نيست

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: حكمت و عرفان هنري مكتب شيراز/ اسماعيلي: «دشتكي» پيشگام طرح مسئله «وجود ذهني» نيست
خبرگزاري فارس: محمدجواد اسماعيلي گفت: دشتكي پيشگام طرح مسئله وجود ذهني نيست بلكه او فقط با طرح دوباره مسئله اهميت آن را بيشتر كرده است.
به گزارش خبرنگارآئين و انديشه فارس محمودجواد اسماعيلي يكي ديگر از سخنرانان روز نخست همايش حكمت و عرفان هنري مكتب شيراز بود. اين مدرس دانشگاه مقاله‌اي تحت عنوان «تحليل وجود ذهني نزد صدرالدين دشتكي» قرائت كرد.
وي گفت: دليل اين كه من اين موضوع را برگزيده‌ام اين است كه در ميان آثار صدرالدين دشتكي رساله‌اي با همين عنوان وجود دارد كه نسخه‌هاي منحصر به فرد از اين رساله فقط در اتريش موجود است.
وي ادامه داد: با توجه به ديدگاه‌هايي كه در اين رساله هست شايد بتوان گفت اندكي از آنچه كه تاكنون از ديدگاه‌هاي صدرالدين دشتكي تفسير شده در مقابل اين رساله رنگ ببازد و نگاه حكميانه‌تري به اين فيلسوف مكتب شيراز بتوانيم ارائه كنيم.
اين عضو هيئت علمي دانشگاه پيام نور تهران درباره زمينه‌هاي بحث و مسئله ذهن به فارابي و ارسطو اشاره كرد و افزود: بحث تاريخي ذهن را بايد از ارسطو آغاز بكنيم به خصوص در «كتاب النفس» كه در باب ادراك و عقل فعال بحث مي‌شود.
وي ادامه داد: وجود ذهني در زمره مسايل فلسفي است كه مي‌‌توان آن را هم از منظر هستي شناختي و هم از منظر شناخت شناسي بررسي كرد. روشن است كه پيش از صدرالدين دشتكي بررسي اين مسئله از نظر انديشمندان اسلامي نظير فخر‌الدين رازي و نصيرالدين طوسي نيز دور نمانده است. بنابراين دشتكي را نمي‌توان پيشگام طرح مسئله وجود ذهني دانست بلكه وي تنها با ارائه ديدگاه‌هاي خود در اين باب اهميت اين مسئله را بيشتر از پيش آشكار ساخته است.
اين مدرس دانشگاه ضمن طرح مباحثي پيرامون تفاوت معناي واژگاني چون nous، Mind و Thought در نظر غربي‌ها و زمينه‌هاي اين بحث در سنت فلسفي ايران به امام فخر رازي اشاره كرد و گفت: امام فخر رازي در شرح اشارت و تنبيهات اضافه بودن ادراك را اثبات مي‌كند و اين براي نخستين بار است كه مطرح مي‌شود و او وجود ذهني را هم نفي مي‌كند.
وي با اشاره به كتاب تجريد الاعتقاد خواجه نصرالدين طوسي و اينكه اصل مطلب طرح شده در مقاله ناظر بر نظر خواجه است، گفت: در كتاب تجريد الاعتقاد درباره وجود ذهني، خواجه مي‌گويد: «الوجود ينقسم الي الخارجي و الذهني و الا لبطلت الحقيقيه» در اين جمله نسبتي بين وجود ذهني با قضايا مطرح مي‌شود در اين جمله پيوندي بين هستي شناسي و معرفت‌‌شناسي ايجاد مي‌شود.
وي با اشاره به نگارش رساله‌اي دشتكي تحت عنوان «انقلاب ماهيت» گفت: اين نظريه در اصل مبتني بر اين است كه ما وقتي نظريه عالم خارج داريم، عالم خارج و موجودات در زمره هر كدام از مقولات باشند وقتي در ذهن ما قرار مي‌گيرند چيزي جز «كيف» به شمار نمي‌آيند يعني اگر ما با چيزي كه در زمره يكي از تحولات باشد اين تصور به «انقلاب» تبديل شده و به «كيف» بدل مي‌شود.
وي ادامه داد: برپايه قاعده فلسفي «انقلاب حقيقت/ ماهيت محال است» نگرش دشتكي درباب وجود ذهني با انتقادات بسياري روبه‌رو شده است. هرچند نگرش دشتكي پيرواني را با خود همراه نكرده است اما اهميت ديدگاه وي را از نظر منتقدان برجسته‌اي نظير صدرالدين شيرازي و عبدالرزاق لاهيجاني مي‌توان بازجست.
اين مدرس دانشگاه درباره «انقلاب ماهيت» گفت: انقلاب ماهيت ياد و جلوه ظهور نفس‌الامر يكي «ذهن» و ديگري «خارج» است. در اين رساله دشتكي كوشش مي‌كند ثابت كند «صورت ذهني معلوم بود و امر خارجي معلوم دوم است و به حقيقت معلوم نيست». در اين جا صدرالدين كوشش مي‌كند نظريه‌اش را به نظريه ابن‌سينا هم متعلق كند.
وي در پايان با اشاره به نظر دشتكي در باب وجود ذهني گفت: دشتكي وجود ذهني را چيزي جز وجود معلوم در شهود علمي نمي‌داند.
انتهاي پيام/ش
جمعه 15 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 69]