ديدگاه ابن سينا و مقايسه آن با برخي فيلسوفان اسلامي

واضح آرشیو وب فارسی:آفرينش: ديدگاه ابن سينا و مقايسه آن با برخي فيلسوفان اسلامي
بحث و نتيجه گيري :
از نظر بوعلي سينا عقل به دو دسته ي عقل نظري و عقل عملي تقسيم مي شود. براي عقل نظري بوعلي سينا اصطلاحات ديگري نيز به كار برده است: نفس ناطقه و قوه ي عالمه و براي عقل عملي اصطلاح قوه ي عامله رانيز به كاربرده است. عقل نظري خود داراي مراتبي است كه عبارتند از : عقل هيولايي, عقل بالملكه , عقل بالفعل و عقل مستفاد.
از سوي ديگر بوعلي سينا در اثار خود اصطلاحات عقل فعال و عقل قدسي را نيز به كار برده است. عقل فعال , كه در خارج از نفس انساني جاي دارد, به سير عقل از مرحله ي عقل بالفعل به مرحله ي عقل مستفاد, ياري مي رساند. نسبت و رابطه ي عقل فعال با نفوس انساني همانند رابطه ي نور و افتاب است با نيروي بينايي.
اما در مورد عقل قدسي : جنس اين عقل به زعم بوعلي سينا , از نوع عقل بالملكه و مراتب بالاتر از ان دانسته شده است. كسي به مرتبه از عقل نايل مي شود كه قوه ي حدس در او بسيار شديد باشد. يعني از شدت صفا و اتصال به عقل فعال و مبادي عقليه , دائما حدس را به كار برد و صورت هايي كه در عقل فعال است دفعتا يا قريب به دفعتا در نفس او نقش ببندد, يعني به او افاضه شود. از نظر ابن سينا بيشتر انبياي الهي به اين مرتبه از عقل مي رسند و در ميان افراد بشر بزرگترين سهم را از اين قوه ان بزرگواران برده اند.
اما در مورد عقل عملي ( يا قوه ي عامله) : اگر بخواهيم مقايسه اي ميان دو اصطلاح مشهور و غير مشهور فلاسفه اسلامي با سخنان ابن سينا در مورد عقل عملي داشته باشيم , به نظر مي رسد هيچ يك از چهار بيان ابن سينا براين دو اصطلاح منطبق نيست. زيرا ان جا كه ابن سينا براي عقل عملي تنها كاركرد ادراكي را بيان مي كند , ادراكات عقل عملي را ادراك جزئي مي داند و ادراكات كلي مربوط به عمل از ان عقل نظري است. در حالي كه در اصطلاح مشهور , عقل عملي كليات مربوط به عمل را نيز درك مي كند. در بيانهايي هم كه ابن سينا كاركرد غير ادراكي را براي عقل عملي در نظر مي گيرد , كاركرد ادراكي را هم قبول دارد, در حالي كه براساس اصطلاح غير مشهور هرگونه ادراك از عقل عملي سلب مي شود و عقل عملي مرادف با اراده در نظر گرفته مي شود.
يکشنبه 17 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفرينش]

[مشاهده در: www.afarineshdaily.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 699]