مؤلفان و مسئولان از ضرورت‌هاي بررسي كتاب‌هاي ديني مي‌گويندتشكيل كارگروه بررسي كتاب‌هاي قرآني؛ افقي نو به‌سوي نشر متعالي

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: مؤلفان و مسئولان از ضرورت‌هاي بررسي كتاب‌هاي ديني مي‌گويندتشكيل كارگروه بررسي كتاب‌هاي قرآني؛ افقي نو به‌سوي نشر متعالي
گروه ادب: تشكيل كارگروه بررسي و مميزي كتاب‌هاي قرآني و ديني، موضوعي است براي رفع مشكلات و كاستي‌هاي حوزه نشر ديني و ارتقاي سطح كيفي و محتوايي كتاب‌هاي اين حوزه، كه مي‌تواند افق‌ها و مسيرهاي تازه‌اي را پيش روي مؤلفان براي رسيدن به نشر متعالي هموار كند.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، اكنون پس از گذشت 14 قرن از ظهور فرهنگ اسلامي، شاهد تكثر و تنوع نشر ديني در كشور هستيم. به‌گونه‌اي كه هر انديشه‌اي به‌توان علمي و عمل خود در اين عرصه گام برمي‌دارد و معارف قرآن و اهل‌ بيت(ع) را به جامعه عرضه مي‌كند.

نگاهي به كارنامه نشر ديني و قرآني نشان مي‌دهد كه اين حوزه از آمار كيفي بالايي برخوردار است، اما اگر نگاهي عميق‌تر به اين كارنامه بياندازيم خواهيم ديد، كه علي‌رغم آمار كيفي مناسب در حوزه نشر ديني شاهد كيفيت بالايي نيستيم.

حوزه نشر كتاب‌هاي ديني و قرآني به نسبت ساير حوزه‌هاي نشر از اهميت بسيار بالايي برخوردار است، اما متأسفانه كتاب‌هاي ديني و قرآني امروزه از تحول كيفي چنداني برخوردار نيست و به‌مرور شاهد افت و نزول سطح محتوايي اينگونه كتاب‌ها هستيم، نمايشگاه كتاب ارديبهشت امسال شاهد خوبي بر‌اين مدعاست، روند روبه‌رشد كتاب‌هايي با محتواي بسيار پايين و سخيف و بعضاً رواج خرافه‌هايي در اين كتاب‌ها زنگ خطر را براي نويسندگان و برخي مسئولان به صدا درآورده است.

نمايشگاه كتاب، نمايشگاه قرآن، جشنواره‌هاي كتاب دين و كتاب سال دين نيز به‌عنوان محرك‌هايي براي تحول حوزه نشر كتاب‌هاي ديني و مذهبي به شمار مي‌روند و لازم است از همه ظرفيت‌هاي موجود در اين محرك‌ها استفاده كرد، البته بايد توجه داشت كه اين جشنواره‌ها به امري فرمايشي تبديل نشوند.

وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در مراسم تقدير از دست‌اندركاران برپايي شانزدهمين نمايشگاه بين‌المللي قرآن كريم مي‌گويد: بضاعت نشر ديني و مذهبي بسيار فراتر از آن چيزي است كه در نمايشگاه قرآني ارائه مي‌شود از اين رو بايد با اتخاذ تدابيري لازم نسبت به بهره‌گيري هرچه بيشتر از ظرفيت‌هاي نشر ديني در نمايشگاه قرآن اقدام شود.

اما نكته‌ حائز اهميت اين است كه ارتقاي سطح كمي و كيفي كتاب‌هاي ديني و قرآني نيازمند تدابير و برنامه‌هايي در درازمدت است، پشتيباني مادي و معنوي از صاحبان انديشه و حقيقت و كمك به بالندگي فرهنگ ديني و نشر كتاب در حوزه دين يكي از اين تدابير است، اما بايد نقاط ضعف را نيز شناخت و به رفع آن‌ها اقدام كرد.

مهم‌ترين نهادي كه مي‌تواند نقاط ضعف موجود در حوزه نشر كتاب‌هاي ديني و قرآني را شناخته و سعي در رفع آن‌ها كند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است. اين وزارتخانه طبق وظايفي كه در اساس‌نامه آن نيز آمده است بايد به مميزي و بررسي همه كتاب‌ها در همه حوزه‌ها بپردازد. حوزه ديني و قرآني نيز يكي از حوزه‌‌هاي تحت نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است و شايد بتوان گفت يكي از نيازمند‌ترين حوزه‌ها به مميزي و بررسي است.

اگر نگاهي به كتاب‌هاي منتشر شده و داراي مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در حوزه ديني و قرآني داشته باشيم خواهيم ديد كه برخي از اين كتاب‌ها كه متأسفانه آمارشان هم كم نيست، به‌شدت از محتواي ضعيف رنج مي‌برند.

اكثر مولفان بر مميزي حوزه ديني و قرآني اذعان دارند

نويسندگان و ناشران ديني و قرآني نيز بر اين امر اذعان دارند و اكثريت به‌نوعي معتقد به امر مميزي در اين حوزه هستند. «حسين عليزاده» پژوهشگر و نويسنده قرآني مي‌گويد: تشكيل كارگروه ويژه بررسي و مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني مسئله بسيار مهم و حساسي است، زيرا كه حجم و تعداد كتاب‌هاي ديني و قرآني بسيار بالا و نيازمند بررسي متخصصانه است، ‌هم‌چنين مطالب به‌كاررفته در اين كتاب‌ها عموماً در سطح نازل و پايين ارائه مي‌شود و احياناً ممكن است خرافات و مسائل اسرائيليات و نادرست هم در آن وارد شده باشد؛ بنابراين اين يك امر حياتي است كه كارگروهي به‌صورت جداگانه براي نظارت كتاب‌هاي ديني و قرآني تشكيل شود، تا چنين مسائلي در كتاب‌ها وارد نشود.

اما پرسشي كه پيش مي‌آيد اين است كه مگر نه اينكه تمام كتاب‌هاي چاپ‌شده در حوزه دين و قرآن داراي مجوز چاپ از اداره امور كتاب‌ و كتابخواني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي هستند و مميزان اين اداره به بررسي و مميزي اين كتاب‌ها پرداخته‌اند، پس ايراد كار كجاست؟

عده‌اي از نويسندگان ديني و قرآني معتقدند كه اصولاً مميزي اداره امور كتاب تنها به امور سطحي و لايه‌‌اي ظاهري كتاب‌ها مربوط مي‌شود و محتواي كتاب‌ها چندان بررسي نمي‌شوند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمين «علي شيخ‌الاسلامي» درباره معيارهاي مميزي كتاب‌هاي قرآني مي‌گويد: كارشناسان در الفاظ، معاني و وجهه‌هاي تفسيري بررسي‌هايي را انجام مي‌دهند، تا مخالف با قرآن، اصول و مباني ديني نباشد.

«محمدجعفر ياحقي» مدير گروه دانشكده ادبيات دانشگاه فردوسي مشهد نيز به ايكنا مي‌گويد: معيارهاي مميزي فعلي بيشتر مسائل سياسي ـ عقيدتي و اخلاقي را در بر مي‌گيرد و كمتر به ارزش‌هاي علمي و محتوايي كتاب‌ها توجه مي‌شود، به‌همين دليل است كه كتاب‌هاي ديني و قرآني با محتواي بسيار ضعيف به چاپ مي‌رسند و در مقابل ممكن است كتاب‌هاي بسيار خوب و مفيد منتشر نشوند.

«آذرتاش آذرنوش» استاد دانشگاه تهران نيز معتقد است كه وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامي عموماً وقتي مشاهده مي‌كند، كتابي دردفاع از دين، يا ترويج دين نگاشته شده، مسأله را تمام‌شده مي‌پندارد؛ زيرا كه اين وزارتخانه در زمينه اخلاقي و جامعه‌شناختي كار مي‌كند، نه در زمينه ارزش علمي كتاب‌ها. به همين دليل است كه ما گاهي اوقات شاهد اين هستيم كه ارشاد يك كتاب با محتواي بالا را مدتي منتظر دريافت مجوز نگاه مي‌دارد، تنها به دليل اينكه يك مسأله اخلاقي دارد يا به همين دليل به بسياري از كتاب‌هاي مشهور جهان اجازه چاپ نمي‌دهد.

او ادامه مي‌دهد: به همين جهت كتاب درجه پايين ديني به راحتي از زير شلاق نقد و صافي‌هاي انتقادي رد شده و وارد بازار مي‌شود، چون نام دين بر روي اين كتاب‌ها است، تقريباً در هيچ‌جا به‌طور جدي مورد بررسي و داوري قرار نمي‌گيرد، به همين دليل كارهاي سطحي و بي‌محتوا نيز با نام كتاب‌هاي ديني وارد بازار مي‌شوند.

با توجه به نظرات نويسندگان در‌باره مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني، گروه ادب خبرگزاري قرآني ايكنا پيشنهاد داد تا كارگروهي متشكل از استادان دانشگاهي و حوزوي، نويسندگان، ناشران و نهادها و سازمان‌هاي ديني و قرآني تشكيل شود و به‌صورت تخصصي و محتوايي مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي را بر‌عهده گيرد، به همين منظور در اين رابطه با نويسندگان و مسئولان به گفت‌و‌گو نشستيم.

نويسندگان از ضرورت تشكيل كارگروه مي‌گويند

«محمد‌مهدي جعفري» عضو هيئت علمي دانشگاه شيراز و مترجم «نهج‌البلاغه» مي‌گويد: تشكيل كارگروه بررسي و مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني امري لازم و ضرروي است، ولي در كنار آن بايد به ظرفيت‌ها هم توجه كرد.

او درادامه مي‌گويد: تشكيل اين كارگروه نيازمند همكاري سازمان‌ها و نهادهايي مانند وزارت علوم، تحقيقات و فناوري، فرهنگستان زبان و ادب فارسي و سازمان تبليغات اسلامي است و همه بايد تلاش كنند تا فرهنگ ديني جامعه بالا رود.

«محمد برهاني» نويسنده و پژوهشگر قرآني نيز مي‌گويد: ايجاد كارگروه بررسي و مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني امري لازم و ضروري است و موجب بهبود سلامت علمي جامعه مي‌شود، در بررسي محتواي كتب ديني بايد توجه داشت كه چقدر پيام خداشناسي، دين‌پژوهي و توحيدي در محتواي كتاب‌ها به كار رفته و تا چه اندازه اين كتاب‌ها مي‌توانند به مخاطب در دروني ساختن ايمان به خدا كمك كنند.

مولفان مخالف تشكيل كارگروه

اما تشكيل كارگروه بررسي و مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني مخالفاني را در بين نويسندگان نيز داشت براي مثال «سيد‌علي كاشفي‌ خوانساري» معتقد است كه تشكيل كارگروه كتاب‌هاي قرآني روند بررسي را طولاني كرده و مشكلاتي براي نويسندگان كتاب‌هاي قرآني ايجاد مي‌كند.

او ادامه مي‌دهد: در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي تاكنون روال اين‌گونه بود كه كتاب‌هاي ديني و قرآني به دست متخصصان و كارشناسان همان حوزه سپرده مي‌شد و در مركز پژوهش‌هاي قرآني وزارت فرهنگ و ‌ارشاد كارشناساني در زمينه صدور مجوز كتاب‌هاي ديني و قرآني همكاري داشتند.

خوانساري مي‌افزايد: در حوزه كتاب‌هاي ديني و قرآني بزرگسال تأييد كيفيت مطالب بر عهده وزارت ارشاد نيست و خواننده خود بالغ و عاقل است و مي‌تواند كتاب‌هاي مناسب را از نامناسب تشخيص دهد و اگر مطلب اين كتاب‌ها با قانون در تضاد نباشد، به قرآن اهانت نكند و تحريفي هم صورت نگرفته باشد، بايد اجازه چاپ داده شود.

«داوود غفارزادگان» نيز از مخالفان تشكيل كارگروه معتقد است كه تشكيل كارگروهي براي بررسي و مميزي كتاب‌هاي قرآني و ديني نتيجه‌اش به همين وضعيت فعلي كه شامل طولاني بودن روند بررسي و بررسي‌هاي غير علمي است، ختم مي‌شود.

«علي شجاعي‌صائين» ـ مدير عامل خانه كتاب نيز مي‌گويد: تشكيل كارگروه بررسي و مميزي كتاب‌هاي قرآني و ديني پراكندگي را در حوزه نشر كتاب رقم خواهد زد و به‌ نفع نشر اين حوزه نخواهد بود، لازم است، بررسي كتاب‌ها در همه حوزه‌ها بايد در يك‌جا متمركز باشد و اين پراكندگي فايده‌اي را عايد فرهنگ قرآني ما نخواهد كرد.

او اضافه مي‌كند كه تشكيل كارگروه بررسي و مميزي كتاب‌هاي قرآني و ديني مستلزم اقدامي قانوني است. در حال حاضر در كشور ما اداره كتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي مسئول بررسي همه كتاب‌هايي است كه در كشور منتشر مي‌شود و اگر با تشكيل كارگروه بررسي و مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني بخواهيم كاري خارج از اين رويه قانوني انجام دهيم، توجيه قابل قبولي ندارد.

ديدگاه مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي درباره تشكيل كارگروه

«محمد‌حسين صفار هرندي» وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در اين‌باره به ايكنا مي‌گويد: مميزان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در حال حاضر طبق آيين‌نامه به‌بررسي و مميزي همه كتاب‌ها چه ديني و قرآني و چه غير از آن مي‌پردازند، بررسي در مورد هر شاخه‌اي از كتاب در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به گروه متخصص آن شاخه سپرده مي‌شود و در حوزه كتاب‌هاي ديني و قرآني قطعاً افرادي شايستگي ساماندهي دارند كه متخصص اين امور باشند، بنابراين تشكيل كارگروه ضرورت چنداني ندارد.

«محسن پرويز» معاون فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز مي‌گويد: كتاب‌هاي قرآني و ديني براي صدور مجوز نشر بايد حائز حداقل‌هايي باشند تا مجوز بگيرند و اگر اين موضوع را با كارگروه پژوهش و نقد علمي آميخته بكنيم، صدور مجوز دچار دشواري‌هاي فراوان مي‌شود.

او ادامه مي‌دهد: تشكيل كارگروه كتاب‌هاي قرآني بايد در جهت نقد و بررسي بوده و موجب رشد و تعالي حوزه نشر شود و در اين صورت ما از تشكيل آن استقبال مي‌كنيم، بحث بررسي كتاب طي دوره بيست‌و‌پنج‌ساله با تحول چنداني مواجه نبوده است و نياز به برنامه‌ريزي مناسب و بهره‌گيري از همه امكانات علمي كشور و استفاده از توان اجرايي بخش فرهنگ دارد.

پرويز با اعتقاد بر اين‌كه مشكل بررسي كتاب‌ها تنها محدود به حوزه دين نمي‌شود، مي‌گويد: اين موضوع تنها مربوط به حوزه دين نيست و بحث‌هايي درباره بررسي كتاب‌هاي ديني مطرح مي‌شود، مانند اين‌كه بررسي كتاب‌هاي اين بخش به حوزه‌هاي علميه سپرده شود كه اين‌ها هركدام مزايا و معايبي دارد و قرار نيست در اين بخش كار پژوهشي صورت گيرد.

«حميد قبادي» مشاور معاون فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي معتقد است: كتاب‌هايي كه در حوزه قرآن و دين براي صدور مجوز به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ارسال شده‌اند، توسط كارشناسان متخصص در گروه‌هاي ويژه بررسي مي‌شوند.

او ادامه مي‌دهد: براي صدور مجوز در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي هر حوزه‌اي گروه خاص خود را دارد و از ابتدا هم بر اساس گروه‌هاي تفكيكي نسبت به صدور مجوزها اقدام شده و طبق قانون مسئوليت اين كار با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است، اين حوزه هم با استفاده از كارشناسان‌ مختلف اين كار را انجام مي‌دهد و ما در جهت اجراي قانون هستيم.

رمضاني نيز كه به‌تازگي به سمت مدير كل اداره امور كتاب و كتابخواني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي منصوب شده مي‌گويد: تشكيل كارگروه بررسي و مميزي كتاب‌هاي قرآني بايد به‌صورت مشخص ارائه شده و مورد بررسي قرار گيرد، سپس اگر به لحاظ كارشناسي مورد نياز باشد، اين كارگروه تشكيل خواهد شد.

او ادامه مي‌دهد: تمامي كارهاي اداري بايد به‌تصويب مراجع ذيربط رسيده و سپس اجرايي شود، تشكيل كارگروهي براي بررسي و مميزي محتوايي و علمي كتاب‌هاي ديني و قرآني هم از اين امر مستثني نيست، مميزي كتاب در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي كه مجري اين كار است، مطابق معيارهايي انجام مي‌شود كه از سوي شوراي انقلاب فرهنگي و ديگر مراجع قانون‌گذار تدوين شده و صرفاً اجراي اين قوانين به‌عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است و طبيعتاً ما در اين حوزه قانون‌گذار نيستيم و اگر نياز به تشكيل كارگروه‌هاي خاصي باشد، بايد قوانين آن تدوين شده و به وزارتخانه ابلاغ شود.

رمضاني تصريح مي‌كند: در اداره امور كتاب سعي داريم در اعطاي مجوز به تأليفات، تسهيل كامل وجود داشته باشد و كمترين دخل و تصرف را به وجود آوريم كه روال هم تا به‌حال ‌همين‌گونه بوده است، اما اگر مراد اين باشد كه ما تأليفات قرآني خود را به ‌لحاظ كيفي ارتقا دهيم بحث ديگري است و ما هم آمادگي لازم را داريم تا با نهادها و مراكز علمي در اين حوزه مشاركت كنيم و نظارت خود را در خصوص ارتقاي كتاب‌هاي توليدشده در بخش قرآني به‌لحاظ كيفيت ارائه دهيم، اما آن‌چه ما فعلاً انجام مي‌دهيم در حد وظايف و قوانين است.

«علي‌اكبر اشعري» ـ مشاور فرهنگي رئيس‌جمهور و رئيس سازمان اسناد و كتابخانه ملي معتقد است كه تشكيل كارگروه بررسي و مميزي كتاب‌هاي قرآني و ديني در صورتي موفق خواهد بود كه براي ايجاد آن كارهاي مطالعاتي و دقيقي صورت گيرد.

او مي‌گويد: تشكيل كارگروه بررسي و مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني ضرورت بسياري دارد و اگر به صورت يك كار مطالعاتي انجام گيرد و با برنامه‌ريزي‌هاي از پيش‌تعيين شده و كارشناسانه همراه باشد، بسيار مفيد و موفق خواهد بود، اگر تشكيل اين كارگروه به صورت يك كار پژوهشي باشد بسيار مناسب‌تر خواهد بود و لازم است تا آمار و اطلاعات دقيقي از كتاب‌هاي منتشر شده، در دست داشته باشيم، البته مميزي‌هايي هم تاكنون توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي صورت گرفته و اميدوارم كه در آينده هم بررسي‌ها و مميزي‌هاي بهتر و متخصصانه‌تري را شاهد باشيم.

در راستاي بحث تشكيل كارگروه مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني ميزگردي با حضور نويسندگان و ناشران ديني و قرآني و رمضاني مدير كل اداره امور كتاب و كتابخواني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي

در خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا) برگزار شد كه در طي آن نويسندگان ديدگاه‌هاي خود را درباره مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني مطرح كردند و رمضاني نيز بر مميزي كارشنانه و تخصصي در اداره امور كتاب‌ و كتابخواني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي تأكيد كرد و گفت: بررسي محتوايي عميق كتاب‌ها از وظايف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي خارج است.

با همه اين تفاسير هنوز جاي يك پرسش باقي مي‌ماند و آن اين است كه اگر مميزي‌هاي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي كارشناسانه صورت مي‌گيرد، پس چرا شاهد كيفيت بسيار پايين برخي از كتاب‌هاي ديني و قرآني هستيم و آيا تشكيل كارگروهي با مشاركت ساير نهادها براي بررسي كتاب‌هاي قرآني در روند فعلي مي‌تواند وضعيت مثبتي را ايجاد كند.
چهارشنبه 20 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 127]