بزرگـان فـلسفه

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: بزرگـان فـلسفه

ماركس مي‌گويد كار مانند يك كالاست؛ خريدار كار، يعني كارفرما، مانند خريدار هر كالاي ديگر مي‌كوشد تا هر چه ارزانتر آن را بخرد. ارزش هركالا از روي هزينه‌اي كه براي توليد آن صرف شده است اندازه‌گيري مي‌شود. ارزش كار از روي كمترين مبلغ پولي كه براي گذراندن زندگي كارگر در شرايط كار لازم است تعيين مي‌گردد. منفعت سرمايه‌دار، تا حد زيادي، در آن است كه كار را هرچه ممكن است، ارزانتر به دست آورد. تفاوت آنچه كارگر توليد مي‌كند و آنچه به عنوان مزد دريافت مي‌دارد ارزش اضافي كار، يعني منفعت سرمايه‌دار است...32

ماكياولي، نيكولودي برناردودئي. (1469 ـ 1527) فيلسوف ايتاليايي؛ متولد فلورانس. او در عصري مي‌زيست كه عصر خودكامگي، گستاخي، زيركي، فريب، جنايت، كينه‌توزي، بدبيني، نفرت و شهوت بود و او نظام فلسفي را آورد كه با تناقضات آن روزگار مناسبت داشت.ماكياولي اساس اخلاقيات را واژگون كرد. صريحاً مي‌گفت كه بهترين شيوه و خط مشي زندگي بي‌شرافتي است.

يگانه شعار او اين بود كه شاه فوق تمام قيود و الزامات مردم عادي است... كتاب شيطان ماكيا ولي را مي‌توان در احكام عشره وحشيانه زير خلاصه كرد: 1. هميشه در پي سود خويش باش 2. جز خويشتن هيچ كس را محترم مشمار 3. بدي كن اما چنان وانمود كن كه نيكي مي‌كني 4. حريص باش و هرچه مي‌تواني تصاحب كن 5. خسيس باش 6. خشن و درنده خوي باش 7. چون فرصت بدست آوردي ديگران را بفريب 8. دشمنانت را بكش و اگر مي‌تواني دوستانت را نيز 9. در رفتار با مردم به زور توسل جوي نه مهرباني 10. همه مساعي خود را به جنگ متمركز ساز.

ملاصدرا (حدود 979 يا 980 ـ 1050

ه ـ ق) شهرت، صدرالدين محمدبن ابراهيم شيرازي، فيلسوف بزرگ ايراني متولد شيراز، پدرش در دستگاه صفويان به مقام وزارت رسيد و نزد ميرفندرسكي و بوسيله او نزد شيخ بهايي و ميرداماد در اصفهان تلمذ كرد. (آوازه فضل و دانش او در بازگشت به زادگاه‌اش مايه حسادت و نارضايتي علماي متشرع گشت.)

در ديباچه كتاب مستطاب اسفار شرح اين جمله را به زبان شكايت چنين بيان مي‌كند: «شكسته حال در كنجي خزيدم، و در گمنامي و ناكامي پنهان گشتم... نه به درسي پرداختم و نه به تأليفي همت گماشتم...

مع‌هذا همين انزوا سبب شد كه بر اثر طول مجاهدت نفسش از نور مشتعل شود...

در اين باره مي‌گويد: عقل من به اعتبار جوارح ظاهري خود بسط يافت و آبي روان و فيض‌بخش گرديد... پس كتابي تصنيف كردم الهي براي سالكين... و مراد او همانا كتاب اسفار است. كه خود چهار سفر عقلي ناميده است.اولين سفر از عالم خلق آغاز مي‌شود و به حق منتهي مي‌گردد... سفر دوم سفري است از خداوند در خداوند و با خداوند... سفر سوم يك سير فكري است كه برعكس سفر اول است. بدين معني كه آن يك بازگشت از جانب خداوند به سوي خلق است، ليكن با خداوند و توسط خداوند... و سفر چهارم با خداوند يا به وسيله خداوند در خود جهان مخلوق انجام مي‌گيرد.

ملاصدرا يكي از پيروان مكتب ابن سينا است... ليكن در عين حال ملاصدرا كه يك فيلسوف مشائي است با تفسير اشراقي متأثر از افكار سهروردي و نيز... با صبغه‌اي از انديشه‌هاي يكي از بزرگترين عرفاي اسلام، يعني محيي‌الدين عربي، دارد. ملاصدرا بيش از هرچيز يك متفكر شيعي است و اثر تعليمات ائمة شيعه در افكار او هويداست.

فلسفه ملاصدرا را در حكمت الهي بايد مكتب جديدي به حساب آورد، زيرا فلسفه او به‌نحو صددرصد با هيچ يك از مكاتب فلسفي جهان چون مشائي و عرفاني و اشراقي محض سازگار نيست. خود وي تركيب شگرفي را كه از اين مكاتب پرداخته است «حكمت متعاليه» مي‌خواند.33

هر‌در، يوهان گوتفريد (1744 ـ 1803) فيلسوف آلماني؛ متولد موهرونگن، پروس شرقي. شاگرد كانت بود اما بعدها فلسفه استاد خود، خاصه انديشه او را در باب «فساد طبيعت» انسان رد كرد؛ و اظهار داشت: انسان مرتبه‌اي ميان بهيميت و الهيت دارد. «در مرتبه حيوانيت انسان به دنياي خاكي تمايل دارد،» در مرتبه انسانيت، تخم جاوداني در نهاد اوست، و اين تخمي است كه بايد در سرزميني ديگر كاشته شود تا سبز گردد. به اين ترتيب، انسان در عين حال نماينده دو جهان است، و دوگانگي وجود او از همين جاست.هردر اعلام داشت كه سرنوشت متحد و مشترك ما در دست آن معمار همه‌دان و ارحم‌الراحمين است. بنابراين، كاري بزرگتر و سعادتي ناب‌تر از اين نيست كه خداي را در تحقق بخشيدن به طرحي كه دارد ياري كنيم.34

منبع: بزرگان فلسفه، هنري توماس، فريدون بدره‌اي، بنگاه ترجمه و نشر، 1348، به ترتيب صفحات:

624/43 ، 5-383/33 ، 73-369/32

سه شنبه 5 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 121]