ميرزا اسماعيل نوبري

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: موسي اسدي
شيخ اسماعيل نوبري، فرزند حاج محسن، تاجر تبريزي، چون از محله نوبر تبريز بود معروف به نوبري شد. به سال 1290 ه.ق در تبريز متولد شد. پس از انجام تحصيلات مقدماتي به تحصيل علوم حوزوي پرداخت، صرف و نحو، منطق و معناي بيان، کلام و قواعد و اصول را فرا گرفت. در فن خطابه و سخن گفتن معروف عام و خاص شد. شيخ اسماعيل نوبري هنگام جنبش مشروطيت مجاهدي نستوه، پرتلاش و جانفشان بود، خصوصاً همکاري وي با مرحوم شيخ محمد خياباني قابل توجه و دقت است. 1

شيخ اسماعيل نوبري، براي از بين بردن سايه شوم استبداد در هر کاري شرکت مي.کرد و تن به هر نوع خطري مي.داد، به طوري که در ماجراي فرستادن بمب به شجاع نظام مرندي که از عمال سرسپرده دربار قاجار بود شرکت مستقيم داشت. بعد از اينکه بمب در جعبه.اي جاسازي مي.شود آن شادروان آن را به گردن مي.گيرد که جعبه را به پستخانه برساند و نگران راه انداختن آن باشد، ماحصل اين کار انعکاس خبر کشته شدن شجاع نظام مرندي در بين مستبدين، لرزه به اندام آنان انداخت. اين حرکت در پيشرفت نهضت مشروطه تأثير بسزايي داشت. ماجراي تجاوز نظامي اشغالگران روسي به آذربايجان و کشتار آزاديخواهان بنامي مانند ثقة الاسلام و ضياء السلام و ... باعث گرديد بزرگان قوم چنين مصلحت.انديشي کنند که تعدادي از سران آزادي و مجاهدين به سوي خاک عثماني مهاجرت کنند، از جمله مرحوم نوبري؛ ايشان به همراه ميرزا آقا شبستري و چند نفر ديگر مغازه.اي باز کرده مشغول کسب شدند. بعد از جنگ جهاني اول ، فشار روسها و آن محيط خفقان کم شد. نوبري و ساير آزاديخواهان با ديدن اين وضعيت خود را به زادگاهشان رساندند و در دوره تجدد که مردم آذربايجان به رهبري مجاهد نستوه شيخ محمد خياباني بر عليه خودکامکي.هاي وثوق.الدوله آنگلوفيل و به ويژه قرارداد ننگين 1919 قيام مي.کنند. ميرزا اسماعيل نوبري در اين جنبش فعالانه شرکت مي.کند و تقريباً بعد از خياباني شخص دوم به حساب مي.آيد.

از جمله قدمهاي موثري که توسط ميرزا اسماعيل نوبري و چند نفر شخص خير ديگر برداشته شد کمک.کردن به مردم بي چيز در مورد تأمين آذوقه و ايستادگي در مقابل سرمايه داراني بود که مي.خواستند با ايجاد قحطي مصنوعي گندم و جو را به قيمت گرانتر بفروشند. اين مبارز آزاديخواه و سازش ناپذير، پس از به قدرت رسيدن رضاخان ميرپنج و آشکار شدن ماهيت ضد مردمي وي مبارزه با او را آغاز مي.کند و بالاخره به دست وي به شهادت مي.رسد. رضاشاه او را به همدان تبعيد مي.کند و در سال 1301 شمسي مأموران نظميه به خانه.اش ريخته و آن روحاني عاليقدر را به زندان مي.برند. سه روز پس از آزادشدن حالش به هم مي.خورد و دار فاني را وداع مي.کند. 2

"سه جريان کودتا در تهران بود که آقايان شايد اطلاع داشته باشند ─ و يک جريان ديگر مربوط به شخصي بود که در آن موقع او را مرحوم ميرزا اسماعيل نوبري خلعش کرد و آن شخص استراتويسکي است. ─ ميرزا اسماعيل جواب داده بود که من به دست خارجي مخصوصاً به دست نظامي انقلاب نمي.کنم و اگر بخواهم انقلاب کنم به دست افرادي انقلاب مي.کنم که وطنپرست و انقلابي باشند، چون خودش وطنپرست بود".3

_____________________________________________

1. باقر عاقلي، شرح حال رجال سياسي و نظامي معاصر ايران، تهران، گفتار، 1380، ج سوم، ص1652.
2. صمد سرداري نيا، مشاهير آذربايجان، تبريز، ذوقي، 1370، ص 442 - 437.
3. حسين کي استوان، سياست موازنه منفي در مجلس چهاردهم، تهران، مصدق، 1327، ص 14-44.

موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 162]