خط در گذر زمان - بخش ششم

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:
سده.ی هشتم از دوره.های درخشان هنر خط است. دو جریان مهم این سده عبارت است از:
الف: شاگردان بی.واسطه یاقوت که سبب گسترش و بالا رفتن سطح کیفی خوشنویسی در نسخه.های خطی شدند. از آن جمله.اند: احمد بن سهروردی، یوسف مشهدی، سیدحیدر جلی.نویس، ارغون کاملی، نصرالله طیب عراقی و مبارک شاه زرین قلم تبریزی که بیشتر نسخه.های نفیس این دوره به خط ایشان است.
ب: هنرمندانی که از قلم.هایی چون توقیع و رقاع دست به ابداع خطی به نام تعلیق زدند، خط تعلیق در این دوره به دست هنرمندانی چون: خواجه تاج سلمانی اصفهانی، عبدالحی منشی استرآبادی، درویش عبدالله سلطانی، شهاب.الدین عبدالله مروارید و سپس خواجه اختیار منشی گنابادی و نجم.الدین مسعود ساوجی به اوج کمال رسید. از آخرین استادان خط تعلیق محمدکاظم واله اصفهانی است که سنگ مزار زیبای وی در اصفهان به خط خودش می.باشد.
از استادان بزرگ سده.ی نهم و دهم باید به عبدالله صیرفی ، بایسنغر میرزا ، سلطان ابراهیم، شمس بایسنغری، عبدالله طباخ هروی، کمال.الدین حسین هروی، علاءالدین تبریزی و عبدالباقی تبریزی اشاره کرد.
از اواخر سده.ی هشتم، کاربرد خطوط ششگانه در ایران رو به کاهش رفت و بیشتر نسخه.های موجود به خط نسخ یا به ندرت تعلیق نوشته شد. در این دوره خط تعلیق را به خط.های ششگانه (سته) اضافه کردند تا خط.ها هفتگانه (سبعه) شود. دومین خط ویژه.ی ایرانیان نیز از اواخر همین سده، پیدایش خود را اعلام کرد. درباره.ی علت نامگذاری خط نستعلیق که عروس خطوط اسلامی خوانده شده است دو نظر وجود دارد:
الف: این خط از ترکیب خط نسخ و تعلیق پیدا شده.است:
وضع فرمود او ز ذهن دقیق از خط نسخ و از خط تعلیق
ب: این خط نسخ.کننده.ی تعلیق است و با رونق گرفتن(نستعلیق) خط تعلیق منسوخ شد.
میرعلی تبریزی (ف 850ق) نخستین کسی است که خط نستعلیق را قانونمند ساخت و نامش در شمار واضعان خط ثبت شد.
نسختعلیق اگر خفی و جلی است واضع.الاصلی خواجه میرعلی است
تا که بوده.ست عالم و آدم هرگز این خط نبوده در عالم
کاتبانی که کهنه و نویند خوشه.چینان خرمن اویند

سیدعلی آن جهان تحقیق شد واضع خط نسختعلیق
البته تا کنون نسخه.ای که قطعاً به خط وی باشد شناسایی نشده است و تنها آثاری به وی منسوب گردیده.است. گفتنی است که نسخه.هایی نیز دیده شده که پیش از میرعلی تبریزی به خط نستعلیق متوسط و ناپخته نوشته شده است. از جمله مجموعه اشعار به خط معروف بغدادی که پیش از 788ق کتابت شده و اکنون در کتابخانه.ی کاخ گلستان نگهداری می.شود و نیز نسخه.ای از دیوان سلطان احمد جلایر که به خط صالح.بن علی رازی در سال 800ق به قلم نستعلیق است و اکنون در کتابخانه.ی مسجد ایاصوفیه استانبول است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 266]