زرتشت

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

زرتشت در سن ۳۰ سالگی

زَرتُشت یا زَردُشت یک پیامبر ایرانی بود که مزدیسنا، دین زرتشتیان را بنیان گذاشت. وی همچنین سراینده گات.ها، کهن.ترین بخش اوستا می.باشد.
ریشه و معنای نام

ریشه و معنای نام زرتشت

نام زرتشت مرکب است. از «زَرَت» که ممکن است معنی زرد و زرین یا پیر داشته باشد و «اشترا» که برخی آن را شتر و برخی معنی آن را آسترا به معنی ستاره در نظر گرفته.اند. دارندهٔ شتر زرد، دارندهٔ شتر پیر، دارندهٔ شتر با جرأت، درخشان و زرد مثل طلا، پسر ستاره،، ستارهٔ درخشان و روشنایی زرین معانی گوناگونی است که تا به.حال محققان برای نام زرتشت ذکر کرده.اند.
زمان زندگانی زرتشت

زمان ظهور زرتشت

زمان ظهور زرتشت، با همهٔ پژوهش.های دانشمندان قدیم و جدید، هنوز هم در پردهٔ ابهام است. دربارهٔ زمان زندگانی زرتشت آنقدر تحقیق و بحث و گفت.و.گو شده.است که حتا اشاره به رئوس آن مطالب، کتاب بزرگی را فراهم می.کند.
اودوکسوس کنیدوسی که هم زمان با افلاطون بوده.است، زمان ظهور زرتشت را ۶۰۰۰ سال قبل از افلاطون می.داند. جامعهٔ زرتشتیان ایران زادروز زرتشت را ۶ فروردین و در سال ۱۷۶۸ پیش از میلاد و تاریخ درگذشت او ۵ دی ۱۶۹۱ پیش از میلاد تعیین کرده.است. بیشتر پژوهشگران طرفدار تاریخ سنتی، از شباهت اسمی استفاده کرده، گشتاسپ پدر داریوش هخامنشی را با کی گشتاسپ شاه کیانی یکی دانسته.اند، در نتیجه، زمان زرتشت را سال ۵۰۰ پیش از میلاد در نظر گرفته.اند. امروزه بیشتر دانشمندان بر آنند که زردشت بین ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد می.زیسته.است. خاستگاه زرتشت

خاستگاه زرتشت با آنکه در مورد محل تولد زرتشت تاکنون تحقیق گسترده‎ای صورت گرفته ولی هنوز نتیجهٔ قطعی به دست نیامده.است. از گات.ها که تنها مآخذ اساسی راجع به زندگی زرتشت است، هیچگونه اطلاع روشنی، خواه در باب مولد و خواه دربارهٔ محل دعوت و منطقهٔ عمل او، به دست نمی.آید. در چندین قسمت از یشت.ها در اوستا محل فعالیت دینی زرتشت ایرانویج ذکر شده.است.
در منابع پهلوی و به دنبال آنها در کتاب.های عربی و فارسی ایرانویج را با آذربایجان یکی شمرده.اند. دانشمندان انتساب زردشت را به آذربایجان، به دلایل فراوان مردود می.دانند که مهمترین آنها دلایل زبانی است. زبان اوستایی یعنی زبان کتاب اوستا زبانی است متعلق به شرق ایران و در این کتاب هیچ نشانی از واژه.هایی که اصل مادی یا فارسی باستان داشته باشد، دیده نمی.شود. امروزه بیشتر دانشمندان ایران.شناس ایرانویج را خوارزم به شمار آورده و زادگاه زردشت را آنجا دانسته.اند.
تبار و خانواده زرتشت

مادر او دوغدو دختر فری.هیم.رَوا و پدر وی پوروش اسپ نام داشتند. نام خانوادگی زرتشت اسپنتمان بود.حاصل ازدواج پوروش اسپ و دوغدو پنج پسر بود که زرتشت سومین آن.هاست.
زرتشت سه بار ازدواج کرده بود. نام زن نخست و دوم او ذکر نشده.است، زن سوم او هووی نام داشته، هووی از خاندان هووگوه و بنابر روایات سنتی دختر فرشوشتر، وزیر کی گشتاسپ شاه کیانی بوده.است.
زن نخست او پسری به نام ایست واستر و سه دختر به نام.های فرینی و ثریتی و پوروچیستا داشت.زرتشت در گاتاها از ازدواج دختر سوم خود یاد می.کند و روایات بعدی، شوهر او را جاماسب می.نامد. از همسر دوم زرتشت، دو پسر به نام.های اورْوْتَتْ.نَرَه و هْوَرْچیثْزَه به دنیا آمده،و ظاهراً از زن سوم فرزندی نداشته.است.
نخستین کسی که به زرتشت ایمان آورد، میدیو ماه بود، که فروردین یشتاز او نام می.برد. وی در روایات سنتی، پسرعموی زرتشت به شمار آمده.است.
زندگی زرتشت

گرچه در اوستای موجود جای جای اشاره.های پراکنده.ای به نام و خانواده و برخی حوادث زندگی زرتشت می.شود ولی زندگینامهٔ او به طور منظم و پیوسته عرضه نمی.گردد. شواهد موجود نشان می.دهد که شرح زندگی زرتشت در سه نَسک (بخش) از ۲۱ نَسک اوستا به نام.های سپند، چهرداد و وشتاسپ ساست آمده بوده.است. اصل متن اوستایی و ترجمهٔ پهلوی این بخش.ها در دست نیست اما خلاصهٔ مطالب آنها در کتاب هشتم دینکرد نقل شده.است
آگاهی.های تاریخی و واقعی دربارهٔ زندگی زرتشت بسیار اندک است. آنچه در اوستا و در منابع پهلوی و فارسی آمده.است، بیشتر جنبهٔ اساطیری دارد، گرچه در این مطالب نیز حقایقی می.توان یافت. آنچه به یقین در مورد زندگی زرتشت از متون اوستایی بر می.آید اینست زرتشت از کودکی تعلیمات روحانی دیده.است زیرا در گات.ها (یسن ۳۳، بند ۱) خود را زوتَر نامیده.است و آن اصطلاحی است که در مورد دین مردی که دارای شرایط کامل روحانیت است، به کار می.رود. در گات ها (یسن ۴۳) اشاره به دریافت وحی از او از سوی اهورامزدا شده.است. زرتشت در تبلیغ دین خود با دشواری.هایی روبرو بوده.است. در سرودهای خویش (یسن ۴۶، بند ۲) از فقر و کمی تعداد حامیانش می.گوید و از بدکاری پیشگویان و روحانیان هم وطن خود کوی.ها و کرپن.ها، گله و شکایت دارد و از بعضی دشمنان خود مانند بندوه و گرهمه (یسن ۴۹، بند ۱ و ۲) نام می.برد. سرانجام بر آن می.شود که از زادگاه خود دور شود و به سرزمین مجاور برود که فرمانروای آن کی گشتاسپ است. زرتشت در این سرزمین سرانجام با موفقیت روبرو می.گردد. با گِرَوِش کی گشتاسپ به دین زرتشت، مخالفت.های حکمرانان همجوار برانگیخته می.شود. نام برخی از فرمانروایان مخالف زرتشت در آبان.یشت (یشت ۵، بند ۱۰۹) آمده.است که از میان آنان ارجاسب تورانی از همه نامورتر است. برحسب سنت زرتشت در سن ۷۷ سالگی کشته شد و قاتل او برادریش نام دارد.
جایگاه گات.ها، سخنان زرتشت، در اوستا

قدیم.ترین و مقدس.ترین قسمت اوستا کتاب دینی زرتشتیان، گات.ها می.باشد. از زمان.های بسیار قدیم گات.ها را سخنان و اشعار خود زرتشت می.دانستند.اوستایی که اکنون در دست است تنها یک چهارم کتابی است که در دورهٔ ساسانیان وجود داشته.است.اوستا در شکل کنونی خود شامل پنج بخش است. بخش.های اوستا عبارتند از :
یسنا به معنی پرستش و نیایش است و مهمترین قسمت اوستاست. سخنان زرتشت موسوم به گات.ها، در آن گنجانده شده.است. کلاً شامل ۷۲ فصل یا هات است. ویسپرد شباهت تامی به یسنا دارد و همراه آن در مراسم دینی خوانده.می.شود. یشت.ها از برای ستایش پروردگار و نیایش امشاسپندان و فرشتگان و ایزدان است. از نظر قدمت زبانی احتمالاً چند سده با عهد گات.ها اختلاف زمانی دارد. یشت.ها گروهی از متن.های کهن هستند که از راه تلفیق در گنجینهٔ آیین زرتشتی گنجانده شده.اند. وندیداد به معنی قانون است. این بخش شامل بسیاری از قوانین مذهبی و احکام دینی زرتشتیان می.شود. تألیف آن معمولاً به پس از دورهٔ هخامنشی نسبت داده.می.شود. زبان و سبک و انشاء وندادید با این فرض که همهٔ کتاب از دورهٔ اول اشکانی است، کاملاً سازگار است. خرده.اوستا به معنی اوستای کوچک است. برای شرح نماز، ادعیه، روزهای متبرک ماه و اعیاد مذهبی سال و سایر مراسم مثل سدره.پوشی و کستی بستن کودکان، عروسی، سوکواری و غیره درست شده.است. این قسمت از اوستا در زمان شاپور دوم شاه ساسانی بین سال.های ۳۱۰ تا ۳۷۹ و توسط آذربد مهر اسپند تألیف شده.است. اهمیت گات.ها در شناخت آئین زرتشت [ویرایش]

گات.ها کهن.ترین اثری است که از روزگاران پیشین برای ایران باقی مانده.است و از حیث صرف و نحو و زبان و تعبیر و فکر با سایر قسمت.های اوستا فرق دارد. قطعاتی که دلیل سخن.گوئی خود زرتشت است، در گات.ها بسیار دیده می.شود. چنان که در شش تا از گات.ها سراینده به عنوان اول شخص از خود یاد می.کند.به دلیل تصرفاتی که به خصوص در دورهٔ ساسانی، در آئین زرتشت، کرده.اند، گات.ها منبع بسیار معتبری برای شناخت عقاید اصلی زرتشت به شمار می.رود. فصل.های یسنا، هات نامیده می.شوند. کل گات.ها ۱۷ هات است و شامل ۲۳۸ بند و ۸۹۶ بیت و ۵۵۶۰ کلمه است. گات.ها منظوم است و از جهت وزن شعر و تعداد مصراع.ها در هر بند، به ۵ بخش به شرح زیر تقسیم شده.است.
اهنود به معنی سرور و مولا است. اهنود از هات ۲۸ یسنا شروع می.شود. اشتود به معنی سلامت و عافیت است. سپنتمد به معنی خرد مقدس است. وهوخشتر به معنی اقتدار نیک و کشور خوب است. وهیشتواشت به معنی بهترین خواسته و نیکوترین ثروت است. به سبب وجود لغت.های ناشناخته، پیچیدگی زبان شعر، مشکلات دستوری و از همه مهمتر مشکل عدم آشنایی صحیح با اندیشه.های زرتشت نمی.توان ادعا کرد که اشعار زرتشت بطور کامل توسط دانشمندان اوستاشناس درک شده.است، با این همه، لطف و زیبایی آن دسته از سرودهایی که معنی آن روشن است، قابل انکار نیست.
آئین زرتشت از ورای گات.ها

آنچه از واژه ها و جملات گات ها بر می.آید نشان دهندهٔ اینست که زرتشت بر ضد گروه پرودگاران آریایی یعنی آن مذهبی که ایرانیان در پرستیدن قوای طبیعت با هندوان شرکت داشتند، می.باشد.
یکتا پرستی

در گات.ها اهورامزدا خدای یگانه است که جسم یا مرکب نبوده و مینوی پاک است.جلوه.های خاص خدا امشاسپندان هستند.[۴۲] تقریباً دویست بار در گات.ها به کلمهٔ مزدا یا ترکیب از این واژه بر می.خوریم. زرتشت جز از اهورامزدا خدای دیگری نمی.شناسد. زرتشت از گروه پروردگاران پیشین رو گردان است. تمام عظمت و جبروت مختص اهورامزدا ست. اوست آفرینندهٔ یکتا و خداوند توانا. در گات.ها (هات ۴۴) زرتشت با یک زبان شاعرانه در توحید و اقتدار خداوند گوید:
از تو می.پرسم ای اهورامزدا کیست پدر راستی؟ کیست نخستین کسی که راه سیر خورشید و ستاره بنمود؟ از کیست که ماه گهی تهی است و گهی پر؟ کیست که به باد و ابر تندروی آموخت؟ کیست آفرینندهٔ روشنایی سودبخش و تاریکی؟ که خواب و بیداری آورد؟ کیست که بامداد و نیمروز و شب قرار داد و دینداران را به ادای فریضه گماشت؟ کیست آفرینندهٔ فرشتهٔ مهر و محبت؟ کیست که از روی دانش و خرد احترام پدر در دل پسر نهاد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 200]