بلنداي افتخار بر پهناي كارون‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: بلنداي افتخار بر پهناي كارون‌

باران ريز، نم نم بر آسفالت جاده پر پيچ و خم و درختان بلوط اطراف آن مي‌بارد و اتوبوس، به نرمي‌دل تاريكي شب را مي‌شكافد، تا ما را كه از فرودگاه اهواز گام در راه شهركرد نهاده‌ايم، به مقصد برساند.‌

پس از يك هفته كار براي انتشار روزنامه، در بعدازظهر پنجشنبه گروهي از واحدهاي گوناگون موسسه اطلاعات گرد هم آمده‌اند تا به دعوت شركت توسعه منابع آب و نيروي ايران، يكي از مرتفع ترين و پيچيده ترين سد و نيروگاههاي ‌آبي كشور را كه در دل كوهپايه‌هاي زاگرس غربي به دست مهندسان و كارگران ايراني بنا شده است، ببينند و از كم و كيف آن، آگاه شوند.‌

پس از سه ساعت عبور از جاده اهواز- شهركرد و رسيدن به كيلومتر 28 شهرستان ايذه در شمال شرق استان خوزستان، تاج بزرگ و زيباي سد در پرتو نور آبي رنگي كه به آن پاشيده مي‌شود، خودنمايي مي‌كند. اينجا، آب خروشان رودخانه كارون پشت سد جمع مي‌شود تا ضمن مهار سيلاب‌هاي فصلي، براي آبياري اراضي زيردستي كشاورزي و نيز كمك به شبكه سراسري برق، مورد بهره برداري قرار گيرد.‌

پس از ساعتي استراحت، راهي ساختمان نمايشگاه عكس روند ساخت نيروگاه و سد كارون 3 مي‌شويم، كه با معماري زيبايي در يكي از ارتفاعات اطراف سد و نيروگاه، ساخته شده است و طبق برنامه مورد بازديد مهندسان، دانشجويان رشته‌هاي گوناگون مهندسي، دانش آموزان و درايامي‌از سال، گردشگران قرار‌ مي‌گيرد.‌

مرادويسي، مديرروابط عمومي‌شركت توسعه منابع آب و نيروي ايران، در بازديد از بخش‌هاي گوناگون نمايشگاه، ما را همراهي مي‌كند و با نشان دادن عكس‌هايي از مراحل ساخت سد و نيروگاه كارون 3، توضيحات لازم را در اختيارمان مي‌گذارد:‌

‌-پس از پايان جنگ تحميلي، بنابراين شد كه ضمن مهار منابع آبي، توليد برق در كشور هم افزايش يابد كه در اين زمينه شركت توسعه منابع آب و نيروي ايران اجراي 20 طرح بزرگ ملي را دربرنامه‌هايش قرار داد و براي تحقق آن علاوه بر منابع مالي وزارت نيرو، از تعامل با بانك‌ها، سازمان محيط زيست براي رعايت نكات زيست محيطي در ساخت سدها و نيروگاهها، وزارت بازرگاني براي تامين سيمان مورد نياز و گمرك براي ورود قطعات و تجهيزات ضروري، بهره گرفت و در اين ارتباط ساخت سدهايي را مورد توجه قرار داد كه علاوه بر كنترل سيلاب‌هاي فصلي و تامين آب كشاورزي و شرب، از آن‌ها براي توليد برق هم استفاده شود.‌‌

ويسي آن گاه به ساخت سد ونيروگاه كارون 3 اشاره مي‌كند و با بيان اين كه ظرفيت نيروگاه آن 2 هزار و 280 مگاوات برق است، مي‌افزايد: يكي از هدف‌هاي اجراي اين طرح، كنترل سيلاب‌هاي فصلي رودخانه كارون است. كما اين كه سد كارون 3 در سال 1384 با مهار سيلاب رودخانه كارون، توانست از ورود آن به ا هواز و وقوع حوادث تلخ و ناگوار، پيشگيري كند.‌‌

ويسي اضافه مي‌كند: مركز فرماندهي برق كشور تشخيص مي‌دهد كه در چه زمان، كدام نيروگاه وارد شبكه سراسري برق شود و كداميك از شبكه بيرون برود كه در اين خصوص، نيروگاههاي برق آبي كه در مدت كوتاهي قادرند وارد شبكه شوندو به كمك پيشگيري از قطع برق بشتابند، نسبت به نيروگاههايي كه سوخت گاز مصرف مي‌كنند، اهميت بيشتري دارند.‌

ويسي ادامه مي‌دهد: زمستان سال گذشته كه بحران كمبود گاز در كشور پيش آمد و نيروگاههاي گازي نتوانستند با ظرفيت كامل فعاليت كنند، نيروگاههاي برق آبي به كمك آن‌ها رفتند و اين امكان را فراهم آوردند كه در برخي نقاط كشور، مردمي‌كه با قطع جريان گاز رو به رو شده بودند، از وسايل گرمازاي برقي بيشتري استفاده كنند.‌‌

توليد برق از آب رودخانه‌

سدهايي كه بر روي رودخانه كارون بسته شده‌اند، هر يك به سهم خود پس از استفاده از آب پشت سد براي توليد برق، آن را به سوي سد بعدي در فاصله 60 تا 80 كيلومتري از يكديگر مي‌فرستند، كه اين موضوع موجب مي‌شود از آب رودخانه كارون در چند مرحله براي توليد برق، استفاده شود.‌

مهندس محمد رضا زاده مقدم، مدير قراردادهاي سد و نيروگاه كارون 3 با بيان مطلب بالا، در پاسخ اين سئوال كه آيا تمامي‌حجم آب ذخيره شده در پشت سدها قابل‌ بهره برداري براي توليد برق است مي‌گويد: از عمق 180 متري آب پشت سد كارون 3 حدود 45 متر براي استفاده در نيروگاه برق قابل استفاده است و مابقي آن، حجم مرده درياچه محسوب مي‌شود كه براي توليد برق، كارآيي ندارد.‌

او با تاكيد بر اين كه در صورت مساعد بودن شرايط، عمر مفيد سد كارون 3 مي‌تواند به بيش از 100 سال هم برسد، مي‌افزايد: حجم رسوبات درياچه سد كارون 3 بالا نيست و علاوه بر آن، تدابير لازم براي جلوگيري از ورود زباله و رسوبات به درياچه سد، اتخاذ شده است.‌

ايجاد اشتغال در منطقه‌

‌ مدير روابط عمومي‌شركت توسعه منابع آب و نيروي ايران با ارائه توضيحات لازم در مورد مراحل ساخت سد و نيروگاه كارون3، مي‌گويد: هنگامي‌كه موضوع ساخت سد و نيروگاه كارون 3 مطرح شد، عليرغم تمامي‌حساسيت‌ها و پيچيدگي‌هاي اين طرح، مهندس زنگنه وزير وقت نيرو جسارت كرد واجراي آن را به پيمانكاران ايراني سپرد. در نتيجه تنها از يك مشاور خارجي استفاده به عمل آمد و پروژه‌اي كه خارجي‌ها براي اجرايش 3 ميليارد دلار طلب مي‌كردند، حدود يك - سوم آن يعني 800 ميليارد تومان توسط مهندسان ايراني به اجرا در آمد.‌‌

ويسي با بيان اين كه سد كارون 3 بلندترين سد كشور است و پس از بهره برداري كامل از 8 واحد 250 مگاواتي آن، بزرگ ترين نيروگاه برق آبي كشور هم خواهد بود، مي‌افزايد:‌

- نيروگاه كارون 3 نيز با ابعاد 48 در 25 در 250 متر مربع، در دل كوه ساخته شده است و بزرگ‌ترين نيروگاه زيرزميني در ايران محسوب مي‌شود.‌

طول جاده‌هاي ساخته شده در طرح حدود 33 كيلومتر و طول تونل‌هاي افقي و قائم آن 22 كيلومتر است، كه در شرايط سخت كوهستاني و با برش و انتقال تخته سنگ‌هاي عظيم، اجرا شده است.‌

در نمايشگاه عكس روند ساخت سد كارون 3 همچنين به اين نكته بر مي‌خوريم كه ارزش توليد برق اين نيروگاه به قيمت جهاني حدود 200 ميليون دلار در سال است و نيز براي 7 هزار نفر به صورت مستقيم و 15 هزار نفر به صورت غيرمستقيم، اشتغال ايجاد كرده است. علاوه بر آن، سيمان مصرفي و بخش اعظم آهن آلات و تجهيزات سد از منابع داخلي تامين شده است.‌

آب وسنگ، موجودات زنده‌اند!‌

مدير روابط عمومي‌شركت توسعه منابع آب و نيروي ايران با يادآوري اين كه محل احداث سد كارون 3 در شهريورماه 1373 جانمايي و تعيين شده و 3 سال بعد عمليات انحراف آب رودخانه كارون براي احداث سد انجام گرفته است، اظهار مي‌دارد: از نظر سد‌سازان، آب و سنگ موجودات زنده‌اند و رفتار و قوانين خاصي دارند كه بايد مورد توجه قرار گيرند. از اينرو اگرآب براثر بي توجهي، به خشم آيد و يا قوانين ساخت و مصرف بتن درست به اجرا نيايد، تمامي‌محاسبات سدسازان خراب مي‌شود.‌

براين اساس، ميزان ورود و خروج آب به سدها بايد به دقت محاسبه و جنس سنگ و خاك محل احداث آن‌ها بررسي شود، تا سدسازان بتوانند تصميم بگيرند كه يك سد بايد بتوني، خاكي، آسفالتي وحتي لاستيكي ساخته شود.‌

به طور كلي در محل‌هايي كه جنس بتن سد با طبيعت موافقت ندارد، با استفاده از نوع خاصي از سيمان، تاج سد به ديوارهاي كوه به اصطلاح دوخته مي‌شود و در صورت نياز، حتي قطعه‌اي سنگ از كوه جدا و به جاي آن، سيمان تزريق مي‌شود. همچنين به هنگام ساخت يك سد، به كف آن سيمان تزريق مي‌شود تا آب پشت سد، نتواند فراركند. علاوه بر آن، ميليون‌ها مترمكعب آب پشت سد، به آن‌ها فشار زيادي وارد مي‌كند كه با اتخاذ تدابيري، اين فشارمتعادل مي‌شود و آب خروجي سد نيز كه با قدرت و فشار زيادي بيرون مي‌ريزد، به آرامش رسانده مي‌شود تا در مسير رودخانه بتواند به حركت طبيعي اش ادامه دهد.‌

افتتاح سد توسط دكترخاتمي‌

بررسي پرونده ساخت سد كارون 3 نشان مي‌دهد كه اين سد در 12 آبان ماه 1383 در مراسمي‌ توسط دكتر خاتمي، رئيس جمهوري وقت، افتتاح واولين واحد توليد برق آن نيز راه‌اندازي شده است.‌

برخي از ويژگي‌هاي بدنه سد كارون3 و درياچه آن از اين قرار است: ارتفاع سد از پي 205 متر، عرض سد در پي 5/29 متر، عرض تاج سد 5/5 متر، حجم كل مخزن 3 ميليارد و 600 ميليون مترمكعب، مساحت درياچه 48 كيلومترمربع، طول درياچه 60 كيلومتر، سرريز سد 3نوع اوجي، روزنه‌اي و آزاد با مجموع ظرفيت تخليه حدود 13 هزارو300 مترمكعب در ثانيه.‌

نيروگاه سد كارون3‌

انتقال آب پشت سد كارون 3 به نيروگاه آن، به وسيله 2 تونل بتني با قطر 5/9 مترانجام مي‌گيرد، كه هر يك از تونل‌هاي يادشده نيز به 2 تونل ديگر با پوشش فلزي و قطر 5/5 مترمنشعب مي‌شود كه انتقال آب به 8 واحد نيروگاه را برعهده دارند.‌

ارتفاع تونل‌هاي يادشده 120 متراست و وقتي از پايين به سازه عظيم آن نگاه مي‌كني، نوعي ترس بر تو غلبه مي‌كند!‌

اين تونل‌ها فشارآب را آنقدر افزايش مي‌دهد، تا بتواند توربين‌هاي توليد برق را بچرخاند وانرژي حاصله را به خط سراسري برق كشور، تزريق كند.‌

از سوي ديگر، ساختمان نيروگاه زميني سد كارون3، حدود 500 متراز محور سد و در تكيه‌گاه راست رودخانه كارون ساخته شده است و نيز هدايت وانتقال آب خروجي از نيروگاه به رودخانه، از طريق 2 تونل به قطر 14 متر صورت مي‌گيرد.‌

پيامدهاي زيست محيطي‌

هرگاه كه سدي ساخته مي‌شود، شماري از روستاها، مزرعه‌ها و باغ‌هاي اطراف آن تا كيلومترها زير آب مي‌رود كه براي جبران خسارت‌هاي وارده، بايد تدابيري انديشيده شود. اين موضوع در مورد سد كارون3 هم صادق بوده است. چرا كه با آبگيري اين سد، اعيان و عرصه 39 پارچه آبادي درمخزن سد واقع شدند، ساكنان 23 آبادي بخش‌هايي از اراضي‌شان را از دست دادند و اهالي30 روستا هم از نظر ارتباط زميني با يكديگر، دچار مشكلاتي شدند كه براي مقابله با وضعيت جديد، حدود 2 هزار و 80 هكتار اراضي (عرصه) و يك هزارو300 واحد اعياني (مسكوني و غيرمسكوني) با حدود 110 ميليارد ريال اعتبار، به تملك دولت درآمد و همچنين براي جمعيت منطقه كه براثر آبگيري سد كارون3 جابه‌جا شده بودند، شغل‌هايي در درون و بيرون حوزه درياچه سد، ايجاد شد.‌

علاوه برآن، برخي از آثار تاريخي و باستاني كه در حوزه درياچه سد كارون3 قرار داشتند، درسال 1383 ازسوي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و با همكاري وپشتيباني فني و مالي طرح كارون3، شناسايي، مستندسازي وجابه‌جا شدند.‌

شاهكار مهندسي پل!‌

كساني كه از جاده اهواز - شهركرد عبور مي‌كنند، هنگامي‌كه به 2 پل عظيم با دهانه‌هاي قوسي شكل مي‌رسند و از تونل‌هاي آن‌ها مي‌گذرند، نمي‌دانند كه از يكي از شاهكارهاي مهندسي در ايران عبوركرده‌اند.‌

هنگامي‌كه درياچه سد كارون3 ساخته مي‌شد، لاجرم بخشي از جاده اهواز - شهركرد در نزديكي ايذه، به زير آب مي‌رفت و رفت و آمد از آن، متوقف مي‌شد. از اينرو طرح راه جايگزين ايذه - شهركرد به طول 3/7 كيلومتر به اجرا در آمد و بر اين اساس 2 پل، اولي با طول عرشه 336 متر و دهانه قوس 264 متر و دومي‌با طول عرشه 214 متر و دهانه قوس 162 متر در مجموع، به وزن 4 هزارتن ساخته و نصب شد، كه عرض پل اول 5 برابر پل معروف در استان مازندران است و بزرگ‌ترين پل ايران محسوب مي‌شود.‌

همچنين 3 تونل با طول‌هاي 114،113 و139 متر، جاده دوسوي پل‌هاي زيباي قوسي را بر روي درياچه سد كارون 3 به هم وصل مي‌كنند و جاذبه جديد گردشگري درمنطقه محسوب مي‌شوند. ضمن آن كه ناوگان جديد حمل و نقل آبي براي جابه‌جايي مسافر و بار، جايگزين راههاي روستايي صعب العبورگذشته شده است.‌

‌بازگشت...‌

شب از نيمه گذشته است كه جاده پرپيچ و خم سد كارون 3 را پشت سر مي‌گذاريم و وارد نيروگاه برق سد مي‌شويم، كه در كنار آن، با تلاش‌هاي شبانه‌روزي گروهي از مهندسان و كارگران ايثارگرايراني، در دل كوهستان ساخته شده است.‌

كاري سترگ و به يادماندني، و اين كه 61 نفر در جريان اجراي طرح كارون3، براثر حوادث ناشي از كار و يا رفت و آمد به محل اجراي پروژه، جان‌به‌جان‌آفرين تسليم كردند.‌

پس از بازديد از تاج و تاسيسات سد كارون3 و سپس نيروگاه آن، حوالي 3 بامداد به ميهمانسراي اين مجموعه مي‌رويم و سپس ساعت 6 صبح، برقايق مسافربري مجموعه مي‌نشينيم و با گردش در درياچه پشت سد، از زير پل‌هاي قوسي عظيمي‌كه وصف آن گذشت، مي‌گذريم و آن گاه درحالي كه باران لطيف و پربركت برمنطقه كوهپايه‌هاي بختياري مي‌بارد، به سوي اهواز باز مي‌گرديم تا بعدازظهرجمعه، خبرها را براي روزنامه شنبه آماده كنيم.‌

ب - قطبي‌

چهارشنبه 22 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 286]