قدس بازار فرش، پسته و زعفران را بررسي مي كند؛ بازار جهاني جاي « بي زبانها » نيست

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: قدس بازار فرش، پسته و زعفران را بررسي مي كند؛ بازار جهاني جاي « بي زبانها » نيست
* محمد هرمزي

گروه اقتصادي: به باور يكي از صادركنندگان - كه او نيز از خريدار محصولات ايراني نقل مي كرد- نام ايران خواه ناخواه در ميان جامعه

آمريكا و اروپا و حتي در منازل آنها به خوبي نفوذ كرده است و البته اين نفوذ را مي توان مرهون همان صادرات چند محصول ممتاز و تاريخي ايران دانست.
وي مي گفت: يك اروپايي، چاشني غذايش با زعفران ايراني، تزئين اتاقش با فرش دستباف و يا تابلوفرشهاي ايراني و سرانجام بهترين تنقلاتش آميخته اي از پسته ايراني است.
اما اين روزها خبرهاي نگران كننده و بلكه نااميد كننده اي از كاهش سهم ايران در بازارهاي جهاني به گوش مي رسد. به طوري كه جايگاه نخست ايران در صادرات اين سه محصول در حال تنزل است و در عوض رقباي تازه اي پا به عرصه رقابت گذاشته اند كه مي توان به كشورهايي چون پاكستان، هندوستان، آمريكا و افغانستان اشاره كرد.
نگاهي به وضعيت توليد و صادرات اين سه محصول در كشور بازگو كننده اين حقايق تلخ است كه حتي صادرات سنتي كشور نيز تهديد شده است.

داستان اول
توليد فرش دستباف كه از سابقه بيش از 4 هزار ساله در كشور برخوردار است و نشان دهنده بخشي از هويت و فرهنگ ايراني مي باشد اين روزها در بازارهاي هدف خود دچار مشكل شده است.طبق ديدگاه كارشناسان و حتي مسؤولان اين بخش، صادرات فرش دستباف از يك فرايند كاهش برخوردار بوده و تقريباً سالها اين روند ادامه داشته است.
به اعتقاد آنان تغيير شيوه توليد در كشورهاي رقيب (توليد انبوه) و پافشاري به تك بافي در كشور آرام آرام بازارهاي هدف ايران را در اختيار كشورهايي چون هند، پاكستان و چين قرار داده است به طوري كه اگر چه آمارهاي متفاوتي در اين باره مطرح است اما اين صادرات به 400 تا 600 ميليون دلار كاهش پيدا كرده در حالي كه در گذشته بحث ميلياردها دلار مطرح بود.
تنزل كيفيت، تغيير ذائقه مصرف كننده، ركود اقتصاد جهاني و... شايد بخشي از عوامل كاهش صادرات باشند ولي در عين حال همين موارد گاهي از سوي برخي كارشناسان تأييد و از سوي برخي ديگر رد مي شود.
شايد ديدگاه رئيس اتاق تهران بهتر بيانگر معضلات اين بخش باشد.آل اسحاق مي گويد: با وجود تمام حمايتهايي كه وجود دارد مجموعه صادرات ما به 400 ميليون دلار رسيده و اين نشان مي دهد كه ما در اين خصوص موفق عمل نكرده ايم و حتي در بازارهاي داخلي هم تبليغات و حمايتهاي لازم درخصوص فرش ايراني صورت نگرفته است.

داستان دوم

طلاي سرخ نيز گرفتار مشكلات مشابه داستان غم انگيز فرش است اما با كمي تفاوت، اين روزها خبرها حاكي از آن بود كه قيمت آن به شدت افزايش يافته و از يك ميليون و 850 هزار تومان به 3 ميليون تومان رسيده است. در وهله اول شايد اين گونه تصور شود كه تقاضاي جهاني باعث افزايش قيمت آن شده است اما اين افزايش قيمت نه تنها محصول تقاضاي شديد نيست بلكه ممكن است خود باعث كاهش شديد تقاضا شود.
آن طور كه رئيس هيأت مديره صندوق توسعه صادرات زعفران ايران مي گويد قيمت زعفران 30 درصد افزايش پيدا كرده و توليد آن نيز 30 درصد كاهش داشته است با اين حال كارشناسان علت افزايش ناگهاني قيمت زعفران را حضور واسطه ها در بازار زعفران ايران و تداوم صادرات اين محصول به صورت خام و فله اي به كشورهايي چون اسپانيا و امارات مي دانند كه لطمه جدي به بازارهاي صادراتي ايران وارد كرده است.خطر عمده كاهش صادرات زعفران ايران از ديدگاه دست اندركاران جهش قيمتي اين محصول مي باشد كه به اعتقاد آن افزايش غيرمنطقي قيمت آن منجر به كاهش فزاينده ميل به خريد زعفران در بازار داخلي و همچنين در بازارهاي اروپايي شده است كه در كنار آن قاچاق پياز زعفران و كشت آن نيز در برخي كشورها نظير افغانستان رقباي بالقوه جدي را براي ايران به وجود آورده است.

داستان سوم
حكايت غم انگيز ديگر كاهش شديد صادرات پسته است، هر چند كه آمار متفاوتي نيز از اين كاهش حكايت مي كند ولي توليد اين محصول به كمتر از يك سوم كاهش پيدا كرده است.رئيس انجمن پسته ايران تأكيد كرده است كه قيمت پسته 75 درصد افزايش يافته است. كاهش شديد صادرات و در عين حال جهش قيمتي آن پيامد خشكساليهاي اخير است كه طبق برخي برآوردها 70 درصد توليد محصول را كاهش داده است.در عين حال علل كاهش صادرات را كارشناسان به دو عامل موضوع بهداشتي بودن و افزايش توليد پسته در آمريكا مي دانند كه البته طبق اظهارات كارشناسان آفلاتوكسين تا يك پنجم سالهاي گذشته كاهش يافته است، شايد مهمتر از آن، عرضه پسته در بازارهاي هدف ايراني از سوي آمريكاست و همان طور كه رويترز مدعي مي باشد قرار است براي نخستين بار آمريكا در توليد پسته از ايران پيشي بگيرد اما به نظر مي رسد كه در اين مورد اغراق شده است كه مي توان با عبور از خشكسالي همچنان جايگاه نخست در توليد صادرات پسته را از آن ايران دانست.

بازخورد داخلي
وزير صنايع در مراسم روز ملي كيفيت وقتي صحبت از اين سه محصول به ميان مي آيد از دست دادن بازارهاي هدف آن و يا كاهش سهم ايران در اين بازارها را به تعلل فعالان اقتصادي و سرمايه گذاري ديگر كشورها مرتبط مي كند و تقريباً به باور وي تعلل بخش خصوصي، سرمايه گذاري ديگر كشورها و برخي سياستهاي تحريمي، صادرات اين سه كالاي مهم ايران را با مشكل مواجه كرده است.
اما وزير بازرگاني نيز از كاهش سهم جهاني صادرات فرش دستباف خبر مي دهد كه از دو ميليارد دلار به يك ميليارد دلار كاهش يافته است و در عين حال به اين نكته اذعان مي كند كه روند كاهش صادرات طي سالهاي اخير ادامه داشته و اين موضوع تنها مختص به ايران نيست.

خلاء طرحهاي جامع
اما شايد تحليل دكتر جمشيد عدالتيان در جايگاه استاد دانشگاه و همچنين عضو هيأت نمايندگان اتاق بازرگاني و صنايع و معادن تهران بازگو كننده حقايق ديگري باشد.
وي به خبرنگار ما مي گويد: ما در صادرات فرش، زعفران و پسته سهم قابل توجهي در بازار جهاني داشته ايم يعني تا 90 درصد سهم بازارهاي جهاني به ايران اختصاص داشته است اما مي بينيم كه فرش از 4/5 ميليارد دلار صادرات در حال حاضر به مقدار زيادي كاهش يافته است.
وي مي افزايد: ممكن است از نظر ارزش قيمتي و يا حجم صادرات حتي افزايش پيدا كرده باشد اما اين بدان معني نيست كه سهم بازاري را كه مختص ايران بوده حفظ كرده ايم.به گفته وي اين وضعيت نشان دهنده اين است كه سياستهاي كلاني كه در اين زمينه دنبال مي شود موفقيت آميز نبوده است.وي در مورد تعلل فعالان اقتصادي كه موجب از دست دادن بازارهاي اين سه محصول شده است، مي گويد: جلسات متعددي براي فرش، زعفران و پسته برگزار مي شود و اتفاقاً انجمن هاي مختلفي در اين زمينه فعال هستند ولي مهم اين است كه طرح جامع 10 ساله يا 20 ساله براي اين موارد وجود ندارد.
عدالتيان اضافه مي كند بنگاهها و فعالان اقتصادي بايد فعالتر شوند. در عين حال بر اين باورم كه اخذ قراردادها يا موافقت نامه هاي دو طرفه، رايزني هاي دولت با اتحاديه اروپا و ديگر كشورها، حمايت از نمايشگاههاي بازار هدف، اطلاع رساني براي تجار و... به خوبي انجام نشده است.

بحران جهاني و اثر مثبت
وي با بيان اينكه نمي توان خشكسالي را در كاهش توليد برخي محصولات بي تأثير دانست، اضافه كرد: اما بايد با مديريت منابع و كار جمعي آثار آن را كاهش داد. واقعيت اين است كه خشكسالي پديده اي است كه بايد آن را مديريت كرد.
اين عضو هيأت نمايندگان اتاق تهران با بيان اينكه مي توان هزاران دليل براي كاهش صادرات اين سه محصول سنتي ذكر كرد، مي افزايد: صادركننده نمي خواهد از منافع خود دست بردارد و چنانچه تشخيص دهد منافعي وجود دارد قطعاً اقدام مي كند بنابراين تعلل فعالان اقتصادي چندان نمي تواند واقعيت داشته باشد.
به اعتقاد وي، هنوز سربازان بازاريابي خود صادركنندگان هستند كه در اين زمينه حمايتهاي اطلاعاتي، مالي و دولتي كافي نبوده است در صورتي كه بايد مشكلات بازارهاي هدف و بازار داخلي را مورد بررسي قرار داده و به خوبي به تجار انعكاس داده شود.
وي پيشنهاد مي دهد: بايد برنامه ريزي جامع در مورد تك تك بازارها، تعريف گردد و هدف نيز مشخص شود كه مي خواهيم چند درصد بازار جهاني را در فلان محصول به دست آوريم.
وي اضافه مي كند: بحران جهاني يا مالي نه تنها قيمت اين سه محصول را كاهش نداد بلكه قيمت آنها با افزايش قابل توجهي مواجه شده است يعني روي تقاضاي مصرف كنندگان آن كه بيشتر طبقات مرفه آمريكا و اروپايند، اثر چنداني نداشته است.
وي تأكيد مي كند: اتفاقاً خشكسالي باعث شده كه قيمت محصولات در كنار كاهش ارزش دلار چند برابر شود.

استخدام مترجم
وي با بيان اينكه اين سه محصول سنتي در كشور چندين ميليون فرصت شغلي ايجاد كرده است، اضافه مي كند: با كاهش توليد و صادرات آنها، ساختار ثروت و اشتغال كشور تغيير مي كند كه البته با يك برنامه ريزي دقيق مي توان هم توليد را افزايش داد و هم بازارهاي از دست رفته را دوباره باز پس گرفت.
اين كارشناس بازاريابي حوزه بين الملل اضافه مي كند: وقتي از كالاهاي سنتي صحبت مي شود بلافاصله تجارت سنتي نيز در ذهن تداعي مي شود بنابراين در دنياي كنوني نمي شود با روشهاي سنتي كار كرد اما با بازاريابي علمي مي توان متناسب با ذائقه و سليقه جهاني محصول توليد و صادر كرد.
وي تأكيد مي كند: كوتاهي تجار و رفتار سنتي ها از يك سو و توجه جدي نداشتن دولت باعث كاهش سهم ايران در بازارهاي جهاني شده است.
وي در جمع بندي اظهارات خود اين گونه نتيجه مي گيرد: به نظر مي رسد دولت و بخش خصوصي زبان هم را نمي فهمند و هر دوي آنها نيز زبان جهاني را نمي فهمند، بنابراين لازم است يك گروه علمي اين زبان را براي آنها ترجمه كند.
شنبه 25 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 81]