تأكيد كردند:مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني فعالانه صورت گيرد؛ نه منفعلانه

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: ميزگرد «بررسي تشكيل كارگروه مميزي كتاب‌هاي ديني وقرآني» /2كارشناسان در ميزگرد «بررسي مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني» تأكيد كردند:مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني فعالانه صورت گيرد؛ نه منفعلانه
گروه ادب: كارشناسان در ميزگرد «بررسي تشكيل كارگروه مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني» ضمن تأكيد بر ارتباط بيشتر نويسندگان و مؤلفان با اداره امور كتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و مميزان اين اداره، خواستار بررسي و مميزي فعالانه كتاب‌هاي ديني و قرآني شده و از مميزي منفعلانه انتقاد كردند.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، نشست بررسي مميزي كتاب‌هاي ديني و قرآني با حضور «محمدعلي رمضاني» مدير كل اداره امور كتاب و كتابخواني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، «محمود حكيمي»، نويسنده ديني و قرآني، «غلامرضا امامي»، «علي‌محمد رفيعي» از مميزان سابق حوزه كودك و نوجوان، «محمد‌حسين ساكت» استاد دانشگاه تهران، «سيد حبيب نبوي» استاد دانشگاه و نويسنده و «حميد باباوند» به‌عنوان دبير نشست در خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا) عصر امروز ساعت 2 تا 4 برگزار شد.

«سيد‌حبيب نبوي» استاد اديان و عرفان دانشگاه و نويسنده ديني و قرآني و از سخنرانان اين نشست، با بيان اين نكته كه برگزاري چنين مراسمي با چنين موضوعي بسيار ارجمند است، گفت: تأثيري كه بسياري از آثار نبايد در جامعه مي‌گذاشت، صورت گرفته است و ما اكنون در مقام انفعال قرار داريم و به اين نكته رسيديم كه حول كتاب‌هاي ديني بايد نگاه ديگر، ادبيات ديگر و تحقيق و تصحيح ديگري صورت دهيم. وقتي ذائقه‌ها بدون هيچ تعارفي نسبت به معارف ديني كاسته شده، در دانشگاه‌ها معارف با وجود تخصص بالاي اساتيد ازحاشيه‌اي‌ترين و سست‌ترين مباحث به حساب مي‌آيند، ضرورت دارد تا به اين مسائل بپردازيم.

موضوع مميزي كتاب‌هاي ديني نوعي حساسيت جدا از ساير مميزي‌ها لازم است

او ادامه داد: در موضوع مميزي كتاب‌هاي ديني نوعي حساسيت جدا از ساير مميزي‌ها لازم است، چرا كه ما وفتي در مقام تبليغ دين، ارائه دين و تعريف مقوله‌هاي ديني برمي‌آييم و اين را به جامعه خود و جهان معرفي مي‌كنيم، بايد واجد يك صلاحيت ويژه باشيم و اين نيازمند مميزي ويژه‌تري است، حساسيت‌هايي در همه جوامع بشري وجود دارد كه مربوط به وقايع همه‌شمول است، جامعه ما يك جامعه سنتي‌ديني است، بنابراين مسائل ديني حساسيت بسيار خاص دارد.

اين نويسنده ديني و قرآني تصريح كرد: براين اساس مميزي در ارتباط با آثار ديني نبايد منفعلانه باشد، ما اكنون مميزي را منفعل مي‌بينيم، به عبارتي كتاب‌ها نوشته ‌شده و در اختيار مميز قرار مي‌گيرد و مميزان با معيارهاي موجود به برخي از سطوح و صفحات ايراد مي‌گيرند؛ اما ارتقاي كيفيت آثار ديني، تفهيم امر و ... معمولاً صورت نمي‌گيرد، بايد مولفان ويژه‌اي در اين صحنه وارد شوند كه صلاحيت امر را تشخيص دهند.

او ادامه داد: در مقوله كتاب‌هاي ديني مميزي منفعلانه كارساز نيست، بلكه يك نقش فعالانه لازم دارد بايد فعالانه جهت محتوا و شكل كتاب‌هاي ديني از سوي افرادي كه اهليت اين كار را دارند، رهبري شود.

او در توضيح مميزي «فعالانه» و «منفعلانه» گفت: مميزي منفعلانه اين است كه كتابي كه نوشته مي‌شود در اختيار مميز قرار مي‌گيرد و مميز با معيارهاي موجود به انطباق امور مرتبط مي‌پردازد، صحت و استحكام محتوا، مطرح نيست و تنها مواردي كه مخالف معيارهاي ديني است بررسي و حذف مي‌شوند.

نبوي توضيح داد: مميزي فعالانه ادبيات كتاب را نيز بررسي مي‌كند، به ‌عبارتي به ايفاي نقش كتاب در حوزه دين، سطح كتاب، اعتبار و ... نيز توجه ويژه‌‌اي مي‌شود. چون در مقوله دين شمول، حساسيت و حقوق عمومي مطرح است و بايد كتاب‌هاي ديني و قرآني از سطح بالاتري برخودار باشند. در قرآن نيز رازهايي وجود دارد و براي بررسي كتاب‌هاي قرآني نيازمند كار‌گروه قرآن‌پژوهي هستيم كه صلاحيت قرآن‌پژوهي داشته باشند.

اين استاد دانشگاه گفت: نياز است چنين كار‌گروهي تشكيل شود تا قرآن‌پژوهاني كه تخصص لازم را دارند با حوزه مميزي كتاب همكاري و به‌نوعي در مميزي نظارت داشته باشند تا مميزي كتاب‌هاي قرآني فعال‌تر باشد و اگر كتابي را به اين كار‌گروه ارجاع داده شد، بتوانند با اطمينان بگويند كه اين كتاب براي قرآن زينت است يا نه، ضمن اينكه همه آزادند در مقوله ديني فعاليت كنند، اما از جاي كه اين قضيه تخصصي مي‌شود و معيار به حساب مي‌آيد بايد محتوا بر اساس دانش و بينش وسيع توليد شده باشد.

در نظر داريم تا گروه‌هاي مميزي را تقويت كنيم

«محمد‌علي رمضاني» مدير اداره امور كتاب‌وكتابخواني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز در ادامه با بيان اين نكته كه همه اساتيد حاضر در اين جلسه بر ضرورت مميزي آگاهند و در نوع آن با هم اختلاف دارند، گفت: ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي طرفدار مميزي فعال هستيم و سعي داريم با ناشر و مولف ارتباط برقرار كنيم تا اگر قسمتي از متن براي كارشناسان داراي ابهام بود، از نويسنده توضيح بخواهيم و ما اين نكته را ابلاغ كرديم تا به‌عنوان يك شيوه حسنه باب شود.

او درباره شيوه مميزي در اداره امور كتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي گفت: ما در نظر داريم تا گروه‌هاي مميزي را تقويت و از اساتيد و بزرگان اهل ادبيات ديني و قرآني دعوت به همكاري ‌كنيم. اين‌گونه نيست كه كارهاي مميزي بخش ديني فله‌اي انجام شود، بلكه گروه‌هاي تخصصي كلام و اعتقادات، علوم قرآن و حديث، مسائل فقهي و اصولي، ادبيات ديني و قرآني و بخش ترجمه به‌صورت جداگانه گروه‌هاي مميزي ويژه‌اي دارند.

«علي‌محمد رفيعي» از مميزان سابق حوزه كودك و نوجوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در ادامه نشست در سخناني گفت: من در دوره‌اي از مميزين و منتقدان حوزه كتاب‌هاي ديني كودك و نوجوان بوده‌ام و در حدود 15-10 سال پيش كه وارد اين كار شدم متوجه شدم ضابطه‌اي در اين كار وجود نداشته و وضعيت سخيفي حوزه مميزي كتاب را در بر گرفته است، من خود شخصاً با اصل عدم مميزي و حداقل مميزي وارد حوزه كودك و نوجوان شده بودم، اما ديدم هر حرفي را بايد در شرايط مكاني و زماني خود زد. واقعيت موضوع اين بود كه ناشران ما كه متولي چاپ كتاب بودند، عملاً كارشناس نشر نبوده و گروهي را نداشتند كه كتابي را كه چاپ مي‌كنند كارشناسي، ويرايش و حتي مواردي غلط‌گيري شود.

او ادامه داد: كتاب‌هاي به دست مميزين مي‌رسيد كه غلط املايي، ويرايشي و دستوري فاحش داشت و اغلاط محتوايي هم كه غوغا مي‌كرد، متأسفانه برخي از ناشران ما در اين زمينه هنوز هم دچار ضعف هستند، بنابراين لازم است تا به اين حوزه‌ها توجه شود.

دولت با آموزش درصدد رفع نقص كار ناشران و نويسندگان باشد

رفيعي كه خود 7 دوره داور كتاب سال بوده است، تصريح كرد: ما اكنون براي رفع مشكلات موجود كتاب‌هاي ديني و قرآني دو راه بيشتر نداريم، يا اينكه بگوييم دولت نبايد در اين كار دخالت كند و اجازه دهد همه اتفاقي كه ممكن است رخ دهد، بيافتد و اگر آسيبي به وجود آمد آن را رفع ‌كنيم كه اگر اين راه را انتخاب كنيم بايد الزامات آن را نيز بپذيريم و بگوييد ما به‌عنوان دولت وظيفه نداريم بر راه چاپ و انتشار محصولاتي فيلتري قرار دهيم، اگر كتابي بيرون آمد و منجر به اعتراضاتي شد تذكر مي‌دهيم، اين كار از يك طرف براي دولت كمترين هزينه را خواهد داشت و كمترين نقدها را متوجه آن مي‌كند، در نهايت دولت اگر وظيفه خود را آموزش مردم بداند مي‌گويد من از طريق ابزارهايم مانند رسانه‌ها و آموزش‌هاي عمومي به افراد سببي فراهم مي‌كنم كه ذهنيت‌هاي نادرستي كه ممكن است از طريق محصولات فرهنگي ضعيف وارد ذهن جامعه ‌شود، به تدريج از بين برود.

رفيعي در توضيح حالت دوم گفت: حالت دوم اين است كه دولت با وظيفه آموزش به مردم و پيشگيري از آسيب‌ها به جامعه، درصدد رفع نقص كار ناشران و نويسندگان باشد، در اين حالت دولت بايد حد بالاي دخالت را داشته باشد كه گاهي در حد ويرايش و غلط‌زدايي كتاب اوج مي‌گيرد، هم‌چنين لازم است نام مخاطبان خاص كتاب‌هايي كه مخاطب خاص دارند را روي جلد ذكر كند، براي نمونه ذكر كند كه اين كتاب براي اهل‌ سنت نوشته شده‌است، دولت بايد آيين‌نامه‌هايي نيز تدوين كرده و در اختيار ناشران قرار دهد، مبني بر اينكه كتاب منتشره بايد چنين ويژگي‌هايي را داشته باشد.

اين نويسنده گفت: دولت هم‌چنين در اين حالت وظيفه دارد، كارشناسان ديني را به‌صورت تخصصي مسئول بررسي كتاب‌ها بگمارد و هر چيز را كه مغاير با آموزه‌هاي اصيل است را نقد كنند. با جعليات و خرافات مبارزه كند و آموزه‌هاي اصيل قرآني، اسلامي و شيعه را ملاك قرار دهند. بنابراين لازم است براي اين ساماندهي اين امر يك تيم كارشناسي و پژوهشي وجود داشته باشد، اين كار بيشترين هزينه‌ها را براي دولت دارد و بايد نهادهايي به اين منظور تأسيس شوند و بررس‌ها و مميزان در ظرفيت بالا پاسخگو باشند.

رفيعي با بيان اين مطلب كه حالت سومي هم در اين عملكرد وجود دارد، گفت: راه سوم كه حالت معتدل‌تري است اين است كه دولت بگويد، ما در بررسي كتاب‌هاي ديني، دين را به‌عنوان زير مجموعه‌اي از علم قرار مي‌دهيم و مي‌گوييم حرف ديني يعني حرف علمي و علم دين دوتا نيستند، براي اينكه اين حد مياني را رعايت كنيم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به ضعيف يا قوي بودن كتاب كاري ندارد، چون همه مؤلفان از يك سطح توانايي برخوردار نيستند و بايد غلط و درست و نه ضعف و قوي بودن محتوا را مميزي كرد، بنابراين ممكن است كتاب ضعيف ديني بيرون آيد، فروش هم داشته باشد.

اين داور كتاب سال ضمن پيشنهاد تعبيه علامت استاندارد براي كتاب‌هاي ديني و قرآني از سوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي افزود: در حالت سوم لازم است تا مخاطبان را درجه‌بندي كرد و اندكي از مسئوليت را به ناشران انتقال داد كه به نوعي آن‌ها‌ هم تقويت شوند و خود گروه‌هاي كارشناسي تعبيه كنند. هم‌چنين وزارتخانه مي‌تواند علائم استانداردي در حوزه كتاب به‌ويژه كتاب‌هاي ديني و قرآني تهيه كند و روي كتاب‌ها درج كنند. اين موضوع مي‌تواند به‌عنوان عامل محركي براي جلب حساسيت جامعه و ناشران به سمت ارتقا يافتن تأليفات ديني و قرآني باشد تا علامت استاندارد دريافت كنند. بررس‌ها و ميزان هم‌چنين لازم است تا در جريان پژوهش‌ها و تحقيقات جديد روز قرار گيرند.

رفيعي در اشاره به ضعف‌هاي مميزي حوزه كودك و نوجوان گفت: متأسفانه اكنون يكي از ضعف‌هاي كارشناسي در حوزه كودك و نوجوان اين است كه اشكال‌هايي گرفته مي‌شود كه مغاير با شرع نيستند.

مميزان نسل جوان را به سمت تعالي راهنمايي كنند

پس از پايان سخنراني رفيعي، «غلامرضا امامي»، مشاور «دفتر نشر فرهنگ اسلامي» در سخناني گفت: كتاب‌هاي ديني مقولات وسيعي را در برمي‌گيرد، از قرآن، مفاتيح و صحيفه ‌سجاديه گرفته تا كتاب‌هاي ديگر.

او ضمن انتقاد از برخي كتاب‌هايي كه از سوي ارشاد مجوز مي‌گيرند و دچار مشكلاتي هستند گفت: بررسان و ميزان آيا ملاك‌هاي قانوني را در بررسي كتاب‌ها رعايت مي‌كنند يا سلايق شخصي را؟ آيا در مسئله بررسي كتاب‌هاي ديني قواعد مدوني وجود دارد. چرا كتاب‌هاي زرد ديني با تيراژهاي بالا در چاپ‌هاي متعددي منتشر مي‌شوند، بايد در آنچه كه به نام دين در جامعه اسلامي عرضه مي‌شود حساس‌تر بوده و مميزي با كيفيت بالاتري صورت گيرد و معين كرد كه مميزان در چه حدودي مجاز به ورود و در چه حوزه‌اي نمي‌توانند وارد شوند.

امامي با بيان اين نكته كه مميزان بايد باغبانان حوزه كتاب‌هاي ديني و قرآني باشند، گفت: كارشناسان و بررسان كتاب‌هاي ديني و قرآني بايد باغبان باشند و نگاه حذفي را به نگاه مثبت تغيير دهند و نسل جوان را به سمت تعالي راهنمايي كنند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بايد براي كتاب‌هاي مناسب در همه سطوح و براي همه مخاطبان الگو‌سازي كند. بايد به ناشران گفت اگر از قوانين مدون و غير‌مدون جامعه سر‌پيچي ‌كنند، جريمه خواهند شد.

او ادامه داد: مسأله ويرايش كتاب‌ها كه دوستان اشاره كردند، مربوط به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي نيست و مشكل بزرگ، ناشران ما هستند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي وظيفه هدايت و ارشاد را بر عهده دارد و بايد ناشران را ملزم به ويراستاري كند.

«محمد‌حسين ساكت» در انتهاي نشست چنين مطرح كرد: آيا وقت آن نرسيده كه ما جامعه را خوش‌بين به مميزي كنيم، به اين طريق كه به معرفي بررسان و كارشناسان بپردازيم، ابتدا انتخاب خوب و آزاد داشته باشيم و بعد اين انتخاب را معرفي كنيم، كارشناسان هم زماني كه بدانند اسامي‌شان معرفي شده موظف مي‌شوند بدون غرض، نظر خود را روي كتاب‌ها اعلام كنند و مي‌دانند كه بايد پاسخگوي انتقادات باشند، بنابراين با حساسيت بيشتري به مميزي مي‌پردازند.

رمضاني مدير اداره امور كتاب ‌و كتاب‌خواني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در پايان گفت: اين درست است كه مسئولان گروه‌هاي مختلف مميزي بايد پاسخگو باشند، اما اغلب نويسندگان كمتر با اداره كتاب درارتباطند، بلكه بيشتر ناشران با ارشاد در ارتباط هستند، ناشران هم به‌دلايل مختلف چندان مصلحت نمي‌بينند كه نويسنده را به‌سراغ مميزان بفرستند و گاهي نيز برخي از ناشران در اين زمينه جوسازي‌هايي مي‌كنند و سعي دارند خود، واسطه‌گري را حفظ كنند.

او افزود: به همين دليل نويسنده بسيار كم در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي حضور مي‌يابند، ناشران و افراد درگير اسامي مميزان را معمولاً مي‌دانند و هيچ منعي براي دانستن اسامي از ديد ما وجود ندارد، و ما از اينكه نويسندگان به گفت‌وگو با وزارت فرهنگ و اراشاد اسلامي و كارشناسان آن بپردازند، استقبال كرده و حتي تا‌كنون در برخي موارد مولفان كتاب‌هاي ضعيف را قانع كرده‌ايم تا اثر خود را به لحاظ كيفي ارتقا دهند.

او ادامه داد: در برخي مصاديق ما قرآن‌هايي كه ترجمه جديد مي‌شود را توسط مراكزي كه متخصص امر هستند، بررسي كرده و اشكالاتي را به ترجمه وارد مي‌كنيم تا سالم‌تر و صحيح‌تر شود و تاكنون مشكلي در اين زمينه پيش نيامده است.

او در پايان سخنان خود ضمن تشكر از راهنمايي كارشناسان حاضر در نشست گفت: از راهنمايي‌ها نهايت بهره را خواهم برد و در اداره امور كتاب نيز از حضور آنها استقبال خواهيم كرد.

يادآوري مي‌شود اين ميزگرد به همت گروه ادب خبرگزاري ايكنا برگزار شد.
چهارشنبه 13 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 112]