يلدا و سنت هاي شاد فراموش شده

واضح آرشیو وب فارسی:هموطن سلام: يلدا و سنت هاي شاد فراموش شده
شب چله بزرگ با آن برف هرساله كه وقتي مي باريد نبود؛ برف كامل بود و به سر زانويمان مي رسيد.

فرزانه ابراهيم زاده: آن روزها كه تهران هنوز اين شهر گل و گشاد امروزي نشده بود، همان روزهايي كه پدربزرگ و مادربزرگ بودند، چه انتظار خوبي از نيمه هاي آذر داشتيم براي شبي كه تنها يك دقيقه بيشتر از شب قبل و شب بعدش بود. شب چله بزرگ با آن برف هرساله كه وقتي مي باريد نبود؛ برف كامل بود و به سر زانويمان مي رسيد. همه عشق ما آن روزها ديدن برف از پشت پنجره و پناه بردن به گرماي كرسي زغالي مادربزرگ و بساط هندوانه و آجيل و شب چره و

" سنت جشن كريسمس 300 سال پس از تولد حضرت مسيح با تغييراتي در جشن تولد ميترا در ميان مسيحيان مرسوم شد.»سال 324 ميلادي زماني كه «كنستانتين» قيصر روم به كشتار مسيحيان پايان داد دين مسيحيت را به عنوان مذهب رسمي روم اعلام كرد. ... "

قوقوسي هاي قرمز انار (انار قاچ شده) در ميان كاسه و لذت شنيدن يك فال تازه كه شوهر خاله از ميان آن ديوان حافظ قديمي اجدادي برايمان مي خواند و.....در ميان كتب قديمي و داستان هاي سينه به سينه مادربزرگ ها و پدربزرگ ها آمده كه يلدا شب تولد خورشيد است. آن روزي كه مهر گردونه سوار در نبرد با تاريكي و سرما در نخستين شب انقلاب زمستاني پيروز مي شود و حاصل اين نبرد خورشيد است كه هزاران هزار سال سايه اش را بر سر گيتي افكنده است و خاطرات يلداي هر سال در پي سال پيش در دفتر خاطرات نقش مي بندد تا نسل امروز از پس هزاره ها يلدا را با همان شكوه پيشين به جشن بنشيند. حالا سال هاي سال است كه ما در نخستين شب زمستان با دور هم جمع شدن به جشن تولد خورشيد مي نشينيم، هرچند نمي دانيم كه چرا، اما با دادن قرباني و شادمانه تولدش را جشن مي گيريم. قرباني شب يلدا هندوانه است و سوگلي اش انار. هزاران سال است كه ما يلدا را جشن مي گيريم و به قول دكتر جلال ستاري مفهوم اتفاقاتي كه در اين شب روي مي دهد را نمي دانيم: «سنت هاي خودمان را از ياد مي بريم و ديگران در خارج از مرزهاي فرهنگي ما بهترين استفاده را از اين آيين ها مي برند.»اينها حرف هايي بود كه دكتر جلال ستاري در آستانه يلدا گفت. مي خواستم با او درباره پيشينه شاهنامه خواني و فال حافظ در طولاني ترين شب سال صحبت كنم. اما او پيش از هر صحبتي به يادم انداخت كه يلدا مفهوم بزرگ تري از آن چيزي است كه به دنبالش هستم: « يلدا شب زايش خورشيد است، روز تولد مهر.اما ما مانند ساير سنت هايمان، مثل مهرگان، سده ، جشن هاي فروردين و ساير آيين ها را به دست فراموشي مي سپاريم. يادمان مي رود كه در گذشته اينجا سرزمين جشن و شادي بوده است. ما فراموش مي كنيم، آن وقت در ديگر سوي دنيا اين جشن ما را جشن

" «درباره پيشينه شاهنامه خواني هيچ سند مكتوبي در دست نيست. تنها اين نكته را مي توان گفت كه با توجه به اهميت شاهنامه در ميان ايرانيان آن را در مراسم خاص مي خوانند و صرف يلدا نبوده است.»... "

بزرگ خود مي كنند.»ستاري كه درباره از دست رفتن هر روزه اين آيين ها با وجود تلاش مردم براي نگهداري آنها دل نگران است، مي گفت: « مردم نگهداري از سنت ها و آيين ها را خودشان انجام مي دهند اما كافي نيست. آنها را بايدپشتيباني كرد تا اين آيين ها در شكل صحيح اش حفظ شود. اين تنها وظيفه مردم و دولت نيست بايد بنيادهاي فرهنگي براي نگهداري اين آيين ها به وجود آيند.»خوب مي دانستم كه منظور اين اسطوره شناس ايراني جشن هاي تولد حضرت مسيح (ع) و جشن كريسمس است: «سنت جشن كريسمس 300 سال پس از تولد حضرت مسيح با تغييراتي در جشن تولد ميترا در ميان مسيحيان مرسوم شد.»سال 324 ميلادي زماني كه «كنستانتين» قيصر روم به كشتار مسيحيان پايان داد دين مسيحيت را به عنوان مذهب رسمي روم اعلام كرد. مسيحيان در فرصت به دست آمده دست به تدوين تقويم و مبدا تاريخ خود زدند. با توجه به نفوذ آيين ميترا در ميان روميان روز تولد مهر كه مصادف با 21 دسامبر بود به عنوان ميلاد حضرت مسيح(ع) برگزيده شد. آنچه كه از منابع و متون كهن برمي آيد يلدا زاد روز ايزد مهر يا ميترا بود. با اينكه صحبت درباره مفهوم اسطوره اي يلدا وسيع تر از آن بود كه در مجال كوتاه ما به آن پرداخته شود از ستاري درباره آيين هاي خاص شب يلدا به ويژه شاهنامه خواني و حافظ خواني هم پرسيدم: «درباره پيشينه شاهنامه خواني هيچ سند مكتوبي در دست نيست. تنها اين نكته را مي توان گفت كه با توجه به اهميت شاهنامه در ميان ايرانيان آن را در مراسم خاص مي خوانند و صرف يلدا نبوده است.»ستاري اما خواندن و تفال به

" حتي ميوه هاي اين شب نمادهاي آفتاب هستند. هندوانه ميوه فصل گرماست و سرخي داخلش نماد خورشيد.»... "

ديوان حافظ در اين شب را سنتي كهن و ريشه در يكي از آيين هاي خاص در شب يلدا مي داند: «مردم ديوان حافظ را به عنوان فال و مطلع شدن از آينده در شب زايش خورشيد سنت كرده اند.»اين عين نكته اي است كه ابوريحان بيروني هم در التفهيم مي نويسد. در گذشته مردم در شب زايش خورشيد (لقبي كه ابوريحان براي يلدا نام مي برد) با گردو فال مي گرفتند. به اين ترتيب كه گردو ها را مي شكستند اگر پوك بود، نحس اگر مغز داشت خوش يمن بود. ستاري با استناد به اين قول بيروني ادامه مي دهد: «مردم با ايمان به جشن زايش مهر سرنوشت يك ساله خود را پيش بيني مي كردند. امروز هم اگر فال حافظ گرفته مي شود براي آن است كه به بركت شب بلند سال و تولد ميترا از آن چه مقرر است، مطلع شوند.»او همه آداب اين شب را مصداق زايش خورشيد مي داند: «حتي ميوه هاي اين شب نمادهاي آفتاب هستند. هندوانه ميوه فصل گرماست و سرخي داخلش نماد خورشيد.»امشب باز شب يلداست. بلندترين شب سال 1387 خورشيدي. باز همه خانواده دور هم جمع مي شويم و بدون اينكه بدانيم كه براي چه به جشن تولد خورشيد مي رويم؟
شنبه 30 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: هموطن سلام]

[مشاهده در: www.hamvatansalam.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 296]