غدير درآينه قلم

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: غدير درآينه قلم

اشاره:

غدير در ظاهر يك عنوان و يك موضوع به نظر مي‎رسد، ولي در مراجعه به كتابهاي غدير مي‎بينيم، موضوعات مختلفي از اين واژه تشيع منشعب شده است. برخي از اين موضوعات عبارتند از: خطبه پيامبر در غدير، خطبه امام علي(ع) در روز غدير، عيد غدير و اعمال آن؛ خلافت و امامت؛ آيات غدير: واقعه غدير و حجةالوداع؛ شعر غدير؛ حديث غدير؛ چهل حديث غدير، هفته غدير؛ احتجاج به غدير؛ رد شبهات ؛ كتابشناسي غدير و... اين گزارش‎ ‎با استفاده از منابع بانك اطلاعاتي‎ ‎موسسه پارسا، نگاهي اجمالي به برخي نگاشته هاي پيرامون اين رويداد بزرگ تاريخ اسلام است.‏

***

ادبيات

شعراء الغدير، به كوششِ مركز الغدير للدراسات الاسلاميةسه جلد، بيروت: مركز الغدير للدراسات الإسلامية، عربي: شرح حال 105 تن از شاعران غديريه‌سرا، همراه با نمونه‏هايي از اشعار آنان در موضوعات مختلف، بويژه واقعه غدير و انتصاب علي(ع) به امامت توسط پيامبر اسلام(ص) است. همچنين به تكميل بخش شعراء الغدير كتاب الغدير، تاليف علامه اميني و اثبات ولايت و خلافت علي پس از پيامبر پرداخته است. شاعران غديريه‏سرا به ترتيب زماني از قرن اول تا دوازدهم معرفي شده‏اند و در اين جهت به كتاب الغدير و ديگر منابع تاريخي و ادبي شيعه اماميه و اهل سنت استناد گرديده است. در مقدمه، تاريخچه‏اي از واقعه غدير و اهميت تاريخي آن و فهرست مورخان، محدثان، مفسران و متكلماني كه در كتاب‏هايشان اين واقعه را مورد بحث قرار داده‏اند آمده است.

غدير در شعر فارسي، به كوششِ سيد مصطفي موسوي گرمارودي قم: الهادي، فارسي: معرفي شاعران مشهوري كه درباره غدير شعر سروده‏اند، متن غديريه آنها و شرح فقراتي از اين غديريه‏ها است. نويسنده ضمن معرفي اجمالي 22 تن از شاعران سده اخير، متن اشعاري را كه آنان در وصف غدير و ولايت امام علي(ع) سروده‏اند، ذكر نموده و نوع شعر آنها و همچنين لغات و مفاهيم مهم مندرج در اين اشعار را توضيح داده است. وي همچنين در ضمن شرح اشعار غديريه، به نقل سخناني از برخي علماي اسلامي در باره عظمت و مناقب علي(ع) مي‏پردازد.‏

‏ داستانهاي الغدير، تجلي اميرمؤمنان (ع)، تعليقِ سيدرضا باقريان موحد: مشتمل بر مجموعه داستانهاي تاريخي شيرين و آموزنده‏اي است كه از كتاب الغدير تأليف علامه اميني جمع‏آوري و در يازده فصل و با عنوانهاي زير تنظيم شده است: داستانهايي از زندگي رسول خدا، داستانهايي از زندگي حضرت علي(ع)، داستانهايي از زندگي امامان معصوم(ع)، داستانهايي از شاعران اهل بيت(ع)، داستانهايي از دوستان اهل بيت، داستانهايي از دشمنان اهل بيت، داستانهايي از مناظرات، داستانهايي از قضاوتهاي علي(ع)، داستانهايي از زندگي خلفا، داستانهايي از احاديث ساختگي و داستانهاي پراكنده.

ديوان الغدير، باقر محسني خرمشهري، 272ص، عربي: مجموعه‏اي از اشعار در زمينه غدير از شاعران عرب است. نويسنده ضمن معرفي هر شاعر، در پاورقي كتاب به توضيح كلمات و عبارات دشوار مي‏پردازد. اشعار مربوط به هر قرن - از قرن نخست تا قرن نهم هجري - در يك بخش دسته‏بندي شده است.

پيمانه‏اي از غدير، به كوششِ عليرضا مهرپرور، تهران، حر: در اين مجموعه قصايدي از شاعران پارسي زبان، در وصف واقعه غدير خم و فضايل علي(ع) جمع گرديده است. نويسنده، نخست با نقل مثنوي منظوم صغير اصفهاني در شرح خطبه غديريه رسول خدا(ص)، به نامهاي اين روز تاريخي در اشعار كفعمي پرداخته و در بخش دوم كتاب، قصايد شاعران را در وصف غدير و مناقب امام علي(ع) نقل كرده است. از جمله اين شاعران مي‏توان به: صغير اصفهاني، شكيب اصفهاني، حِسان، حميد سبزواري، ملك الشعراي بهار، محمود شاهرخي، شهريار، و نسيم شمال اشاره كرد. رباعيات شاعران در وصف غدير، بخش ديگري از اين ديوان است.

غديريه‏هاي فارسي (از قرن چهارم تا چهاردهم)، به كوششِ محمد صحتي سردرودي، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان چاپ و انتشارات، فارسي: نويسنده برپايه كتاب الغدير، برخي اشعار متعلق به يكصد و هشتاد شاعر پارسي‏گو را پيرامون حادثه غدير و ولايت علي(ع) به ترتيب تاريخي از قرن چهارم تا چهاردهم هجري جمع‏آوري كرده است. اين كتاب، نشان دهنده اعتقاد به حديث غدير در ميان شاعران فارسي و بيانگر تاريخ تكامل ادبيات آييني و تأثير و تأثر شاعران از يكديگر در اين زمينه مي‏باشد. برخي از شاعراني كه شعر آنها پيرامون غدير در اين كتاب آمده است عبارت‏اند از: كسايي مروزي، دقيقي طوسي، منوچهري، ناصر خسرو، سنايي غزنوي، عطار، مولوي، سعدي، وحشي بافقي، فياض لاهيجي، حزين لاهيجي، هاتف اصفهاني، وصال شيرازي، عمان ساماني، ملك‌الشعراي بهار، جلال الدين همايي، شهريار تبريزي، اخوان ثالث، آزرم، احمد عزيزي، مجاهدي.

الغدير و وحدت اسلامي، مرتضي مطهري، قم: حرم: پژوهش كوتاهي است درباره علامه اميني و كتاب نفيس الغدير. تأليف الغدير موجي از تحولات را در جامعه اسلامي پديد آورد و در اين ميان گروهي طرح مجدد مسئله خلافت و حقانيت علي(ع) را مانعي در راه تحقق وحدت اسلامي برشمردند. در اين كتاب نويسنده با بياني ساده و روشنگر و با بهره‏گيري از احاديث به نقد نظريه فوق مي‏پردازد. تبيين مفهوم وحدت اسلامي و حدود آن, بررسي افكار و انديشه‏هاي علامه اميني, بررسي آراء مخالفين و دانشمندان بي‏غرض از موضوعات مورد بحث در فصل اول كتاب مي‏باشند. فصل دوم و سوم كتاب نيز به نقل خاطرات علامه اميني از دوران تأليف الغدير و اشعاري در مدح و منقبت علي(ع) و مسئله غدير اختصاص يافته است.

سيري در الغدير، ابوالفضل اسلامي، قم: فقاهت، فارسي: نگاهي به شخصيت امام علي(ع)، مظلوميت آن حضرت و كتاب «الغدير» و مؤلف آن است. نويسنده ابتدا به بررسي سيماي علي(ع) از نگاه پيامبر(ص) و ارتباط نزديك علي(ع) با او مي‏پردازد. آنگاه ابعاد مظلوميت و عظمت امام علي(ع) را مورد توجه قرار مي‏دهد. در ادامه سخناني از بزرگان شيعه و سني و غير مسلمان در وصف منزلت علي(ع) بيان شده و شرح داستان غدير و تحليل اين واقعه و اهميت تاريخي آن در اسلام آمده است. در قسمتي ديگر از كتاب، به كتاب «الغدير» و مؤلف آن علامه اميني اشاره شده و اهميت اين كتاب از جهات مختلف بررسي گرديده است. اهميت مسئله غدير در آيات قرآن و روايات اسلامي، نظر صحابه و تابعين در باب غدير، نظر دانشمندان در باره مسئله غدير، تأليفات ويژه غدير و استشهادات و استدلالات پيرامون اين واقعه از ديگر موضوعات مورد بحث در اين كتاب مي‏باشد.

رساله غديريه يا عيد غدير خم، سيد عزيزالله امامت كاشاني، قم: مجمع متوسلين به آل محمد، فارسي: بزرگداشت عيد غدير و اهميت آن در اسلام و شرح ماجراي غدير و خطبه غدير است. نويسنده ضمن ارائه فهرستي از اعياد شرعي اسلامي، به عيد غدير خم و واقعه مهم اعلام ولايت و امامت علي(ع) در آن اشاره دارد و پاره‏اي از فضايل اميرالمؤمنين(ع) را بيان مي‏كند. وي از بيان فضايل علي(ع)، افضليت و اقدميت آن حضرت را نسبت به عمر و ابوبكر در امر امامت مسلمين نتيجه گرفته و به ذكر اهميت ولايت و محبت علي(ع) در دنيا و آخرت پرداخته است. نويسنده، اعمال و مستحبات روز غدير و احترام همگان به غدير را يادآور مي‏شود و خطبه پيامبر (ص) در روز غدير را نقل مي‏كند.

الغدير، ترجمه‏ جلال الدين فارسي،22 جلد(چهارجلد)، تهران: بنياد بعثت: اين كتاب‏ها شامل مباحثي نظير شرح حال جمعي از اصحاب پيامبر(ص) و بررسي پاره‏اي از مطالبي است كه جاعلان و جاهلان در منابع تاريخي در مورد علي(ع) آورده‏اند. نويسنده همچنين به ماجراي كشته شدن عثمان بن عفان پرداخته و برخي فضايل ساختگي براي عثمان را مورد ارزيابي قرار داده است. نكوهش معاويه توسط حضرت علي(ع) و بررسي تاريخي دشمني‏هاي معاويه عليه آن حضرت و ياران باوفايش نيز از مباحث بعدي اين كتاب مي‏باشد.

پيام غدير، عذرا انصاري، قم: انصارالمهدي: تحليلي از معناي حديث پيامبر (ص) در غدير خم و اثبات خلافت امير مؤمنان بعد از رسول خدا (ص) است. نويسنده به ذكر فضيلت‏هاي عيد غدير و اين حديث مبارك پرداخته و سخنان معصومان را در باره اين حديث بيان كرده است. وي همچنين به اعمال و آداب مستحب در اين روز اشاره دارد. نحوه استدلال به حديثِ مورد بحث و استفاده از كلمه «ولي» و «مولي» و بررسي مفهوم آنها در اين حديث و اثبات انتصابي‌ بودن امامت، از جمله مطالب اين كتاب است. زمينه‏سازي‏هاي پيامبر براي غدير و غدير از نگاه شاعران، از ديگر عناوين كتاب است كه در ضمن آنها احاديثي از رسول اكرم(ص) در باره فضايل علي(ع) به عنوان زمينه‏هاي ولايت امام علي و اشعاري از شاعران در فضل عيد غدير آورده شده است.

خم ولايت: گفتارهايي پيرامون غدير، محمد علي انصاري، مشهد: بيان هدايت نور، فارسي: شرح فقراتي از حديث غدير و پيام‏هاي آن در مورد امامت و افضليت علي(ع) است. نويسنده مبحث غدير را از جهات مختلف ادبي و روايي ارزيابي كرده و پيام‏هاي همراه اين واقعه را مورد تحليل قرار داده است. وي مهم‏ترين پيام غدير را جانشيني و خلافت امام‌علي(ع) مي‏داند و با توجه به آيات ولايت، تبليغ، تطهير و روايات نبوي به بررسي شرايط منصب امامت و نصب علي(ع) به عنوان «امير المؤمنين» پرداخته و آن حضرت را داراي جامعيت در تمام فضايل دانسته است. نويسنده در قسمتي ديگر از كتاب به تحريف مفهوم حديث غدير اشاره مي‏كند كه در چگونگي فهم معناي كلمه مولي رخ داده است. شروط اصلي امامت و اركان دين اسلام از منظر امام علي(ع) از ديگر موضوعات كتاب حاضر مي‏باشد.

غدير تا ابديت مي‏درخشد...، مهدي انصاري، قم: آزادي: تحليلي در مورد ماهيت ولايت امير المؤمنين(ع) با توجه به واقعه غدير است. نويسنده ابتدا به ماهيت ولايت در اسلام پرداخته و معناي ولايت تشريعي و تكويني را بررسي كرده است. وي آنگاه به اثبات ولايت و امامت علي(ع) در روايات نبوي به‌ويژه حديث غدير مي‏پردازد و آيات مربوط به روز غدير را در اين زمينه مورد بحث و بررسي قرار مي‏دهد. نويسنده همچنين ضمن تجزيه و تحليل ساير فضايل علي(ع) كه موجب شايستگي وي بر ساير خلفا در امر خلافت و امامت شده است، عقيده دارد كه هيچ كس غير از علي(ع) لياقت رهبري مسلمانان را از تمام ابعاد آن نداشته است.‏

‏ عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآيات والأخبار والأقوال: الامام علي بن ابي‏طالب(ع) (حديث الغدير)، عبدالله بحراني اصفهاني، به كوششِ حسن صافي اصفهاني، جلدسوم، قم: مؤسسة الإمام المهدي(عج)، عربي: اين مجلد از مجموعه دايرةالمعارفيِ كتاب عوالم مشتمل بر گزارشي مفصل و مستند از حديث غدير و مناشدات و احتجاجات مربوط بدان، همراه با اضافات و ملحقات مصحح آن است كه از آثار و منابع مختلف شيعه و سني گردآوري شده است. نويسنده كه از محدثانِ شيعي در عصر علامه مجلسي بوده كتاب حديثي عوالم را در مجلدات زيادي همانند بحارالانوار گردآوري كرده است. مجموعه مطالب اين جلد از كتاب، شامل اخبار و گزارشهايي در روز غدير، مناشدات و احتجاجات به حديث غدير، راويان غدير، استدلال به حديث غدير و مباحثي درباره بررسي دلالي حديث مورد اشاره مي‏باشد.

قرآن ناطق علي بن ابي طالب(ع)، به كوششِ محمد بيستوني، تهران: بيان جوان: گزيده اي است ازكتاب الغدير. اين كتاب براي جوانان و علاقه‏مندان به زندگي و شخصيت حضرت علي از ميان انبوه اطلاعات كتاب الغدير استخراج، تنظيم و ويرايش و ترجمه شده است. دراين كتاب علاوه برجنبه هاي مختلف زندگي وفضيلتهاي حضرت علي با حوادث صدراسلام، زندگي بسياري از صحابه و انحرافات صدراسلام ماجراي سقيفه و اشعار شاعران در وصف غدير و امام علي آشنا مي‌شويم. ‏

‏ تاريخ و سيره سياسي امير مؤمنان علي بن ابي‏طالب(ع)، رسول جعفريان، قم: دليل ما، فارسي:كتاب حاضر يك فصل از كتاب تاريخ سياسي اسلام تأليف رسول جعفريان است كه درآن، سيره اجتماعي و سياسي امام علي(ع) را با استناد منابع معتبر تاريخي، حديثي و كلامي شيعه و سني تحليل و بررسي مي‏كند. مطالب كتاب در شش بخش تنظيم شده است كه عناوين آن عبارت‏اند از: شرح حال امام و جنگ‏هاي آن حضرت، حديث غدير در آثار مكتوب كهن، سيره سياسي علوي در گذر تاريخ، آسيب‏شناسي حكومت ديني از نگاه امير مؤمنان، جايگاه امام علي(ع) در ميان اهل سنت، امام علي(ع) و مردم.

آداب عيد غدير، دليل، فارسي و عربي: گفتاري است در ماهيت و ويژگيهاي عيد غدير و جايگاه آن بين مسلمانان. مؤلف با تكيه بر منابع حديثي شيعه، ضمن تشريح واقعه غدير به اثبات ولايت امام علي بعد از پيامبر پرداخته و آداب روز غدير را بيان مي‏كند. از فصلهاي مهم آن است: واقعه غدير، ولايت امام علي، اعمال شب و روز عيد غدير.

دو منبر در عيد اكبر، مصطفي خبازيان، باتحقيقِ سيد حسن موسوي سبزواري، قم: رنگ آسمان: اثبات حقانيت ديدگاه شيعه در امامت امير المؤمنين(ع) و بررسي فضايل آن حضرت است. نويسنده ابتدا به تحليل اصول عقايد در نزد شيعه بويژه مبحث عدل و امامت كه مورد اختلاف بين شيعه و سني است، پرداخته و امامت ائمه را از منظر آيات و روايات به اثبات رسانده است. وي با ذكر آياتي از قرآن و رواياتي از پيامبر(ص) كه دلالت بر ولايت و امامت علي(ع) و فرزندان معصوم وي دارد، شبهات مطرح شده در باب امامت ايشان از طرف اهل سنت را پاسخ گفته است. مهمترين دليلي كه نويسنده در اثبات ولايت و امامت علي(ع) به آن استناد جسته است، روايات مربوط به غدير خم و آيات نازل شده در اين باب است. بررسي شرايط امامت در تشيع و ذكر برخي فضايل علي(ع) از ديگر مباحث اين كتاب است.

داستان غديرخم: برگرفته از كتاب الغدير اثر علامه اميني، ترجمه‏ محمدحسن شفيعي شاهرودي، قم: سنابل: حادثه تاريخي «غديرخم» و اعلام «خلافت حضرت علي»(ع) و خطبه معروف پيامبر در اين اثر بررسي شده است. مطالب از «الغدير» «علامه اميني» اقتباس گرديده است. نويسنده غير از اينكه مقام و جايگاه اهل‏بيت و رابطه عترت و قرآن را تحليل مي‏كند، مجموعه‏اي از راويان و استدلال‏هاي مربوط به حديث غدير را ذكر مي‏نمايد. بعد آياتي از قرآن را شاهد استدلال خود قرار مي‏دهد. «عيد غدير»، معناي «حديث غدير»، مفهوم مولي و «ولايت» از ديگر مطالب كتاب است.جايگاه غدير، محمد دشتي، قم: مؤسسه فرهنگي تحقيقاتي اميرالمؤمنين(ع)، فارسي: از مجموعه پژوهشهايي پيرامون غدير و تحليلي است از جايگاه حادثه غدير و ولايت و اصحاب امام‌علي(ع). نويسنده با بررسي تاريخِ حادثه غدير و مسائل مربوط به آن، از جمله علل نگراني پيامبر، راز تكميل دين، جمعيت حاضران در غدير و مخالفت علني برخي از حاضران را تحليل كرده است. وي به اثبات اين نكته مي‏پردازد كه ولايت در حادثه غدير، به معناي دوستي نبود، چرا كه دوستي حضرت علي در مدتها قبل، از جمله در جنگ اُحد، در جنگ خيبر تأكيد و شناخته شده بود. به همين سبب مؤلف به پيشينه ولايت علي در آغاز بعثت، و در هنگام نزول وحي و در حديث ثقلين پرداخته و با استناد به روايات و راويان اهل سنت، طرق متعدد اعلام ولايت حضرت علي و يازده امام از فرزندان علي، مراحل تحقق امامت، فضايل علي، حكومت حضرت مهدي(ع) را بررسي كرده و راههاي تفسير صحيح آيات غدير و وظايف مردم نسبت به علي را آورده است.‏‏ غدير خم (تحقيقي مستند پيرامون حادثه بزرگ غدير)، محمد دشتي، قم: مؤسسه فرهنگي تحقيقاتي اميرالمؤمنين(ع)، فارسي: تحقيقي درباره واقعه غدير است.

نويسنده با اشاره به اهميت و ويژگيهاي حادثه غدير، اهداف اين حادثه را اعلام ولايت حضرت علي و فرمان بيعت با حضرت مي‏داند. در قسمتهاي ديگر شاهدان صحنه غدير، راويان حديث غدير طي چهارده قرن گذشته، احتجاج‏گران حديث غدير و نظرات تأييدي دانشمندان اهل سنت آمده است.

غديرشناسي، براي نوجوانان و جوانان: پاسخ به 110 سئوال پيرامون غدير، محمد دشتي قم: اميرالمؤمنين(ع): در اين كتاب با استفاده از شواهد تاريخي و منابع روايي به پرسش‏هاي مختلف در باره غدير، امامت علي(ع) و مخالفان آن حضرت پاسخ داده شده است. سؤالاتي در مورد زمان و مكان حادثه غدير، كيفيت بيعت زنان با امام علي(ع)، لعن شدگان پيامبر (ص) در اين روز، پيامدهاي بيعت غدير، امامت و ارتباط آن با روز غدير، توطئه‏ها و مخالفت‏ها با غدير و پيام آن، اقدامات سياسي عليه واقعه غدير و تحريف آن، آيات مربوط به واقعه غدير، علت از ياد رفتن روز غدير، نسبت بين حكومت خلفا و روز غدير و تلخ و شيرين‏هاي ديگري از اين واقعه مطالبِ اصلي كتاب حاضر را تشكيل مي‏دهند.‏

‏ ديوان صوت الولاية في رحاب الامام امير المؤمنين(ع)، عبدالسادة ديراوي، خوزستان: بنت‌ الهدي، عربي: مجموعه اشعار عربي در مدح و مرثيه حضرت علي(ع) است. مؤلف در مقدمه درباره عظمت ولايت و ولايت امام علي و ولايت فقيه سخن گفته و اشعار خود را به فصل‏هاي متعددي تقسيم كرده است. اين اشعار، بيانگر فضايل و مناقب حضرت علي(ع) و ذكر موضوع غدير است. غديريه‏هاي مؤلف حاوي تاريخ غدير و خلافت حضرت علي و دفاع از امامت آن حضرت است. اشعار به لهجه محلي ايراد گرديده است. در قسمت آخر كتاب، گزيده‏اي از اشعار ديگر شاعران در باره حضرت نقل شده است.

پيمان آسماني: نگرش و طرح نويني از متن و برگردان خطابه مهم پيامبر خدا (ص) در روز غدير، به كوششِ محمدحسين رحيميان، قم: نشر حماسه: ترجمه و شرح خطبه غدير پيامبر(ص) در بيان ولايت و خلافت و وصايت حضرت علي(ع) است. اصل اين خطبه از كتاب الاحتجاج طبرسي گزينش شده و بعد از نقل هر فراز, ترجمه آن آمده و در ادامه جنبه‎هاي خداشناسي، عقيدتي و اخلاقي اين فرازها بيان شده است.

غديرشناسي و پاسخ شبهات، علي اصغر رضواني، قم: انتشارات مسجد مقدس جمكران: پژوهشي است در حادثه غدير و تحليل دلايل امامت حضرت علي. نويسنده با اشاره به نقش غدير در ايجاد وحدت اسلامي، به ضرورت توجه دوباره به اين حادثه و تعيين حضرت علي به عنوان خليفه حقيقي مي‏پردازد. سپس با استناد به آيات متعدد برتريها و امتيازات امام علي بر ديگر صحابه را بيان مي‏كند. نويسنده خلاصه پژوهشهاي عميق علامه اميني را در يك فصل كوتاه در بيان اسناد و مصادر حديث غدير مخصوصا از طريق اهل سنت بازگو كرده و به شبهات پيرامون مضامين حديث و سند آن پاسخ مي‏دهد. در بخش بعدي، آيات امامت و ولايت حضرت علي مانند آيه تبليغ، آيه اكمال و آيه سائل را تفسير مي‏نمايد. نويسنده در پايان انحرافات برخي از صحابه و اهل سنت در اعراض از حديث غدير و ولايت حضرت علي را تحليل كرده است.

نداي ولايت در اولين كنگره بين‏المللي غدير، قم: مسجد مقدس جمكران: مجموعه‏اي از سخنراني‏هاي انديشمندان و عالمان معاصر شيعه درباره ابعاد و جلوه‏هاي غدير و مقام و منزلت و خلافت حضرت علي(ع) مي‏باشد كه در كنگره بين‏المللي غدير در سال 1383 ايراد شده است. در اين سخنراني‏ها با استناد به متون اهل سنت شأن نزول آيه تبليغ و آيه ولايت و حادثه تاريخي غدير خم تشريح شده و از خلافت منصوص حضرت علي دفاع شده است.

اتقوا الله، محمد تيجاني سماوي، قم: مؤسسه دارالكتاب، عربي: نقد خلافت خلفا در شوراي سقيفه و اثبات ولايت و امامت علي(ع) است. نويسنده با توجه به اقدام شوراي سقيفه مبني بر انتخاب ابوبكر به خلافت، آن را مورد حمله قرار داده و معتقد است كه امام مسلمين نمي‏تواند با شوراي عده‏اي خاص تعيين شود، بلكه بايد از جانب خدا و رسول خدا منصوب گردد. وي با استناد به واقعه غدير و حديث غدير و حديث يوم ‏الدار و حديث انذار و بررسي فضايل متعدد امير المؤمنين(ع)، امامت آن حضرت را از جهت نقلي ثابت مي‏كند. نويسنده در خاتمه به وصف اهل‏بيت پيامبر (ص) و ذكر ولايت و امامت ائمه اثني‏عشر مي‏پردازد و آنها را امامان حقيقي مي‏خواند.

الإمام علي(ع)، علي شريعتي، ترجمه سيدعلي حسيني، قم: دار الكتاب اسلامي، عربي: بررسي شخصيت امام علي(ع) از ديدگاه جامعه‏شناسي و انسان‏شناسي است. نويسنده با استفاده از منابع تاريخي، ضمن بحث از انسان، شخصيت سياسي و اخلاقي و اجتماعي علي(ع) را مورد تحليل قرار مي‏دهد. وي عيد غدير را كه پيامبر اسلام جانشين پس از خود را در آن به مردم اعلام كرد، نه فقط از آن شيعه و اسلام بلكه متعلق به بشريت مي‏داند. سرانجام از شيوه‏هاي رسيدن به وحدت اسلامي بحث مي‏كند و امام علي(ع) را بنيانگذار آن معرفي مي‏كند.

موعود غدير، سيماي حضرت مهدي(ع) در خطبه غديريه پيامبر اكرم (ص)، اصغر صادقي، تهران: مهرآوران: ترسيمي از سيماي امام مهدي(عج) در خطبه غدير است. نگارنده پس از بررسي جايگاه و ارزش حديث غدير در دين اسلام، به نقل اين خطبه پرداخته و فرازهايي از آن را بر امام مهدي و حكومت جهاني وي تفسير كرده است و با استفاده از اين حديث و احاديث ديگر به خصوصيات و ويژگي‏هاي فردي امام، غيبت ايشان، انتظار فرج و ابعاد سياسي، فرهنگي و علمي حكومت حضرت مي‏پردازد.

رستاخيز نور، ترجمه كتاب يوم الإنسانية، سيد رضا صدر، ترجمه‏ حسين مهدوي آرا؛ زيرنظرِ مؤسسه پژوهش و مطالعات عاشورا، تهران: تاسوعا، فارسي و عربي: در اثبات امامت و خلافت امام علي(ع) است. نويسنده, با بهره‏گيري از منابع روايي دست اول شيعه و سني و آيات نازل شده در شأن امام علي، ماجراي روز بعثت پيامبر (و دعوت وي از نزديكان براي ايمان به خدا و معرفي امام علي به‏عنوان وصي و جانشين خود) و روز غدير را توضيح مي‏دهد، سپس, روايات دال بر امامت و ولايت امام مهدي(ع) را از زبان اصحاب پيامبر نقل مي‏كند و در ادامه از عناويني نظير نقش عمر در خلافت ابوبكر و عثمان، داستان شورا، امامت دوازده امام، عمر بن عبدالعزيز و حديث ولايت بحث مي‏كند.

يوم الإنسانية يوم الغدير الأغر، سيد رضا صدر، زيرنظرِسيد مرتضي رضوي، تهران: مكتبة النجاح، عربي: بررسي اهميت روز غدير، پيام مهم آن و بررسي آيات و روايات در اثبات امامت علي(ع) در اين روز است. نويسنده با توجه به آيات تبليغ و اكمال در قرآن كه در مورد واقعه غدير نازل شده‏اند، به نصوص مختلف در مورد غدير پرداخته و ادله امامت علي(ع) را با استفاده از اين ادله قرآني و روايي به اثبات رسانده است. وي به دلايل مذكور، عذر عده‌اي را در عدم تحويل خلافت به امام علي(ع) مورد قبول نمي‏داند.

‏مناقب الطاهرين، حسن‌بن‌علي طبري، باتحقيقِ‌حسين درگاهي،2جلد/ جلداول و دوم، تهران: رايزن، فارسي: اين كتاب به زبان فارسي و در قرن هفتم هجري نوشته شده است. موضوع كتاب، زندگاني و دلايل امامت و ولايت چهارده معصوم(ع) است. كتاب حاضر در ضمن، يك دوره تاريخ قرن اول و دوم هجري را نيز در بر دارد. نويسنده در اين كتاب بيشتر از معجزات چهارده معصوم(ع) سخن گفته و به مناسبت از خوارج؛ تشيع و دليل نام‏گذاري شيعه؛ تقيه؛ غدير خم؛ باغ فدك و ايمان ابوطالب بحث كرده است. مؤلف، بيشتر مطالب را از كتاب الثاقب في المناقب نوشته عماد الدين ابو جعفر محمد بن علي بن حمزه طوسي - از دانشمندان قرن ششم هجري - نقل كرده است به طوري كه مي‏توان كتاب حاضر را ترجمه كتاب ابن حمزه دانست.

بخشهاي برجاي مانده كتاب فضائل علي‌بن‌ابي‌طالب و كتاب الولاية ، محمدبن جرير بن يزيد طبري، به كوششِ رسول جعفريان، قم: دليل ما: بخشهايي از كتاب فضائل علي(ع) و كتاب الولايه از آثار شيعي محمد بن جرير طبري متعلق به سده سوم و چهارم مي‏باشد كه از متون كهن استخراج و تصحيح شده است. طبري اين كتاب را در رد عالمي سجستاني كه به انكار حديث غدير پرداخته، نوشته است. بيشترين گزيده‏ها و نقل‏ها از كتاب الولايه و توسط قاضي نعمان در مجلد نخست شرح الاخبار صورت گرفته است. اطلاعات و بخشهايي از كتاب در آثار نجاشي، شيخ طوسي، ياقوت حموي، ابن‌شهرآشوب و ابن طاووس آمده است. در دوره اخير علامه اميني در الغدير، حديث غدير را به روايت طبري در كتابش آورده است.

ستيز با آفتاب، ترجمه الغدير و المعارضون، سيد جعفر مرتضي عاملي، ترجمه‏حسين شانه‏چي؛ زيرنظرِ مؤسسه پژوهش و مطالعات عاشورا، تهران: تاسوعا: در اثبات امامت امام علي(ع) و بررسي مسائل مرتبط با قضيه غدير خم است. نويسنده با بهره‏گيري از روايات و منابع تاريخي و حديثي دست اول شيعه و سني ابتدا شأن نزول آيه تبليغ و ماجراي غدير را شرح مي‏دهد. سپس به ماجراي انحراف خلافت بعد از پيامبر از مسير خود، از زبان خليفه دوم (عمر) و ابن ابي الحديد معتزلي اشاره مي‏كند. وي در ادامه از عناويني نظير دستورالعمل پيامبر براي جلوگيري از انحراف مسئله امامت و خلافت امام علي، جو سازي و اغتشاش بعضي از قريش در واقعه غدير، بررسي واقعه غدير در دايره زمان و مكان و عوامل عدم تبعيت بعضي از صحابه از دستور پيامبر در خصوص خلافت امام علي(ع)، بحث مي‏كند.

رويكرد «الغدير» به تحريف، پژوهشي در گزارشهاي الغدير از تحريف روايات فضايل و مناقب علوي در كتب اهل سنت، روح الله عباسي، قم: دليل ما: پژوهشي در تحريف‏گري‌هاي برخي از عالمان اهل سنت از ديدگاه علامه اميني در كتاب الغدير است. كتاب حاضر طي يك مقدمه و هفت فصل، گزارشي از زندگي، آثار و تلاشهاي علمي علامه اميني ارائه كرده است. نويسنده با تحقيق در الغدير، موارد فراواني از احاديث جعلي اهل سنت در تحريف مناقب حضرت علي(ع) گردآوري و تحليل كرده است. اين تحريفات خصوصاً درباره خلافت و امامت حضرت علي، ايمان ابوطالب، غديريه‏هاي شاعران، زيارت پيامبر، فضيلت‏سازي براي خلفاي ثلاثه و معاويه است. بسياري از منابع روايي و تاريخي اهل سنت از جمله: العقد الفريد، الفرق بين الفرق، الانتصار، منهاج السنة، البداية والنهاية، اين تحريفها را پوشش داده‏اند كه نويسنده در فصل نهايي به تفصيل آنها را معرفي و نقد و ارزيابي كرده است.

رسالات ولائية، سر الخليقة وفلسفة الحياة، سيد عادل علوي، قم: المؤسسة الاسلامية العامة للتبليغ والارشاد، عربي: مشتمل بر مبحث جداگانه است كه نويسنده طي گفتارهايي درباره جايگاه و فضايل امام علي(ع) مولود كعبه و فاطمه زهرا (س) و فضايل و ويژگيهاي دختر گرامي آن حضرت، حضرت‌زينب‌كبرا(س) ارائه شده است. نويسنده در بخش نخست، پس از مباحث مقدماتي درباره عصمت و تفسير آيه عبادت و معرفي اعلام شيعه، به بحث عيد غدير پرداخته و در بخش دوم، در محاضراتي فضايل و ويژگيهاي زهراي اطهر را برمي‏شمرد. بخش سوم ويژه بررسي زندگاني پر فضيلت و معنويت و همراه با مظلوميت حضرت زينب (س) است كه طي چهار سخنراني و به ضميمه برخي از پرسش و پاسخها درباره معناي رحمان و رحيم و بحث از شناخت خدا ارائه شده است.

ولايت أقربين در غديرخم: به ضميمه مختصري از تاريخ حرم أئمه بقيع، سيدمحمد علوي، قم: نغمات: تفسير موضوعي آيات مربوط به سيره و تعاليم پيامبران است. در اين جلد عمدتاً سيره علمي و علوم و معارف پيامبران و معجزات و حقايق وجودي آنها تشريح شده است. در توضيح آيات از رويكردي فلسفي عرفاني استفاده شده و تأويل و تفسير باطني آيات صورت گرفته است. در دَه بخش كتاب سيره و انديشه‏ها و تعاليم حضرت آدم، ادريس، نوح، هود، صالح، ابراهيم، لوط، اسحاق و يعقوب و اصول مشترك آنها تحليل شده است. در لابه‏لاي مباحث سيره عملي برخي اولياي الهي مانند لقمان و حضرت مريم هم آمده است.

دليل النص بخبر الغدير علي امامة اميرالمؤمنين(ع)، محمد بن‌علي كراجكي، با تحقيقِ علاء آل‌جعفر، قم: مؤسسه آل البيت(ع) لإحياء التراث، عربي: تحقيقي در مورد حديث غدير مبني بر استدلال به امامت علي(ع) است. نويسنده سعي دارد تا با استفاده از كلمه مولي كه در حديث غدير آمده است، آن را به معناي امامت و ولايت بگيرد و از آن براي اثبات امامت علي(ع) استفاده كند. وي ابتدا به بررسي صحت اسناد حديث غدير مي‏پردازد و كلمه «مولي» را با بهره‏گيري از آيات و روايات و كلمات شعرا و ادباي عرب و اهل لغت به معناي «امام واجب الطاعة» مي‏گيرد و به شبهات و سؤالات مطرح در اين باب نيز پاسخ مي‏گويد.

نداي ولايت در اولين كنگره بين‏المللي غدير، به كوششِ كنگره بين‏المللي غدير قم: مسجد مقدس جمكران:كنگره بين‏المللي غدير، به پيشنهاد ستاد بزرگداشت غدير استان قم و با مشاركت مديريت حوزه علميه قم، مجمع جهاني اهل‏بيت و بنياد بين‏المللي غدير در سال 1383 در مدرسه عالي دارالشفاي قم برگزار شد. مقدمات اين كنگره و كميته‏هاي مخاطب‏شناسي پيرامون غدير در امريكا و اروپا و آسيا و اقيانوسيه، آفريقا و عربي با برگزاري دهها جلسه پي‏ريزي شد و مقالات بسياري از سوي پژوهشگران غير ايراني ارائه شد. كتاب حاضر، متن برخي سخنراني‏هايي است كه در اين كنگره از سوي شركت‏كنندگان ايراد شده است. اين سخنراني‌ها را آيات اعظام ناصر مكارم شيرازي، عبدالله جوادي آملي، ابوالقاسم خزعلي، و رضا استادي ايراد كرده‏‏اند و در آنها درباره شخصيت اميرمؤمنان و عظمت غدير سخن رانده‏اند.

آيات غدير، علي كوراني، ترجمه‏ بدر شاهين، قم: انصاريان، انگليسي: تحقيقي در اثبات امامت اميرالمؤمنين علي(ع) با استفاده از منابع روايي و تاريخي شيعه و اهل سنت است. عمده مباحث كتاب به حجة الوداع و حديث معروف غدير خم و نيز نزول آيه اكمال دين مربوط مي‏شود. همچنين ساير اشارات پيامبراكرم (ص) در مورد جانشين بعد از خود و نيز احاديث منقول از ايشان از طريق شيعه و سني در باب دوازده امام بررسي گرديده است. به علاوه ديدگاه فرقه‏هاي اهل سنت و وهابيون و نواصب در باب امير المؤمنين(ع) مطرح شده و آيات قرآني در شأن معصومين(ع) به همراه شأن نزول آنها آمده است.

غدير خم، جايي كه دين كامل گرديد، يوسف. ن لال‏جي، هند: بكتور آيكس، انگليسي: نويسنده در اين كتاب به منظور ذكر مناقب امير المؤمنين(ع)، نظري اجمالي به حديث غدير خم دارد و در ادامه به نحوه جشن‏ها و مراسم خاص عيد غدير مي‏پردازد. وي پس از ذكر اشعار موجود در مدح و منقبت امام‌علي(ع)، در پايان كتاب به ذكر نام نويسندگان قرن دوم كه حديث غدير را نقل كرده‏اند و نيز كتب ترجمه و تفسير قرآن كه اشاره به مناقب آن حضرت دارند، مي‏پردازد.

وصية الرسول للامام علي‌بن ابي‏طالب، صالح ورداني، قاهره: الهدف، عربي: پژوهشي است مختصر، درباره وصايت حضرت امير(ع). نويسنده با استناد به منابع اهل سنت كه در آن خطبه غدير و خطبه وداع نقل شده، وصايت حضرت امير را مورد بحث و بررسي قرار داده است. وي با استناد به اين دو خطبه مطالب اهل سنت را در اين باره كه نفي وصايت حضرت امير است بي‏اساس دانسته است.

آخرين سفر رسول خدا (ص)، سيد اسدالله ياوري، قم: لوح محفوظ: تحليل و بررسي يكي از مقاطع مهم زندگاني پيامبر اسلام (ص)، يعني حجة الوداع است. نويسنده شيعي به دليل فقدان كتابي مستقل در اين موضوع و با هدف ارائه حقايقي در باره آخرين حج پيامبر، دست به تأليف آن زده است. وي عمدتا از منابع اهل سنت استفاده كرده و هر گاه منابع مذكور را از جهت بيان مطالب، ناقص يافته است، از مآخذ شيعي بهره گرفته است. برخي از عناوين مورد بحث بدين قرار است: پژوهشي پيرامون حج و عمره پيامبر، عوامل اهميت حجة الوداع، بهره‏هايي از اين سفر، سخنراني پيامبر و درسي از آن، عوامل جاودانگي غدير، درباره معناي مولي.

مدخل إلي دراسة نص الغدير، قم: الغدير، عربي، وزيري: بررسي ادله امامت علي(ع) و ارزيابي نظريه‏هاي مختلف در اين باره است. نويسنده ضمن بررسي آراء گوناگون در مورد امامت و خلافت، به نظريه‏هاي اختيار و رأي مردم در انتخاب امام، نظريه شورا و بيعت با امام و خليفه و همچنين نظريه نص بر تعيين الهي امام و نصب او اشاره دارد و ضمن نقد دو دليل اول، دليل سوم مبني بر وجوب نصب الهي امام را تقويت مي‏كند. وي دلايل عقلي و نقلي اين نظريه را نيز ارائه مي‏دهد كه از جمله مهمترين ادله نقلي، آيات و روايات مربوط به واقعه غدير خم و جانشيني الهيِ امام علي(ع) است.

غدير خم و پاسخ به شبهات از كتب اهل سنت، عبدالصالح انتصاري، جلداول، قم: داوري: بررسي واقعه غديرخم در كتابهاي اهل سنت است. انگيزه نويسنده، اثبات خلافت و امامت امام علي(ع) و آشنا ساختن مردم با پيام غدير است. وي با استناد به منابع تاريخي و روايي اهل سنت مسئله غدير را مورد كاوش قرار داده و با بررسي موقعيت جغرافيايي غدير، به تحليل خطبه پيامبر در اجتماع عظيم مردم و مسئله محوري اين خطبه، يعني ولايت و امامت امام علي(ع) پرداخته و به شبهاتي در اين مسئله، پاسخ داده است. عنوانهاي كتاب عبارت‏اند از: حجةالوداع يا حجة‌البلاغ، موقعيت جغرافيايي غدير خم، خطبه پيامبر در غدير، واكنش حاضران به خطبه پيامبر (ص)، راويان داستان غدير، نقش ولايت، اولويت امام علي به خلافت و غدير در شعر شاعران.

غدير در ولايت قلم، محمد انصاري، قم: دليل ما: حديث غدير و حادثه بزرگ اعلام ولايت و خلافت حضرت علي در غديرخم از موضوعات قطعي و متواتر تاريخ اسلام است. در اين كتابچه گزارش اين حادثه و اهتمام عالمان, محدثان و نويسندگان اسلامي در ثبت و مراقبت از اين حقيقت تاريخي بيان شده است. نويسنده تلاش مي‏كند آمارها و اطّلاعاتي از تعداد نويسندگان, تأليفات, زبانهاي مختلف, ترجمه‏ها, مقالات, كتابخانه‏ها و تحقيقات پيرامون موضوع غدير ارائه كند. غدير در آئينه كتاب، محمد انصاري زنجاني، قم: دليل ما: كتابشناسي تفصيلي غدير خم است. هر كتابشناسي در دو بخش، ابتدا تعريف كلي و روش كار مؤلف و سپس تفصيل و چكيده مطالب اثر ارائه شده است.

ادامه در صفحه معارف روز شنبه

سه شنبه 26 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1776]