ابزارهاي نجومي- قسمت دهم- راديو تلسکوپ

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: مي دانيم که دماي زياد ستاره ها موجب مي شود که مانند ساير اجرام داغ در تمام قسمتها طيف الکترومغناطيس همچون پرتو ايکس و امواج راديويي تابش کنند. اما جو زمين نسبت به امواج مرئي و راديويي نفوذپذير است و ساير پرتوهاي تابش شده از سوي ستاره ها را جذب مي کند. طول موج پرتوهاي مرئي بين 400 تا 700 نانومتر بوده وطول موج هاي راديويي که از جو مي گذرند بين 01/0 متر تا 30 متر متغير است. با انواع تلسکوپ هايي که در بخش هاي قبلي اين فصل درباره شان صحبت شد فقط مي توان کيهان را از زاويه ديد امواج مرئي بررسي کرد و ساير امواجي که از آن ها به زمين مي رسد، بدون استفاده مي مانند. تلسکوپ هاي راديويي به دانشمندان امکان مي دهند که کيهان را در ساير طول موج ها نيز بکاوند و بسياري از اسراري را که فقط در محدود امواج راديويي بازگو مي شوند دريابند.

امکان کاوش در کيهان با تلسکوپ هاي معمولي فقط در شب مهياست و در روز فقط مي توان به مطالعه خورشيد پرداخت. ولي تلسکوپ هاي راديويي قادرند امواج راديويي گسيل شده از ستاره ها را در تمام مدت شبانه روز دريافت کنند. اين امواج بي آن که با مانعي روبرو شوند از ميان گاز و غبار ميان ستاره اي و نيز از ميان ابرهاي جو زمين گذر مي کنند و خود را به تلسکوپ هاي راديويي مي رسانند که همچون تله اي آنها را به دام مي اندازند. دانشمنداني که با تلسکوپ هاي راديويي مشغول به کار هستند، نه ترسي از بابت افزايش آلودگي نوري شهرها دارند و نه نگران از دست دادن نواحي وسيعي از کيهان هستند که در پس ابر و غبار کيهاني از ديد تلسکوپ هاي نوري پنهان مانده است. هيچ چيز سد راه راديو تلسکوپ ها نيست. اما همين تلسکوپ ها گاهي از استارت زدن خودروهاي حوالي راديو تلسکوپ و امواج ارسالي ايستگاه هاي راديويي نزديک دچار مشکل مي شوند!
به علاوه آن چه از رصد با تلسکوپ هاي نوري معمولي به دست مي آيد يک عکس يا صرفاٌ يک رصد بصري است اما اطلاعاتي که راديو تلسکوپ ها ارائه مي کنند جريان هايي از امواج الکتريکي است که با دستگاه سنجشي قابل خواندن است.
در اين تلسکوپ ها امواج راديويي دريافت شده از ستاره ها از يک بشقاب سهمي وار منعکس مي شود و به گيرنده اي مي رسد که در کانون سهمي وار قرار دارد. سپس اين امواج در بخشي از راديو تلسکوپ تقويت مي شوند و به دستگاه سنجش انتقال مي يابند.

چيزي که در تعيين محل رصدگاه يک رصدخانه راديويي اثر گذار است، دوري از علائم راديو و تلويزيون و نيز نويزهايي است که از سيستم احتراق اتوموبيل ها و هواپيما منشاء مي گيرد ولي براي انتخاب رصدگاه به منظور ساخت يک رصدخانه نور مرئي، باز بودن افق از همه طرف، ثبات لايه هاي جوي و ميزان ديد آسمان (Seeing)، تعداد روزهاي ابري سال، غبار منطقه و بسياري از عوامل محيطي ديگر بايستي مد نظر قرار گيرند.
يکي از مشکلات کار با راديو تلسکوپ ها، پايين بودن قدرت تفکيک آن ها است که موجب مي شود تعيين محل دقيق يک منبع راديويي در آسمان دشوار شود. به طور کلي هر چه طول موج بيشتر باشد، قدرت تفکيک کمتر خواهد بود. براي مثال يک طول موج 10 سانتيمتري را درنظر بگيريد. چنين طول موجي 200000 بار بزرگتر از حد واسط طول موج مرئي است. پس اگر مي خواهيم در مورد چنين طول موجي به همان قدرت تفکيک تلسکوپ نوري معمولي برسيم، بايد قطر تلسکوپ راديويي 200000 برابرباشد، يعني آنتني که قطر بشقابش ده ها و حتي صدها کيلومتر باشد! واقعاٌ آيا مي توان چنين آنتن بزرگي را روي زمين ساخت؟!

دانشمندان براي حل مشکل ساخت دیشهای بسیار بزرگ که شاید بودجه های عظیمی را تحمیل کند و قابل ساخت نباشد راه حل هوشمندانه اي يافته اند كه در قسمت بعدي به آن اشاره مي شود.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 159]