بيـكارى در اسـرائيل

واضح آرشیو وب فارسی:حيات نو: بيـكارى در اسـرائيل
بخش اول - درصد جمعيت شاغل و فعال و درصد بيكارى يكى از شاخص‌هاى معرف وضعيت اقتصادى و اجتماعى جامعه است، كه به نوبه خود بر برنامه‌ها و سياست‌هاى اقتصادى و روند توسعه اثر مى‌گذارد.

هدف اين مقاله بررسى بيكاري، علل و عواقب آن و وضعيت گروهها و اقشار مختلف در اسرائيل، با استفاده از منابع و اسناد موجود، بوده است.

سيماى بيكارى در سال‌هاى 96 و 97

نرخ بيكارى در اوايل سال 1996 در اسرائيل حدود 5/6 درصد بوده كه همچنان رو به افزايش است و انتظار مشاهده يك موج 180 هزار نفرى از بيكاران در سال 1998 مى‌رود. از آنجا كه دولت به بيكاران متقاضى كار، مستمرى پرداخت مى‌كند اين مسئله بار سنگينى را بر دوش دولت مى‌گذارد.

پديده بيكارى در ميان شهروندان عرب نيز به اوج خود رسيده است، نرخ بيكارى در بين اعراب اسرائيلى به 9 درصد و در برخى از شهرهاى عرب نشين به 14 درصد مى‌سد و مسئله بيكارى بخصوص جوانان و فارغ‌التحصيلان عرب را رنج مى‌دهد.

كارشناسان وزارت كار و امور اجتماعى اسرائيل پيش بينى مى‌كنند كه سال آينده وضعيت بيكارى وخيم تر گردد. تعداد بيكارانى كه جهت پيدا كردن شغل به دفاتر كار‌يابى مراجعه مى‌كنند در سال 1998 به حدود 170 هزار نفر خواهد رسيد كه نسبت به سال 1997 يك افزايش 16 درصدى را نشان مى‌دهد.

در گزارشى كه وزارت كار و رفاه اسرائيل در 29 دى ماه 1376 منتشر كرده است خبر از افزايش 7 درصدى متقاضيان كار مى‌دهد. به نقل از اين گزارش هم اكنون 152800 بيكار در اسرائيل وجود دارد كه نام آنان در دفاتر رسمى‌كاريابى ثبت شده و هر سال 24 هزار نفر بر اين ليست افزوده مى‌شود، در حاليكه در سال‌هاى گذشته آمار متقاضيان كار در هر ماه 1100 و در يكسال 13200 نفر بوده است. در همين رابطه اداره مركزى آمار اسرائيل اعلام كرده است كه نرخ بيكارى در اين كشور داراى رشدى مداوم بوده و در حال حاضر 1/ 8 درصد از جمعيت فعال اسرائيل بيكار هستند و اين بالاترين رقم ظرف سه سال گذشته بوده است. از طرفى تورم در سال 1997 يك رشد 7‌درصدى داشته و توليدات ناخالص ملى در سال 97 نسبت به سال 96 بيش از 50 درصد كاهش يافته است. به نوشته روزنامه‌هاآرتص مورخ 29/10/76، نتانياهو متهم است كه بيكاران را در مبارزه دولت بر عليه تورم قربانى مى‌كند. به نقل از اين روزنامه‌ها سطح زندگى مردم اسرائيل در سال 1997 به طور محسوسى كاهش يافته به طوريكه اين روند در 7 سال اخير بى سابقه بوده است.

مردم به سياست‌هاى اقتصادى بدبين شده و 63 درصد از آنان معتقدند كه اين دولت قادر نيست آنها را از ركود اقتصادى نجات دهد. در اين گزارش آمده است كارفرمايان و صاحبان صنايع بر اين باورند كه بى ثباتى سياسى در مذاكرات اسرائيلي- فلسطينى روند توسعه اقتصادى را كاهش داده و از زمان به قدرت رسيدن نتانياهو رابطه مستقيمى‌بين كاهش نرخ رشد اقتصادى و افزايش بيكارى و كند شدن روند صلح مشاهده مى‌شود.

تلويزيون شبكه 1 اسرائيل ضمن ارائه گزارشى از اعتراضات پارلمانى به دولت در مورد بحران بيكاري، گزارش مى‌دهد نمايندگان پارلمان سياست‌هاى دولت و نخست وزير را جهت حل مشكل بيكارى مورد انتقاد شديد قرار دادند. حاييم اورون از حزب ميرتص در اين رابطه به خبرنگار تلويزيون اظهار داشت:

اين ركود اقتصادى موجود به صورت تصادفى به‌وجود نيامده است. اين بيكارى با دستهاى همين حكومت به صورت آگاهانه ايجاد شده است.

كارگران خارجى در اسرائيل

185 هزار كارگر خارجى در اسرائيل مشغول به كار هستند و بيش از نصف آنها يعنى 95 هزار نفر بدون مجوز قانونى در اين كشور حضور دارند و به منزله يك بمب اجتماعى مى‌توانند عمل كنند. كارشناسان وزارت كار و رفاه اجتماعى مى‌گويند، نيروى كار بيگانه براى كارفرمايان بسيار ارزان تر از نيروى كار اسرائيلى تمام مى‌شود و بخش عمده اى از كارگران خارجى را فلسطينى‌ها تشكيل مى‌دهند، كه از طريق دفاتر كاريابى به كار گرفته شده‌اند. شركت‌هائى كه كارگر خارجى جذب مى‌كنند سودهاى فراوانى عايدشان مى‌شود، به عنوان مثال در سال 1997 اين شركت‌ها در حدود 125 ميليون شيكل سود به دست آورده اند. نصف اين كارگران از آسيا آمده اند و 45 درصد از كشورهاى اروپاى شرقى و تعدادى نيز از كشورهاى آفريقائى در اسرائيل به كار مشغولند. اكثر اين كارگران با ويزاى توريستى به اسرائيل آمده اند. اما روشن است كه هدف آنها اشتغال به كار بوده است. كارگران خارجى معمولا در شغل‌هايى مشغول به كار مى‌شوند كه اسرائيلى‌ها رغبت و تمايلى بدان ندارند مثل مشاغل ساختماني، زراعت و نظافت و غيره.

13 درصد از جمعيت بخش كارگرى اسرائيل را كارگران خارجى تشكيل مى‌دهند و تقريبا" از كليه حقوق اجتماعى كه به موجب قانون، هر كارگر مى‌تواند از آن برخوردار شود محرومند و يا بهره اندكى دارند. از آنجا كه بخشى از اين كارگران ويزاى كار و اقامت قانونى ندارند، كارفرمايان از اين مسئله استفاده كرده و حداقل حقوق و مزايا را در اختيار آنان قرار مى‌دهند. بسيارى از اين افراد سال‌هاست كه در اسرائيل اقامت دارند اما وضع معيشتى مناسبى ندارند.

عزر وايزمن رئيس جمهور اسرائيل در دى ماه گذشته در شهر حيفا به خبرنگاران گفت وجود 150 هزار بيكار در كشور مشكلى است كه براى حل آن بايد تمام وقت تلاش نمود. از طرفى 250 هزار كارگر خارجى در اسرائيل وجود دارد و چه بسا بتوان از بيكاران به جاى آنها استفاده نمود. ليكن نظر به اينكه مشاغل كارگران خارجى از نوعى است كه اسرائيلى‌ها تمايلى به آن ندارند لذا به نظر مى‌رسد اين راه حل كمكى به حل مشكل بيكارى نكند.

اخراج اولين دسته از كارگران خارجي

پليس اسرائيل هشتم بهمن ماه 1376، 86 نفر كارگر مهاجر را به جرم جنايت و انجام فعاليتهاى خشونت‌بار احضار كرده است و 76 نفر آنان به زودى از اسرائيل اخراج مى‌شوند. ليندا مونوشن سخنگوى پليس اسرائيل به خبرنگاران اظهار داشت اين كارگران اتباع بيست كشور مختلف هستند كه به خاطر اقدامات خشونت بار براى جامعه خطرناك هستند ولى اضافه كرد كارگران مى‌توانند به اين تصميم اعتراض كنند اما شانس زيادى براى موفقيت ندارند. به دنبال مسدود شدن مرزهاى ميان اسرائيل و مناطق كرانه باخترى و نوار غزه در سال 1994 اسرائيل به جاى كارگران فلسطينى از كارگران خارجى استفاده مى‌كند به نظر مى‌رسد با توجه به روند رو به رشد بيكارى دولت تصميم دارد به جاى كارگران خارجى از بيكاران داخل اسرائيل استفاده كند. در حال حاضر بازداشت جمعى كارگران مهاجر از طرف پليس و واحدهاى ويژه ضد جنايت كه توسط وزارت كار و امور اجتماعى ترتيب داده شده، در دست بررسى و انجام است.

به گزارش شبكه 1 تلويزيون اسرائيل بيكارى در نوار غزه 6/31 درصد و در كرانه باخترى رود اردن 2/38درصد مى‌باشد.

بر اساس گزارش ماهنامه فرهنگى شوفار شماره 198، توليد نرم افزار شغلى پر درآمد براى مهاجران متخصص است: مهاجران يهودى تحصيلكرده اى كه به اسرائيل مى‌آيند اكثرا" پس از يك يا دو سال در همان شغلى كه در خارج از كشور داشته اند مشغول مى‌شوند ولى برخى شغلها در اسرائيل خريدار ندارد و مهاجرين را با مشكل مواجه مى‌كند. ساخت نرم افزار و برنامه‌هاى كامپيوترى يكى از پر مشترى ترين بخش‌ها مى‌باشد. به طوريكه 30 درصد از شاغلين اين بخش‌ها را تحصيلكرده‌هاى مهاجر از كشورهاى شوروى سابق تشكيل مى‌دهند. بسيارى از مهندسان و اساتيد برجسته كه به اسرائيل مهاجرت كرده‌اند ترجيح مى‌دهند در اين رشته به كار بپردازند. زيرا در‌آمد حاصله از اشتغال در اين رشته زندگى آنها را به خوبى تأمين مى‌كند. براى گذراندن يك دوره كوتاه آموزشى در اين رشته از داوطلبان هيچ گونه مدركى خواسته نمى‌شودو معمولا" با ديدن يك دوره فشرده آموزشى 6 ماهه جذب بازار كار مى‌گردند.

بيكارى در ميان عرب‌هاى اسرائيل

دوران حاكميت نظامى‌اسرائيل كه 18 سال طول كشيد (1966- 1948 .م) آسيب‌هاى جدى بر تماميت اقتصاد عرب‌هاى داخل اسرائيل گذاشت. وضع معيشتى آنان بسيار بد شده بود. زيرا اكثر آنها در روستاها مانده بودند و مصادره‌هاى پى در پى زمين و محدوديت‌هاى استفاده از منابع آبى آنان را از كار روى زمين‌هاى كشاورزى ناتوان ساخته بود و از طرفى اين آزادى را نداشتند كه در شهرهاى اسرائيلى كار پيدا كنند.ويژگى بارز اين دوران اهمال كامل نسبت به اوضاع عرب‌هاى اسرائيل بوده است.

دوره دوم (1974- 1967 م)

در اين دوره دولت اسرائيل هر چه كوشيد نتوانست عرب‌ها را به ترك زمينهاى خود و پناهندگى به ديگر كشورهاى عربى وا دارد بلكه بر عكس تعداد عرب‌ها در آن دو دهه به صورتى افزايش يافت كه صاحب اعتبار و قدرت اجتماعى مشخص شدند. بنابراين حكومت به اين نتيجه رسيد كه آنها را طورى هدايت كند كه منافع اسرائيل را تهديد نكنند.

در اين دوران با مصادره يا اشغال زمين‌هاى جديد و كمك‌هاى مالى آمريكا توانست مهاجران يهودى دهه 50 و 60 را اسكان داده و در جامعه اسرائيل جذب نمايد و اقتصاد خود را بهبود بخشد رشد و تحول اسرائيل به درجه اى رسيد كه توانست از عرب‌هاى داخل اسرائيل حداكثر استفاده را بنمايد چه از نظر بازاريابى كالاهاى خود در كشورهاى عربى و چه از نظر به كارگيرى نيروى كار ارزان عرب‌ها در موارد مورد نياز خود از قبيل ساخت شهركهاى يهودى و حفارى‌هاى چاه و لوله كشى اما عرب‌ها از پروژه‌هاى اصلى اقتصادى همچنان دور نگه داشته شدند.

دوره سوم (1974 تا زمان معاصر)

اين دوره بيانگر افزايش آگاهى‌هاى قومى‌و ملى در ميان عرب‌هاى اسرائيل بوده و شكست اسرائيل براى اولين بار در اكتبر 1973 در كانال سوئز اميد و شعور ملى و آرزوهاى سركوب شده اعراب را بيدار كرد.

پس از اين جنگ دوره ركود اقتصادى اسرائيل آغاز شد و رشد توليد ناخالص ملى كاهش يافت. بخش اعظم بودجه دولت به جاى حمايت از صنايع توليدى صرف هزينه‌هاى نظامى‌گرديد. يكى ديگر از عوامل ركود اقتصادى اسرائيل در اين دوران بالا رفتن قيمت نفت بوده است كه بر اقتصاد اسرائيل تاثير منفى داشت. قيمت كالاها 95 درصد و دستمزدها 200 درصد افزايش يافت و در اين زمان فضا براى عرب‌هاى اسرائيل بازتر شد.

از اوايل دهه هفتاد عرب‌ها اجازه تاسيس كارگاه‌هاى كوچك صنعتى مربوط به برش سنگهاى معدنى و حفارى و پارچه بافى و ... را پيدا كردند.

قبل از دهه هفتاد اقتصاد عرب‌ها تماما يك اقتصاد زراعى بود و هر نوع فعاليت غيرزراعى فرعى و حاشيه‌اى تلقى مى‌شد. به عرب‌ها اجازه داده شد در مشاغل كم درآمد و غير حساس اسرائيلى به كار مشغول شوند و نيروى كار ارزان آنان بيش‌تر در خدمت توسعه اسرائيل به كار گرفته شد. ممنوعيت ورود به ارتش از دروزى‌ها و مسيحيان اسرائيل برداشته شد و اين بخش از جامعه عرب توانست با خدمت در ارتش اسرائيل تا حدودى از امتيازات مادى و اجتماعى مربوطه استفاده كند.

روز پنجشنبه 22 آبان ماه 1376 در جلسه اى ميان هيستادروت و نمايندگان وزارت كار و رفاه اجتماعى اسرائيل تصميمات ويژه اى جهت مقابله و كنترل بيكارى در ميان شهروندان عرب اسرائيل اتخاذ گرديد. جهاد عقل يكى از اعضاى كميته كار در هيستادروت در اين زمينه به خبرنگاران گفت:

پديده بيكارى در اين روزها در ميان شهروندان عرب به اوج خود رسيده است. در جلسه‌اى كه با وزارت كار برگزار شد مقرر گرديد به عنوان نخستين گام 30 دوره آموزشى فنى و حرفه‌اى براى بيكاران عرب گذارده شود تا پس از اتمام اين دوره‌ها اين افراد در مشاغل مربوطه به كار گماشته شوند.

مطالعه مقدماتى و ميدانى جهت اجراى اين پروژه با هيستادروت است اما اجراى آن با وزارت كار و رفاه اجتماعي. شبكه 1 تلويزيون اسرائيل در تاريخ6/ 8/ 76 اعلام كرد در كميته مشترك امور اجتماعى و شهرى (المدني) كه يكى از كميته‌هاى اسرائيلى فلسطين است توافق شد كه تعداد كارگران فلسطينى كه مجازند در داخل اسرائيل كار كنند از 46 هزار نفر به 70 هزار نفر افزايش يابد در 24/9/76 اعلام شد تعداد كسانى كه در دفاتر كاريابى ثبت نام كرده اند به500 /151 نفر رسيده است. به گزارش خبرنگار اقتصادى تلويزيون اسرائيل 6 شهر و روستاى جديد به ليست مناطقى كه نرخ بيكارى در آنها بالاتر از 10 درصد است اضافه شده اند از جمله شهرهاى مزبور عسكا و عين ماهل را مى‌توان ذكر كرد.

گزارشهاى فوق بيانگر افزايش بيكارى در ميان اعراب و وضعيت نامناسب شغلى آنهاست.

براى حل اين مشكل دولت اسرائيل تدابيرى انديشيده است از جمله صدور اجازه اقامت شبانه براى كارگران فلسطينى در اسرائيل. به گزارش شبكه 1 تلويزيون اسرائيل در اول ديماه 76 مسئولان بلند پايه امنيتى گفتند از امروز صدها تن از كارگران فلسطينى نوار غزه مى‌توانند با اجازه‌نامه‌هاى خاصى به داخل اسرائيل آمده و شب نيز پس از كار در داخل اسرائيل بخوابند و اين تصميم حكومت حتى در زمانيكه شرايط اضطرارى است و مناطق فلسطينى محاصره مى‌شود براى اين دسته از كارگران اعمال شده و ميتوانند شب را در اسرائيل باشند. همچنين توافق شده است كه30 هزار نفر از فلسطينى‌ها جهت اداره و راه اندازى بندر غزه در آموزشگاه الجليل واقع در شهرك كريات تيفون به خرج سازمان ملل آموزشهاى لازم را ببينند.

زنان مهاجر و مشكلات اقتصادى و اجتماعى آنان در اسرائيل

مهاجرين يهودى جديدى كه از كشورهاى مشترك‌المنافع (شوروى سابق) به اسرائيل مى‌آيند با مشكلات مختلفى در سرزمين جديد مواجهند. در اين ميان وضعيت زنان و دختران مهاجر ناگوارتر از بقيه مهاجرين بوده و شهروندان اسرائيل به ديده افراد فاسد و هرزه به آنها نگاه مى‌كنند اگر هم به عنوان زنان فاسد تلقى نشوند حداقل به عنوان طعمه‌ها و قربانيان سهل الوصول به شمار مى‌آيند. گزارش‌هايى كه توسط يكى از تشكل‌هاى زنان جمع‌آورى شده بيانگر آن است كه اين زنان مهاجر بيش از هر كس ديگرى بويژه در محل كار مورد اذيت و آزار جنسى قرار گرفته‌اند . استخدام و به كارگيرى زنان جديد مهاجر در شغلهاى مختلف بسيار آسان انجام ميگيرد. طى انجام يك پژوهش ميدانى توسط مركز بروكدايل ملاحظه مى‌شود در ميان مهاجران جديد، گروه‌هاى سنى مختلف زنان ، بيش‌ترين ضرر و زيان را از بيكارى متحمل شده اند. در سال 1995 زنان مهاجر بيكار2 /14 درصد از كل زنان بيكار در اسرائيل را تشكيل مى‌دادند و از ميان اين مهاجران تنها 12‌درصد از آنان كه سنين 55 تا 64 سال داشتند توانستند محلى براى كاركردن پيدا كنند. اگر گفته شود زنان مهاجر علاقه اى به كار كردن ندارند و دوست دارند پرسه بزنند و ولگردى كنند، اين سخن درستى نيست زيرا در روسيه ميزان مشاركت زنان در كار و فعاليتهاى اقتصادى به 90 درصد مى‌رسيد. در حالى كه سهم مشاركت زنان در اسرائيل كمتر از 45 درصد است. بسيارى از زنان غير جوان مهاجر كه حتى اكثر آنها تحصيلات دانشگاهى داشته اند در اسرائيل به عنوان صندوق دار فروشگاه‌ها يا جمع كننده برگ درختان از خيابان‌ها و اعمالى از اين قبيل مشغولند. تنها 6 درصد از زنان مهاجر متخصص در شغل‌هاى مربوط به تخصص خود مشغول به كار هستند و بيش‌تر آنان يعنى 34 درصد در امور خدماتى كار مى‌كنند. ميانگين دستمزد زنان مهاجر 30 درصد يا 3/1 دستمزدى است كه زنان شهروند اسرائيلى در مقابل كار خود دريافت مى‌كنند. پيشداوريهاى منفى كه درباره زنان مهاجر روسى وجود دارد ناشى از آن است كه اساسا‌" مهاجرين جديد خودشان يك گروه اجتماعى درجه دوم هستند چه رسد به زنان مهاجر كه به نوبه خود يك گروه فرعى تر محسوب مى‌شوند. دشوارى مسئله هنگامى‌بيش‌تر مى‌شود كه شخص مهاجر بيوه يا مطلقه باشد و يا اينكه تكفل والدين مسن خود را بر عهده داشته باشد. لازم به ذكر است نسبت خانواده‌هاى تك سرپرست در ميان مهاجران خيلى بيش‌تر از خانواده‌هاى يهودى قديمى‌در اسرائيل مى‌باشد.
سه شنبه 21 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات نو]

[مشاهده در: www.hayateno.ws]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 68]