آشنایی با هواپیمای ایران ۱۴۰

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

آشنایی با هواپیمای ایران ۱۴۰

هواپیمای مسافربری منطقه ای، هواپیمایی است کوچک برای حمل ۳۵ تا ۱۰۰ نفر مسافر از یک منطقه به منطقه ای دیگر که براساس بهترین کارایی (اقتصادی، عملکرد) طراحی می شود. این نوع هواپیما به دو گروه جت و توربوپراپ قابل تقسیم است.

هواپیمای مسافربری منطقه ای، هواپیمایی است کوچک برای حمل ۳۵ تا ۱۰۰ نفر مسافر از یک منطقه به منطقه ای دیگر که براساس بهترین کارایی (اقتصادی، عملکرد) طراحی می شود. این نوع هواپیما به دو گروه جت و توربوپراپ قابل تقسیم است.
هواپیمای مسافربری منطقه ای دارای سه گروه بهره بردار می باشد:
۱) خطوط هوایی که بلیط خود را با تخفیف ارائه می کنند یا هر روز از حومه به شهر و بلعکس سفر می کنند و همچنین هواپیماهای بزرگ امکان پرواز در آن مسیر ها را ندارند (Commuter Airlines).
۲) مراکز نظامی برای جابجایی پرسنل از یک منطقه به منطقه دیگر (Government Militaries).
۳) شرکت های بزرگ باربری برای استفاده در خطوط منطقه ای (Large Legacy Carriers).
در دهه ۶۰ که هواپیماهای جت وارد بازار مسافربری شدند، پیش بینی می شد هواپیماهای پراپ به طور کامل از رده خارج شوند. ولی هواپیماهای بزرگ جت برای مسیرهای کمتر از ۴۰۰ مایل (۷۴۰ کیلومتر) اقتصادی نبودند لذا خطوط هوایی در دهه ۸۰ نسل جدید توربوپراپ ها را سفارش دادند (مثل هواپیمای Havilland Canada Dash ۸) از طرفی در دهه ۹۰ با پیشرفت موتورهای جت و کاهش مصرف سوخت آنها، هواپیماهای جت منطقه ای نیز وارد عرصه شدند. در حال حاضر بین این دو نوع هواپیما رقابت سختی به وجود آمده به طوری که ازحدود ۵۴۰۰ فروند هواپیمای منطقه ای در جهان بیش از نیمی از آن را هواپیماهای توربو پراپ به خود اختصاص داده اند.
● چرا هزینه های هواپیمای توربوپراپ نسبت به جت کمتر است؟
▪ مصرف سوخت %۲۸-
▪ وزن سازه %۲۰-
▪ هزینه تعمیر و نگهداری سازه %۲۶-
▪ هزینه تعمیر و نگهداری موتور تا %۸۳-
▪ هزینه خدمه پروازی %۱۴-
● ساخت هواپیمای ایران ۱۴۰
کشور ما بعد از انقلاب اسلامی با تحریم ابر قدرت ها در زمینه صنعت هوایی روبرو شد لذا در درجه اول مجبور شدیم داشته های خود (هواپیماهای مدرن و به روز دنیا) را که توسط آمریکائیها اداره می شد حفظ و به نحو احسن مخصوصاً در زمان جنگ تحمیلی از آنها استفاده کنیم. اکنون که بیش از ۳۰ سال از زمان انقلاب می گذرد بیشتر این هواپیماها فرسوده شده و باید از رده خارج شوند، این مسئله باعث شده ایمنی پرواز در ایران کاهش یابد. در دوران سازندگی به دلایل زیر دولت تصمیم به ساخت هواپیمای مسافربری در ایران گرفت:
▪ تقویت ناوگان حمل و نقل هوایی کشور
▪ انتقال تکنولوژی ساخت هواپیما
▪ تعلیم نیروهای متخصص در صنعت و دانشگاه
▪ ایجاد اشتغال برای افراد با تخصص بالا (جلو گیری از فرار مغزها)
▪ پشتیبانی نیروهای مسلح
انتخاب هواپیمای توربوپراپ با ظرفیت حمل ۶ تن بار و با توان جابجایی ۶۰ مسافر و بار همراه برای مسیرهای در حد ۷۰۰ km و با زمان پرواز ۱.۵ ساعت در سال ۱۳۷۵ با حضور کارشناسان وزارتخانه های راه و ترابری ، صنایع و دفاع و نمایندگان خطوط هوایی کشور انجام پذیرفت. به دنبال انتخاب نوع هواپیما از کلیه سازندگان این نوع هواپیما دعوت به مشارکت گردید. با توجه به مسائل اقتصادی و روابط بین المللی کشورمان هواپیمای آنتونف ۱۴۰ از کشور اکراین انتخاب گردید. شرکت طراحی آنتونف بزرگترین طراح هواپیمای در بلوک شرق می باشد که با تجربه صد سال طراحی و تولید هواپیما تا کنون بیش از ۱۰ خانواده هواپیما تولید نموده و افتخار تولید بزرگترین هواپیمای دنیا در انحصار این شرکت می باشد و از هواپیماهای طراحی شده این موسسه در دهها کارخانه تولید هواپیما در سراسر جهان بیش از دهها هزار فروند تولید شده است.
در زمان عقد قرارداد (سال ۱۳۷۵) این هواپیما در مرحله تکمیل طراحی و تولید اولین نمونه های آزمایشی قرار داشت.
شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) واقع در شاهین شهر به عنوان محل تولید این هواپیما انتخاب گردید. میزان مشارکت ایران در ساخت این هواپیما، دریافت مدارک طراحی و تولید و امتیاز به مقدار صد در صد و اجرای عمق عملی ساخت در حدود ۷۰% می باشد. (صرفا به علت رعایت مسائل اقتصادی و صرفه و صلاح کشور ، هسا هر زمان اراده نماید می تواند صد در صد هواپیما را تولید نماید.)
علیرغم انعقاد قرارداد در دسامبر سال ۱۹۹۵ به علت تاخیر در تکمیل مراحل طراحی و تست نمونه های اولیه و اخذ گواهینامه تایپ این هواپیما از طرف اکراین و عدم تامین اعتبارات کافی برای آماده نمودن تاسیسات و خرید تجهیزات مورد نیاز عملا اولین فروند هواپیمای تولیدی هسا در سال ۱۳۷۹ از خط تولید خارج گردید. در سالهای ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳ به علت کاهش شدید قیمت نفت و عدم پرداخت اعتبارات مورد نیاز، پروژه با بی مهری روبرو گردید و هسا نتوانست اقلام وندور هواپیما (موتور، سیستمها و اویونیک) که بیش از ۶۰% قیمت هواپیما را تشکیل می دهد، تهیه نماید و در نتیجه تولید مستمر و قابل اعتماد برقرار نگردید و در نتیجه قراردادهای فروش قابل توجهی با مشتریان منعقد نگردید. همچنین به علت اینکه برای اولین بار تولید هواپیما مسافربری در ایران انجام می گرفت، هیچ کدام از ساختارهای قانونی و تجاری آن مانند نحوه بیمه کردن و نرخ بیمه، نحوه تامین اعتبارات بانکی و سود مشارکت، نحوه ثبت هواپیما و گرفتن تضمینهای لازم بانکی و دهها مسائل قانونی دیگر در ایران شکل نگرفته بود و هنوز نیز برطرف نشده است و همچنین قیمت فوق العاده پایین بلیط هواپیما در ایران، خرید هیچ نوع هوپیمای نو را توجیه پذیر نمی داند که این خود بزرگترین دلیل بر وضعیت کنونی ناوگان پیر و فرسوده حمل و نقل هوایی در ایران است.
با روی کار آمدن دولت نهم عنایت بیشتری به این پروژه شد و بخشی از بدهی های پروژه بخشیده شد و اعتباراتی جهت خرید این هواپیما برای خطوط هوایی کشور تخصیص داده شد و پروژه بسیار فعال شد. در حال حاضر چهار فروند از این هواپیما تولید و آماده واگذاری به خطوط هوایی می باشد.
● موتور توربوپراپ (Turboprop Engine)
موتور توربوپراپ یک موتور توربین گاز یا همان جت می باشد که نیروی جلوبرندگی هواپیما (thrust) را با چرخش پراپ (propeller) ایجاد می کند در صورتی که در موتور جت توربوفن این نیرو توسط عکس العمل گاز خروجی از موتور تولید می شود. به طور کلی تمام اجزاء اصلی این دو موتور با یکدیگر مشابه است. تنها در موتور توربوپراپ انرژی گاز خروجی توسط یک یا چند مرحله توربین به شافت چرخاننده پراپ منتقل می شود.
● دلیل استفاده از توربوپراپ چیست؟
در طراحی هواپیما پارامترهای متنوع وجود دارد که بر اساس ماموریت هواپیما مشخص می شود، البته ماموریت هر هواپیما نیز توسط مشتری آن تعیین می گردد. مسائلی همچون سرعت، قیمت، ارتفاع پروازی و... . اگر پارامتر سرعت را در نظر بگیریم این نوع موتورها در سرعت های زیر ۶۰۰ کیلومتر بر ساعت راندمان بیشتری نسبت به موتورهای جت توربوفن دارند یعنی با مصرف سوخت کمتر نیروی پیشرانه لازم را ایجاد می کنند. از طرفی قیمت کمتری هم خواهند داشت لذا در هواپیماهای برد کوتاه، طراح موظف است از جدیدترین موتورهای توربوپراپ استفاده کند چراکه بین ۱۰% تا ۳۰% هزینه ها را کاهش می دهد. به طور مثال جدیدترین هواپیمای ایرباس با نام A۴۰۰M که در سال ۲۰۰۸ به بازار می آید از این نوع موتور استفاده می کند.
هواپیمای ایران ۱۴۰ نیز از یک موتور توربو پراپ به نام TV۳-۱۱۷VMA-SBM۱ با قدرت ۲۵۰۰ اسب بخار استفاده می کند که توسط کامپیوتری به نام RED ۲۰۰۰ کنترل می شود. شایان ذکر است که پراپ این نوع موتورها نسبت به ملخ موتورهای پیستونی قدیمی که در ذهن بیشتر ما می باشد از تکنولوژی خاص و پیچیده ای برخوردار است استفاده از مواد گران قیمت کامپوزیتی، تغییر زاویه پیچش با فرمان گیری از کامپیوتر مرکزی و... باعث شده از نظر قابلیت اطمینان هیچ چیز از موتورهای جت توربوفن بکار رفته در هواپیماهای بزرگ مانند بوئینگ و ایرباس کم نداشته باشد.
▪ مزایای هواپیمای ایران ۱۴۰ :
- مسافربری/باربری ، برای شرایط گرم، مرتفع و بد آب و هوایی
- مجهز به سیستمهای APU و FADEC
- مجهز به درب ورودی پله دار
- مصرف سوخت پایین و نیروی پسای کم
- بهره برداری و تعمیر و نگهداری با هزینه اندک
- بی نیازی از تجهیزات زمینی
- دارای تجهیزات کامل IFR
▪ مشخصات کلی هواپیمای ایران ۱۴۰ :
- حداکثر وزن برخاست ۲۱.۵ تن
- حداکثر بار ۶ تن
- تعداد مسافر ۵۲ نفر
- خدمه پروازی ۲ نفر
- حداکثر سرعت کروز ۵۳۵ کیلومتر بر ساعت
- ارتفاع کروز ۶۰۰-۷۲۰۰ متر
- طول باند مورد نیاز ۱۹۲۵ متر