همراه با دكتر آشتیانی خواهرزاده نیما یوشیج

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

مادرم تعریف می.كرد كه او در دوران جوانی.اش عاشق دختری كلیمی می.شود و این دلدادگی او را پریشان ساخته بود به.ویژه كه خانواده او با این ازدواج مخالف بودند. سرانجام این عشق...
تهران در نگاه نیما برترین جای دنیا بود
دكتر منوچهر آشتیانی دست نوشته.ای را برایمان می.فرستد از آدرسی در نیاوران. نوشته.هایی كه در آنها دایی.اش نیما را به تصویر كشیده و از خلق و خویش می.گوید. در چهره.اش می.توان رد نگاه.های نیمایی را گرفت و به خنده.های یك جامعه شناس رسید كه در تبیین نظریه.های ماركس تبحر ویژه.ای دارد.
دكتر آشتیانی. خنده را میان صحبت.هایش گم نمی.كند و مهربانی در چهره.اش می.درخشد. او دایی جانش را هرگز در ذهن خود فراموش نكرد. دكتر منوچهر آشتیانی، خواهرزاده نیما یوشیج، استاد جامعه.شناسی كه بعد از بازگشت به ایران حدود 30 ترم جامعه.شناسی شناخت تدریس كرد و به.دلایل نامعلومی از چهار دانشگاه ایران كنار گذاشته شده است. دكتر آشتیانی هنگامی كه دانشجو بود به دیدار نیما نائل آمده و هنوز هم نیما را با تمام جزئیات به یاد می.آورد به.جز اینكه آدرس خانه نیما را در تجریش از یاد برده و ما را به منطقه 3 اطراف خیابان دولت حواله می.دهد و بعد از پیدا كردن خانه به قول خودش دایی جانش با اشتیاق تمام نشانی را می.گیرد تا فرصت تجدیدخاطره نیمایی را از دست ندهد.
دكتر آشتیانی قبل از دریافت لیسانس و رفتن به. آلمان مدام در ركاب دایی شاعرش می.نشست؛ در خانه.ای كه او می.گوید سالنی بود با دو اتاق كوچك كه گرداگردش همه مفاخر ادبیات معاصر ایران می.نشستند. می.گوید كه تا دو بعد از نیمه.شب با كسایی و دیگران می.نشستند به شعرخوانی و صدای عالیه خانم را كه فردا صبح باید می.رفت بانك ملی درمی.آوردند.

دكتر آشتیانی از فقر ترسناك دایی می.گوید كه بعضی اوقات گرسنه می.ماند و جایی كه می.رفت به خواهرزاده.اش گوشزد می.كرد كه نان و پنیر سیری در فلان.جا خورده است. می.گوید كه تهران در نگاه نیما برترین جای دنیا بود در شرایطی كه هوای تجریش آن موقع.ها كم از شمال ایران نداشته است. جد بزرگ او میرزا حسن آشتیانی صاحب كتاب.الفضاست كه او شاگرد انصاری بود و او كسی بود كه فقه را پویا و معمول كرد براساس شرایط جدید. گپ او را بخوانید. «سری بزرگ و پیشانی.ای بلند و جثه.ای كوچك و اخلاقی عصبی داشت و بسیار ساده می.پوشید. وقتی صحبت می.كرد گاهی با شدت پلك.های دو چشم را به.هم می.كوفت و به.هم می.فشرد و معلوم نبود كدام اندیشه اضطراب.انگیز و غم.آلودی را می.خواست زیر آنها پنهان كند. نجیب بود ولی به.گونه.ای زیبا از حظ بصر بدش نمی.آمد. كمی حسود بود ولی نه آنطور كه هرگز نیاسود. وسواس شك. آلوده جانكاهی داشت كه به.خاطر كوچك.ترین جریانی مدت.ها خود و دیگران را در تنگنای این وسواس نگاه می.داشت و رنج می.برد و زحمت می.داد و لایه.هایی از این وسواس را می.شود به.وضوح در بعضی از نامه.های او دید و نبض این بلاتكلیفی و تردید را مشاهده كرد. سخت اخلاقی می.اندیشید ولی اخلاق اجتماعی هركه پا كج می.گذاشت او خون.دل می.خورد گویی كه شیشه ناموس عالم را در بغل گرفته بود. بسیار پرسه می.زد و گاه با خود صحبت می.كرد. در برخورد با دیگران صمیمی و مهربان ولی كمی محتاط بود. او به شكل محسوس خود را مثل فردی از سلاله سلسله.داران ایران، برتر از دیگران می.دانست و خویشتن را به.عنوان بنیانگذار شعر و حتی تفكر شاعرانه.ای جدید در میهن ما مشخص.تر از این و آن احساس می.كرد. اما وقتی در مجمعی یا مهمانی. حضور می.یافت كه اشخاص صاحب جاه و دارای مال و مقام در آنجا حاضر بودند نیمای ساده.پوش و حتی گاهی ژنده.پوش ما، چنان دست و پای خود را گم و احساس غربت می.كرد كه عملا در خود فرو می.رفت یا به گوشه.ای می.خزید و تنها می..ماند. مادرم داستان كوتاهی نوشته بود به.نام «حضرت.عالی» و مضمون آن این بود كه برادرم در كودكی شبی سراسیمه از خواب بیدار می.شود و با ترس و دلهره می.گوید حضرت.عالی را به خواب دیده است. نیما از هجوی كه در این داستان علیه «جناب.عالی.ها» و «حضرت.عالی.ها» به.كار رفته بود خیلی تعریف می.كرد. مادرم تعریف می.كرد كه او در دوران جوانی.اش عاشق دختری كلیمی می.شود و این دلدادگی او را پریشان ساخته بود به.ویژه كه خانواده او با این ازدواج مخالف بودند. سرانجام این عشق به نتیجه.ای نرسید و اهل فامیل درصدد برآمدند تا با مطرح كردن دختر دیگری او را از این فكر منصرف كنند. دختری از خانواده گلسرخی انتخاب و به او معرفی می.كنند كه این هم به سرانجامی نرسید. بالاخره با وساطت بعضی افراد نیما با عالیه.خانم ازدواج كرد.»
نیما بارها گفته بود كه: «در همان دهكده كه متولد شدم خواندن و نوشتن را نزد آخوند ده یاد گرفتم. او مرا در كوچه باغ.های ده دنبال می.كرد و به باد شكنجه می.گرفت. پاهای نازك مرا به درخت.های ریشه و گزنه دار می.بست. با تركه.های بلند مرا مجبور می.كرد به از بر كردن نامه.هایی كه معمولا اهل خانواده.ای دهاتی به هم می.نویسند و خودش آنها را به.هم چسبانیده و برای من تومار درست كرده بود. سال.های اول زندگی مدرسه من به زد وخورد با بچه.ها گذشت، وضع رفتار و سكنات من كناره گیری و حجبی كه مخصوص بچه.ها ی تربیت شده در بیرون شهر است. موضوعی بود كه در مدرسه مسخره برانداز بود. هنر من خوب پریدن و با رفیقم پژمان فرار از محوطه مدرسه بود. من در مدرسه خوب كار نمی.كردم فقط نمرات نقاشی به داد من می.رسید. اما بعدها مراقبت و تشویق یك معلم خوش رفتار كه نظام وفا شاعر امروز باشد مرا به خط شعر گفتن انداخت. این تاریخ مقارن بود با سال.ها یا كه جنگ.های بین.المللی ادامه داشت. من در آن وقت اخبار جنگ را به زبان فرانسه می.توانستم بخوانم.» او در ادامه می.گوید: «به منزل خاله ام، مادر تقی كیانی كاردار، می.گریختم. با پای برهنه از بازارها و كوچه.های یخ بسته و مرطوب كه آثار قدیم در آنجا هنوز بجا بود (می.گذشتم). در سر راه من دالان دولتسرای عضدالملك نایب السلطنه بود. با چراغ كم روشن توی دالان و قراول دم در با لباس مخصوص قدیم قراول.های زمان پیش از مشروطه. همه چیز قدیم. من درست به یادم می.آید حیدر علی كمالی و تقی كاردار كیانی در بالاخانه شعر می.خواندند تا صبح. و احتشام الملك، پدر همین خانلری، در زاویه به حساب خود زندگی می.كرد. آنها تا صبح نظامی می.خواندند. تاثیر نظامی از آن وقت در من پیدا شد كه من اصلا در خصوص شعر فكر نمی.كردم. تقی كیانی كاردار (معتصم الملك) در من تاثیر مهمی دارد، بدون اینكه خودش بداند.»

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 80]