خوانش صفحه بدون قرائت متن

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: خوانش صفحه بدون قرائت متن
رسانه‌ها- همشهري‌آنلاين:
طراحي كتاب و مجله ،هنري است كه همسان با رشد صنعت چاپ مورد توجه ناشران، نويسندگان و مخاطبان شده است.

چهار چوب صفحه و چگونگي چينش صفحه رسانه به‌منظور ارتباط سريع‌تر و دقيق‌تر مخاطب با متن، هنري است كه طراح صفحه با دانش و بصيرت زيبايي‌شناسي‌اش آن را خلق و ايجاد مي كند.

بكارگيري اين هنر براي مطبوعات در دنياي كنوني كه رقابت يكي از مفاهيم اصلي آن است از ضروريات شمرده مي‌شود. در كتاب"خوانش صفحه بدون قرائت متن" كه بزودي منتشر مي‌شود دالوند درباره گرافيك مطبوعاتي و عناصر اين فن و يا به تعبيري ديگر هنر، سخن گفته است.

براي آشنايي با نظرات مولف كتاب ياد شده و همچنين مطالب و سرفصل هاي موضوعي آن گفتگويي با احمدرضا دالوند كرده‌ايم كه به نظر مي‌رسد زمينه خوبي براي ارتباط با كتاب باشد.

* ابتدا درباره انگيزه تان براي نگارش كتاب توضيح دهيد. چه دلايل و مسايلي موجب شد چنين كتابي را تاليف كنيد؟

تصميم به نگارش اين كتاب، براي من دلايل متعددي داشت. مثلاً، از ابتداي ورود رسانه‌هاي چاپي به ايران تا كنون، نزديك به دو قرن مي‌گذرد. در طي اين مدت طولاني، چنانچه بخواهيم ظرف و مظروف، يا فرم و محتواي رسانه‌هاي چاپي خود را بررسي كنيم، بي‌ترديد، عنصر «فرم» در رسانه‌هاي چاپي ما در اغلب موارد، چيزي در حد «نقش ايوان» و به مثابه امري لوكس، غيرضروري و در موارد بسياري نيز، از سر ناگزيري مورد توجه ارباب رسانه قرار گرفته است.

و از آنجا كه نشريات نازيبا و بي‌توجهي به «فرم» و فقدان شناخت هنر گرافيك، يكي از مشخصه‌هاي جوامع پيراموني است، پرداختن به اين موضوع در قالب يك كتاب، بسيار ضروري بود. نكته جالب آنكه، فقدان شناخت هنر گرافيك در مطبوعات ما را بايد در دوسويه كاملاً متضاد (افراط و تفريط) مورد بررسي قرار داد. يعني، يا اصلاً به گرافيك بهايي داده نمي‌شود و يا بيش از حد لزوم به آن بها داده مي‌شود، كه در هر دو حالت، حاصل‌اش يا نوعي بي‌شكلي و بي‌اعتباري عنصر «فرم» را در پي دارد، و يا به طرزي زننده و اغراق‌آميز آن قدر بر عناصر گرافيكي تأكيد و اصرار مي‌شود كه اصل ماجرا در اغتشاش بصري قرار مي‌گيرد.

اين توضيح يك معضل ريشه‌اي را عيان مي‌سازد و آن فقدان شناخت گرافيك در رويكرد رسانه‌اي آن است، كه از محافل آموزشي آغاز، و تا به كارگيري افراد تجربي در واحدهاي گرافيك و صفحه‌آرايي مطبوعات، روابط‌عمومي‌ها و سازمان‌هاي مختلف... ادامه مي‌يابد. و از آنجا كه آموزش يك نرم‌افزار پردازش تصوير، در مقايسه با مثلاً آموزش يك ساز (مثلاً ويولون) بسيار آسان‌ياب‌تر و ساده‌تر است، مي‌توان حدس زد كه چه وضعيت نامطلوبي بر بخش‌هاي تصويري رسانه‌ها حاكم است. مطالعه اين كتاب مي‌تواند اهميت نقش تصوير در كاركردهاي رسانه‌اي آن را براي مخاطب روشن‌تر سازد.

* ويژگي‌‌هاي اين كتاب چيست؟

در اين كتاب سعي شده با نثري روان، مفاهيمي را مورد مطالعه قرار دهم كه تا به حال به اين صورت درباره آنها مطالعه‌اي، دست‌كم به زبان فارسي، صورت نگرفته است. واقعيت آن است كه هر يك از فصل‌هاي كتاب حاضر، ظرفيت آن را دارد كه به يك كتاب مستقل و بسيار مفصل تبديل شود. شايد بتوان گفت، ويژگي اين كتاب در آن است كه مخاطب را به‌طور ساده و فشرده با عناصر تصويري در مطبوعات آشنا مي‌سازد، و با تصاوير مرتبط با موضوع، مباحث خود را به طور مستند ارائه مي‌كند. از چنين منظري، نگارش اين كتاب، حركتي تازه در بررسي گرافيك مطبوعاتي است.

* مخاطبان اين كتاب، چه طيفي را شامل مي‌شوند؟

از آنجا كه اين كتاب حاصل بيش از دو دهه كار حرفه‌اي من در مطبوعات و تدريس اين مقوله در جاهاي مختلف است، مي‌توانم بگويم اين كتاب، مولود مطبوعات فارسي‌زبان است. مستندات كتاب حاضر، كاملاً از دل مطبوعات ما فراهم شده است، بنابراين، با مخاطبان‌اش مي‌تواند رابطه مأنوس‌تر و آشناتري ايجاد كند. طيف مخاطبان كتاب حاضر، شامل: اصحاب رسانه، اعم از: طراحان گرافيك، صفحه‌آرايان، روزنامه‌نگاران، مديران رسانه‌اي، همچنين روابط‌عمومي‌ها، دانشجويان رشته ارتباطات و گرافيك... مي‌شود.

* جلد اول چند فصل دارد، توضيحاتي درباره مباحث اين فصل‌ها بگوييد؟

جلد اول پنج فصل دارد: 1. لوگوتايپ؛ 2. تصويرگري؛ 3. عكس؛ 4. كاريكاتور و 5. جلد.

در فصل نخست، به آشنايي مقدماتي با معناي لوگوتايپ، تبارشناسي انواع لوگوتايپ، و تجزيه و تحليل و خوانش لوگوتايپ پرداخته‌ايم، به طوري كه مخاطب با مطالعه اين فصل به شناخت كاملي از لوگوتايپ دست پيدا مي‌كند و در ارزيابي قبلي خود از اين مقوله حتماً تجديدنظر خواهد كرد.

در فصل دوم، به مقوله تصويرگري آنچنان پرداخته‌ام كه توجه مديران رسانه‌ها و مخاطبان فرهيخته را به اين نكته جلب كنم كه ايرانيان در طول تاريخ، در رشته تصويرگري سرآمد همه اقوام و ملل بوده‌اند، لذا حيف است كه جاي تصويرگران خلاق در رسانه‌هاي امروزي ما خالي باشد. در اين فصل به انواع رويكردهاي زيبايي شناسانه در مقوله تصويرگري اشارات مفيد و مؤثري شده است.

فصل سوم، مقوله عكس را در حد نيازهاي يك طراح گرافيك يا صفحه‌آراي حرفه‌اي مورد بررسي قرار داده است. در بعضي موارد به نكته‌هايي ژرف در مقوله عكس پرداخته‌ شده است، يعني از عكس به عنوان يك مدرك ياد شده كه قادر است مورد مطالعه فلسفي نيز قرار بگيرد. در هر حال، نگاه به عكس در اين فصل با نگاه عكاسان به عكس كمي تفاوت دارد.

فصل چهارم به كاريكاتور اختصاص دارد. در اين فصل، سرچشمه‌هاي آغازين «مضحك قلمي» و تصاوير طنزآلود بيان مي‌شود و از پيش از صنعت چاپ و رواج روزنامه تا پس از آن و تا به امروز، اين مبحث را به طور كرونولوژيك مورد دقت قرار داده‌ام. يعني كاريكاتور مطبوعاتي در نشريات فارسي زبان از نشريه ملانصرالدين تا مجله ايران كارتون مورد بررسي قرار گرفته است.

فصل پنجم كتاب به مقوله «جلد» اختصاص دارد. در اينجا قاطعيت و اطمينان اعلام مي‌كنم، نگارش فصل پنجم در حيطه جلد، از جمله ويژگي‌هاي منحصر به فرد و ممتاز اين كتاب است، چرا كه تا پيش از اين، كمتر اين مقوله به فارسي مورد بررسي قرار گرفته بود. مي‌توان گفت مبحث جلد در اين كتاب، به مثابه درآمدي بر مطالعه طراحي جلد (cover design) است.

* به مطالب جلد دوم هم اشاره مي‌كيند؟

گرافيك مطبوعاتي به طور كلي در 2 بخش قابل بررسي است:

1. بررسي عناصير تصويري
2. بررسي عناصر نوشتاري

چنين تفكيكي البته بيشتر به كار تجزيه و تحليل و پژوهش مي‌آيد. اما به هنگام تورق يك نشريه همه عوامل سازنده يك صفحه چاپي، اعم از عناصر تصويري و نوشتاري، در كليت منسجم و به يكباره در مقابل چشم مخاطب آشكار مي‌شوند. در اين كتاب دو جلدي، صرفاً به منظور سهولت در بررسي خود دست به چنين تقسيم و تفكيكي زده‌ام.

جلد دوم اين كتاب به بررسي عناصر نوشتاري (Text system) اختصاص يافته است، و به مقولاتي همچون: صفحه‌آرايي به مثابه يك نظام ارتباط تصويري مي‌پردازد، و بر اين نكته تأكيد دارد كه در دنياي امروز، نظام ارتباط تصويري حاكم بر صفحات كاغذي روزنامه‌ها و مجلات، اشتراكات فراواني دارد، كه بهره‌گيري از آن‌ها از ايجاد اختلال معنايي و طرز تلقي‌هاي متعدد و دلخواه جلوگيري مي‌كند. حتي «منابع فرهنگي» ملت‌ها نيز قادر به نفي چنين نظام ارتباطي جهان شمولي نيست.

هر چند كه توجه به قواعد زيبايي‌شناسي موجود در نظام ارتباط تصويري رسانه‌هاي چاپي امروز دنيا، مي‌توان رايحه دلپذير گرافيك ملي را نه مثل يك لهجه غليظ بومي، كه به عنوان يك وجه امتياز و ارث فاخري كه نياكان ما براي ما باقي گذاشته‌اند، مورد استفاده خلاق و هوشمندانه قرار دهيم.

مشخصات كتاب:

* نام: خوانش صفحه بدون قرائت متن
* قطع: وزيري
* تعدادصفحات:۱۷۶
* قيمت:۲۵۰۰۰ريال
* ناشر: دفتر مطالعات و برنامه‌ريزي رسانه‌ها
چهارشنبه 22 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 340]