خبري از برآوردخسارت نيست

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: خبري از برآوردخسارت نيست

الهه موسوي - با گذشت نزديك به دو ماه از بروز پديده «كشند سرخ» در سواحل بندرعباس هنوز هيچ برآورد اقتصادي از ميزان خسارت هاي زيست محيطي و صيادي اين پديده انجام نشده است.دكتر عباسعلي مطلبي رئيس موسسه تحقيقات شيلات ايران درباره نتايج تحقيقات انجام شده روي اين پديده به «سرمايه» گفت: «از همان لحظات اوليه شكوفايي پلانگتوني در خليج فارس، محققان پژوهشكده اكولوژي آبزيان خليج فارس و درياي عمان به منظور بررسي جدي موضوع به سرعت چندين تيم كارشناسي تشكيل دادند.

نمونه برداري ها به طور منظم و هر روز انجام شده و سوابق اين پديده نيز در حال بررسي است و ما مشغول برآورد ميزان خسارت كشند سرخ بر فعاليت هاي شيلاتي هستيم.»
مطلبي در همان حال از تشكيل كميته اي ويژه با نظارت شخص استاندار و پژوهشكده اكولوژي آبزيان خليج فارس و درياي عمان براي يافتن عوارض بروز اين پديده خبر داد.
او تاكيد كرد برخي گونه هاي تلف شده از اين پديده ماهيان كف زي هستند كه با نمونه برداري هاي انجام شده اين يك اتفاق طبيعي است كه با پيدايش عوامل خاص مانند تغييرات دماي آب و برخي عوامل ديگر اتفاق مي افتد.
رئيس موسسه تحقيقات شيلات كشور با تاكيد بر شرايط خاص خليج فارس و درياي عمان در واكنش به ادعاي چند كارشناس خارج از اين موسسه مبني بر عدم مصرف ماهيان اين منطقه گفت: «توصيه هايي كه توسط برخي صورت مي گيرد علمي نبوده و براساس حدس و گمان صورت گرفته است. يك كارشناس در بندرعباس اظهار كرده بود كه نمونه هايي از ماهيان تلف شد به پژوهشكده بيوتكنولوژي در قشم ارسال و مشخص شده مشكل مسموميت بوده است. در حالي كه رئيس همان پژوهشكده در جلسه كميته علمي اين ادعا را رد كرد.
مطلبي ،هر گونه اظهارنظر صريحي را منوط به آماده شدن نتايج تحقيقات دانست و در پاسخ به اين سوال «سرمايه» كه آيا بهتر نيست براساس اصل احتياط تا روشن شدن موضوع، موسسه تحقيقات شيلات در رابطه با مصرف آبزيان منطقه به مردم هشدار دهد، گفت: «درست است كه آبزيان در درياهاي ما (خزر، خليج فارس، درياي عمان) در معرض بسياري از تهديدها از جمله آلاينده ها هستند اما اين به معناي مسموم بودن يا كشنده بودن اين موجودات نيست.»
وي با يادآوري اينكه داراي دكتراي تخصصي بهداشت مواد غذايي است و سال هاست روي آلاينده ها و سموم دريايي تحقيق مي كند، گفت: «بدن انسان بسياري از سموم وارد شده از طريق مواد غذايي به بدن را تصفيه مي كند و آثار سموم بر بدن به ميزان ورود و دوز كشنده آن به بدن بستگي دارد. تكرار مصرف نيز مهم است و اينكه آيا در عضلات ذخيره مي شوند؟ اينها بحث هاي تخصصي و كاملاً فني است و حكم كلي صادر كردن درباره آن علمي و درست نيست. اينكه ما بگوييم تمام آبزياني كه در خليج فارس زيست مي كنند به دليل آلودگي جيوه، سرب، پتروشيمي، نفت، مس، نيكل و كاديوم مسموم هستند و نبايد استفاده كرد درست نيست. ما تحقيقات مستمر انجام مي دهيم پايش مي كنيم تا ببينيم ميزان اين مواد تا چه حدي است و آيا اثرگذار است يا اينكه به اندازه اي است كه بدن آن را رد مي كند؟»
مطلبي با تاكيد بر حساسيت و پيگيري پژوهشكده اكولوژي آبزيان خليج فارس و درياي عمان و نظارت و تحقيق مستمر اين مركز بر محصولات شيلاتي گفت: «در اظهارنظرها بهتر است دقت و به موقعيت جهاني و بين المللي ايران نيز توجه كنيم چرا كه غيرعلمي برخورد كردن مي تواند خسارت هايي را بر پيكره صادرات ما در اين زمينه وارد كند.» وي تاكيد كرد: «ماهي هاي تلف شده (به هر دليل) معدوم مي شوند و من حتي براي چند روز هم توصيه نمي كنم كه مردم ماهي نخورند زيرا ماهي تا زماني كه زنده از آب گرفته شود هيچ مشكلي ندارد.»
در همين حال محمدشريف رنجبر دانشجوي دكتراي زيست شناسي دريا طي هفته هاي اوليه بروز اين پديده به مردم منطقه به خصوص اهالي جزيره قشم هشدار داده بود تا رفع اين وضعيت از خوردن صدف و ماهياني كه به حالت سرگردان در مناطق مذكور به سطح آب مي آيند و صيد مي شوند، خودداري كنند.

كاهش تراكم سلول هاي ايجادكننده كشند سرخ

دكتر محمد صديق مرتضوي رئيس پژوهشكده اكولوژي آبزيان خليج فارس و درياي عمان از كاهش قابل توجه سلول هاي ايجادكننده «شكوفايي پلانكتوني» به «سرمايه» خبر داد تا آنجا كه مقدار تراكم اين سلول ها از 25 ميليون در ليتر به حدود يك ميليون تن رسيده است.
وي درباره سمي بودن اثرات اين پديده گفت: «هنوز از سموم، اندازه گيري دقيقي نشده اما بيشتر شواهد حاكي از اين است كه تلفات آبزيان در اثر كاهش ميزان اكسيژن رخ داده است. ما ماهياني را كه دچار مشكل تنفسي و بي حالي بودند از كنار ساحل جمع آوري كرده و به مكاني كه اكسيژن كافي داشت برده و سپس به آزمايشگاهي در پژوهشكده در حوضچه هاي بزرگ آب با سيستم اكسيژن رساني كافي منتقل كرديم. در آنجا علائمي از مشكلات تنفسي آنها برطرف شد. اين موضوع نشانگر اين نكته است كه مشكل صرفاً تنفسي بوده و مسموميت نبوده است.»
رئيس پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان درباره اثرات اين پديده روي اكوسيستم ارزشمند منطقه هشدار داد و خاطرنشان كرد: «مرگ و مير ماهي ها به راحتي به چشم مي آيد اما بروز چنين پديده اي اثرات ناخواسته ديگري روي اكوسيستم خواهد گذاشت كه به طور كلي بايد مورد مطالعه و بررسي جدي قرار بگيرد.»
مرتضوي بيشترين ميزان تلفات و مرگ و مير ماهيان را در نوار ساحلي شهر بندرعباس ذكر كرد و درباره نقش اين گونه ها در صنعت شيلات گفت: «هر گونه اي به لحاظ اكولوژيكي اهميت خاص خودش را دارد. گونه هاي ريز در چرخه اكوسيستم، غذاي گونه هاي بزرگ تر هستند و طبيعتاً ماهياتي كه از بين رفته ا ند از نظر اقتصادي و اكولوژيكي بسيار مهم هستند.»
رئيس پژوهشكده اكولوژي آبزيان خليج فارس و درياي عمان با تاكيد بر اينكه اين پديده در وسعت و شكل كنوني براي نخستين بار بروز كرده است، همين مساله را باعث نداشتن آمار و برآورد دقيق از ميزان مرگ و مير آبزيان و عدد مشخص تلفات دانست و از احتمال وجود چنين آماري در شيلات استان خبر داد. وي گفت: تنها در صورت داشتن چنين آماري مي توان ارزيابي دقيق اقتصادي از مساله كرد.

اصلاح شبكه فاضلاب تنها راه حل

براساس گزارش هاي داده شده در سال 84 حدود 20 تن ماهي در منطقه جاسك و 100 تن نيز در سال 2001 در سواحل كويت بر اثر بروز پديده كشند سرخ تلف شده اند. به اعتقاد كارشناسان رشد صنايع و كارخانجات متعدد در حدفاصل شهر بندرعباس تا ساحل گچين و سرريز شدن پساب هاي صنعتي آنها به دريا و نيز تخليه فاضلاب هاي شهري و خانگي اين منطقه به رودخانه ها و دريا طي سال هاي اخير، ميزان آلودگي آب هاي منطقه را به شدت تحت تاثير قرار داده است.
سيدمحمدرضا فاطمي متخصص بيولوژي دريايي و از اعضاي هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي در اين باره معتقد است، هيچ راهي براي مبارزه و از بين بردن گونه هايي مانند كشند سرخ و سموم ناشي از آن وجود ندارد و تنها راه ممكن جلوگيري از وارد شدن فاضلاب هاي خانگي و شهري به درياست. او تاكيد مي كند حرارت كافي، وفور حجم موادي چون فسفات، نيترات و سيليسيوم كه در فاضلاب هاي خانگي به وفور يافت مي شود، جمعيت اين موجودات دريايي را به شدت افزايش خواهد داد.
اميد صديقي مدير دفتر اكوبيولوژي سازمان محيط زيست نيز درباره اهميت جلوگيري از ورود آلاينده ها و فاضلاب هاي خانگي و شهري به «سرمايه» گفت: «علت مهم بروز پديده «كشند سرخ» ورود مواد مغذي همچون فسفات ها و نيترات ها از طريق تخليه فاضلاب هاي شهري و خانگي است كه منجر به تكثير سريع پلانكتوني شده و با افزايش ميزان سم در آب و كاهش اكسيژن آب باعث مرگ آبزيان مي شود.»
صديقي با تاكيد بر حساسيت ماهيان مناطق مرجاني به دليل قدرت جابه جايي پايين آنها مي گويد: «خسارت هاي مالي و بهداشتي زيادي از اينگونه پديده ها حاصل مي شود از جمله اينكه منابع شيلاتي تحت تاثير قرار گرفته و تنوع زيستي در دريا به خطر مي افتد. مرگ و مير آبزيان، ماهيان كمياب مانند ماهيان مناطق مرجاني كه از گونه هاي كمياب و حفاظت شده هستند تنها برخي از آسيب هاي وارده است. اينها صدماتي است كه با معيشت مردم سروكار دارد و منابع شيلاتي را به شدت صدمه مي زند.»
صديقي يكي ديگر از آسيب ها را متوجه مردمي مي داند كه در آب هاي آلوده شنا مي كنند. او مي گويد: «بسياري از مردم وارد آب شده و شنا مي كنند و بسياري ديگر توسط آب شيرين كن از آب دريا به عنوان آب شرب استفاده مي كنند هرچند اين آب ها ضدعفوني مي شود اما در نهايت زيان هايي را به همراه خواهد داشت.»
صديقي در پاسخ به اين سوال «سرمايه» كه معاونت محيط زيست دريايي چه اقداماتي را جهت رفع آلودگي ها انجام داده است، مي گويد: «در اين ارتباط اوايل امسال طرحي را به كميسيون امور زيربنايي صنعت و محيط زيست فرستاديم كه پس از مدتي پاسخ داده شد و جلساتي تشكيل شد. در اين كميسيون از طرح دفاع كرديم و در نهايت از ما خواستند پيشنهادي را تهيه كنيم كه موضوع آن «مخاطرات زيست محيطي در خليج فارس و درياي عمان» بود. ما آن را تهيه كرده و با حضور نمايندگان وزارتخانه هاي نيرو، نفت، مسكن و ساير دستگاه هاي مربوطه چندين جلسه تشكيل شد و در نهايت 14 مورد پيشنهاد براي اقدام موثر به منظور كاهش اين آلودگي ها داده شد كه يكي از آنها تكميل فوري طرح هاي احداث شبكه فاضلاب و تصفيه خانه ها در شهرهاي ساحلي مهم استان بود.»
وي با اشاره به اهميت بار آلودگي شهرهاي بندرعباس، آبادان، خرمشهر، بوشهر و چابهار و تاخير در اجراي سيستم فاضلاب شهري آنها گفت: «قرار است ظرف دو سال آينده اين طرح ها تكميل شود. ما به مسوولان وزارت نيرو اين مهم را اعلام كرده ايم و آنها نيز به اين امر وقوف دارند اما مشكلات بودجه اي مانع تكميل اين طرح است.» صديقي خاطرنشان كرد: «تا اصلاح نشدن شبكه فاضلاب شهرهاي ساحلي جنوب، بايد منتظر رخداد پديده هاي مشابه باشيم.»

كشند سرخ چيست

كشند سرخ نوعي شكوفايي پلانكتوني است كه در اثر تشديد آلودگي دريا و افزايش جمعيت فيتوپلانكتون ها پديد مي آيد. اين پديده به طور طبيعي در بعضي مناطق معتدل آب و هوايي در برخي فصول سال مانند اوايل بهار و پاييز رخ مي دهد كه باعث تغيير رنگ آب مي شود. در حالت طبيعي اين پديده سه روز به طول مي انجامد اما اخيراً رخداد اين پديده در سواحل خليج فارس حدفاصل بندرعباس تا سواحل قشم و بندر درگهان اتفاق افتاده كه پديده اي استثنايي از نظر وسعت (110 كيلومتر) و زمان (نزديك به دو ماه) است. آلودگي آب هاي خليج فارس در حالي از استانداردهاي جهاني فاصله گرفته است كه پساب هاي خانگي و شهري، ذخيره و انتقال نفت و حمل ونقل هاي دريايي، پساب و آبگرم خروجي از صنايع و نيروگاه ها، زباله هاي شهري و لاستيك هاي فرسوده و فعاليت هاي نظامي تنها بخشي از عوامل آن هستند. سواحل خليج فارس طي يك سال اخير وقايع تلخي مانند مرگ دسته جمعي دلفين ها در چند مرحله، تخليه 100 تن مازوت توسط يكي از شركت هاي توانير و كشند سرخ را تجربه كرده است كه تاكنون ميزان مشخصي از خسارت هاي اقتصادي به اكوسيستم و زيستگاه هاي حساس و ارزشمند اين منطقه برآورد نشده است.
دوشنبه 27 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 278]