نخستين منبع شناخت نمد در ايران

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: نخستين منبع شناخت نمد در ايران
چاپ‌اول- احسان حضرتي:
نمد ايراني (به‌خصوص نوع نمدهاي منطقه گرگان) يكي از بسيار هنرهاي بديع ايراني است كه با وجود ويژگي‌هاي منحصر به فردي كه دارند تا امروز كمتر شناخته شده‌اند

و اگر از پژوهش گسترده دكتر «محمد جوادي‌‌پور» در كتاب «نمدمالي در ايران» صرف‌نظر كنيم با جرات مي‌توانيم بگوييم اين هنر به كلي ناشناخته و مهجور مانده است و هيچ منبع علمي مستندي در زمينه شناخت آن وجود ندارد.

اما داستان انتشار كتاب «نمدمالي در ايران» بعد از وقفه‌اي حدودا 30 ساله- به قول دكتر جوادي پور- خود يك كتاب مستقل است كه بايد در وقتي ديگر به آن پرداخت و اميدوار بود حالا كه با ورود الياف مصنوعي و رنگ‌هاي جوهري، ديگر چيزي از هنر طبيعي نمدمالي در ايران نمانده است، دست كم اين پژوهش در ميان جامعه هنري ايران مورد توجه قرار بگيرد.

* آقاي جوادي پور، چه شد كه به سراغ پژوهش روي هنر- صنعت مهجوري مثل نمد رفتيد و اساسا كار نگارش اين كتاب از چه وقت آغاز شد و چه مدت طول كشيد؟

در سال 1323 مسافرتي به گرگان و نواحي اطراف آن داشتم و در آنجا با نمدهاي فوق العاده زيبا و منحصر به فردي مواجه شدم كه در «پهلوي دژ» بافته مي‌شد و چون ديدم كه اين نمدها در جايي معرفي نشده است، اين موضوع را به‌عنوان يك طرح پژوهشي به دانشگاه تهران و مديران وقت امور پژوهشي آن پيشنهاد دادم و خوشبختانه آنها هم آن را قبول كردند و من حدود 4 سال روي آن وقت گذاشتم و با مسافرت‌هاي پي‌در‌پي به گرگان به تهيه عكس و اسلايد از نمدهاي آنجا پرداختم و طرح را كامل كردم.

نسخه اوليه آن هم همان زمان به‌صورت ناقص در دانشگاه تهران منتشر شد اما من در سال 1354 براي استفاده از يك فرصت مطالعاتي به آمريكا رفتم و تصور مي‌كردم كه در نبود من اين كار پي گرفته خواهد شد درصورتي كه وقتي در سال 58 بازنشسته شدم و به ايران بازگشتم، متوجه شدم متأسفانه كار چاپ كتاب متوقف مانده است.

اين بود كه كتاب را از دانشگاه پس گرفتم و به اداره هنرهاي سنتي بردم كه مدتي هم آنجا معطل ماند و باز هم منتشر نشد. جالب اين‌جاست كه كتاب در اين سال‌ها به‌مدت 20 سال گم شد و نه اداره هنرهاي سنتي و نه دانشگاه هيچ كدام قبول نمي‌كردند كه كتاب نزد آنهاست.

* چرا براي اين پژوهش نمدهاي ناحيه گرگان و دشت گرگان را انتخاب كرديد؟ مگر اين نمدها چه ويژگي منحصر به فردي دارند كه نمدهاي نواحي ديگر فاقد آن هستند؟

انتخاب اين منطقه چندين و چند دليل داشت؛ اول اينكه من سال‌ها در گرگان جايگاهي براي سكونت داشتم و به همين دليل با جغرافيا و فرهنگ آن منطقه به خوبي آشنا بودم و دوم به‌دليل سطح بالاي ساخت نمدهاي آنجا بود. نمدهاي ناحيه گرگان علاوه بر جنبه كاربردي شان آثار هنري طراز اولي هم به شمار مي‌آيند. نمدهاي ساير نقاط ايران يك رنگ، ساده و صرفا كاربردي هستند اما در دشت گرگان نمدهايي ساخته مي‌شود كه طراحي و حالتي نقاشي وار دارند و همين‌ها به آن نمدها ويژگي ممتازي بخشيده است.

* زماني كه شما مشغول تحقيق روي نمد شديد منبع مكتوبي هم در اين زمينه وجود داشت؟

خير! در واقع اين كتاب اولين و تنها منبع در زمينه نمد است و من براي تحقيق به جز صحبت‌هاي شفاهي عشاير تركمن و اهالي دشت گرگان منبع ديگري در اختيار نداشتم اما نقش‌هاي نمدها با من حرف مي‌زدند و پرده از رازشان برمي‌داشتند.
چهارشنبه 22 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 68]