كارگرداني كه از ريسك نمي هراسد

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: كارگرداني كه از ريسك نمي هراسد
تجربي ترين فيلم ساز سينماي ايران ٥٧ ساله شد. كسي كه به رغم اين كه در پنج سال اخير و پس از «بيدار شو آرزو» فيلمي را به روي پرده نقره اي نفرستاده است اما هنوز هم به سبب نوع نگاه خاصش به سينما و روايت، جزو محبوب ترين فيلم سازان ايراني به حساب مي آيد.

كيانوش عياري فيلم مي سازد، چون احساس مي كند كه بايد فيلم بسازد. گرچه عياري يكي از ستايش شده ترين فيلم سازان نسل پس از انقلاب است. اما شاهكار او «بودن يا نبودن» كه قطعا در فهرست فيلم هاي محبوب بسياري از مخاطبان جدي سينما جا دارد- البته آن هايي كه فيلم را ديده اند چون به دليل اكران نامناسب اين فيلم، افراد كمي موفق به تماشايش شدند- بسيار مهجور ماند و هيچ جايزه مهم داخلي را به دست نياورد.

به همين دليل پس از گذشت سه سال از نمايش عمومي اين فيلم، بسياري به او پيشنهاد داده اند كه فيلمش را دوباره راهي پرده سينما كند.

فيلم سازي كه به رغم كارنامه بسيار پرفراز و نشيب، همواره در حال تجربه هاي تازه بوده و بي هراس از نام و اعتبار به دست آورده به ميان خطر مي رود. مثل ماجراي سه ساله ساخت «سفره ايراني»، كه رمق و انرژي او را بسيار تحليل برد و البته همه اين ها براي او كه فرزند خوزستان- سرزمين مردان يك دنده و سخت - است كمترين اهميت را ندارد.

به گزارش ايسكانيوز، كيانوش عياري، فيلم سازي را از سال ١٣٤٩ در سينماي آزاد اهواز آغاز كرد و به زودي به چهره شاخص جريان تجربي سينماي غيرحرفه اي تبديل شد.

او در اين دوران فيلم سازي بي رقيب بود. «خاكبازان»، «آواز تابستاني»، «خاك شير»، «نبض قطار» و «آن سوي آتش» كه اين آخري، بعدها توسط او در سينماي حرفه اي بازسازي شد و تبديل به يكي از مهمترين فيلم هاي دهه اول انقلاب شد از جمله فيلم هاي كوتاه و تجربي عياري به شمار مي روند.

عياري با سه فيلم اولش كه طي دو سال آن ها را ساخت، منتقدان و كارشناسان سينما را شوكه كرد، آن ها ناگهان دريايي از نبوغ و استعداد سينمايي را كشف كردند، چيزي كه سينماي آن سال هاي ايران، نيازي حياتي به آن داشت. نگاه تحليل گر اجتماعي عياري در فيلم هاي او صحنه هاي درخشاني از زندگي آدم هاي گم شده در لايه هاي مختلف جامعه را به وجود آورد.

آدم هاي حاشيه اي و كمتر ديده شده اي كه براي خودشان زندگي و روياهايي داشتند و عياري آن ها را كشف مي كرد و به ضرب تنهايي برنده شان، جامعه بي تفاوت و بي رحم را سلاخي مي كرد.

«شبح كژدم» هنوز هم در چند باره ديدن هاي پياپي، اثري نو با روايت و ساختاري بديع و درخشان است كه طراوت خود را هم چنان حفظ كرده است. ديگر نكته طعنه زننده فيلم هم اين بود كه عياري با وجود وحشت شخصي كه از ارتفاع دارد، فيلم را با تصاوير هولناكي از تله كابين معلق مانده ميان برف به پايان مي رساند.سينما به طور حيرت انگيزي، بزرگ ترين دغدغه و تفريح عياري است. گرچه دوازده سال پس از آخرين فيلم مهمش «آن سوي آتش» بود كه او شاهكار ديگري خلق كرد، «بودن يا نبودن».

با وجود اهميت و تاثيرگذاري تفكر عياري و فيلم هايش به سينماي اجتماعي ايران، يافتن تاثيرپذيري نمونه هاي مستقيم سينماي كشور از او كاري دشوار است، زيرا عياري از معدود فيلم سازان غيرقابل تقليد ايراني است كه سينمايش، ويژگي ها و مولفه هاي خاص او را دارد و با ديدن تنها يك سكانس كوتاه از فيلمي از عياري، به راحتي مي توان امضا و نگاه قابل ستايش او را شناخت.از سوي ديگر سينماي شاخص عياري، گرچه به گنجينه سينماي ايران فيلم هاي مهمي افزود اما براي او هزينه هاي مالي فراواني دربرداشت تا جايي كه او مجبور شد طي يك دوران ١٢ ساله، سه فيلم تجاري «روز باشكوه»، «دو نيمه سيب» و «شاخ گاو» را كه دوتاي اول حقيقتا براي او فيلم هاي بدي به حساب مي آمدند بسازد و تنها بتواند در اين دوران فيلم (آباداني ها) از نوع سينماي خود، آن هم با فيلم برداري سياه و سفيد را بسازد.

اين فيلم برداشت آزادي از « دزدان دوچرخه» ساخته بسيار مشهور «ويتوريا دسيكا» بود، اما نتوانست اعتبار گذشته عياري را احيا كند.

بالاخره در سال ٧٦ شرايطي فراهم شد تا او بتواند «بودن يا نبودن» را بسازد. يكي از لطيف ترين و انساني ترين فيلم هاي ايراني كه شرايط سياسي و اجتماعي پس از دوم خرداد سال ٧٦ در ساخته شدن آن نقش مهمي داشت. گرچه مشكلاتي كه بر سر اين فيلم پيش آمد، ممكن بود هر فيلم ساز ديگري را از پا درآورد اما عياري پس از آن هم چنان در اشتياق ساخت فيلم هاي تازه اي بود.

«بودن يا نبودن» هم چنان درباره زندگي آدم هاي حاشيه نشيني است كه در مواجهه با تحولات جديد جامعه شهري، هنوز درگير مناسبات بسته سنتي خود هستند.

سينماي عياري گرچه سينمايي ناب و به شدت ايراني است( قابل توجه كساني كه در به در دنبال سينماي ملي مي گردند)، اما فيلم هاي اصيل او هرگز نتوانسته اند در نمايش عمومي يا با حضور در جشنواره هاي خارجي، بازدهي مالي مناسبي براي تداوم جريان فيلم سازي عياري فراهم كنند. به همين دليل او در لابه لاي فيلم هايش، مدام مجبور است دست به كارهايي بزند كه از سينماي مورد علاقه اش فاصله دارند. با اين وجود او در اين سال ها نه اهل گلايه بوده و نه مثل بسياري ديگر، به دنبال جلب كمك هاي ديگر، شايد بزرگداشت او در جشنواره امسال دست كم راهي باشد براي اكران مناسب فيلم هايش و در راس آن ها فيلم كمتر ديده شده «بودن يا نبودن».

در كارنامه عياري، آثاري چون بيدار شو آرزو (١٣٨٣)، سفره ايراني (١٣٧٩)، بودن يا نبودن (١٣٧٧)، شاخ گاو (١٣٧٤)، آباداني ها (١٣٧١)، دو نيمه سيب (١٣٧٠)، روز باشكوه (١٣٦٧)، آن سوي آتش (١٣٦٦)، شبح كژدم (١٣٦٥) و تنوره ديو (١٣٦٤) ثبت شده است.

وي تاكنون براي فيلم هاي خود، جوايز بهترين كارگرداني از چهارمين جشنواره فيلم فجر براي فيلم «تنوره ديو»، بهترين كارگرداني از ششمين جشنواره فيلم فجر، بهترين فيلم و فيلم نامه از انجمن مولفين و مصنفين دراماتيك در جشنواره فيپا، جايزه بزرگ جشنواره بروژدره بلژيك و جايزه بزرگ فيلم هاي تلويزيوني توكيو براي فيلم «آن سوي آتش» را دريافت كرده است.جايزه بهترين كارگرداني بخش بين الملل و بهترين فيلم بخش سينماي ايران يازدهمين جشنواره فيلم هاي كودكان و نوجوانان اصفهان براي فيلم «شاخ گاو» از ديگر افتخارات كيانوش عياري در حوزه كارگرداني است.

فيلم «بودن يا نبودن» عياري تاكنون، به عنوان بهترين فيلم اجتماعي سينماي پس از انقلاب اسلامي معرفي شده است.عياري گرچه در سال هاي اخير در سينما و به سبب ساخت سريال «روزگار قريب» حضوري مستمر در سينما نداشته است اما دو فيلم «بيدار شو آرزو» و «سفره ايراني» نيز نمونه بارزي از سينماي تجربي و خلاقانه اوست. بايد قبول كرد كيانوش عياري فيلم ساز غيرمنتظره اي است.
چهارشنبه 27 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 167]