آئين باستانی پيرشاليار (شهريار) در کردستان

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: آئين سنتي پيرشاليار (شهريار)يکي از آئينهاي باستاني ایرانیان پيش ازاسلام است که هرساله در روستاي اورامان تخت برگزار ميشود. واژه هورام از دو بخش (هورا)به معني اهورا و (مان ) به معناي خانه و جايگاه و سرزمين تشکيل شده است،بنابراين هورامان به معناي سرزمين اهورائي و جايگاه اهورا مزداست.
اهورا در اوستا به معني خورشيد آمده و هورامان معني سرزمين خورشيد نيز ميدهد. ازسابقه تاريخي و کهن ایرانیان در اين سرزمين که بگذريم ، طبيعت خارق العاده اين منطقه همگان را شيفته و دلبسته خود ميکند ، معماري هورامان وکوهستاني بودن منتطقه پله هاي به سمت بهشت را متصور ميکند ، ظاهراً همه چيز دست در دست هم داده اند که هورامان تخت را بهشتي پنهان در دل کوه بنا کنند و به یکی از زیباترین مناطق ایران تبدیل شود .
مسير اين منطقه ازمحورسروآباد به مريوان به طول75کيلومتراست. وضعيت خاص روستا ازنظرمعماري،موقعيت،چشمه هاي پرازآب و همچنين مراسم خاص ،آداب ،رسوم و جودمقبره پيرشاليار به ويژه جمعيت و تعداد سکنه قابل توجه آن , نشانگر اهميت آن در زمان شاهنشاهی ساسانيان بوده است . مراسم پيرشاليار از زمانهاي بسياردوردراين روستا برگزار شده است ،مراسمي که پیشینه ای کهن دارد و جشن عروسي پيرشاليار را يادآور ميشود.
جشن عروسي پيرشاليارمراسمي بسيارکهن است،اگرچه اين مراسم درطول زمان با تغييرات بسياري مواجه بوده ولي ريشه هاي کهن اساطيري خود را به خوبي حفظ کرده است.
در منابع مکتوب تاريخي آمده است :يک پيامبرروحاني بنام پيرشاليار ،ازمغان زرتشت نزد مردم اورامان بسيار محترم است و کتابش را به بيگانگان نشان نميدهند و کلماتش به جاي ضرب المثل به کار ميرود.
اين مراسم هرسال در بهمن ماه ، در آغاز چله کوچک ، درسه مرحله وطي سه هفته در منطقه اورامانات از توابع شهرستان مرزي سروآباد انجام ميشود.
اولين هفته بهمن ماه گردوهائي که از باغ پيرشاليار چيده شده ،براي اهالي ارسال ميشود و به اين ترتيب اهالي روستا از شروع مراسم عروسي پيرشاليار با خبر مي شوند.
هرساله مردم روستا سالگرد ازدواج پيرشاليار را که اخرين پنجشنبه پيش از پانزدهم بهمن ماه است دقيقا به همان گونه که اولين باربرگزار شده است را جشن ميگيرند.در اين مراسم بامداد چهارشنبه پس از نماز آن زمان که کودکان روستا درکوچه هاي بسيار باريک و برف گرفته ده با فرياد (کلاوروچنه)به در منازل رفته ،سهم خود ازگردو ، بيسکويت و...طلب ميکنند.
مردان آبادي در شرف آماده کردن حيواناتي هستند که در طول سال خانواده ها به دليلي نذر کرده ه اند تا در مراسم قرباني کنند.
درمراسم پيرشاليار وظايف تقسيم بندي شده است و هرخانواده اي همان کاري را انحام ميدهد که اخلاف او درزمان حيات پير در مراسم عروسي انجام ميدادند.
هرساله حدود 30 رأس گوسفند و بز و دو رأس گاو در اين مراسم ذبح ميشود وخونابه احشام ذبح شده ازبام خانه پير به بام خانه پائين دست و ازآنجا هم بر بام خانه ديگري روان است تا بربام خانه ها پخش کند.
اهالي اين روستا بخشي از گوشت را تقسيم ميکنندو مابقي به عنوان آش نذري در منزل پير پخته ميشود و در ظهر چهارشنبه و پنج شنبه بين مردم تقسيم خواهد شد.
مردم اين روستا معتقدند اين آش هرگز کم نخواهد بود و جمعيت هرچند زياد باشد کسي باظرف خالي از منزل پيرنخواهد رفت.
بعدازنماز ظهر دراويش قادري کردستان که عمدتاً ازاهالي روستاهاي اطراف و روستاهاي مرزي ایران و عراق هستند از سه شنبه شب به اين محل آمده اند و بربام خانه پيرحلقه زده و با آواي عرفان دف شروع به ذکر و سماع ميکنند و تنبور می نوازند .
کردهای عراق نیز از دیدگاه نژادی ایرانی محسوب می شوند و پس از حملات امپراتوری متجاوز ترکان عثمانی از خاک ایران جدا شده است ولی مردم این منطقه بر هویت و آداب و رسوم ایرانی خود همچنان پایبند هستند .
بعد ازپايان مراسم ذکر همگي به مسجد روستا رفته و نماز مغرب را به جماعت ميخوانند و زنان در منزل به فرادا تسبيح حق ميگويند.
ازبامداد پنحشنبه مراسم ازسرگرفته ميشود و همه درتکاپو وتلاشند و ديگهاي بزرگ آش درخانه پير برآتشند و جماعت به انتظار نهار مي مانند.
خانه پيراتاقي بزرگ است که درکنارديوارآن سکوهائي براي نشستن ساخته اند و برستونهاي چوبي اتاق نيز تيرهاي چوبي موازي تکيه داده شده تا مردم بر آن بنشينند.
در خانه پير هرخانواده اي جاي مخصوص خودرادارد وعليرغم افزايش جمعيت در اين چند صدساله ،مساحت خانه هنوز مردم را جاي ميدهد.
در اين خانه هرشخص فقط ميتواند جائي بنشيند که اجداد او 950سال پيش درآنجا مي نشستند.
يک هفته پس ازاين مراسم يعني درسومين جمعه بهمن ماه نيز،مردان نان هائي را که به شکل قرصهاي طلائي رنگ از آرد گندم و مغز بادام کوبيده تهيه شده و با گياهان خشک چون ريحان و سياه دانه تزئين شده است بر سرمزار پير شالیار مي برند و پس از جمع شدن بر سر مزار پير ،نانها را روي هم ميريزند و آنها را خرد کرده،با ماست بين حاضران تقسيم ميکنند.
هرسال دردومين هفته ارديبهشت،اهالي اورامان و ديگر روستاهاي مجاور به رسم تبرک و براي شفاي بيماران قطعه اي از تخته سنگ کنارمزار پيرشاليار ميکنند و با خود ميبرند و بر اين باورند که کرامت پيرشاليارباعث تبرک اين سنگ شده وسنگ هرساله دوباره سبزخواهد شد. به نظر ميرسد که اين مراسم که همزمان با جشن سده برگزار ميشود يادگار روزگار پرستش مهر در اين سامان باشد. مراسمی شبیه به همین مراسم نیز در قسمتی دیگر از کردستان وجود دارد که در آرامگاه حضرت سلطان اجرا می شود و مردم ایران و حتی کشورهای اطراف نیز برای حضور در ان راهی این منطقه می شوند . آرامگاه حضرت سلطان به جایگاه اصلی پیروان حق و حقیقت در جهان مشهور است

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 136]