تاثیر ورزش بر متغیرهای روان.شناختی

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: تاثیر ورزش بر متغیرهای روان.شناختی مقدمه
تحقیقات بسیاری نشان داده است که ورزش علاوه بر اینکه ابزار ارزشمندی برای حفظ سلامت جسمانی است رابطه نزدیکی با سلامت روانی و بویژه پیشگیری از بروز ناهنجاری.های روانی دارد. ورزش از اضطراب و افسردگی می.کاهد، اعتماد به نفس را افزایش می.دهد و خود پنداره را تقویت می.کند. ورزش بویژه در سنین کودکی و نوجوانی مفر سالمی برای آزاد کردن انرژی.های اندوخته شده است و این خود بسیار لذت.بخش و آرامش.دهنده است.
شرکت در فعالیت.های ورزشی به اجتماعی شدن و کسب مهارت و کفایت و همچنین دوست.یابی و ارتباط سالم با همسالان کمک می.کند. در جریان یکی از پژوهش.های اخیر ( SIMON 1999 ) در ایالات متحده 65 درصد از جوانان ابراز کردند که ورزش آنها را از اعتیاد به الکل و مواد مخدر باز داشته است.
در جریان فعالیت.های ورزشی شدید میزان ترشح اندورفین.ها افزایش می.یابد و به همین دلیل ورزشکاران پس از انجام تمرینات احساس لذت و آرامش خاصی می.کنند که به آن اصلاحاً joggrs high گفته می.شود. با توجه به شباهت بین اندورفین.ها و ترکیبات افیونی، ورزش کردن می.تواند جایگزین سوء مصرف مواد مخدر در معتادان شود.
در نتیجه تمرینات ورزشی مدام میزان جریان خون در مغز افزایش می.یابد. افزایش جریان موجب اکسیژن رسانی و تغذیه بهتر نرون.های مغز شده و از تنگ شدن عروق مغز جلوگیری می.کند. این تاثیرات خود موجب پیشگیری از فراموشی و زوال توانمندی.های ذهنی در سالمندی می.شود. تمرینات ورزشی همچنین موجب آزادسازی نوعی فاکتور رشد به نام B.D.N.F می.شود که می.تواند نرون.ها را در مقابل آسیب و صدمه مقاوم نموده و از بروز بیماری.های آلزایمر و پارکینسون تا حدود زیادی جلوگیری کند.
در تحقیقی که در دانشگاه اورگان در سال 1995 انجام شد 354 دانشجوی کالج در رابطه با تاثیر ورزش بر افسردگی مورد بررسی قرار گرفتند. ابتدا میزان انجام تمرینات ورزشی در این دانشجویان از حیث شدت و مدت تمرینات در طول سه ماهه قبل از تحقیق مورد بررسی قرار گرفت و دانشجویان بر اساس میزان تمرینات بدنی به سه دسته ورزشکار (میزان فعالیت سه جلسه در هفته)، فعال (میزان فعالیت یک یا دو جلسه در هفته) و غیرفعال (فعالیت کمتر از یکبار در هفته) تقسیم شدند. سپس هر گروه پرسشنامه واحدی را در زمینه افسردگی پاسخ گفتند که شامل 30 سوال بله و خیر بود. آن گروه از دانشجویان که به عنوان گروه ورزشکار شناخته شده بودند کمترین میزان افسردگی را گزارش کردند.
در تحقیق دیگری 4 نوجوان 12 تا 18 ساله با تشخیص افسردگی عمده به مدت 65 روز سه بار در هفته و هر بار به مدت یک ساعت تمرینات ورزشی راه رفتن سریع و دویدن را انجام دادند. این نوجوانان قبل از شروع برنامه تمرینی، به پرسشنامه افسردگی بک به عنوان پیش آزمون پاسخ گفته بودند. سپس در روزهای بیست و نهم، پنجاهم و شصت و پنجم مجدداً به پرسشنامه مذکور پاسخ گفتند. نتایج نشان دهنده کاهش افسردگی بود.

در تحقیق دیگری که بر روی گروهی از دانشجویان مبتلا به افسردگی متوسط تا خفیف توسط مک.کان و هونجر در سال 1984 انجام گرفت مشاهده گردید که ورزش در فضای باز می.تواند افسردگی را به طور قابل ملاحظه.ای کاهش دهد. در این تحقیق دانشجویان به طور تصادفی به سه گروه ورزش در فضای باز ( aerobic exercise )، آرمیدگی و گروه کنترل تقسیم شدند. پس از انجام یک دوره انجام تمرینات مشاهده گردید که ورزش بیشترین تاثیر را در کاهش افسردگی داشته است. البته دانشجویانی که تمرینات آرمیدگی را انجام دادند در قیاس با گروه کنترل میزان افسردگی.شان تا اندازه.ای کاهش یافته بود.
تاثیر تمرینات یوگا:
آزمایشی که در بنیاد کلیولند بر روی 70 نفر از سالمندان بالای 55 سال دارای پرتنشی خفیف تا متوسط انجام شد نشان دهنده تاثیر تمرینات یوگا بر متغیرهای روان.شناختی است. در این آزمایش سالمندان به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. یک گروه به مدت 12 هفته دو بار در هفته به انجام تمرینات ساده یوگا پرداختند و گروه دیگر در همین مدت به انجام تمرینات ورزشی همراه با موسیقی پرداختند. وضعیت بالینی دو گروه در زمینه.های اضطراب، افسردگی، پرتنشی، احساس خستگی، عصبانیت و اختلالات خواب قبل و بعد از انجام تمرینات و همچنین 12 هفته بعد از خاتمه تمرینات (بعنوان پیگیری) بررسی گردید نتایج نشان داد که گروهی که تمرینات ساده یوگا را انجام می.داد در تمام زمینه.های یاد شده در مقایسه با دیگر گروه تمرینات ورزشی همراه با موسیقی بیشتر بهبود یافته بود.
تحقیقی که در جنبش سالمندان آمریکا در فلوریدا بر روی بیش از صد نفر از زنان سالمند انجام گرفت نشان داد که انجام تمرینات یوگا می.تواند اضطراب، تنش و عصبانیت را کاهش داده و عزت.نفس را افزایش دهد. در این آزمایش شرکت کنندگان به طریق کاملاً تصادفی در گروه آزمون و گروه شاهد قرار گرفتند.
گروه آزمون روزانه 35 دقیقه به انجام تمرینات یوگا می.پرداختند. برنامه تمرینی آنها شامل تمرینات بدنی و تنفس، آرمیدگی و مراقبه بود. پیش از اجرای آزمایش گروه آزمون و شاهد توسط آزمون.های مقیاس عزت.نفس روزنبرگ و پرسشنامه اضطراب استیت تریت مورد ارزیابی قرار گفتند. نتایج نشان داد که گروهی که یوگا تمرین می.کرد اضطراب کمتر و عزت.نفس بالاتری نسبت به گروه شاهد داشت.
در تحقیقی که بر روی 87 نفر از دانشجویان در دانشگاه ایالتی کنت در آمریکا صورت گرفت دانشجویان را به طور تصادفی به 4 گروه تقسیم نمودند.
دو گروه از دانشجویان به ورزش شنا پرداختند و یک گروه حرکات و وضعیت.های یوگا را تمرین کردند و بر گروه دیگر که به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شده بود هیج متغیر ورزش اعمال نشد. دانشجویان هر چهار گروه قبل و بعد از انجام تمرینات توسط آزمون.های خلق و شخصیت مورد ارزیابی دقیق قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل.های آماری نشان داد که دانشجویانی که به ورزش.های شنا و یوگا پرداخته بودند نسبت به گروه شاهد خشم یا تنش افسردگی و پریشانی کمتری داشتند. همچنین دانشجویان پسری که به ورزش یوگا پرداخته بودند در مقایسه با گروه شناگر تنش و خستگی و عصبانیت کمتری داشتند. ظاهراً اثر یوگا و شنا بر دانشجویان دختر تقریباً یکسان بود و تفاوت چشمگیری بین دختران دانشجو که به یوگا و شنا پرداخته بودند مشاهده نگردید.
فرضیاتی در تبیین تأثیرات ورزش
فرضیه کته.کولامین.ها: کته کولامین.ها گروهی از مواد شیمیایی مانند نوراپی.نفرین، اپی.نفرین و دوپامین هستند که به عنوان انتقال دهنده شیمیایی عمل می.کنند. نوراپی نفرین و دوپامین بر یادگیری و حافظه تاثیر می.گذارند. تمرینات منظم، ترشح این ترکیبات را افزایش داده و مقدار آنها را در پلاسمای خون زیاد می.کند (کتی و براون، 1966،1973) . بنابراین انجام تمرینات ورزشی به طور منظم می.تواند از طریق افزایش ترشح انتقال دهنده.های شیمیایی، موجب تقویت حافظه و تغییرات خلقی شود.
فرضیه اندورفینها: اندورفین.ها دسته.ای از مواد شیمیایی هستند که از نرونهای مغز ترشح می.شوند و آثار شبه افیونی دارند (ضد درد و آرام.بخش).
تمرینات ورزشی و بویژه دویدن می.توانند موجب افزایش اندورفین.ها شوند. همچنین مصرف الکل یا برخی از غذاها، موجب تحریک ترشح این مواد می.شوند. تزریق ماده نالوکس که در پیوند با گیرنده.های اندورفینی مانع اثربخشی اندورفین می.شود، می.تواند تاثیرات مثبت ورزش بر خلق را کاهش دهد. بنابراین می.توان گفت تاثیرات خلقی ناشی از ورزش عمدتاً ناشی از ترشح اندورفین.ها است (جانال 1984).
تاثیر ورزش بر حافظه
تحقیقات دکتر هیتر.س. اولیف در دانشگاه علوم تندرسی اورگان در آمریکا نشان داد که سالمندانی که یک برنامه تمرینی شامل راه رفتن سریع بر روی نوارگردان را سه بار در هفته و به مدت یک ساعت، در طول چهار ماه انجام می.دادند حافظه و زمان واکنش آنها، بهبود یافته بود.

تحقیقات بیشتر نشان داد که آهسته دویدن ( Jogging )، راهپیمایی، دوچرخه.سواری و حرکات موزون نیز مانند راه رفتن سریع موجب بهبود حافظه و زمان واکنش در سالمندان می.شوند. (اولیف -2000)
پژوهشگران همچنین دریافتند که سالمندانی که در یک برنامه تمرینی قدرتی و انعطافی به مدت یک ساعت سه بار در هفته و در طول 4 ماه شرکت کردند عملکردشان در اجرای آزمون.های حافظه، بهبود یافت. اگر چه این گونه بهبود حافظه بیشتر در سالمندانی که تمرینات هوازی انجام می.دهند رخ می.دهد، اما تحقیقات بیشتر نشان داده است که هیچ تمرین ورزشی نسبت به تمرینات ورزشی دیگر از لحاظ تاثیر بر حافظه برتری ندارد. به عبارت دیگر بین ورزش.های مختلف از حیث تاثیر بر حافظه تفاوت معنی داری مشاهده نمی.شود.
در تحقیقی دیگر، سالمندانی که به تازگی بازنشسته شده بودند و زندگی کم تحرکی را آغاز کرده بودند، در طول 4 سال توسط آزمون.های شناختی گوناگون مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بررسی.ها، نشان داد که توانمندی.های شناختی این سالمندان از زمان بازنشستگی تا 4 سال بعد از آن به طور فزاینده.ای کاهش می.یابد.
از سوی دیگر، سالمندانی که پس از بازنشستگی در تمرینات منظم از قبیل راهپیمایی، آهسته دویدن، دوچرخه.سواری و حرکات موزون شرکت داشتند در نمرات آزمون.های شناختی آنها در طول 4 سال کاهشی صورت نگرفته بود. (همان منبع)
در پژوهشی دیگر که در ژاپن انجام گرفت 827 نفر از سالمندان بالای 65 سال در طول یک دوره 7 ساله، مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود سالمندانی که هر روز در تمرینات ورزشی شرکت می.کنند و همچنین سالمندانی که فعالیت بدنی متوسط تا شدید، قسمتی از کار روزانه آنها را تشکیل می.دهد در مقایسه با سالمندان کم تحرک.تر به طور معنی داری کمتر به بیماری آلزایمر مبتلا می.شوند. در واقع بسیاری از پژوهشگران معتقدند که یک زندگی پرتحرک ممکن است افراد را در برابر ابتلا به بیماری آلزایمر مقاوم سازد. (همان منبع)
در مطالعه.ای که به منظور تبیین علل بهبود حافظه در اثر تمرینات ورزشی بر روی موش.ها انجام گرفت، ابتدا گروهی از موش.ها به دو دسته تقسیم گردیدند. به یک دسته اجازه داده شد که به طور آزادانه بر روی چرخ گردان بدوند. در مقابل، دسته دیگر هیچ گونه تمرینی انجام نمی.دادند. وقتی که این دو گروه از لحاظ ساختارهای مغز با یکدیگر مقایسه شدند معلوم شد که در موش.های دونده.، سلول.های بیشتری در ناحیه هیپوکامپ وجود دارد. این ساختاری است که در حافظه و یادگیری نقش تعیین کننده.ای دارد.
پژوهشگران معتقدند که ممکن است فرآیندهای مشابهی در مغز انسان وجود داشته باشد. به عبارت دیگر، تمرینات ورزشی ممکن است موجب تقویت ساختار هیپوکامپ در انسان شوند.
دکتر نیکل برکتولد معتقد است که تمرینات ورزشی برای سلامت جسم و روان، به یک اندازه، ضرورت دارد. کشف هیجان انگیزی که صورت گرفته این است که تمرینات ورزشی علاوه بر افزایش جریان خون در مغز، میزان تولید مولکول BDNF را هم افزایش می.دهند. BDNF نوعی فاکتور رشد است که نرون.های مغز را در مقابل آسیب و صدمه مقاوم می.کند و به بقای آنها کمک می.کند. این مولکول همچنین می.تواند از تباهی سلولها در اثر بیماری.های آلزایمر و پارکینسون جلوگیری کند. (همان منبع)
دکتر برکتولد مدعی است که بر طبق نتایج آزمایش.هایی که اخیراً در رابطه با تاثیر ورزش بر حافظه انجام شده، افزایش میزان تولید BDNF می.تواند بر یادگیری و حافظه تاثیر مثبت داشته باشد. بنابراین در نتیجه تمرینات ورزشی، میزان جریان خود در مغز، تعداد سلول.های مغز در ناحیه هیپوکامپ و ترشح مولکول.های حفاظتی مانند BDNF افزایش می.یابد. مجموعه این فرآیندها می.تواند موجب بهبود حافظه و به تعویق انداختن بیماری آلزایمر شوند.
دکتر کریستین یافه استاد روان.پزشکی و عصب.شناسی دانشگاه کالیفرنیا در سانفرانسیسکو معتقد است که انجام تمرینات ورزشی می.تواند کاهش توانمندی.های شناختی را که در اثر سالمندی حادث می.شود به تاخیر اندازد. تمرینات ورزشی با افزایش رشد سلول.های عصبی و گسترده شدن ارتباطات بین سلولی که برای یادگیری و حافظه ضرورت دارد می.تواند مغز را جوان و فعال نگهدارند.
تاثیرات تمرین بر سلول.های عصبی ناشی از افزایش جریان خون در مغز است که منجر به آزاد شدن فاکتورهای رشد می.شود و می.تواند از سکته مغزی پیشگیری نماید. از سوی دیگر تمرینات ورزشی می.تواند مانند برخی ترکیبات دارویی، موجب آزادسازی سروتونین، نوراپی نفرین و دوپامین شود.
دکتر یافه در یک بررسی طولی، گروهی از زنان بالای 65 سال را به مدت 8 سال و با در نظر گرفتن میزان فعالیت جسمانی آنان (از قبیل دویدن، دوچرخه.سواری، باغبانی و پیاده به خرید رفتن) مورد مطالعه قرار داد. پس از انجام آزمون.های شناختی حافظه، جهت.یابی، محاسبات عددی، بیان و توجه و با کنترل سایر عوامل دخیل در سلامتی مانند آموزش، جایگاه اجتماعی، سلامتی عمومی، افسردگی و سیگار کشیدن معلوم شد که تمرینات بدنی تاثیر مستقیمی بر کارکردهای شناختی دارند. زن.هایی که بیشتر در فعالیت.ها مشارکت داشتند به طرز معنی.داری کمتر به اختلال در توانمندنی.های ذهنی دچار شده بودند.
بر طبق یافته.های انجمن علم عصب.نگر آمریکا که بر اساس آزمایش بر روی موش.ها بدست آمده.اند، تمرینات ورزشی می.تواند در بهبود طیف وسیعی از بیماری.ها موثر باشد. ظاهراً بهبود بسیاری از بیماری.های دستگاه عصبی بر اثر تکثیر مجدد سلول.های مغز صورت می.گیرد. قبلاً تصور می.شد که مغز، ساخت سلول.های جدید را خیلی زود در جریان رشد متوقف می.کند، اما در سال.های اخیر پژوهشگران شواهد روشنی یافته.اند که نشان می.دهد مغز به تولید سلول.های جدید در طول حیات خود ادامه می.دهد البته حتی بدون رشد نرون.های جدید هم ممکن است ساختار مغز به دو طریق تغییر کند، زیرا سلول.های گلیا که در تغذیه نرون.ها و دفع مواد زاید و سمی نقش دارند می.توانند تکثیر شوند و انشعابات دندریتی نرون.ها هم می.تواند رشد کرده و افزایش یابد. (کالات- 1375)
تمرینات ورزشی موجب تکثیر سلول.های مغز بویژه در ناحیه هیپوکامپ می.شود. این ساختار در انتقال اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت دخالت دارد. در آزمایش.هایش که بر روی موش.ها انجام گرفت معلوم گردید که موش.هایی که بر روی چرخ.گردان، مسافتی معادل 4 تا 6 مایل در روز می.دویدند، تعداد نرون.های هیپوکامپ در مغزشان شدیداً افزایش می.یافت. اما موش.هایی که از دویدن محروم بودند در مغزشان تغییری مشاهده نشد. موش.های دونده همچنین، در یادگیری ماز (مسیر پر پیچ و خم)، مهارت بیشتری از خود نشان می.دادند. جالب این است که حتی موش.های دونده، از تیره.ای از موش.ها انتخاب می.شدند که بطور ارثی در یادگیری ضعیف بودند ولی باز هم دویدن توان یادگیری آن.ها را افزایش می.داد. همچنین مشاهده گردید که دویدن از افت عملکرد ناشی از سالمندی در یادگیری پیشگیری می.کند. (یافه-2001)
ظاهراً مطلوب یا نامطلوب بودن تمرینات، برای آزمودنی می.تواند در میزان تاثیر آنها بر مغز نقش عمده.ای داشته باشد. وقتی گروهی از موش.ها به جای دویدن، به شنا کردن پرداختند هیچ گونه تغییری در توانایی یادگیری و حافظه آنها مشاهده نگردید. شاید از آنجایی که جوندگان به شنا کردن علاقه.ای ندارند. فشار روانی ناشی از شنای اجباری مانع از هر گونه تغییر مفیدی در مغز موش.ها و توانایی یادگیری و حافظه آنان شده بود.(یافه- 2001)
عاملی که موجب افزایش توانایی موش.های دونده در یادگیری شده بود ترشح مولکول BDNF بود. زیرا این مولکول می.تواند از حیات سلول.های عصبی و عملکرد بهینه آنها حمایت کند. میزان این مولکول پس از انجام تمرینات در هیپوکامپ افزایش می.یابد. (همان منبع)
به طور کلی پژوهشگران دریافتند که محیط.های چالش برانگیز که شامل سه عامل موقعیت.های یادگیری فشرده، تعامل.های اجتماعی و فعالیت.های فیزیکی هستند نقش مهمی در افزایش تعداد سلول.های مغز در جانداران مختلف و حتی در انسان دارند. (همان منبع)
سایت روانیار

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 878]