عجیب.ترین مومیایی.های تاریخ باستان.شناسی جهان

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: مرده.هایی.كه حافظه تاریخ هستند
اولین كلمه.ای كه پس از شنیدن كلمه مومیایی به ذهن شما می.آید چیست؟ لابد تصویری از فیلم.های هالیوودی؛ انسان.هایی متعلق به دوره مصر باستان كه با پارچه.های به بدن آویخته و صورت.های پوشیده شده با پارچه، به دل مخاطب خود وحشت می..اندازند. اما در واقعیت مومیایی.ها چیزی متفاوت با این تصویر فانتزی و كلیشه.ای هستند.

شاید برای بسیاری سخت باشد كه یك مومیایی واقعی می.تواند كت و شلوار پوشیده با آراستگی هرچه تمام.تر در جایی نشسته باشد. یا از دیگر سو شاید اصلا برای بسیاری تركیب «مومیایی طبیعی» قابل هضم نباشد وقتی آنها همیشه تصور می.كنند مومیایی.ها همیشه بدنشان با مومیا یا فرآورده حیات بخشی برای زندگی ابدی كه كاهنان مصر باستان به آن دست یافتند، اندود شده باشد.
در علم باستان.شناسی، مومیایی.های طبیعی در واقع انسان.هایی هستند كه به واسطه شرایط خاص اقلیمی و جغرافیایی پس از مرگ، اجسادشان به همان شكلی كه در زمان حیات بوده بدون تجزیه محافظت شده و از خطر از بین رفتن محفوظ مانده.اند.

شاید به همین سبب باشد كه باستان.شناسان از طریق مومیایی.های طبیعی به رمز و راز.های بسیاری از زندگی انسان.ها در دوران مختلف پی.می.برند و شاید به همین علت باشد كه انسان.شناسی نیز یكی از زیرشاخه.های اصلی علم باستان.شناسی است.
در این مطلب برجسته.ترین كشفیات علم باستان.شناسی در زمینه مومیایی.ها كه پس از كشف، سر و صدای زیادی را نیز به دنبال داشته است، با هم می.خوانیم. جالب اینجاست كه مردان نمكی ایران هم براساس گزارش دانشگاه آكسفورد ازجمله مومیایی.های مهم تاریخ باستان.شناس جهان به شمار می.روند.

مردان نمكی، برترین مومیایی.های طبیعی
شاید اگر تیغ.های بولدوزر معدن نمكی در چهرآباد زنجان نبود، بخش مهمی از تاریخ باستان.شناسی جهان در حوزه مومیایی.های طبیعی پنهان می.ماند. كشفی كه هرچند یك اتفاق ساده باعث آن شد، اما در ادامه همین اتفاق ساده فعالیت ماشین.های بزرگ حمل سنگ نمك آسیب.های زیادی به قدیمی.ترین مومیایی.های طبیعی جهان وارد كرد.
خاصیت شیمیایی نمك باعث می.شود محیطی تجزیه.ناپذیر برای نباتات به وجود بیاید و همین مساله باعث شد تا مردان نمكی نیز رویین.تن شده و هیچ وقت تجزیه نشوند.
نمك در عصر باستان عنصری گرانقیمت و حیاتی برای مردم به شمار می.رفت. گرچه استحصال نمك نیز در آن زمان مشكلات زیادی به همراه داشت و مردان قوی هیكلی را طلب می.كرد كه بتوانند از كوه.ها بالا بروند و البته در میان معادن به كشف بپردازند. مردان نمكی ایران نیز همان كارگرانی هستند كه نزدیك به 3 هزار سال پیش برای استخراج نمك به معدن رفتند و دیگر باز نگشتند. تاكنون 6 مرد نمكی در اطراف معدن چهرآباد زنجان كشف شده است.
چندی پیش 8 نمونه از پارچه.هایی كه در لباس مردان نمكی استفاده شده است و همچنین بافت.های نرم بدن آنها برای انجام آزمایش.هایی كه قدمت اجساد را مشخص كند به دانشگاه آكسفورد فرستاده شد كه در انتها مشخص شد مرد نمكی شماره 2 تقریبا همزمان با مرد شماره یك در 1800 سال پیش یعنی اواخر دوره اشكانی در معدن مدفون شده است.
بر خلاف تصوری كه پیش از این وجود داشت نتیجه آزمایش روی مردان شماره 3 و 4 نیز نشان داد آنها حدود 500 سال پیش از مردان شماره 1 و 2 یعنی تقریبا 2300 سال پیش و نزدیك به دوره هخامنشی در اثر ریزش معدن مرده.اند. نتیجه آزمایشات حاكی از آن بود كه معدن چهر آباد نخستین بار در حدود 2500 سال پیش مورد بهره.برداری قرار گرفته و 2300 سال پیش نیز برای نخستین بار ریزش كرده است.
بر اساس عقیده باستان.شناسان مردان نمكی شماره 3، 4 و 5 در نخستین ریزش معدن كشته شدند و وقتی حدود 500 سال بعد دوباره معدن به بهره.برداری می.رسد، یك بار دیگر ریزش كرده و مردان شماره 1 و 2 را زیر آوار مدفون می.كند. مردان. نمكی به واسطه نوع مومیایی شدنشان نمونه.ای كامل و بی.نقص از مومیایی.های طبیعی در دنیا به شمار می.روند كه حتی تنه به مومیایی طبیعی مرد یخی یكی از قدیمی.ترین مومیایی.های طبیعی جهان نیز می.زنند.

مرد یخی اوتزی
موضوع بسیار ساده بود. 5300 سال پیش، مردی برای شكار به كوه می.رود و البته نمی.داند چند مرد برای قتلش به دنبال فرصت مناسبی می.گردند. تمام ماجرای مومیایی طبیعی مرد یخی همین چند سطر بود.
باستان.شناسان یخ زدن سریع در هوای بسیار سرد و بوران شدید را باعث مومیایی شدن مرد اوتزی می.دانند.
مرد اوتزی (Otzi) كه او را مرد یخی نیز می.نامند، 3300 سال پیش از میلاد می.زیست. او هم.اكنون قدیمی.ترین مومیایی طبیعی اروپا نام گرفته است. در واقع اوتزی نمونه بسیار خوبی برای نشان دادن پیشرفت.های انسانی در عصر مس به شمار می.رود.
جالب آن است كه در كنار اوتزی 5300 ساله، یك تبر مسی نیز پیدا شده است. یك كمان با تیر و چاقویی در كنارش به همراه كفش.هایی كه بتواند روی برف با آن راه برود. همچنین باستان.شناسان در كنار مرد یخی وسایل ابتدایی آتش درست كردن را نیز پیدا كردند.
باستان.شناسان هنوز علت اصلی مردن این مومیایی 5300 ساله را كشف نكرده.اند، اما تیری كه در شانه وی فرو رفته، به دلایل فراوان علت اصلی مرگ او بوده است. روی انگشت شست دست این مومیایی طبیعی جای بریدگی عمیقی وجود دارد كه پژوهشگران به دنبال كشف علت آن هستند. جالب آن است آزمایش DNA از روی لباس این مرد یخ.زده، خون 4 نفر دیگر را نشان می.دهد كه باستان.شناسان مدت.ها به دنبال علت آن بودند. باستان.شناسان معتقدند اوتزی بی.نوا در حال نبرد با 4 نفر بوده است و در نزاعی نابرابر به قتل رسیده است. باستان.شناسان آخرین غذایی كه مرد یخی خورده است را از معده او بیرون آوردند كه بر همین اساس مرد بیچاره یخی در روز آخر عمرش تنها مقداری میوه به همراه مقداری جو و البته چرم بسیار نازكی از بز كه كوهنوردان برای جلوگیری از گرسنگی می.جوند، خورده بود و بس.

توت عنخ امون
منصفانه نیست وقتی از مومیایی.ها حرفی به میان می.آید، یادی از توت عنخ امون مصری نشود.
در علم باستان.شناسی مومیایی.های طبیعی در واقع انسان.هایی هستند كه به واسطه شرایط خاص اقلیمی و جغرافیایی پس از مرگ اجسادشان به همان شكلی كه در زمان حیات بوده بدون تجزیه محافظت می.شوند
در سال 1922 باستان.شناس انگلیسی به نام هوارد كارتر هنگام حفاری.های باستانی در نزدیكی الاقصر، مقبره توت عنخ امون را كشف كرد. توت عنخ امون از فرمانروایان سلسله هجدهم مصر بود كه در حوالی سال 1348 پیش از میلاد به سلطنت رسید. جسد مومیایی شده این فرعون در تابوتی به طول 180 سانتی.متر قرار داشت كه حاوی 1065 كیلوگرم طلا بود. روی نوارهای صورتش، صورتك بسیار زنده.نمایی از طلا و پر از جواهرات قرار داده بودند. مجموعه شگفت.آوری از انگشتر و گردنبند و طلسم و زینت.آلات نفیس در لابه.لای پارچه.های كفن یافت شد. اندام.های داخلی بدن فرعون را در آورده و پس از مومیایی كردن در یك صندوق جداگانه از جنس رخام گذاشته بودند. مومیایی و تابوت هنوز در مقبره هستند و طلا و جواهرات در موزه ملی مصر سال.هاست در قاهره به نمایش گذاشته شده.اند.

موزه مومیایی.ها در مكزیك
دیدن یك مومیایی شاید به تنهایی وهم برانگیز باشد، حال اگر قرار باشد موزه.ای از مومیایی.های تاریخی در مقابل انسان قرار بگیرد، دیگر بحث از یك وهم كوچك فراتر می.رود. موزه مومیایی مكزیك كه فعالیت رسمی خود را از سال 1865 آغاز كرد و البته تا سال 1958 فعالیت داشت، همین موزه تاریخی است. شكل.گیری این موزه نیز در جای خود قابل توجه است. سال.ها پیش در شهر كوچك گوآنا خوآتو در مكزیك مقرراتی وضع شد تا از خویشاوندان مرده.هایی كه دارای قبر رسمی در گورستان شهر هستند، مالیات اخذ شود. اما خویشاوندان مردگان تنها به مدت 3 سال توانستند مالیات قبرهای خویشاوندان خویش را بدهند و سپس تصمیم گرفتند قبرهای خویشاوندان خویش را بشكافند و جنازه.ها را برای دفن در گورستانی دیگر بیرون بكشند.
اما آغاز این كار در 9 ژوئن 1865 با موضوعی خارق.العاده همخوان شد. آنها در گوشه.ای از گورستان به طور اتفاقی با تپه.ای از جنازه.های مومیایی شده كه به صورت كامل مومیایی شده بودند، روبه.رو شدند. همین مساله باعث شد سیل باستان.شناسان به این محل روانه شود. تمام اجساد تاریخی كشف شده در این محل با مایع مومیایی اندود شده بودند كه نشان از سبقه تاریخی در این محل می.داد.
كشف مومیایی در مكزیك صحبت جدید بود، اما بسیاری بر این عقیده بودند كه این مساله می.تواند مومیایی كردن در امپراتوری اینكاها را به اثبات برساند. این امپراتوری زمانی بخش بزرگی از آمریكای جنوبی از جمله پرو و بولیوی امروزی تا مركز شیلی و بخش.هایی از آرژانتین را در برمی.گرفت كه 1532 میلادی با تهاجم اسپانیایی.ها فروپاشید.
برای بسیاری شگفت..آور بود كه گورستان محلی این شهر تمامی جنازه.های مومیایی شده را در زیرزمینی نگهداری كرده است؛ اما چیزی نگذشت كه راز این مومیایی.های تاریخی نیز كشف شد. همه این مومیایی.ها مومیایی.های طبیعی بودند كه بر اثر نوع اقلیم و جغرافیای این شهر به طور طبیعی مومیایی شده بودند.
شاید برای بازدیدكنندگان از این موزه (قبرستان) بازدید از یك مومیایی كودك بیشتر از دیگر مومیایی.ها قابل توجه باشد. این مومیایی در واقع در جهان به عنوان كوچك.ترین مومیایی دنیا شناخته می.شود. این مومیایی كمی بزرگ.تر از یك قرص نان است و به طور طبیعی مومیایی نشده و باز هم رازهای بسیاری را در مقابل باستان.شناسان قرار داده است.

مومیایی راهب ژاپنی
مومیایی.ها شاید در تاریخ باستان.شناسی ژاپن جایی نداشته باشند، اما این كشور چند مومیایی طبیعی دارد كه از چند هزار سال قبل با عنوان مومیایی.های راهب شوكوشینبوتسو (Sokushinbutsu) شناخته می.شوند.
مومیایی شینویوكای شونین Shinnyokai Shonin مشهورترین این مومیایی.های تاریخی است كه در مقبره دایینیچی بو در كوه مقدس یودون نگهداری می.شود.
بر اساس تحقیق باستان.شناسان، این مومیایی باستانی به نوعی خود مومیایی شده است، زیرا براساس رسمی قدیمی در آیین بودا او می.بایست برای جاودانه شدن در 3 سال آخر عمرش تنها خشكبار و غلات ویژه و پوست و ریشه درختی خاص را مصرف كرده و تنها چایی سمی را می.نوشید كه از شیره ضعیف شده درختی به نام اوروشی تهیه می.شد. جالب اینجا بود كه این سم هر روز در كاسه.ای ریخته می.شد كه درجه.بندی شده بود و هر روز بر مقدار سم افزوده می.شده تا بدنش به طور كامل از درون خشك شود. این موضوع ادامه می.یافت تا این.كه راهبه در قبری می.رفت كه تنها كمی از قدش بزرگ.تر بوده و البته به حالت لوتوس به انتظار مرگ .نشسته است. این انتظار ادامه می.یافت تا راهبه هر روز زنگی را به صدا درمی.آورد تا دیگران متوجه شوند كه او هنوز زنده است. روزی كه صدای زنگ دیگر نمی.آمد اطرافیان دریچه مقبره را با این هدف كه راهبه به طور كامل مومیایی شده است با گچ می.بستند.
كوهی كه این مومیایی در آن نگهداری می.شود در واقع به واسطه ویژگی.های اقلیمی اطرافش در بهار هوا ذرات اسید آرسنیك دارد كه در نگهداری این مومیایی.ها به خودی خود كمك می.كند.

راهب.های دخمه صومعه سیسیل
اما از دیگر سو، یك اتفاق بسیار ساده باعث شد تا چندی پیش بزرگ.ترین مجموعه مومیایی.هایی عصر جدید كشف شوند. این اتفاق در حالی افتاد كه دخمه صومعه سیسیل ایتالیا گشوده شد و بازدیدكنندگان از این دخمه، نزدیك به 8 هزار جسد مومیایی شده در حالی كه با میخ.های درشت به دیوار آویخته شده بودند را كشف كردند.
باستان.شناسان در بدو ورود با اتاقی روبه.رو شدند كه پر بود از اسكلت.های بی.شمار انسان.هایی كه كنار هم ایستاده بودند و نكته قابل توجه آن بود كه تمامی مومیایی.ها بر اساس شغلی كه داشتند كنار هم قرار گرفته بودند. آنها در بدو ورود با اتاقی مربوط به دكترها، اتاقی مربوط به زنان، اتاقی مربوط به دخترهای ازدواج نكرده و البته اتاقی نیز مخصوص كودكان روبه.رو شدند.
باستان.شناسان پی.بردند این اجساد كه به طور طبیعی مومیایی شده.اند مربوط به مراسمی مذهبی هستند كه در نوع خود بی.نظیر است.
براساس اطلاعات به دست آمده، قدیمی.ترین نعش موجود در این مقبره مربوط به راهبه سیلوسترو گابیو مربوط می.شود كه سال 1599مرده است. باستان.شناسان او را سرسلسله جمع شدن این همه مومیایی كنار هم می.دانند. او معتقد بود هوای خشك می.تواند باعث ایجاد مومیایی طبیعی در انسان.ها و البته زندگی دائمی آنها شود. به همین علت جنازه.ها را از دیوار آویزان می.كرد تا مایعات درون بدن آنها بتدریج خارج شود و سال.ها بعد جنازه.هایی كه مانند میوه.های خشك شده تغییر حالت داده بودند را با سركه می.شست و بعد از آن بود كه لباس.های مردگان را برای ایستادن همیشگی.شان در حالت مومیایی تنشان می.كرد.

مومیایی مسافر
اما وقتی از مومیایی.های طبیعی كمی دور می.شویم به مومیایی.های مدرن نزدیك می.شویم.
مومیایی بعدی در واقع شاید مشهورترین مومیایی مدرن باشد كه شاید بسیاری در مورد ماجرای اعجاب برانگیز آن باخبر باشند. ولادمیر ایلیچ لنین، رهبر انقلاب بولشویك.های روسیه همین مومیایی مشهور است كه در 21 ژانویه 1924 مرد.
شاید او هرگز باور نمی.كرد در مقابل نگاه كمونیستی او كه به زندگی پس از مرگ باور نداشت، بسیاری از همفكرانش می.خواستند با مومیایی كردن او به زعم خودشان جاودانه.اش كنند. او وقتی مرد دولت كمونیستی آن زمان تصمیم گرفت برای آن.كه همیشه نگاه مردم به جنازه رهبرشان بیفتد، آن را مومیایی كنند. به همین منظور در سال 1930 قبر لنین پس از دفن دوباره نبش شد تا به شهر تیمن در شمال روسیه و در سیبری انتقال یابد. اما سران كمونیست تصمیم گرفتند در این انتقال، جسد با مواد مومیایی اندود شود تا جنازه برای انتقال سالم بماند. روسیه در آن زمان زیر حملات نازی.ها و بیشترین حجم فشار به سمت سیبری نشانه رفته بود. به همین منظور در مارس 1945 هیات حاكمه بر اتحاد جماهیر شوروی قانونی را تصویب كرد كه براساس آن جنازه لنین را از سیبری دوباره به مسكو بازگرداند. این بار برای آن.كه مومیایی اصلا آسیب نبیند گروهی ویژه از مومیایی كارهای حرفه.ای آن زمان كه پدر و پسری معروف بودند موظف به انجام این كار شدند. ایلیا زبارسكی و پسرش بوریس زبارسكی به طور اختصاصی به مومیایی كردن بدن لنین پرداختند.
این گروه ویژه از آن به بعد مقرراتی را برای نگهداری از این مومیایی وضع كردند تا تابوت وی در دمای 16 درجه سانتی.گراد و رطوبت 80 تا 90 درصد نگهداری شود. بر اساس این مقررات می.بایست هفته.ای یكبار بدن مومیایی شده با یك مایع ملایم گندزدا پوشیده شود تا پوست لنین از هرگونه آسیبی دور بماند. جالب آن بود قرار بود هر 18 ماه یك ماه بدن در حمامی از گلیسیرین و پتاسیم به مدت 30 روز گذاشته شود.
در این مدت لباس.های لنین به دقت هرچه تمام.تر شسته و اتوكشی خاصی می.شود. جالب آن است كه هر 3 سال یكبار لنین دارای یك دست كت و شلوار نو می.شود.
ناراحت.كننده است كه پس از بحران اقتصادی جهان كه فراگیر شده مسوولان تهیه وجوهات برای نگهداری و حفاظت از جسد مومیایی لنین دوران سختی را پشت.سر گذاشتند و نتوانستند كت و شلوار ابریشمی نویی برای وی تهیه كنند.

فیلسوف مومیایی
مصریان باستان اعتقاد داشتند حفظ بدن مومیایی شده، روح را بعد از مرگ قدرتمند ساخته و این روح قدرتمند شده می.تواند به جسد بازگردد. این جمله كلیشه بسیاری از مطالبی است كه با موضوع مومیایی همراه است. این تفكر اما سال.ها بعدتر از حكومت فرعون.هایی كه می.خواستند برای همیشه زنده بمانند بر انسان.های مدرن نیز تاثیر گذاشت.
سال.ها بعد از مومیایی شدن توت آنخامون فرعون مصری، این بار ایده مومیایی شدن توسط جرمی بنتهام، فیلسوف اخلاقگرای انگلیسی محقق شد تا وی در كنار این اندیشه معروف كه وظیفه قانونگذار باید این باشد كه حداكثر خوشی و آسایش را برای حداكثر افراد تامین كند به این موضوع بیندیشد كه راستی مومیایی شدن چه طعمی دارد.
وقتی این فیلسوف كهنه كار انگلیسی در 6 ژوئن 1832 درگذشت وصیتنامه.ای نوشت كه سال.ها بعدتر از وی اسطوره.ای در میان مومیایی.های جهان ساخت.
بنتهام در وصیتنامه.اش از خویشاوندانش خواست پس از مرگ، تمامی ثروتش به بیمارستانی محلی در انگلیس داده شود، اما شرط او این بود كه همیشه در جلسات هیات مدیره حاضر باشد.
وی دكتر هاوارد اسمیت را برای تدارك مومیایی جسد خویش انتخاب كرد. اسمیت اسكلت را مهیا كرد و یك شبیه مومی از سر بنتهام ساخت و به آن چسباند، سپس لباس و كلاه مناسبی هم برایش تهیه كرد. به این ترتیب 92 سال تمام جرمی بنتهام در تمام جلسات حضور یافت.
اما سال.ها بعد باستان.شناسان به رمز و رازی جدید در مورد این مومیایی پی بردند. این.كه متاسفانه مومیاگر انگلیسی صد.ها سال قبل بخوبی نتوانسته بود از عهده این كار برآید. سر این فیلسوف به طور درست مومیایی نشده و وی مجبور شده بود سر مصنوعی برای بدن این فیلسوف ایجاد كند. وی برای این كار سر اصلی را مدتی پنهان كرده بود، ولی در انتها مجبور شد در مقابل بدن اصلی این مومیایی قرار دهد. باستان.شناسان اكنون سر اصلی این مومیایی را برای جلوگیری از تجزیه.های احتمالی به محیط امنی غیر از اتاق جلسات هیات مدیره آن بیمارستان انتقال داده.اند.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 213]