آلودگي هوا را جدي نمي گيريم گلوي شهر در پنجهگلوي شهر در پنجه آلودگي (بخش اول)

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: آلودگي هوا را جدي نمي گيريم گلوي شهر در پنجهگلوي شهر در پنجه آلودگي (بخش اول)
گاليا توانگر
روز با سوزش چشم ها، تنگي نفس، سرفه هاي پي درپي و كم حوصلگي آغاز مي شود. در برنامه صبحگاهي تلويزيون دكتر تاكيد مي كند حتما از ماسك استفاده كنيد! هواي سرد و خاكستري برشانه شهر سنگيني مي كند. از ارتفاعات اطراف مي توان سياهي دود و گرفتگي دل يك كلان شهر را به وضوح ديد.
چه قدر بايد بي توجه و بي اعتنا باشيم كه در چنين شرايطي فعاليت اتومبيل فرسوده و بيمار خود را به سلامتي هواي شهر و مردم اطراف- حتي سلامتي خودمان- ترجيح دهيم!
كشيدن سيگار، دود اگزوز اتومبيل و بي اعتنايي به حقوق ديگران و سلامتي خود اولين اقدامات مخرب در جهت آلودگي ريه هاي شهرمان است. شهر كه آسم بگيرد، كودكان مان براي دويدن و زندگي كردن نفس كم مي آورند.
معمولا در لايه پايين جو درجه حرارت هوا با افزايش ارتفاع كاهش مي يابد. بنابراين طبيعي است كه حركت صعودي هوا به وجود مي آيد، آلودگي ها را با خود به طبقات بالايي جو مي برد و از محل تنفس دور مي كند؛ اما در بعضي از شرايط جغرافيايي خاص (مثل احاطه شدن شهري با كوه ها)، لايه هواي گرم- همچون سقف شيشه اي كه بالاي شهر را پوشانده باشد- هواي سرد پايين را محبوس مي كند و مانع از بالا رفتن و دور شدن آلودگي از سطح شهر مي شود. در اين حالت، جريان هوا برعكس شده و باعث پايداري بيشتر هوا و تراكم گازهاي آلاينده تا حد بسيار خطرناك مي شود كه به اين حالت وارونگي جوي (Inversion) مي گويند. متاسفانه تهران بيش از دو سوم روزهاي سال با پديده وارونگي جوي روبروست. اين حالت بيشتر در پاييز و زمستان روي مي دهد.
آلودگي هوا يك معضل جهاني
وقتي آلودگي هوا به سلامتي انسان ضرر مي رساند، در نگاه ديگري اقتصاد و سرمايه هاي كشور لطمه مي بيند.
مريم دهدار يك فرهنگي در حالي كه به همراه فرزندش به انتظار سرويس مدرسه ايستاده اند، ماسك سفيد رنگي را بر روي بيني و دهان خود زده است. وي مي گويد: «به خاطر آسم هم بايد از اسپري هاي گرانقيمت استفاده كنم كه معمولا با دفترچه بيمه حساب نمي شوند، و هم اين كه هر چند وقت يكبار مجبور به استفاده از مرخصي مي شوم.»
دختر دانشجويي هم كه در ايستگاه اتوبوس به انتظار ايستاده مي گويد: «هر صبح كه از خواب بيدار مي شوم عطسه هاي مكررم تا چند دقيقه ادامه دارد. گاه فكر مي كنم رگ هاي سرم پاره مي شود! شايد همه اين حساسيت ها هم كه امروزه مد شده اند، علتشان در آلودگي هواست!»
علي شكري مدرس دانشگاه و عضو هيئت علمي گروه پزشكي دانشگاه كردستان توضيح مي دهد: «هرگاه يك يا چند ماده آلوده كننده هوا با غلظتي معين، براي مدتي در هوا موجود باشد به طوري كه به انسان، گياه، حيوان و اشيا زيان رسانده يا باعث كاهش رفاه، آسايش و كيفيت محيط زيست شود، آن هوا را آلوده گويند. به عبارت ساده تر هرگاه ماده يا موادي بيگانه به هواي سالم كه خود مخلوطي از گازهاي مختلف است، با غلظتي معين وارد شود به طوري كه تعادل طبيعي مخلوط گازهاي هوا را برهم بزند، مي گوييم هوا آلوده است. مواد آلوده كننده اي كه مي تواند مخلوط هوا را تحت تاثير قرار دهند، ممكن است به صورت گازها، بخار، مواد جامد و يا مجموعه اي از همه اين عوامل باشند. منشا آلودگي هوا ممكن است طبيعي و يا انسان ساخت باشند.» اين محقق در ادمه مي گويد: «آلودگي هوا به صورت طبيعي از طريق غبار برخاسته از سطح خاك هاي فاقد پوشش گياهي، غبار نمك، غبارهاي كيهاني و گازهاي ناشي از فعاليت هاي آتشفشاني به وجود مي آيد. اما در يك محيط شهري منابع آلوده كننده هوا به سه منبع خانگي، توليدي و صنعتي و ترافيك وسايل نقليه موتوري معطوف مي شود.»
اين مدرس دانشگاه ضمن اين كه پديده هايي چون تخريب لايه ازن، گرم شدن اتمسفر زمين، خطر بالا آمدن آب اقيانوس ها، پيشروي اقيانوس ها به سمت خشكي و باران هاي اسيدي را نتيجه آلودگي هوا و از بين رفتن بخش هاي وسيعي از بيوسفر دانسته و مي گويد: «اين معضل، مشكل بزرگ نسل هاي آينده بشر در سراسر جهان خواهد بود. آن چه كه امروزه تحت عنوان مسئله آلودگي هوا مطرح مي شود، محصول فعاليت هاي گوناگوني بوده و داراي منشا انسان ساخت است. به طور كلي آلودگي هوا مي تواند پيامدهايي چون تهديد جدي سلامت انسان، آسيب به جانوران و گياهان، ايجاد خوردگي در فلزات و پوشش هاي حفاظتي، ايجاد فرسودگي و خوردگي بناها، فرسايش و تخريب آثار هنري مانند مجسمه ها و بناهاي تاريخي، چرك ساختن بناها و مبلمان خانگي، تغيير شرايط اقليمي در مقياس محلي، منطقه اي و جهاني و بازتاب آثار ناشي از آن بر سلامت انسان را به همراه داشته باشد.»
كلكسيوني از پيامدهاي جسمي و ضررهاي مالي
تأسيسات صنعتي در اطراف شهرهاي بزرگ مهمترين عامل آلودگي هوا در سطح جهان هستند. بازديدي چند ساعته از مناطق صنعتي و كارگري اطراف كلان شهري چون تهران كافي است كه پيش رويتان كلكسيوني از پيامدهاي جسمي و ضررهاي مالي ناشي از آلودگي هوا بر اثر فعاليت كارخانجات، پالايشگاه ها و مناطق صنعتي را بگستراند. اسماعيل آباد و درسون آباد دو روستايي هستند كه در حلقه دودكش هاي پالايشگاه نفت محاصره شده اند. خوردگي فلز تنها منبع آب روستايي درسون آباد گواه شدت آلودگي است.
شيوع بيماري هاي پوستي و خاص و نيز مهاجرت روستائيان به شهر علاوه بر خسارت هاي جسمي و روحي مطمئنا ضررهاي اقتصادي بيشماري به همراه خواهد داشت.
ساكنين منطقه كه اكثرا از راه كشاورزي امرار معاش مي كنند، حاضر نيستند به راحتي طرح هاي پيشنهادي كارشناسان را پذيرفته و به مهاجرت اجباري دست بزنند.
از سوي ديگر يك ذهنيت عمومي مبني بر اين كه سبزيجات و دام هاي پرورش يافته در حواشي شهرهاي صنعتي از آلودگي خاصي برخوردارند به گونه اي كه بيماري هاي ناشي از آن گريبانگير مردم شهر نيز مي شود، بر افكار عمومي سنگيني مي كند. سؤال اين است كه آيا واقعا آلودگي هوا بر سلول هاي گياهي و جانوري تأثير منفي مي گذارد و در انسان توليد بيماري مي كند؟
دهكده اي فرو رفته در آلودگي هوا و غبار فراموشي
زنان ده گردهم آمده اند و از غصه هايشان مي گويند. يكي از آنها كه لكه هايي همچون كك هاي پوستي بر صورتش ديده مي شود، مي گويد: «اگر لباس رنگ روشن بيشتر از يك روز روي بند بماند، بايداز سرشسته شود.
همين ديروز يكي از فاميل هايمان از مزرعه پايين چند دسته نعناع خريده و مي خواست خشك كند. بعد از خشك كردن، رنگشان سياه شد و همه را دور ريخت.
بارندگي كه مي شود حالت سياهي دارد. بوي نفت و گازوئيل پالايشگاه و بوي تعفن دامداري هاي مجاور را توأمان بايد تحمل كنيم.»
پيرزن از كار افتاده ديگري به نام فاطمه قربانعلي زاده در حالي كه قوطي قرص هايش را نشانم مي دهد، مي گويد: «يك مرتبه پوست دست هايم شروع به سوزش مي كنند و سرخ مي شوند. شوهرم كه خودش هم مريض احوال است از صبح براي پيداكردن اين قرص ها به هلال احمر رفته است. اين داروها كميابند.»
نمي دانم از رنج است و يا از بيماري كه چروك هاي عميق پيشاني اش چين بر مي دارند و به گريه مي افتد. پسر جوان كارگرشان را هم به گمانم ديرزماني نيست كه از دست داده اند. باد كه مي آيد بوي سوختن و سكوت براي آبروداري همه جا را پر مي كند.
در خريد سبزيجات دقت كنيد
دكتر حسن پوربابايي با تخصصي اكولوژي جنگل به زباني ساده مباحث دانشگاهي را برايمان اين گونه توضيح مي دهد: «آلودگي هوا بر تمامي محصولات گياهي، سلامت انسان و دام تأثير مستقيم دارد. گياهان به طور طبيعي دي اكسيد كربن محيط را گرفته و اكسيژن پس مي دهند.
در شرايطي كه 2So و 2No در محيط زياد باشد، گياه به جاي دي اكسيد كربن، مواد 2So و 2No را جذب خواهد كرد. اين مواد با آب درون سلول ها قاطي شده و اسيد سولفوريك و اسيد نيتريك حاصل مي شود.»
اين محقق به شهروندان توصيه مي كند در هنگام خريد سبزيجات به رنگ برگ ها و فرم آنها دقت كنيد. سوختگي برگ را در صورتي كه كشندگي بافت رخ داده باشد «نكروز» و در صورتي كه سبزينه (كلروفيل) از بين رفته باشد «كلروز» مي گويند.
پوربابايي ادامه مي دهد: «وقتي برگ سبزي و گياه لوله شده باشد، بيماري اپي ناستي (Epinasty) گرفته، بر اثر تأثير آلودگي هوا و توليد اسيد در سلول گياهي، بخش هاي پايين برگ سبزيجات از بين رفته و قسمت هاي بالايي لوله مي شود.»
وي گياهان را در برابر آلودگي هوا به سه گروه مقاوم، نيمه حساس و حساس تقسيم كرده و مي گويد: «گياهاني چون چغندر قند، لوبيا، هويج، توت فرنگي در گروه مقاوم ها هستند.
ذرت، باقلا، گل داوودي و گل بگونيا نيمه حساس و اسفناج، تربچه، چاودار، نخودفرنگي، تنباكو، سيب زميني و گوجه فرنگي جزء سبزيجات حساس به آلودگي هوا هستند.»
اين متخصص اكولوژي گياهان صراحتا مي گويد: «اگر گياه ضعيف شود بر اثر آلودگي آفات، حشرات، ويروس ها و باكتري ها به آنها حمله مي كنند.
گياه كه بيمار شود، مشخصا انسان هم بيمار خواهد شد. بعيد نيست حتي اين قبيل بيماري ها به نسل بعدي منتقل شود.»
تاثير آلودگي بر دام ها
يك مزرعه دار كه مشغول جمع آوري آخرين بخش سبزيجات قبل از شروع موج سخت سرماست، مي گويد: «به همه تذكر داده اند كه بايد مزرعه هاي نزديك محيط آلوده را رها كرده و به بخش هايي كه هواي سالم دارند منتقل شويم. در آن بخش ها هم گفته اند ذرت و گندم بكاريم.»
محمد جامعي كه يونجه دامي برداشت مي كند، مي گويد: «ما كه سبزي نمي كاريم، كار ما يونجه كاري است. اما همين يونجه ها را هم كه با آب لشاب (فاضلاب) و در هواي آلوده رشد كرده اند، گوسفندان مي خورند. بيماري وارد بدن آنها مي شود و بعد مردم شهر از همين گوشت استفاده مي كنند.»
دوشنبه 20 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 70]