فرآوري مواد معدني گامي به سوي ايجاد ارزش افزوده و اشتغالزايي‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: فرآوري مواد معدني گامي به سوي ايجاد ارزش افزوده و اشتغالزايي‌

طبق اطلاعات موجود، نسبت صادرات مواد خام به فرآورده‌هاي معدني 80 به 20 است و اين امر سبب خروج ارزش افزوده از كشور مي‌شود.‌

عدم توسعه مطلوب دانش فني در زمينه فرآوري و كاربرد مواد معدني و كافي نبودن حمايت‌ها و مشوق‌هاي لازم براي توسعه تحقيقات كاربردي در اين زمينه از جمله دلايل توسعه نيافتگي صنايع فرآوري معدني كشور است. ‌

همچنين عدم سرمايه‌گذاري كافي و برنامه‌ريزي مناسب جهت تامين تجهيزات مورد نياز براي فرآوري مواد معدني و توسعه نيافتگي زيرساخت‌هاي نرم‌افزاري و سخت‌افزاري مورد نياز براي تحقيقات فرآوري در مقياس‌هاي آزمايشگاهي و پايلوت از ديگر دلايل است. به گفته محمدعلي ميرمحمدي مدرس دانشگاه تهران با فرآوري مواد خام صادراتي، ارزش افزوده آن‌ها به طور متوسط بيش از هشت برابر افزايش يافته و ارز ناشي از صادرات نيز به همين مقدار افزايش خواهد يافت. ‌

وي ايجاد امكان استفاده از مواد معدني كم عيار و باطله‌هاي مفيد براي تامين نياز صنايع مفيد و جلوگيري از خروج ارز و واردات را از ديگر مزاياي توسعه دانش و منابع انساني مربوط به صنايع فرآوري مواد معدني مي‌داند. ‌

در حال حاضر مواد معدني سنگ آهن، سنگ مس، سرب و روي و طلا از اولويت‌هاي فرآوري مواد معدني فلزي و انواع خاك‌هاي صنعتي، گچ، فلوسپات، سيليس، منيزيا و باريت از اولويت‌هاي فرآوري در مواد غير فلزي هستند و در اين ميان بيشترين تقاضا براي محصولات معدني كشور در منطقه آسياي جنوب غربي شامل شمش مس، محصولات آهن و فولاد، سيمان، گچ، آلومينيوم، زغال سنگ حرارتي و پودرهاي معدني است. ‌

ناگفته نماند در حال حاضر تنها مقدار كمي از كرميت توليدي كشور فرآوري شده و قسمت اعظم آن به دليل نبود ظرفيت فرآوري، به صورت خام صادر مي‌شود. ‌

ناگفته نماند: در حال حاضر سنگ‌هاي ساختماني بيشترين حجم مواد خام صادراتي را به خود اختصاص داده و پس از آن خاك سرب و روي، كرميت و مقدار كمي نيز سنگ آهن قرار دارد. فيروز علي‌نيا عضو هيات علمي دانشگاه اميركبير خاطرنشان مي‌كند: نياز بيشتر بازارهاي صادراتي، سنگ خام بوده و البته بخشي از سنگ‌هاي ساختماني فرآوري شده داخلي نيز به دليل پايين بودن تكنولوژي فرآوري، كيفيت لازم را براي صادرات ندارد. به همين دليل هم توليد كنندگان سنگ داخلي و هم خريداران خارجي ترجيح مي‌دهند كه مقداري از سنگ ساختماني توليدي كشور را به صورت خام و فرآوري نشده صادر كنند. ‌

در اين زمينه تسهيل و زمينه‌سازي براي ورود تكنولوژي نوين فرآوري به صنايع معدني مثمر ثمر بوده و مي‌تواند بازارهاي صادراتي جديدي را براي مواد فرآوري شده داخلي ايجاد كند. ‌

وي تصريح مي‌كند: در اين ميان ايجاد تيم‌هاي تحقيقاتي بسيار مهم است تا با شناسايي مواد معدني و كاربرد آن‌ها در صنايع و بهترين تكنولوژي فرآوري آن، ظرفيت‌‌‌صنايع فرآوري كشور افزايش يابد. ‌

اشاره به اين نكته ضروري است در حال حاضر استراتژي مدوني درباره صادرات مواد معدني وجود نداشته و مشخص نيست كه با توجه به شرايط روز داخل و خارج از كشور، بهتر است چه مواد معدني با چه حجم و به صورت فرآوري شده يا نشده، صادر شود. ‌

به نظر مي‌رسد در تدوين اين استراتژي بايد به صراحت‌ از صادرات برخي مواد معدني فرآوري نشده كه نياز داخلي و صنعت فرآوري آن‌ها وجود دارد، جلوگيري شود، همچنين دولت بايد در زمينه صادرات مواد معدني اقدام به هدفگذاري كرده و به عنوان اولين اقدام، صنايع فرآوري مواد معدني را در داخل كشور توسعه داده و با ارائه تسهيلات، ايجاد زيرساخت‌هاي لازم را تشويق كند. ‌

البته در اين ميان نكته مهم، توجه به شرايط بازار داخلي و خارجي و صرفه اقتصادي ناشي از صادرات مواد معدني به صورت فرآوري شده يا نشده است كه در برخي موارد خاص، شايد صادرات مواد خام فرآوري نشده نيز مناسب باشد. ‌

حميدي اناركي دبيرخانه معدن صادرات مواد معدني فرآوري نشده به صورت مطلق را مردود ندانسته و تصريح مي‌كند: به عنوان مثال در زمينه سنگ‌هاي تزئيني، همه كشورها سنگ خام هم صادر مي‌كنند و نمي‌توان تنها سنگ فرآوري شده صادر كرد. ‌

وي ادامه مي‌دهد: كشوري مانند ايتاليا يكي از كشورهاي علاقه‌مند در زمينه واردات سنگ خام براي ايجاد انواع ساختمان‌ها و آثار هنري است و چه بسا با توقف كامل صادرات سنگ‌هاي فرآوري نشده، بازارهاي خود را در جهان از دست دهيم. ‌

دبير خانه معدن مي‌گويد: البته به طور كلي و در قاعده، صادرات مواد معدني بايد به صورت فرآوري شده باشد تا از رهگذر فرآوري آن، اشتغال‌زايي و ارزش افزوده موجود، نصيب كشور شود. به عنوان مثال، در شرايط حاضر كه صنعت ذوب خوبي در كشور شكل گرفته، اگر به جاي خاك سرب و روي، فلز آن صادر شود، ارزش افزوده خوبي داشته و در كاهش آمار بي‌كاري نيز موثر است. ‌

البته به اين نكته بايد توجه داشت در برخي موارد امكان فرآوري تمام مواد معدني توليدي وجود ندارد و به عنوان مثال صنايع فولاد ظرفيت‌ فرآوري تمام سنگ‌ آهن توليدي را ندارند و به دليل مشكلات نگهداري، لاجرم مقداري از آن بايد صادر شود. ‌

همچنين در سنگ‌هاي تزييني، همانطور كه گفته شد يكي از دلايل خام فروشي، تكنولوژي پايين فرآوري موجود در كشور و نبود امكان ايجاد ارزش افزوده بيشتر در اين بخش است. به عنوان مثال در مرمرها امكان آن كه در صورت فرآوري، استفاده بهينه و ارزش افزوده لازم را كسب كنيم، وجود ندارد و صادرات خام آن در بعضي موارد مقرون به صرفه‌تر است. ‌

بهرامن نايب رئيس خانه معدن ايران با بيان اين‌كه خام فروشي ما غير استاندارد نيست، خاطرنشان مي‌كند: زماني خام فروشي از برنامه‌هاي معدني كشور چين بود، اما اكنون با ايجاد امكانات فرآوري، به وارد كننده مواد خام و فرآوري كننده آن تبديل شده است. ‌

وي ادامه مي‌دهد چين با توجه به قدرت صنايع فرآوري كننده خود، براي صادرات مواد خام معدني تعرفه بالا و براي واردات آن تعرفه پايين وضع كرده است. ‌

نايب رئيس خانه معدن با بيان اين‌كه بايد با تبيين استراتژي در بخش معدن، تدابيري اتخاذ شود تا بتوانيم ضمن سرمايه‌گذاري در بخش فرآوري، از پتانسيل‌هاي موجود در اين بخش به بهترين وجه استفاده كنيم، خاطرنشان مي‌كند: بايد به سمت تكميل صنايع فرآوري كننده و ايجاد حداكثر ارزش افزوده، به گونه‌اي كه از بخش‌هاي مختلف ماده معدني استفاده شود، حركت كنيم. ‌

در اين ميان دولت نيز بايد با جمع‌آوري اطلاعات و فن‌آوري‌ روز فرآوري و انتقال آن به معدنكاران و صنعتگران، راه ورود صنعت فرآوري مواد معدني خاص را به كشور هموار كند. ‌

به نظر مي‌رسد اگرچه در گذشته تكنولوژي و امكانات روز براي فرآوري مواد معدني و ايجاد ارزش افزوده مناسب وجود نداشت، اما در حال حاضر معدنكاران در حال وارد كردن تكنولوژي روز دنيا در زمينه فن‌آوري بوده و به سمت افزايش كيفيت محصولات و ايجاد ارزش افزوده حركت مي‌كنند. رئيس سازمان صنايع و معادن لرستان با اشاره به اين كه خام فروشي مواد معدني به مرور در حال كاهش است، مي‌گويد: اگر چه بخش معدن كشور در سال‌هاي گذشته مورد بي توجهي قرار گرفته اما بايد ضمن جبران اين مساله، صنعتگران تشويق به وارد كردن و استفاده از سيستم‌هاي نوين فرآوري مواد معدني شوند. همچنين‌‌‌دولت بايد با ارائه تسهيلات، سرمايه‌ لازم را براي وارد كردن ماشين‌آلات مدرن و بهره‌گيري از شركت‌هاي مشاوره‌اي و فن‌آوري روز فراهم كند. ‌

شنبه 9 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 113]