـ12 ساله هنگامي كه سخنان معلم جغرافياي خود را به ياد آورده بود كه قبل از سونامي آب دريا به شدت عقب نشيني مي كند و حباب هايي در آب دريا ايجاد مي شود و مردم غافل از وقوع خطر براي جمع آوري صدف ها به سمت دريا مي روند او به پدر و مادر خود گفت كه اين نشانه سونامي است و بايد از ساحل فرار كرد و اوليا او هم كه گمان مي كردند فرزندشان ديوانه شده و يا اينكه از دريا ترسيده است عليرغم ميل خود به دنبال او دويدند و از مرگ نجات يافتند و اكنون اين دختر نوجوان در كشور خود به قهرماني تبديل شده كه مردم از رفتار او درس هاي فراواني گرفته اند.
در ايران شايد ترسيم ميزان تهديد سونامي احتمالي هنوز براي بسياري از مردم و مسئولان كشور نا شناخته است اما اگر بررسي پژوهشگران ژاپني را مرور كنيم كه قدرت فشار امواج سونامي معادل حدود يك پنجم قدرت فشار هواي ناشي از انفجار بمب اتمي هيروشيما است بيشتر متوجه اهميت موضع مي شويم كه اگر ما نيز علم مقابله با تهديدات دريايي را ندانيم خواسته يا ناخواسته هزاران جان با ارزش و ميلياردها تومان سرمايه ملي را در معرض خطر قرار مي دهيم در حاليكه مي توانيم با آگاهي كامل به سمت كاهش تبعات احتمالي وقوع سونامي در سواحل طولاني كشور برويم .
قرار نيست به اين فكر كنيم كه چون احتمال وقوع سونامي كم است راههاي مقاومت در برابر آن را نبايد بياموزيم و لازم نيست زندگي پياده كنيم . همانگونه كه درباره زمان وقوع زلزله نيز عليرغم همه پيشرفت هاي علمي بشر هنوز هيچ نمي داند اما خانه هاي خود را در برابر زلزله مقاوم مي سازد.مقاومت در برابر خطرات دريايي از جمله سونامي براي مردم ما هم لازم است .
واقعا سونامي چيست و با چه راهها و ابزاري مي توان از صدمات آن كم كرد
دكتر بهرام عكاشه رئيس پيشين موسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران و عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي ژئوفيزيك اين دانشگاه درباره سونامي مي گويد : سونامي واژه اي تركيبي است كه در زبان ژاپني به معني موج بزرگ است كه در دريا درست مي شود و به ساحل يا بندر مي رسد و چون در كشور مجمع الجزايري ژاپن اينگونه موج ها فراوان ديده مي شد آنها اين نام را اكنون نيز در فرهنگ لغات خود فراوان دارند كه براي امواج بسيار بزرگ ناشي از زلزله در اعماق اقيانوس ها ايجاد كرده اند.
وي مي افزايد : سونامي در اصل ناشي از هر پديده اي است كه باعث پديد آمدن موج شود. به عنوان نمونه اگر سنگ بزرگ آسماني به دريا بيفتد و موجي درست شود و به ساحل برسد سونامي رخ مي دهد. حتي ممكن است در زير دريا كوهي آتشفشان فوران كند و موج ايجاد شود. اما عمدتا به دليل وقوع زلزله و ايجاد موج ناشي از آن سونامي پديد مي آيد.
وي مي افزايد : در سرزمين خودمان ايران ما مي دانيم كه در جنوب و شمال كشور ساحل هاي فراواني داريم چه در خليج فارس درياي عمان و چه در شمال و سواحل خزري كه مي تواند به واسطه اتفاقات طبيعي در اعماق آب ها سونامي در ساحل ايجاد شود. اما چون عمق خليج فارس كم است و حداكثر از 100 متر فراتر نمي رود اين حوادث فقط مي تواند در منطقه تنگه هرمز قشم و كيش رخ دهد اگرچه در اين مناطق هم احتمال موج هاي بسيار بزرگ بسيار كم است زيرا موج هاي بسيار بزرگ در قالب سونامي نياز به زلزله هايي به بزرگي شش تا هفت ريشتر و بيشتر دارد.
دكتر عكاشه احتمال وقوع سونامي را در سواحل درياي عمان و خليج گواتر و چابهار بيشتر مي داند و مي افزايد : چون در اين منطقه فرورانش وجود دارد مي تواند سبب پديد آمدن موج هاي بزرگ شود زلزله هايي كه تا 8 درجه ريشتر هم ممكن است در آب هاي درياي عمان رخ دهد . در منطقه درياي خزر هم خط زلزله كوپتداق را داريم كه از سمت شرق به غرب درياي خزر امتداد پيدا مي كند كه سمت شرق درياي خزر را به كوههاي قفقاز وصل مي كند پس در خزر هم احتمال وقوع سونامي وجود دارد زيرا علاوه بر حادثه اي همچون زلزله وقوع سونامي به آب هاي عميق هم نياز دارد و چون در برخي از مناطق درياي خزر عمق آب تا 1000 متر هم مي رسد اين شرايط هم مهياست .
رئيس پيشين موسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران ادامه مي دهد : شرايط خاص زلزله خيزي كشورمان و سواحل طولاني در شمال و جنوب ايجاب مي كند كه ما در مقابل سونامي آماده باشيم تا موج عظيم برآمده از دريا سبب تخريب سواحل و تاسيسات بندري و صنعتي و نفتي و پتروشيمي ما نشود. اين وظيفه سازمان حوادث غيرمترقبه و وزارت كشور است كه بررسي كنند.
وي درباره شيوه ايجاد موج و حركت آن به سمت ساحل هم مي گويد : حداقل چهار تا پنج عامل طبيعي مي تواند موج و سونامي ايجاد كند و پس از وقوع زلزله يا ايجاد آتشفشان يا جابجايي هاي ناگهاني كه در كف دريا پديد مي آيد انرژي ناشي از اين حركت ناگهاني به صورت موجي پي در پي محدوده وسيعي آب دريا در آن نقطه را جابجا مي كند كه اين قدرت به صورت تصاعدي از محدوده اصلي حادثه فاصله مي گيرد و در قالب موج هاي سهمگين به ساحل مي رسد. در زلزله همانگونه كه در خشكي باعث بالا و پائين رفتن سطح زمين مي شود اين اتفاق در كف دريا هم تكرار مي شود اما چون دريا مملو از آب است آب را به حركت درمي آورد و چون در ساحل عمق آب كم است . دامنه اين موج وسيعتري مي شود كه با سرعت ميتواند تا مسافت هاي طولاني در خشكي پيشروي كند و تخريب به بار آورد.
وي مي گويد : در جايي كه در اعماق 1000 تا 2000 متري كف دريا چنين اتفاقي مي افتد و يا در درياي عمان عمق آب تا 5000 متر هم مي رسد كه حجم وسيعي از آب را به حركت در مي آورد.
دكتر عكاشه ادامه مي دهد : براساس مطالعات تاريخي سواحل جنوب شرق كشور موج هاي سهمگين ثبت شده كه خرابي هاي فراواني هم داشته و شهرهاي آبادي را ويران ساخته است كه احتمال تكرار آن وجود دارد و شبكه زلزله نگاري كشور مي بايست در اين عرصه فعال باشد و به مجرد وقوع زلزله در ساحل آن را به ساحل نشينان و ماهيگيران و مسافران اطلاع دهد و هم اكنون چنين رخدادهايي در برخي از كشورها كه دستگاههاي لرزه نگاري در كف آب درياها نصب كرده اند در كمتر از 10 دقيقه آن را به مردم فعال در سواحل خبر مي دهند و مردم از ساحل فاصله مي گيرند.
وي زمان رسيدن موج به ساحل را وابسته به موقعيت جغرافيايي وقوع حادثه ارزيابي مي كند و مي افزايد : ممكن است يك ساعت هم اين حركت موج ادامه يابد و هر قدر فاصله وقوع حادثه به ساحل كمتر باشد مهلت رسيدن موج به ساحل هم كمتر خواهد شد.
دكتر وحيد چگني دكتراي مهندسي سواحل و سازه هاي دريايي و رئيس مركز ملي اقيانوس شناسي ايران هم در زمينه احتمال وقوع سونامي در سواحل ايران و راههاي پيشگيري از آسيب هاي جاني و مالي آن مي گويد : سونامي به موج بلندي گفته مي شود كه دوره تناوب بسيار بلندي دارد و طول موج آن هم بلند است و برخلاف امواج با طول موج كوتاه كه به تاسيسات و امكانات دريايي ضربه وارد مي كنند و بازمي گردند سونامي تاثير ديگري به روي سازه هاي دريايي دارد به اين شكل كه هنگام آمدن سونامي در مناطقي از ساحل موج هاي مرتفعي ايجاد مي كند كه به صورت سيل از ساحل مي گذرند و به خشكي وارد مي شوند بنابراين بيشتر تاثيري كه بر روي سازه هاي ساحلي دارد مانند ساير امواج بلند اين است كه منطقه وسيعي را غرقاب مي كند و به صورت سيل خانه ها و امكانات دريايي نزديك ساحل را در برمي گيرد. ضمن آنكه اين سيل با سرعت شديدي كه دارد چيزي را در مقابل خود برنمي تابد و پس از آن نيز در مرحله بازگشت همه آنچه را كه با آمدن تخريب كرده بود و با همه آدمهايي را كه كشته بود به دريا مي كشد و مي بلعد!
وي مي افزايد : سونامي قابل مقايسه با امواج كوچك ناشي از باد نيست بنابراين بايد اثر آن را به شكل ديگري براي مقابله با تبعات تخريبي آن ديد و معمولا بايد تاسيسات دريايي و ساحلي به گونه اي طراحي شود كه اثرات سونامي را هم تحمل كند. در كشوري مثل ژاپن كه در حاشيه اقيانوس ها قرار دارد موج شكن هايي ساخته مي شود كه مخصوص سونامي هست كه با هجوم سونامي به خشكي مقابله مي كند. البته اين موج شكن ها را در همه مناطق ساحلي نمي سازند ولي در برخي مناطق حساس و در معرض خطر ساخته اند اما در ساير كشورها با هشدار به موقع و تخليه مناطق و سكنه اين مقابله صورت مي گيرد.
رئيس كميته ملي اقيانوس شناسي مي افزايد : در مورد سازه هاي دور از ساحل براي كشور ما نگراني نداريم چون معمولا سازه هاي دور از ساحل عمدتا در حوزه آبي خليج فارس قرار دارند كه به دليل عمق كم خليج فارس امواج سونامي چندان تاثير مخربي ندارد اما در منطقه درياي عمان اين احتمال آسيب بيشتر است چون به درياهاي عميق و آزاد متصل است و اگر احيانا براي سالهاي خيلي دورتر ما ناچار شويم در درياي عمان و در اعماق زياد هم تاسيسات دور از ساحل داشته باشيم و سكوهاي دريايي شناور بسازيم ـ نبايد از بررسي حوادثي چون سونامي غافل بود. وي مي افزايد : ميزان تخريب سونامي در خود دريا به مراتب كمتر از خشكي و ساحل است ما از شرايط تاسيسات خود نگراني نداريم . پس بيشتر نگران مردم ساكن سواحل و تاسيسات ساحلي هستيم .
وي ادامه مي دهد : پس اگر ما بخواهيم تمهيد ويژه اي به كار ببنديم بايد سامانه هشدار سونامي در درياي عمان داشته باشيم كه دقيقا به هنگام وقوع با اطلاع ساني و هشدار به موقع موجب دوري مردم از ساحل شويم تا آنها در مناطق مرتفع و امن پناه بگيرند كه متاسفانه هنوز ما از چنين امكاناتي در درياي عمان محروم هستيم .
دكتر چگني مي گويد : اگر چه ما هنوز سامانه منسجمي به صورت حساب شده در كشور نداريم ولي گامهاي اوليه ايجاد چنين سامانه اي برداشته شده است . ما براي ايجاد يك سامانه كامل هشدار سونامي به چند ابزار نياز داريم كه شامل دستگاههاي موج نگار دستگاههاي ثبت نوسانات سطح آب دستگاههاي لرزه نگار خشكي يا كف آبي سيستم هاي ارتباط با ماهواره هستيم تا اطلاعاتي كه از ماهواره گرفته مي شود به سرعت اطلاعات به نقاط حساس منتقل شود. ضمن آنكه ما به نرم افزارهاي مدل ساز هم نياز داريم كه پديده سونامي را مدل سازي كند اگر چه ما بايد از قبل مدل سازي را انجام داده باشيم و حجم آب ورودي هم محاسبه شود و پس از آن كه شدت وقوع با دستگاههاي موج نگار مشخص شد اقدامات پيشگيرانه در ساحل متناسب با مدلسازيهاي انجام شده اتخاذ گردد.
وي مي گويد : اين امكانات به ما اجازه مي دهد كه بدانيم امواج با چه گسترده و ارتفاع و چه زماني به ساحل ما مي رسد كه نقشه هاي دقيق توپوگرافي ساحل و هيدروگرافي كف دريا هم بايد باشد كه هم بتوان از آن در مدل سازي استفاده كرد و هم ميزان بالاروي موج از سواحل را تخمين زد. كاري كه مي تواند به ماكمك كند كه چه مناطقي از ساحل در مقابل هجوم سونامي اسير خواهند شد و مردم ظرف مدت مقرر از مناطق خارج شوند و جان خود را نجات دهند.
وي درباره مقدمات ايجاد سامانه هاي هوشمند سونامي در كشور هم مي گويد : ما براي فراهم كردن اين سامانه در حال حاضر پيشنهاد مشخصي براي سازمان مديريت كشور داريم كه به جد هم در حال پيگيري هستيم و موافقت اوليه آن را هم از وزارت كشور كسب كرديم كه كار گروه پيش بيني مخاطرات دريايي كه سونامي يكي از اين مخاطرات است تشكيل شود. چون ما علاوه بر سونامي مخاطرات دريايي ديگري مثل طوفان هاي حاره اي كه نمونه آن را سال گذشته به نام « گنو » داشتيم شكوفايي جلبگ هاي مضر كه نظير آن آسيب هايي بود كه در چند هفته گذشته در تنگه هرمز داشتيم كه هنوز هم آثار آن در جزاير ايراني خليج فارس از جمله جزيره كيش قابل مشاهده است . يا جريان هاي شكافنده كه هر سال در درياي خزر تعدادي از هموطنان را به كام مي گيرد و غرق مي سازد و... در دايره مخاطرات دريايي قرار دارد كه جان و مال مردم و امكانات دريايي را تهديد مي كنند
وي درباره جريان هاي شكافنده در درياي خزر هم توضيح مي دهد : اين جريان ها هنگامي كه ايجاد مي شوند پس از شكستن جريان هاي موازي را در ساحل ايجاد مي كنند كه با برخورد آن ها به هم به دليل شيبي كه وجود دارد با شدت به سمت دريا باز مي گردد و با سرعت زياد شناگران در ساحل را به سمت مناطق عميق تر مي كشاند و ممكن است حتي شناگران ماهر را هم غافلگير كند غافلگيري كه يا به دليل ترس و شوك ناشي از ضربه آب پديد مي آيد كه ما اكنون در شمال كشور مناطق پرخطر را شناسايي كرديم و به همين مناسبت هم بروشور و پوسترهايي چاپ كرديم و در اختيار مردم قرار داديم كه انشاالله در سال هاي آتي وسيعتر عمل خواهيم كرد تا مردم در مناطق پرخطر جريان هاي شكافنده شنا نكنند و يا اگر شنا كردند احتياطات ايمني را رعايت كنند و در هنگام وقوع حادثه با راههاي اصولي جان خود و ساير افراد در معرض خطر را نجات دهند.
رئيس مركز ملي اقيانوس شناسي كشور نشت نفت و آلودگي هاي نفتي را نيز از جمله خطرات دريايي براي ساحل و ساحل نشينان ارزيابي مي كند و مي افزايد : براي مجموع اين مخاطرات پيشنهاد ايجاد كار گروه مستقلي داده شد آئين نامه آن هم تهيه شده و براي ارزيابي نظرات وزارتخانه ها و ارگانهاي مرتبط با تجهيزات و تاسيسات ساحلي به آنها سپرديم و قرار است در روزهاي آينده جلسه اي داشته باشيم و كليات آئين نامه را به تصويب برسانيم كه پس از تصويب سازمان مديريت بحران دريايي در وزارت كشور هم تصويب شود و پس از آن به دولت مي رود و از طريق مجاري قانوني اين سازمان هم تاسيس خواهد شد كه اميدواريم با سرعت چنين مركزي در كشور ما هم ايجاد شود.
وي درباره پيش بيني هزينه هاي اجراي چنين امكاناتي در سواحل كشور هم مي گويد : اگر چه هنوز برآورد اساسي مالي نشده است اما كشوري همانند هند كه فقط مركز هشدار سونامي را در درياي هند راه اندازي كرده كه مي تواند مخاطراتي همانند طوفان هاي حاره اي و پيش بيني موج را اعلام كنند . 40 ميليون دلار هزينه كردند كه ما براي ايجاد چنين امكاناتي به 40 ميليارد تومان بودجه نياز داريم ضمن آنكه آن ها برخي زير و فناوري اطلاعات پيشرفت هاي خوبي داشتند و ممكن است ما براي IT ساخت ها را از قبل داشتند و چند ماهواره در آسمان دارند و از لحاظ اين بخش هم نيازمند هزينه هاي ديگري باشيم .
وي در باره كشورهاي پيشرو منطقه و ارتباطات دريايي كشورمان نيز مي گويد : همانگونه كه گفتم كشوري همانند هند باچنين هزينه اندكي الان به بسياري از كشورها خدمات مي دهد و در حوزه اقيانوس هند هم اين اطلاعات در اختيار كشورها قرار مي گيرد كه اگر سونامي در مناطق اقيانوس هند اتفاق بيفتد به موقع هشدار دهند و ما هم چون عضو مركز دريافت اطلاعات سونامي هستيم آنها اين اطلاعات را در اختيار مركز اقيانوس شناسي ايران هم قرار مي دهند و چون نماينده كميسيون بين الدول اقيانوس شناسي هستيم از آن طريق اين هشدارها به ما هم ابلاغ مي شود.
دكتر چگني مي افزايد : البته با يد توجه داشته باشيم كه ما براي منطقه درياي عمان و خليج فارس خودمان بايد دست به كار شويم زيرا در منطقه كشور ما از لحاظ علمي پيشتاز است اما كشوري همانند عمان در حال پيشرفت خوبي هست كه اگر ما در اين زمينه كوتاهي كنيم كشورهاي عربي جاي ما را خواهند گرفت و ممكن است كميسيون بين الدول اقيانوس شناسي همكاري خود را با عمان متمركز كند و عملا عمان به مركز هشدار منطقه اي تبديل مي شود و ما بايد خدمات مورد نياز را از آن ها دريافت كنيم .
وي با هشدار به وجود برخي تعلل ها در كشور مي افزايد : حدود چهار سال است كه اين هشدارها را مي دهيم و مسئولان وزارت كشور به دنبال مكاتبات پي در پي ما پذيرفتند كه به اين مساله توجه كنند و قول همكاري هم دادند و اگر تشكيل كار گروه را به عنوان اولين قدم محاسبه كنيم مي توانيم اساسنامه ايجاد چنين مركزي را به صورت كامل تهيه كنيم كه ما الان براي آن برنامه هاي مدون داريم كه زمانبندي هم شده و هزينه هاي آن نيز برآورد شده كه مي بايست از طريق سازمان مديريت بحران كشور به صورت جدي تر پيگيري شود تا بتوانيم گام هاي عملي را براي ايجاد مركز هشدار سونامي و مخاطرات دريايي در كشور برداريم .
هزاران كيلومتر ساحل ايران در درياي خزر درياي عمان و خليج فارس ميتواند در معرض سونامي باشد مناطقي كه علاوه بر كانون هاي جمعيتي ميلياردها تومان تاسيسات بندري دريايي نفتي پتروشيمي و نظامي را در خود جاي داده است
سونامي به موج هاي سهمگيني گفته مي شود كه سرعتي بين 400 تا 800 كيلومتر بر ساعت و تا 18 متر ارتفاع داشته باشد موج هايي كه به واسطه وقوع امواج زلزله ميلياردها متر مكعب آب را روانه خشكي مي سازند
دكتر عكاشه استاد دانشگاه و رئيس پيشين موسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران : براساس مطالعات تاريخي در سواحل جنوب شرق كشور سونامي يا همان امواج سهمگين داشته ايم كه شهرهاي آبادي را ويران ساخته است و احتمال تكرار آن اكنون نيز وجود دارد
دكتر چگني رئيس مركز اقيانوس شناسي ايران : در خليج فارس به علت عمق كم و وجود تنگه هرمز احتمال كمتري براي وقوع سونامي وجود دارد اما سراسر منطقه ساحلي درياي عمان از تنگه هرمز تا چابهار احتمال وقوع سونامي هست كه در صورت وقوع طي 15 تا 30 دقيقه به ساحل مي رسد و در همين مدت كم بايد هشدار و تخليه مردم از ساحل انجام شود اما كشور ما هنوز امكانات لرزه نگاري در درياي عمال نصب نكرده است
اگر ايران در زمينه نصب تجهيزات تشخيص سونامي در درياي عمان كوتاهي كند كشورهاي عربي حوزه خليج فارس جاي ايران را در مجامع علمي بين المللي كه اكنون در موقعيت مناسبي قراردارد خواهند گرفت
يکشنبه 1 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 305]