تفاوتهای حقوقی و اجتماعی زن و مرد در اسلام نشاندهنده چیست

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: آيا تفاوتهاي حقوقي و اجتماعي ميان زن و مرد، نشان دهنده ي نگاه مردانه ي اسلام نسبت به انسان نيست؟

همان طور كه مي دانيد برخي احكام اسلام با احكام ديگر مكاتب و آنچه در جهان امروز مي گذرد، تفاوت دارد. اسلام براي زن و مرد در همه ي موارد، حقوق واحد يا وظيفه و حكم واحدي قائل نشده است، بلكه بين اين دو جنس تفاوت هايي در مورد وظايف خانوادگي، شهادت دادن، قضاوت، ارث، ديه، قصاص و حجاب برشمرده است. با اين وجود سوال اساسي اين است كه آيا اين اختلافات نشان آن نيست كه اسلام نيز مانند بسياري از مكاتب ديگر نگاه تحقيراميزي به زن دارد؟!

شكل منطقي (استدلال به صورت يك قياس استثنايي است كه از رفع تالي به رفع مقدم پي مي بريم. در اين باره مي توانيد به كتب منطق از جمله ترجمه كتاب المنطق از محمد رضا مظفر يا منطق صوري از دكتر محمد خوانساري مراجعه كنيد.) استدلال مخالفين به اين صورت است: اگر اسلام زن را انساني تمام عيار و مساوي با مرد مي دانست، حقوقي مشابه و مساوي با مرد براي او وضع مي كرد، لكن حقوقي ناهمسان با مرد، براي زن وضع كرده است، پس زن را در انسانيت با مرد مساوي نمي داند. بنابراين كم تر بودن حقوق زن، نشانه ي برتري مرد است.(مرتضي مطهري: نظام حقوق زن در اسلام، بخش پنجم.)

اين اشكال را به تعداد تفاوت هايي كه در حقوق و تكاليف زن و مرد وجود دارد، مي توان مطرح كرد. مثلا مي توان گفت: اگر مرد و زن در اسلام مساوي بودند، مي بايست ميزان ارث آن ها نيز مساوي مي بود، امّا مقدار ارث آن ها متفاوت است، پس در دين اسلام زن و مرد مساوي نيستند و به همين ترتيب در مورد ديه، قصاص، حجاب و ساير موارد.

اين اشكال ناشي از پيش فرضي نادرست است كه لازمه ي اشتراك زن و مرد در حيثيت انساني را تساوي و تشابه آن ها در همه ي حقوق و وظايف مي داند. ترديدي در اين نيست كه تساوي در انسانيت، تساوي در حقوق انساني را به دنبال دارد، چه اگر انسان بودن، علت و منشأ داشتن حقي است، در هر دو جنس به يكسان وجود دارد، پس هر دو بايد داراي حقوق مساوي باشند. اما سخن در تساوي و تشابه حقوق در همه ي ابعاد است.

در اين باره مي توان به طور مختصر گفت كه گرچه زن و مرد در موارد زيادي با هم اشتراك دارند، اما در ابعاد مختلفي هم با يكديگر تفاوت دارند.(تفاوت هاي زن و مرد، در بحث مستقلي آورده شده است. به آن پرسش رجوع كنيد.)

اسلام براي مراعات تفاوت هاي جسمي و رواني مهمّي كه بين زن و مرد وجود دارد و لازمه ي نظام احسن آفرينش است، در بعضي موارد حقوق و وظايف متفاوتي هم وضع كرده است.

اشتراك زن و مرد در انسانيت و برابري در داشتن قوا و اميال بشري، برابري ديني آن ها را در حكم نماز، روزه، حفظ چشم و شهوت از حرام، حدّ زنا و سرقت و اصل فعاليت اجتماعي و اقتصادي در پي داشته است.(ر.ك: محمد تقي مصباح يزدي: پرسش ها و پاسخ ها، ج 5، صص 17-11.)

از سوي ديگر دوگانگي در ويژگي هاي جنسي مرد و زن مانند اختلاف دردر دستگاه تناسلي و سينه ها، دوران قاعدگي، ميزان مشاركت در امر بارداري، شيردهي و پرورش كودك، تفاوت در نيروي بدني، انفعال و تاثير پذيري و نيز قدرت تدبير و كنترل عواطف (محمد تقي مصباح يزدي: پرسش ها و پاسخ ها، ج 5، صص 22-18و43-41.) – كه همه براي حفظ نسل بشر ضروري است – حقوق و تكاليف دوگانه اي را به بار مي آورد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 500]