يكي از ريشه‌هاي محكم تعزيه، آئين‌هاي عاشورايي است

واضح آرشیو وب فارسی:موج: يكي از ريشه‌هاي محكم تعزيه، آئين‌هاي عاشورايي است
خبرگزاري موج - حسين كياني نويسنده و كارگردان تئاتر گفت: :يكي از ريشه‌هاي محكم تعزيه، آئين‌هاي عاشورايي است .
به گزارش موج،حسين كياني نويسنده و كارگردان تئاتر كه چندي پيش نمايش"بيداريخانه نسوان" را روي صحنه داشت، با اشاره به ارزشمند بودن آئين‌هاي عاشورايي به ستاد خبري همايش مي‌گويد:«جامع‌ترين، شكيل‌ترين و عميق‌ترين نمايش ايراني، تعزيه است كه اگر ريشه‌يابي شود، متوجه مي‌شويم آئين‌‌هاي عاشورايي نقش عمده‌اي در شكل گيري و عظمت اين شكل بي‌نظير نمايش ايراني داشته است.»
وي در ادامه تاكيد كرد:«در ابتدا آئين‌هاي عاشورايي بوده كه شكل پيدا كرده، منسجم و داستان‌دار شده و سپس تبديل به تعزيه شده است. پس يكي از ريشه‌هاي محكم تعزيه، آئين‌هاي عاشورايي است.»
كياني معتقد است:«اگر نمايشنامه‌نويسان كمتر به اين مقوله مي‌پردازند، شايد به اين دليل است كه اين آئين‌ها را صرفاً در حد آئين مي‌دانند و احساس مي‌كنند كه ‌قابليت‌هاي نمايشي ندارد. به طور حتم اگر تعزيه ريشه‌يابي شود و براي ما اين نتيجه حاصل شود كه يكي از ريشه‌هاي آن، همين آئين‌هاي عاشورايي است آن موقع متوجه اين نكته خواهيم شد كه آئين‌هاي عاشورايي قابليت فراواني دارد و قادر است جذابيت‌هاي نمايشي هم ايجاد كند.»
نويسنده و كارگردان نمايشخيشخانه درباره قابليت‌هاي نمايشي فراوان آئين‌هاي عاشورايي مي‌گويد:«اولين و شايد بهترين بهانه يا ايده براي كارگرداني آئين‌هاي عاشورايي، خود واقعه كربلاست كه هر مقطعي از آن،‌ از ابتدا تا انتها مي‌تواند جذابيت‌هاي متفاوت و مختلفي داشته باشد. يعني از حركت امام حسين(ع) به سمت كربلا و سپس روزهايي كه مي‌گذرد و مسائلي پيش مي‌آيد كه منجر به فاجعه كربلا مي‌شود. پس هر مقطع آن قابليت نمايشي فراواني دارد كه اوج آن، روز عاشوراست.»
وي ادامه مي‌دهد:«البته بايد ديد كسي كه مي‌خواهد كار كند، كدام مقطع را انتخاب مي‌كند. به نظرم تمام مقاطع اين سير، داراي جذابيت‌هاي فراوان و دراماتيكي است.»
‌‌كياني با اشاره به حفظ آئين‌هاي عاشورايي به همان شكل سنتي، ولي همسان با ذائقه روز جامعه عنوان مي‌كند:«آئين‌هاي عاشورايي را بايد صد در صد حفظ كرد؛ منتها اين كاري است كه در كشورمان صورت نگرفته و در تمام دنيا به خصوص كشورهاي آسياي شرقي كه پيشرفته هم هستند، تمام آئين‌هايشان را به صورت موزه‌اي حفظ كرده و با كارشناسي دقيق، قابليت‌هاي آن را بررسي و به روز كرده‌اند. يعني با استفاده از توانايي‌هاي اين آئين‌ها در هماهنگي با مخاطب روز، ارتباط برقرار مي‌كنند. منتها ما هنوز به دنبال اين كار نرفته‌ايم.»
وي ادامه مي‌دهد:«در دوره ناصري و يا بعد از آن، در همين تهران دَه‌ها تكيه بوده كه انواع آئين‌هاي عاشورايي و به ويژه تعزيه در آن‌ها برگزار مي‌شده است. ولي الان يك تكيه كه صرفاً تعزيه‌اي در آن برگزار شود در تهران به چشم نمي‌خورد. پس ما نمي‌توانيم ادعا كنيم كه آئين‌هاي عاشورايي را به صورت موزه‌اي حفظ كرده‌ايم. در شهرستان‌ها هم به ندرت شاهد اين قضيه هستيم كه آئين‌ها به شكل اصيلش برپا شود. اگر همت و حمايتي باشد تا اين آئين‌ها به صورت موزه‌اي حفظ شود قابليت فراواني دارد و مي‌تواند كاركرد مهمي در تئاتر امروز داشته باشد.»
كياني در خصوص خلق متون و اجراهاي خلاق آئين‌هاي عاشورايي متذكر مي‌شود:«مهمترين و درست‌ترين راه‌ ‌پژوهش است. پژوهشي كه تحت حمايت مستقيم و دقيق‌ باشد. بايد اين مسئله را بازشناسي و بازكاوي كرد. البته نه با يك نفر، بلكه توسط يك جمع كارشناس و آن هم نه در يكي ‌دو ماه و يا يكي دو سال، چرا كه اين كار مطالعه دامنه‌داري را مي‌طلبد. اگر مي‌خواهيم از دل اين آئين‌ها به يك نمايش خاص و جذاب مذهبي و گيراي ملي برسيم در وهله اول، احتياج به يك پژوهش با حمايت داريم. اگر زماني اين پژوهش انجام شود و در دسترس علاقه‌مندان و كارگردانان قرار گيرد، طبيعي است كه هر آدم خلاق و با ذوقي مي‌تواند از دل اين پژوهش‌ها، به توانمندي‌هاي ويژه‌اي دست پيدا كرده و آن را در تئاتر به كار گيرد. به هر حال پايه و اساس اين قضيه، پژوهش و حمايت است و اختصاص دادن يك بودجه خاص و هدفمند براي برگزار كردن‌آئين‌هاي عاشورايي به صورت‌ همايش، به خودي خود اتفاق خوبي است ولي كامل نيست و كسري‌هاي زيادي دارد. اگر بخواهيم چشم‌انداز خوبي را متصور شويم، برگزاري يك همايش كفايت نمي‌كند.»
وي در ادامه مي‌افزايد:«با اين كه يكي از خاستگاه‌هاي مهم تعزيه، آئين‌هاي عاشورايي است ولي داراي متون مكتوب نبوده و اصولاً ادبيات در اين مقوله، خيلي جايگاه عميقي ندارد. شما خيلي نمي‌توانيد براي متن تعزيه، ارزش ادبي بالايي قائل شويد. چرا كه در ادبيات تعزيه، اين ارزش‌ها بيشتر احساسي و مذهبي است. ولي در دوره‌اي كه تعزيه در اوج بود، رفته رفته ادبيات و متون تعزيه به شكلي گيرا و جذاب به سوي اُدبا پسندي مي‌رسيد كه مورد رضايت عام هم بود؛ بنابراين از جنبه نمايشنامه‌نويسي هم به طور صد در صد مي‌تواند مثمرثمر باشد. اگر يك نمايشنامه‌نويس، ساختارهاي اجرايي نمايش‌هاي بومي را نداند، طبيعي است كه نمي‌تواند يك نمايشنامه ايراني را كه بر پايه سخن نمايشي خود خواهد بود، بنويسد. پس مي‌بينيم كه هدفمند شدن آئين‌هاي عاشورايي رابطه مستقيمي با توسعه و رونق نمايشنامه‌نويسي در آن حيطه دارد.»
نويسنده و كارگردان نمايش پنهان‌خانه پنج در درباره منزوي نشدن آئين‌هاي عاشورايي معتقد است:«اگر چشم‌انداز خوبي براي آئين‌هاي عاشورايي متصور باشيم‌‌، قائل به تفكيك نيستم. در واقع فكر مي‌كنم تفكيك اين نوع آئين‌ها از كليت تئاتر، باعث منزوي شدن اين آ‌ن‌ها مي‌شود.»
اين نويسنده و كارگردان تئاتر درباره رشد و توسعه همايش آئين‌هاي عاشورايي مي‌گويد:«اگر اين همايش، بنيادهاي درست و برنامه‌هاي مدت داري داشته و فقط براي بيلان كاري هم نباشد، خوب است. اگر غير اين باشد، طبعاً كمكي نخواهد كرد.»
وي درباره ماندگاري آئين‌هاي عاشورايي مي‌گويد:«آئين‌هاي عاشورايي متعلق به قشر خاصي نيست و به همه مردم تعلق دارد، چرا كه اين اتفاق 1400 سال پيش رخ داده ولي هنوز در دل مردم ايران زنده مانده است. اگر اين آئين‌ها متعلق به قشر خاصي بود مطمئناً تا اين زمان ادامه پيدا نمي‌كرد. چه بسا در مقاطعي از تاريخ، آئين‌هايي وجود داشته كه متعلق به قشر خاصي بوده و از بين رفته است. ولي آئين‌هاي عاشورايي اين گونه نبوده و نيست. ماندگاري آئين‌هاي عاشورايي كاملاً ثابت مي‌كند كه طيف عظيمي از جامعه در طول دوران مختلف پذيراي اين آئين‌ بوده و برايشان جاذبه و پذيرندگي بالايي داشته كه به ماندگاري آن هم كمك والايي كرده است؛ ولي بايد بدانيم كه اگر در اين كار، هدفمندي نباشد برگزاري آئين‌هاي عاشورايي مختص به قشر خاصي مي‌شود.»
‌وي در پايان سخنانش درباره هدف‌ برگزاري همايش آئين‌هاي عاشورايي مي‌گويد:«اگر برنامه‌اي هدفمند باشد و اساس نامه درست و فكر شده‌اي هم داشته باشد، بسيار خوب است. ولي اگر صرفاً جهت زرق و برق دادن به تئاتر كشور و يا بالا بردن بيلان كاري باشد، راهگشا نخواهد بود؛ چرا كه سالي يك بار، چراغ‌هاي رنگيني روشن مي‌شود و بعد هم به سرعت خاموش مي‌شود كه قطعاً اين كار فقط تزئين تئاتر ايران است. اگر از پيش، بنيانگذاران و برگزار كنندگان، بيانديشند و دورنماي خوبي از اين جشنواره‌ها و همايش‌هاي موضوعي داشته باشند، مي‌تواند به اساس و بنياد تئاتر ايران كمك كند. حيف است كه اين همه انرژي، نيرو و هزينه بي‌جهت تلف شود.»
چهارشنبه 13 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: موج]

[مشاهده در: www.mojnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 112]